Heimskringla - 23.09.1925, Síða 1

VfiRÐLAVN GEFIN FYRIR
COVFONS OG UMBCÐIR
VfiRÐLAVN GEFIN FYHIH
COIPONS OG UMBCÐIK
— Sendit5 eftir vertSlista til —
ROYAL CROWN SOAP LTD.^
664 Main Street Winnipeg.
ROYAt,
CROWN
— Sqncfrt5 eftir vertSlista til —
ROYAL CRGWN SOAP LTD.
654 Main Street Winnipeg.
XXXIX. ÁRGANGUR.
liev. /> --—
45 Hoin^^son
CITY.
WLNNIPBG, MANITOBA, 23. SEPTEMBER, 1925.
NÚMER
n.
OH
! C A N A D A
Frá Charlottetown, P. E. I., er sím
-aí5 á sunnudaginn, að King forsætis-
ráðherra hafi halditf þar ræðu og
verið sérstaklega harðorður í garð
öldungaráðsiná. Taldi hina brýnustu
nauðsyn á, að ýnisu yrði þar breytt.
Kvað hann stjórnina hafa í hyggju
að gera tillögur um þær breytingar.
— Ekki gat þó forsætisráðherrann
v.m hvenær stjórnin myndi til þess
búin.
Frá Montreal er símað 20. þ. m.,
að Ffon. É. L. Patenaude, er nefndur
var í síðasta blaði sem sá, er con-
servatívar bygðu aðallega traust sitt
á, nú í kosningunum, hefði nýlega
gert grein fyrir komu sinni á stjórn-
málavigvöllinn. Afstaða hans er t
aðalatriðum þessi: Óháður jafnt
Meighen sem King. Samþykkur því,
að tengslum sé haldið við, innan vé-
banda heimsveldisins brezka. Þó svo
að Canada ráði öllu heima fyrir. Ekki
er.dilega samþykkur því, að Canada
Iteri að leggja til stríðs, þótt Bretar
lcndi í ófriði. Ekki að lsekka tolla.
Ekki að halda dauðahaldi í'betri við-
skiftakjör fyrir Breta. Finnur enga
ástæðu til þess að Mr. King prédiki
vm breytingar á öldungaráðinu, án
þtess fyrst að hafa fengið santþykki
allsherjarnefndar, er boðað sé til úr
öllum fylkjunum.
ast, ef gjöldin yrðu lækkuð; t. d. nið
ur í 15 dali á höfuð hvert. Skipafé-
lcgin iiafa jafnharðan svarað, að
þeint væri þetta lífsins ómögulegt;
gripaflutningur væri svo óviss, og
skipin yrðu að sigla vestur aftur
gaitóm, eða því sem næst.
Á miðvikudaginn í síðitstu viku hélt
Th. Hoey, M. P., ræðu fyrir Rotary-
félagsmönnum að Fort Garry. Kvað
hann engum vafa bundið, að það væri
hveitisamlaginu að þakka, að útlit
væri bjartara nú framttndan land-
'búnaðinum í vesturfylkjunum en áð-
ur hefði verið. — Kvað hann ágæt-
lega hafa hepnast með fyrstu tilraun-
iná. Santlagið hefði selt 81,000.000
ntæla árið sem leið, eða einn þriðja
hluta af allri framleiðslunni, er num-
ið hefði 245,000,000 mælum. Með-
lintir samlagsins í sléttufylkjunum
þreinur voru 110,000 að tölu, og 171,-
000,000 ekrur væru santningsbundnar
samlaginu í ár.
Eftir þvi sem W. B . Lanigan,
flutningastjóra C. P. K. í Vancou-
ver, segist frá, er græðgi og þróttur
skipahringsins ntikla (North Atlan-
tic) að engu leyti í afturför. Þegar
flutningsgjald á útflutningskorni tii
Vancouver var lækkað um 10%, 10.
ckt. 1923, þá hækkaði skipahringur-
rnn flutningsgjaldið um fjóra til
fínim shillings á tonninu. Hann
Lvaðst hafa frétt, að hið sama hefði
átt sér stað, er nýlega var auglýst
lækkað flutningsgjald á korni á járn-
brautum (15. sept.). Peningar þeir,
sem þannig eru teknir úr vösum C.
