Heimskringla - 01.04.1925, Blaðsíða 1

VERtíLAUN REEIN EYRIR
COUPONS OG UMBCBIR
ROYAU.
CROWN
- Sendi'5 eftir vertSlista til — f
ROYAL CROWN SOAP LTD.f j
654 Main Street^ Winnipeg.
VEHÐLAUN GEFIN FYRIR
COUPON8 OG U3IBCÐIR
Sendit5 eftir vertSlista til
ROYAL CROWN’
654 Main Street
SOAP LTD.f
Wtnnipeg.
_______________
XXXIX. ABGANGUB.
WLKNIPBG, MA3SIT0BA, MH>VI KUDAGINN 1. APRlL, 1925.
NCMER 27.
CANADA
Allmikill undirbúningur er nú und-
1r sambandskosningar. Er í almæli
a^ T. C. Norris, foringi Liberala hér
' fylkinu ætli að segja af sér og sækja
tmi Brandon kjördæmið á móti Ro.
hert Forke, formanni bændaflokksins
í Ottawa. Hon E. J. McMurray sæk-
lr aS sjálfsögðu um Norður.Winni.
PeS- Um North Centre kjördæmið
er álitið a« David Campbell K. C.,
rnuni sækja, en Fred. Hamilton um
South Centre. Flokksbræður A. B.
Cudson vona að, hann gefi kost á sér
fyrir South Winnipeg, þó mælt sé,
hann muni helst kjósa að láta af
stjórnimálum. Verkamarunaflokkurínn
*nun ætla að reyna að koma J. S.
Woodsworth aö aftur í North Centre
Winnipeg, og þar að auki er sagt að
Verkamenn vonist fastlega eftir að fá
E- Dixon, fyrv. fylkisformann verka.
’nanna, muni fást til þess að gefa
kost á sér og sækja um North Win-
á móti Hon. E. J. l\ícMurray.
Sagt
er að Liberals muni tilnefna dr.
J- A. McTavish tií þess að sækja um
Boniface. Heyrst hefir að M. .J.
Stanbridge muni sækja á móti R. A.
H°ey, varaformanni bændaflokkjans
riIh Springfield kjördæmið. Þá er og
Sagt, að Dr. J. P. Malloy.muni ekki
s*kja um Provencher, en eftirmaður
kans ekki tilnefndur enn. Og loks
er fnælt að Rt. Hon. Arthur Meighen
tnuni ef til vill hafa í huga að sækja
urn Portage la Prairie. Vilja allir
Pokksmenn hans þar, að hann sæki
J>ar> en sagt er að flokks|nönnum
hans eystra sé ekki um það; telji
kosningu hans þar of óvissa. —
Prá Regina, Sásk., kom sú fregn 26.
rtlarz> að daginn áður hefði verið
•Uyndaður nýr stjórnmálaflokkur inn-
an lylkisins, á fundi sem haldinn var
Theodore, í Yorkton kjördæminu.
Er sagt að flokkur þessi eigi að vinna
a nióti Dunning forsætisráðherra. Á
fundinum mættust 70 fulltrúar af
°Uum flokkum, (Liberala, Progressíva
°g Conservatíva).
Sagt er, að hinn nýmyndaði flokkur
muni taka sér nafnið “Progressive-
Eiberal”. Engin þingmannsefni voru
tarna tilnefnd til næstu kosninga, en
fulltrúum var falið, að búa sem bezt
undir kosningarnar fyrir flokkinn,
^ver í sinu bygðarlagi.
Kornsáning er þegar byrjuð hér í
Canada, þó auðvitað aðeins á stöku
stað, t. d. Gretna hér í Manitoba. En
eftir þvi sem T. S. Acheson kap-
teinn segir, formaður landbúnaðar.
^eildar C. P. R., er búist við að sán-
lng verði orðin almenn um miðjan
apríl mánuð, og segir Winnipeg Free
Eress það vera hálfum mánuði fyr
en vanalegt er.