1*. R. og C. N. R., fara því ekki i
vasa framleiðenda, eins og til er ætl-
ast, heldur í pyngju skipahringsins.
Flokkur óháðra verkafnanna (Inde-
pendent Labor Party) í Manitoba,
átti fund með sér, til undirbúnings
Losninga, þriðjudaginn i síðustu viku,
í Weston Labor Hall. Aðalatriðin á
stefnuskrá flokksins eru þessi: Rik-
isrekstur banka; Nefskattur (capital
lcvy) til þess að afmá stríðsskuldir:
ríkisrekstur opinherra fyrirtækja, og
e í til vill stóriðnaðar; afnám öldunga
ráðsins. Flokkuripn vill, a>ð ríkið sé
skvldugt til að sjá öllum fyrir at-
vinnu, svo að afkorna þeirra sé við-
unandi, en veiti þeim nauðsynlega
hjálp elia. Sömuleiðis að vel sé séð
fyrir hermönnum, er aftur náðu heim
og skylduliði þeirra; að séð sé fyrir
því, að allir haldi jöfnum þorgara-
legum réttfndum* framvegis, og að
réttur verkamanna til þess að bindast
samtökum, sé viðurkendur. Enn-
fremur að stjórnarskránni sé breytt
þannig, að ríkið og fylkin nái full-
'komnu sjálfstæði. Skattar á nauð-
synjavörum séu afnumdir; fasteigna-
skattar séu miðaðir við verðmæti:
mjög hækkandi erfðaskattur, eftir
því sem arfurinn er meiri, en smá-
arfar séu ekki skattaðir. Flokkurinn
er mótfallinn hverskyns hernaði;
leynisamningar séu afnumdir; og
þjóðin sé afvopnuð, en hvetur til lýð-
sinnaðs þjóðbandálagSi
Conservatíves héldu með sér út-
nefningarfund í Selkirk kjördæmi á
mánudaginn var, í Stonewall. Fimm
þingmannsefni var um að ræða, en
svo fór, að H. Marínó Hannesson
ofursti, lögmaður í Selkirk og Win-
nipeg, hlaut útnefningu með miklum
meirihluta.
Col. H. M. Hannesson er fæddur
í öxnadal í Eyjafjarðarsýslu 27. nóv-
ember 1884» Foreldrar hans voru
Hannes Hannesson bóndi og kona
hans Pálína Þ. A. Jóhannesdóttir. —
Hann fékk alla sína mentun hér í
Winnipeg og tók lögfræðispróf við
Manitobaháskólann árið 1905, og tók
þá þegar að fást við lögmannsstörf.
Hann var einn af þeim, er gengust
fyrir þvi að stofna 223. herdeildina
og varð lautinant við hana 10. marz
1916. í janúar 1915 gekst hann fyrir
því að mynda liðsforingj&skóla fyrir
námsmenn við Manitoba háskóla.
hann varð kapteinn i maí 1916; rna-
jór í marz 1917 og lieut.-col. 128.
s. m., og fékk þá umráð yfir her •
deildinni. í april fór hann með
deildina til Englands; í júní til
Frakklands, og var þá settur í 78.
canadisku herdeildina. Gegndi hann
þar ýmsum embættum til 18. október
1918, en var leystur frá herþjónustu
6. desember sama ár. Eftir heimkom
una tók hann aftur við lögmanns-
störfum. Kona hans er Kristín Arn-
grínisdótlir Johnson, frá Héðins-
íöfða.
flytja alla sína bækistöð hingað yest-
ur. — Máske það eigi fyrir Þjóð-
verjum að liggja að kenna Canada-
mönnum að vinna svo úr ull sinni,
að unna varan standist að öllu leyti
útlenda samkepni.
Á mánudaginn var setti C. P. R.
met í körnflutningum, er það losaði
1414 járnbrautarvagna í Fort Wil-
liarn,, en 2,065,000 mælar voru í vögn
unum. Hæst niet áður var sett í
nóvember 1923; þá voru losaðir 1410
vagnar.
Búist er við að Tiið fyrirhugaða
breiðstræti (Mall) verði opnað til um
ferðar seint í haust. Auðvitað verð-
ur það langt frá því fullgert, en
sæmilegan akveg hyggur bæjarstjórn-
in að megi gera þar, áður en vetrar-
hörkur byrja fyrir alvöru.
Hefir forstöðunefndin ákveðið að
þetta skuli fara fram í Goodtemplara
húsinu fimtudaginn 8. október. Ganga
menn fyrst að veitingum, er um hönd
verða hafðar í virðingarskvni við í-
Conservatívar hafa nú tilnefnt þróttamennina, og verður sezt undir
þingmannsefni fyrir öll kjördæmi borð kl. 7,30 síðdegis. En 8,30 byrj-
Winnipegborgar. Fyrir nokkru sið-; ar dansleikúr uppi í samkomusal
an höfðu þeir tilnefnt dr. M. R. > hússins.
Blake til að sækja í Norður-Winni-
peg; en á fundum, sem haldnir voru
Hingað til bæjarins er nýlega
í gærkvöldi. voru þessir tilnefndir ^ fluttur Mr. Thorvaldur Johnson, son
fyrir hin kjördæmin:: í Suður-Win- ui Sigurjóns Johnson i Odda og
nipeg, Hon. Robert Rogers; í suður- j kcnu hans Guðrúnar, systur þeirra
hlufa Mið-Winnipeg, W. W. Kenne- > bræðra dr. Þorbergs og Sveins kaup-
dy lögmaður, og í norðurhluta Mið- j manns Thorvaldson. Mr. lohnson
Winnipeg, J.
maður.
E. Braid kaupsýslu-
STJORNMALAFRETTIR.
FRÁ ÝMSUM
L ö N D U M .
--—--
BANDARIKIN.
heftr verig skipaður kennari við land
búnaðarháskólann hér, og kennir iiann
jurtasjúkdóma (plant pathology). —
Byður Heimskringla hann velkom-
irm vor á meðal.
Frá Ottawa er símað 17. þ. m., að
Uar vonir, er menn þar hefðu gert
ér um að fá lækkað flutningsgjald á
autgripum til Englands, séu nú að
ngu orðnar. Stjórnin hefir að und-
nförnu tilkynt skipafélögunum, að
ripaútflutningur myndi nijög auk-
Framsóknarflokkurinn hefir nú
opnað skrifstofur til kosningaundir-
búning^ í bvggiingu HamiItonlKmlk;-
ar»s, 304 Aðalstræti. F.r Mr. Thos.
Mcllraith fyrir henni. Á miðviku-
daginn verður afráðið, hverjir sækja
af flokksins hálfu í Marquette og
Springfield kjördæmunum. Talið er
víst að Harry Leader, er svo mik-
inn sigur vann á Mr. Meighen í síð-
ustu kosningum, sæki aftur í For
tage kjördæminu.
KOL.
Ekkert gengur nteð kolaverkfallið.
Námumenn og námueigendur nota
tímann til þess að fara um landið og
halda ræðitr, hvor sínu máli til
stuðnings, að þeir halda. En ekkert
með uppástungu, sem hbíir vakið
meiri athvgli en flest annað, síðan
að friður var saminn. —
I þrjátíu ár hefir atvinnuleysið far
Á sunnudagskvöldið Iézt að heim-
ili sinu hér í bæ, 671 Alverstone St„
húsfrú Elizabet Jóhannsdóttir, kona
C. W. Vopnfjörð niálara. Þau hjón-
in eiga fjögur börn á lífí : þrjár dæt-
m °f einn son- Hin framliðna var
6<s ára að aldri. Jarðarförin fer
Þam frá lútersku kirkjunni á Victor
kl. 2
Man., biðúr þá, sem hafa bréfavið-
skiiti við sig, að athuga, að pósthús
hans verður framvegis Lundar, Man.