Hinn 6. marz gerðu verkamenn
i kolanámum “Besco” félagsins í
Nova Scotia (British Empire Steel
Corporation) verkfall, til þess að
reyna að fá bætt kjör sin, sem eru lík-
ari illum draum en veruleika, verri
að því er daglegu lífi viðkemur, en
kjör þrælanna á þeim timum, er
þrælahaldið var sem allra djöfulleg-
ast. Nú er símað frá Halifax 31.
marz að ekkert útlit sé fyrir enn, að
saman gangi með málsaðilum. Um
12—14000 verkamenn, eða allir
verkamennirnir í 26. deildinni
(district 26), taka þátt í verkfallinu,
og alls svelta um 60,000 manneskjur,
verkamennirnir sjálfir og skyldulið
þeirra. Eru kjör þau, sem verkamenn
hafa átt við að búa, svo ótrúleg og
eymdarstand þeirra svo afskaplegt,
þar af leiðandi, að fjöldi manna, sem
annars lætur sig verkföll litlu skifta
hefir lagt fram skerf þeim til hjálpar.
Hefir jafnvel landstjórinn í Canada
Byng lávarður, látið í ljós samhygð
sina með verkamönnunum. — En
hjálparnefndir, sem starfað hafa að
því, að létta undir með verkamönn-
um að halda lífinu í fjölskyldum
þeirra segja að nú þegar sé þörf á
$3,000 ef þær líknarráðstafahir eigi
ekki að verða einskis nýtar.
Dysart dómari hefir skipað W. S.
Nevvton skiftaráðanáa fyrir Farmer’s
Packing Co. W. L. McLaws mætti
fyrir hönd þeirra hluthafa er ekki
höfðu að fullu borgað inn hlutafé
sitt, en Hannesson & McCallum fyrir
j)á sem greitt hafa hlutafé að fullu.
Eldur kom upp í austurenda þorps-
ins Ninga i Manitoba á laugardag-
inn var, og brunnu sex búðir til
kaldra kola án þess að nokkru yrði
bjargáð.
Vesturfylkjamenn hafa haft allan
heiðurinn af þessa árs hockey-leikj-
um, bæði sem “professionals” og
“amateurs”. Victoria Cougars tóku
heimsmeistara-nafnbótina, er þeir
börðu á Canadiens, t 3 leikjum af 4
(3 af 5 var vinningur). Eru tveir Is- 1
lendingar í liði “Fjallaljónanna”
(Cougars), Frank Frederickson og 1
“Slim” Halldórson. Hafa þeir báðir
leikið framúrskarandi vel í vetur og
manna mest stuðlað að sigri “ljón-
anna”. Er Frank oftlega kallaður
“íslenzki eldibrandurinn”, eða “ís-
lenzki fellibylurinn”, i enskum íþrótta
blöðum. Enda segja kunnugir menn,
að bezti hockeyleikari heimsins hafi
hann lengi verið, þessi húnverski í-
þróttagarpur. Meðal “amateurs” unnu
Port Arthnr, Allan.bikarinn og
meistaratitil Canada frá Toronto -tú-
dentunum, og Regina Patricias unnu
Abott bikarinn og meistaratitil ungl-
inga, frá Aura Lee, frá Toronto.
STJORMWIALAFRETTIR
FRÁ ÝMSUM LÖNDUM.
BANDARIKIN.
RAÐUNEYTIÐ.
F°rsetinn, vara-forsetinn
°ff,
öldungaráffið.
Mörgum þykir Dawes vara.forseti
• a^a ®r®*® nokkuð slyppifengur, eft-
;r aminningarræðuna er hann hélt yf-
oldungaráðsmönnunum nýlega. Svo
er niál með vexti:
^Coolidge forseti tilnefndi Charles
, arren frá Michigan, sem dóms.
. a araðherra. Warren var sendiherra
1 Japan 0g nýlega í Mexico. En þar
áður var hann mikið riðinn við syk-
ur-einokunar sambandið (Sugar
Trust) og þá var skipuð þingnefnd til
þess að rannsaka plögg sambandsins.
I henni voru meðal annars öldunga.
ráðsmennirnir Reed frá Missouri og
Walsh frá Montana. Nú mótmæltu
þeir harðlega, útnefningu forseta.