Hér í bænum voru fyrir helgina
Sigfús Sigurðsson bóndi frá Lundar,
kcna hans og Kristján sonur þeirra.
Voru þau á heimleið frá Gimli,
Höfðu keyrt þangað í bil til að vera
viðstödd brúðkaup ungfrú Láru
Thordarson og Ingibergs Stefánsson-
ar.
Eggert M. Laxdal.
ið sivaxandi. Eftir því sem iðnaður fimtudaginn 24. þ.
1 óx nieð öðrum þjóðum, bæði franska J Sl <ie»is-
og þýzka stórveldinu, hnignaði út-
, lendum markaði Englendinga. Mikill
m..
er á þeim ræðithöldum að græða
I hluti
fram yfir það, sem báðir partar sögðu
í byrjun verkfallsins.
landsins er í órækt, notað að-
eins sem veiðilönd stórhöfðingja.
SHENANDOAH.
Mikill hávaði og sívaxandi er um
Shenandoah-slysið og flugslysið^ í
Kyrrahafinu. Mitchell ofursti heldur
áfram árásum sínum á herstjórnina
fvrir hirðuleysi og vankunnáttu. Ekki
er ennþá búið að reka hann úr hern-
um, eða fangelsa ihann, sjem hann
spáði, heldur svarar ráðuneytið full-
um hálsi. Sfendur þar við enn, að
enginn veit með vissu, hverju kenna
skal um þessar slysfarir.
NBIV YORK.
Borgarstjórakosningar eiga nú
bráðlega fram að fara í New York.
Þar hefir Mayor Hylan (Red Mike)
lengi ijgrið borgarstjóri. En nú
hefir Tamniany hringurinn nafnfrægi
snúist á móti honum og sömuleiðis. . r .
, . . a i r j t— ! stjórnin taki- nú með lfjgboði
hinn vinsæli rikisstjori, Alfred E. | J b
Smith. Hefir Tammany tilnefnt öld
ungaráðsmann James T. Walker, sem
borgarstjóraefni. Hann er ungur
maðtir, aðeins hálf-fimtugur, af fá-
tæktun New York foreldrttm fæddur,
eins og rikisstjórinn, og telja margir
honum vísan sigurinn, þótt Hearst
blöðin styðji Hylan. Fara hinar ó-
Jtvegnustu skammir á milli Hearst
og Smith ríkisstjóra, og þykir Smith
hafa heldur betur, sent komið er.
Fólkið þyTpist þvt til stóriðnaðar-
borganna og verzlunarbæjanna. Nú
eru 42 ntiljónir manan í Stórþreta-
landi. Þar af búa 30.000,000 í stór-
borgutn á Englandi og Wales, og 7
miljónir að auki í sveitaþorpum og
kaupstöðum. Árið 1901 var fólks-
fjöldinn 33,000,000, og þá unnu einir
727,000 að landbúnaði.
Eftir því sem útlendir keppinautar
ryðja sér nieir til rúms á heimsmark-
aðinum, vex atvinnuleysið á F.ng-
landi. Nú hefir tala atvinnulausra
lengi verið i kringum hálfa aðra
ntiljón. Alt eru þetta iðnaðar- og
verkantenn, að kalla má, og er talið
að það kosti landið um 100,000,000
sferlingspunda á ári. Bretar flytja inn
| erlenda matvöru fyrir tvö þúsund
miljón krónur á ári, en mikill hluti
1 landsins liggttr óræktaður og er skógi
hulinn. —
I Lioyd George leggur nú til, að
sínar
hendttr svo ntikið af landi, er henni
Hkr. hefir borist sú fregn, að bráð-
kvaddur hafi orðið á laugardaginn
var, að hennili sinu, Gísli Sveinsson
a Loni- við Ginili. Mr. Sveinsson var
emn af elztu landnenntm þar nyrðra.
Hann Iætur eftir sig kontt og börnj
elzta dóttir hans gift séra Karli
Olson, er áður
var prestur að Gimli.
Hmn latm var Eyfirðingur að ætt-
erni.
Hér var staddur í bænum i fyrri-
hluta síðustu viku Mr. Davið Gísla-
son frá Hayland. Kom hann nteð
gnpi til solu. Heynýtingu kvað hann
ekki sem bezta þar nyrðra, sökum
rigninga og vatnsaga i vor og sumar.
Hér
var staddur í fyrri viku Mr.
Johann Stefánsson bóndi frá Piney.
Hann hélt heinileiðis aftur á föstu-
dagskvöld.
listmálari heldur ntálverka- og teikn
ingasýningu í barnaskólanum á sunnu
daginn og mánudaginn kemur. Er
þetta í fyrsta sinn, sem þessi ungi og
efnilegi Iistamaður sýnir list sína hér.
Má vænta þess, að sýning hans fái
góða aðsókn, því hún vjerSskuldar
það. — t fyrrahaust hélt Laxdal sýn-
ingu í Reykjavík, og hlaut hún óskift
lof allra þeirra, er um hana skrif-
uðu. Skrifaði listmálarinn Jóhannes
Kjarval unt Laxdal og sýningu hans
m. a. á þessa leið:
“Kurteis og tingur kemur málari
þessi til höfuðborgar landsins, til
þess að sýna list sína í fyrsta sinni.
— Eins og ungur gestur frá háment-
aðri þjóð, — undarlega hógvær sem
íslenzkur listamaður. með óteljandi
blýantsmyndir og vatnslita, flestar
frá Þýzkalandi, Tyrol og Suður-
Frakklandi; fágæti Laxdals er meðal
annars vinnusemi hans og alúð við
við að æfa sig í að læra að sjá á
hinum mismunandi dvalarstöðum. —
Honum svipar til Cezanne og Van
Gogh í að velja sér fyrirmvndirnar.
miklu fremur en um stæling sé nokk-
urn tíma að ræða.-------en ekki fer
hjá því, að Laxdal hefir þorað að
dást að málurunt suðrænna landa, —
og áhrifin hafa orðið listþrá hans
holl —heptii þessa málara er auðsæ.
Margar blýantsmyndir hans eru
auðkenni listamanns. Eins og lág-
myndir, eru þær mettar innra lifi,
fullar formum og Ijósi frá hárri sól.
— snild Laxdals í að lifga blaðið
með æfðum oddi ritblýsins — eða
rauðkrítarmola — er lærdómsrík fyr-
ir alla þá, sem hlaupa — Iangt yfir
! þurfa þvkir, og flytji þessa hálfa
Enn er óvíst, hvort A. B. Hudson
muni sækja aftur í Suður-Winnipeg.
Liberalar setja fttnd nteð sér i kvöld,
til þess að afráða, hvað gera skuli
í því efni.
Verkamannaflokkurinn hefir á-
l.veðið að láta einhvern af sinni hálfu
sækja í Suður-Winnipeg kjördæminu.
Afræðm flokkurinn i kvöld, hver til
þess skuli verða.
Kaupmannasamkundan hér (Board
of Trade) fékk í gær bréf frá þýzk-
um vefstólaeigendum þess efnis, að
þeir hefðu í huga að koma á fót
klæðaverksmiðju hér í Winnipeg.
Væri félagið jafnvel að hugsa um að
lSLENZKUR EMBÆTTIS-
MAÐUR.
Blaðið “St. Paul Dispatch’’ skýrir
frá þvi, 10. þ. m„ að Theodore
Christianson, rikisstjóri t Minnesota.
hafi skipað Gunnar B. Björnsson,
sem í ntörg ár hefir verið ritstjóri og
útgefandi blaðsins Minneota Mascot,
í skattanefnd ríkisins. ,
Mr. Björnsson er fæddur á Islandi
17. ágúst 1872, og kom fjögra ára
garqall til Ameriku. Hann hefir ver-
ið búsettur í Lyonhéraði i 48 ár,
gegnt og ritstjórn rúm 25/ár.