Sérstaklega var Reed afarharðorður.
Til dæmis;
“Eg vona að hér séu nægilega
margir öldunlgaráðsmenn, sem ekki
er hægt að teyma í tjóðurbandi að
pólitískrg. grautardallinum, menn sem
éi éta sig skynlausa af sírópl og hveiti
kökum við Vermont trogið (Coolidge
er frá Vermont): ég vona að enn séu
hér nægilega margir til þess að greiða
atkvæði á móti þvi að framselja
dómsmálaráðuneytið í hendur sykur.
okraranna.
Að skipa Charles Beecher Warren
í embætti til þess að beita einokunar.
lögunum (trust-laws á móti sjálfum
sér og félögum sínum, er alveg sama
óhræsisbragðið og að >setja Albert
Fall til þess að sækja mál á hendur
Harry Sinclair. Fall var falur.
Warren er þegar seldur.
Fall vonaði að geta sloppiið við
málsrannsókn. Warren hefir sitt
þegar á þurru. Fall studdi aðra að
glæpum. Warren hvatti til glæpa
og framdi þá sjálfur, ásamt öðrum.
Hinar ólöglegu athafnir Falls voru
í myrkrunum framdar. Lagabrot
Warrens eru öllum kunn”.
Mikið rifrildi varð um Warren,
svo að Dawes bjóst við að ekki
myndi til atkvæða gengið um útnefn-
ingu hans þann dag, og fór því heim
á gistihús sitt og lagðist til hvíldar.
En nú var gengið tif atkvæða fyrr en
varði. Var viðhaft nafnakall og féllu
atkvæði jafnt, 40 á móti 40. Var því
sendur hraðboði eftir Dawes. Klædd-
ist hann í skyndi, en áður en hann
næði til öldungaráðsins, hafði Reed
frá Pennsylvaníu séð sig um hönd
og lýst yfir að hann væri á móti
staðfestingu Warrens. Var hún því
feld með 41 atkv. gegn 39. Gerði Reed
þá tillögu um að taka útnefninguna
aftur til álits (reconsider) en Walsh
gerði þá brtt., að fresta.
Var þá enn viðhaft nafnakall og
féllu enn atkvæði jafnt 40 á móti 40.
Kom nú Dawes aðvífandi í þessu og
bjuggust þá allir við að hans at-
kvæði myndi verða að skera úr, og
þá vitanlega Warren í vil. En e'
Overman öldungaráðsmaður sá hvern.
ig atkvæði féllu, en hann var eini
demókrat, sem greitt hafði atkvæði
með útnefningunni, breytti hann at-
kvæði sínu, og brtt. var því samþykt
með 41 atkv. gegn 39.
Þegar forseta bárust þessar frétt-
ir símaði hann eftir Warren, og til-
kynti um leið öldungaráðinu, að hann
tilnefndi ekki annan, og ef að öld-
ungaráðið ekki léti sér segjast, þá
myndi hann útnefnda Warren til
bráðabirgða. (Forseti getur sett
menn í bráðabirgðar embætti milli
þinga during recess). Espuðust nú
öldungaráðsmenn *og neituðu stað-
festingu, með 46 gegn 39. Voru
Walsh og Borah harðastir á Warren í
'þetta skifti. Forseti þóttist ætla að
halda sínu fram, en Warren, sem var
kominn til “Hvíta hússinus”, afþakk-
aði bráðabirgðarútnefningu, (og út-
nefndi forsetinn þá John Garibaldi
Sargent, frá Vermont, til dómsmála-
ráðherra, þegar daginn eftir. Hefir
það ekki komið fyrir siðan 1868, að
öldungaráðið hafi svo beygt forset-
ann.
En öllum þeim leiðindum hefði
forsetinn komist hjá, og Warren hefði
nú setið nýbakaður í dómsmálaráð-
herrasessinum, ef varaforsetinn hefði
ekki verið svona ióheppilega vseru.
kær einmitt þenna dag, og það svona
skömmu á eftir þrumuræðunni.
----------------«-------
Frá Alþjóðamálum.