Hann sat á rikisþingi 1913 og 1915
og var um skeið formaður flokks-
nefndar Republican flokksins í Min-
nesota. Auk þess að styðja Chris-
tianson ríkisstjóra í sessinn við stð-
ustu kosningar, sótti hann til sant-
bandsþingsins í 7. kjördæmi.
aðra jmiljón, eða svo. atvinnttlausra
manna þangað úr borgunttm, og skipi
þeim að vrkja jörðina til matvæla-
framleiðslu. Skilja flestir, hvilíkt
gagn mætti að þessu verða, en annað
mál er með framkvæmdirnar. Er
hér stefnt i Jíka átt og sameignar-
menn vilja. þótt sjálfsagt vilji ýmsir
I þeir, er þessu eru hlyntir, eigi við-
urkenna það. En Víst má telja, að
eigi gangi það bardagalaust að tak-
marka landrými háaðalsins og stór-
eignamannanna; þótt með því mætti
seðja matarlyst nokkurra miljóna, og
afstýra nokkru af þeim vandræðum
og tjóni. efnalegu og siðferðilegu. er
stafar af stöðugu atvinnu- og iðju-
leysi rnanna svo niiljónttm skiftir.
7/7 viðskiftavina Heimskringlu
^os An9Scs. j skamt — í lýsingum fyrirmyndar á
ni sem eg hefi ennþá ekki sint inn- hinum gefna fleti.
kollun blaðsins á þessu ári. bið eg — Laxdal brýtur ekki flög flatar-
nha vini mina og blaðsins að hafa ins — hann hefir skilið i tíma, að
gjaldið á reiðum höndum, þegar eg flötur, sem hann vinnur á. er aðal-
kem heim fyrir lok þessa ntánaðar. hluti myndarinnar og styrkur hans
Staddur í San Francisco,
15. september, 1925.
G. J. Goodmiuidson-
er einnig sá, að ekki sést á myndum
hans ósamkvæmni hugtaks og raun-
veruleika. — — Bezta blýantsmynd
! hans er þjálni og samæfing auga sem
þ. m. voru gefin saman sér og handar sem getur. — Mætti
Þann 16.
i hjónaband af séra Sigurði ólafs- Laxdal hepnast eins vel að lýsa ís-
s\ni á Gimli, þau Ingiberg Stefání- Ienzkri jörð — eins og bæjum og
son frá Árnesi og ungfrú Lára brotum frá Suðttr-Frakklandi, — þá
T hordarson frá Gimli. Ungu hjónin mundi margur Landi skilja betur í
samdægurs skemtiferð til hverjtt listin er fólgin, sem talar sitt
fóru
Bandarjjkjanna. — Framtíðarheimili hulda mál frá beztu blöðum
a syn-
þeirra verður í Árnesi.
Mr. Sigurður Sigfússon að Otto,
ingtt þessari.’’
(ísl.)
Ur bœnum.
Bretaveldi.
LLOYD GEORGE.
Fiindur Sambandssafnaðar, sá er
fresta varð utn daginn sökum ófyr-
irsjáanlegra orsaka, verður haldinn
á sunnudaginn kemur eftir messti.
— Sökum þess að mikilsvarðandi má’.
liggur fyrir fundinum, eru meðlimir
safnaðarins beðnir að fjölmenna.
Séra E. J. Melan heldur gttðsþjón-
ustu að Árborg í samkomuhúsinu,
sunnudaginn 27. þ. m„ kl. 2 síðdegis.
!’ Hluthafafundur
I
j The Yiking Press Ltd.
Ákveðið var í sumar, sem menri
muna, að útbýta verðlaunum þeim,
LokS stenditr aftur gustur af Lloyd j er unnin voru á íslendingadeginum í
George. Hann hefir komið fram i Winnipeg, við sérstakt tækifæri. —
Hluthafafundur verður haldinn í hluta*
félaginu, The Viking Press Líimited, á
skrifstofu félagsins, 853 Sargent Avenue,
Winnipeg, fimtudaginn 8. október, 1925,
kl. 2 e. h.
i
I
Mál viðvíkjandi hag félagsins verða
rædd og eru hluthafar ámintir að mæta.
Winnipeg, 23. september 1925.
S. Thorvaldson Rögnv. Pétursson
forseti.
ritari.
I
MO