Á 33. fundi alþjóðasambandsins i
Genf var gjörðardómssamningnum
(the Protocol)* 1) slátrað hátiðlega, og
var það utanríkisráðherrann brezki,
Austcn Chambcrlain, er hnífnum brá.
Kvað hann Bretaveldi ekki vilja
skrifa undir samninginn:
1) Af því að sennilegt væri að
ýms ákvæði í samningnum kæmu i
bága við innbyrðis samband milli ein.
stakra hluta hins brezka heimsveldis
1) “The Protocol”, gjörtSardóms-
samningurlnn, var soöinn sarnan til
þess atS tryggja þau landamæri, sem
nú rátSa í Evrópu og Vestur-Asiu: til
þess atS neytSa samningsatSila (metS
vopnum, ef þarf) til þess atS leggja
þrætur í gjörtSardóm; til þess atS
greitSa götuna til þess atS AlþjótSasam-
bandinu takist atS afvopna allan heim-
lnn.
2) Af því að samningurinn væri
ekki mikils virði án þess að Banda-
ríkin skrifuðu undir hann.
3) Af því að ekki væri til neins
að hóta þjóð, sem samningana bryti,
með viðskiftamissi, þar sem svo
margar þjóðir, (Bandaríkin, Þýzka-
land, Rússland, Tyrkland, o. s. frv.)
væru ekki í sambandinu, því þá myndi
samningsbrjótur aðeins færa öll sín
viðskifti yfir til einhverrar þessara
þjóða. v
4) Af því, að sú fyrirætlan, að
að ætla sér að neyða einhvern aðila
með vopnum, ef viðskiftahj'álp ekki
dygði, kæmi einkennilega í bága við
aðaltilgang samningsins, að hindra ó-
frið. Þar að auki væri með ófrið
eins og með sjúkdóma: þess meira
sem um ófriðinn væri hugsað, þess
hættara væri við honum.
Auk Chambcrlains töluðu þeir
Briand2) og Dr. Benes3).
Briand andmælti viðbárum Chamb.
er lains með mikilli mælsku. Kvað
hann 47 þjóðir og þar á meðal Stóra
Bretland, undir forystu Ramsayi Mac-
Donalds hafa ætlað að halda þessum
samningi undir skírn. En nú væri
það hið sama Stóra Bretland, undir
forystu Stanley Baldwin, sem sneri
að samningnum bakhlutanum, þar
sem andlitið hefði áður snúið að, og
vildi gera samninginn ómerkilegann.
Briand kvað sér sjálfum þykja leitt
að Bandarikin skyldu ekki vilja ganga
i sambandið, en hann vonaði að þau
myndu ekki standa í þeim sporum til
eilífðar, og að hann sæi þann dag er
hin mikla ameríska þjóð gengi í
sanfbarvdið. / Um jhernað|arandann í
samningum, sem Chamberlain óttaðist
svo afskaplega fórust Briand svo o‘rð:
“Eg hefi aldrei haldið, að það or-
sakaði þrumur og eldingar, þó menn
settu eldingaleiði á hús sín, heldur
að það væri mjög skynsamleg ráð-
stöfun. Og mér finst það vera full-
komlega í anda friðarins, að koma í
veg fyrir ófrið, því friður er þar sem
ófriður ekki þrífst. — — Stjórn
Frakklands álítur að varnarráðstaf-
anir gjörðardómssamningsinsl séu
mjög haldkvæmar til þess að koma i
veg fyrir árásir og ófriðarumleit-
anir. Sú þjóð sem það reynir
myndi þegar stefna inn á milli svo
margra hættulegra skerja, að hún sæi
sér skjótan voða búinn”.
Að endingu kvaðst hann vona að
sú yfirlýsing er hinn brezki vinur
sinn hefði komið fram með væri, ekki
endanleg; enda myndi franska
stjórnin ætið vera fús til þess að
endurskoða og endurbæta samning-
inn.
Bcncs kvaðst ekki vera í neinum
vafa um það, að gjörðardómssamn-
ingurinn væri samin af mjög vel heil-
brigðri skynsemi. Kvaðst hann vera
sannfærður um að hann talaði ekki
einungis fyrir munn CzechO-SIóvakíu,
Póllands, Rúmeníu og Yugo.Slavíu
sem öllum ríði lífið á að verja landa-
mæri sín frá hugsanlegum þýzkum,
ungverskum og austurrikskum árás-
um, heldur einnig fyrir munn
smáþjóða eins og t. d. Belgíumanna,
Dana, Finna, Eista, Latviumanna,
Litháa og Grikkja, er hann segði að
hann hefði orðið fyrir sárum von-
brigðum, að Bretar skyldu taka
svona í málið. Sæi hann enga gilda
ástæðu er mælti á móti því að skrifa
(Framh. á 8. bls.)
2) Aristide Briand hefir sjö slnnum
veriö forsœtisráöherra Frakklands og
er einhver mesti mælskumaöur
franskra manna núlifandi.
3) Dr. Eduard Benes, er utanríkis-
ráöherra Czecho.Slóvakíu, ungur maö-
ur, bóndaborinn í Bæheiml, 1884. Hann
er viöurkendur einhver allra gáfaö-
asti ogr duglegasti stjórnmálamaöur í
Evrópu og sérstaklega séöur og hepp-
inn aö koma ár sinni fyrir borö. Kem-
ur tungumálakunnátta hans þar aö
góöu haldi. Hann var áöur prófessor
í tungumálum og talar czechisku,
rússnesku, ungversku, þýzku, frönsku
«nsku og fjölda af slavneskum mál-
lýskum. Hann áttl mestan þátt I
gjöröardómssamningnum.
Agnar R. Magnússon
gerir jafntefli viS Maroczy.
Skákmeistarinn ungverski, Geza
Maroczy, þreytti samtímis skák við
alla helztu taflmenn borgarinnar á
mánudaginn. Tefldi hann 26 eftir há-
dcgið og 52 að kvöldinu.
Meistarinn vann alls 75 töfl en
gerði 3 jafntefli, við Agnar R.
Magnússon og 2 hérlenda menn, að
naini Laing og Freer.
Islendingar gátur sér ágætan
orðstír í þessari kepni, t. d. gat
Marcozy þess á eftir, að aðeins einn
af keppendunum hefði náð svo yfir-
gnæfandi taflstöðu að honum hefði
verið gefið að vinna;.var það Gilbert
Arnason, sá sem vann verðlaunin í
Northwest Championship samkepn.
inni. Gerði hann einn leik, sem gaf
Marcozy það tækifæri sem hann
þurfti til að sigra.
Sömuleiðis voru þrír af þeim
fimm er síðast voru eftir, Islending-
ar, Agnar Magnússon, O. J. ólafs.
son og Carl Thorláksson. Sagði
meistarinn þá við Agnar, að taflið
væri sér óvinnandi og lék því svo að
jafntefli var óhjákvæmilegt. Þarnæst
gerði hann jafntefli við Freer, sem
áður er getið, og sigraði O. J. Ól-
afsson og Carl Thorláksson, hvern á
fætur öðrum, og síðast Gyðing einn.
Var þá komið fram undir morgun,
klukkan orðin 4.
Þeir aðrir Islendingar, en fyr er
getið, sem tóku þátt í þessari sam.
kepni voru: Guðjón Kristjánsson,
Leifur Sumarliðason, Magnús Skaft-
feld, Kristinn Pétursson og Grímur
Guðmundsson.
Skákfimi Maroczy virðist alveg ó-
trúleg. Einu sinni í þessari samkepni
kom það i ljós, að hann mundi tafl-
stöðu á einu borði eftir að hafa
leikið á þrjátíu borðum öðrum. I
annað sinni tilkynti hann manni að
hann væri mát í sex leikjum eftir að
hafa athugað taflið tæpa minútu.
Arið 1906 kom hann til Winnipeg.
Telfdi hann þá alls 78 samtímis-
skákir á fjórum kvöldum. Vann hann
þá 70 gerði jafntefli í 7 og tapaði
einni. Var Magnús Smith sá er mát-
aði hann.
Maroczy er fæddur í Szegedin í |
Ungverjalandi 3. marz 1870, nam
verkfræði við háskólann í Zörich og
stundar hana nú í Budapest. Hann
byrjaði að tefla þegar hann var 15
ára, en tefldi fvrst utanlands í sam.
keppninni í Hastings 1895. Með því
að hann var þá lítt þektur var hon-
um skipað í aðra deild og vann hann
þar fyrstu verðlaun. Ári síðar tók
hann önnur verðlaun í Nörnberg, var
sigraður þar af Dr. Lasker. Frá
þeim tíma til 1918 kepti hann 22 sinn-
um á alþjóðaþingum og vann 19
sinnum verðlaun.
1908 hætti hann að tefla til að gefa
sig algerlega að verkfræðinni, en
byrjaði aftur 1921. Síðan hefir hann
telft all.mikið og ætið staðið með
þeim fremstu.
--------x-----------
W ashingtonf ör mín.
Eftir
DR. M. B. HALLDÓRSSON.
Niðurlag.
Það var komið undir sólsetur, þeg-
ar lestin lagði af stað frá Windsor,
áleiðis til Toronto, og fór bráðum
að dimma. Sá ég því minna af þess-
um parti Ontario en ég hefði ákosið,
þó tók ég eftir því hvað landið er
vel yrkt og heimili í góðu lagi. Líka
því, að rafmagn er mjög mikið brúk.
að. Ontario er kolaland, gerði það
Iitið til framan af meðan alt landið
var þakið ‘karga-skógi’, sem komist er
að orði í Nýja-Islandi sumstaðar, en
nú, þegar skógurinn er að miklu leyti
genginn til þurðar, er þetta orðið tölu
vert vandræðamál, því annaðhvort er
að reiða sig á innflutt kol frá Banda-
rikjunum, eða sækja þau óraveg vest-
an frá Alberta, eða austan frá Cape
Breton, og er hvorutveggja kostnað-
‘arsamt, því hefir vatnsaflið í Niagára
verið meira og meira notað, þangað
til nú, er svo komið að þessi fossa-
jöfur Ameríku, ekki einu sinni lýsir
bændum og búalýð (hvað þá heldur
bæjarbúum) og eldar fyrir þá mat-
inn, heldur eru þeir líka farnir að
reyna hann til að mjólka fyrir sig
'beljurnar og nú má nærri geta að
fossbúa muni þykja það óvirðulegt
verk, ef hann er nokkuð líkur í skapi
hinum fyrri höfðingjum Ameríku.
En nýtnir eru þeir Ontario.menn;
ennþá fanst mér ég þekkja sömu
krókagirðingarnar (renglufensin, sem
við kölluðum í Dakóta í gamla daga),
sem ég sá og horfði mikið á, þegar
ég fór hér um 1884; varð ég dálítið
hissa þegar ég sá þetta, því þvílík.
ar girðingar hafði ég ekki séð í mörg
ár. Kom mér til hugar þar sem ég
hefi mjög oft heyrt, að Ontario-menn
heima fyrir, væru fastheldnir á flest,
en sérstaklega “sterkir á peningum”
eins og Sigurgeir frá Reykjahlíð
sagði um síra Hallgrím bróður sinn.
Munu þessir peningakraftar að sumu
leyti hafa komið til af því, að fyrst
framan af áttu nýbyggjendur mjög
erfitt uppdráttar; þeir komu margir
allslausir frá Bandarikjunum eftir
Frelsisstríðið, höfðu fylgt: Englend-
ingum að málum í styrjöldinni og
(Frh. á bls. 5.)
Hluthafafundur
The Yiking Press Ltd.
Hluthafafundur verður haldinn í hluta-
félaginu The Viking Press Ltd., á
skrifstofu félagsins', 853 Sargent Avenue,
Winnipeg, þriðjudaginn 14. apríl.
Mál viðvíkjandi hag félagsins verða
rædd og eru hluthafar áminntir að mæta.
Winnipeg, 31. marz 1925.
S. Thorvaldsson, Rögnv. Pétursson,
forseti ritari.