Heimskringla - 30.09.1925, Blaðsíða 1

Heimskringla - 30.09.1925, Blaðsíða 1
I < VERÐLAUN GEFIN FYRIR COUPONS OG CMBCÐIR ROYAt, CROWN — SenditS eftlr vertSIisti til — ROYAL CROWN SOAP LTD.( 654 Main Street Winnipeg. VERÐLAl'N GEFIN FYHIR COl’PONS OG l'MBCÐIR ROYAV, CROWN — Sendi?5 eftir verdista til — HOYAL CROWN SOAP LTD.^ 654 Main Street Winnipeg. XXXIX. ÁRGANGUR. WINXIPBG, MAXITOBA, 30. SEPTEMBER 1925. — NÚMER 53 ax C A N >-(>»■»(>'«»(>'«■»(>'< M>«»04 Þessi þingmannsefni hafa veriö út nefnd af hálfu verkamanna í Mani- toba: North Winnipeg: A. A Heaps. North Centre Winnipeg: J. S. Woodsworth. South Centre Winnipeg: A. Hen- South Winnipeg: John Kelly. ' St. Boniface: Allen Meikle. Aö þvi er blaöið Kelvington Ra- dio skýrir frá, lézt W. E. Cutler, pró- fessor viö Manitoba háskólann, úr malaría-hitasótt, 2. þ. m., í Afríku. Próf. Cutler var Englendingur aö sett og uppruna, faeddur i Eondon a Englandi. Hann var jaröfræðingur og haföi unniö sér þaö álit hér vestra, að vera flestum mönnum fróðari um jarðfræðissögu Vestur-Canada. För þessa, er leiddi hann til bana, réöist hann í 30. janíiar 1924, og fór hana í þjónustu British Museum, sem for- íngi. '’Ætlun leiöangursins var aö rannsaka steinrunnar leifar af tröll- eðlukyni því, er nefnt er “dinosaur- ■us’’, og uppi var fyrir miljónum ára. Hveitið fossar í stríðnum, gullnum straum, úr öllum áttum inn í korn- geymana. Nýtt met í kornflutningi •var sett á mánudaginn, þegar C. N. R. h!óð 1580 járnbrautarvagna fulla af hveiti og C. P. R. 1476 vagna. Forsætisráðherrann, Mr. King, hóf atlögu s.ina í kosningabardaganum hér i vesturfylkjunum á mánudags- kvöldið var í Neepawa. Sökum þess að blaðið var fullbúið til prentunar er innihald ræðunnar barst hingað, e: ekki hægt að gefa neitt yfirlit yfir hana. Aðalatriðin virðast vera, að Mr. King þykist búinn til þess að ljúka við Hudsonsflóabrautina, og að endurnýja ráðuneyti sitt og skipa mann úr Vesturfylkjunum til þess að sjá um fólksinnflutninga. — Auðvit- að gegn hæfilegum stuðningi héðan að vestan. Annars virðist í fljótu bragði margt óljóst í ræðunni, og ilt að átta sig á staðhæfingum forsætis- ráðherrans. Leiðtogi conservatíva, Rt. Hon. Arthur Meighen, kom í gærmorgun hingað til Winnipeg, til þess að hefja atlögu hér i vesturfylkjunum móti forsætisráðherranum. Hann lét mjög sigurvænlega, en vildi, sem von er, ekkert á það gizka fyrir blöðin, hve mörg þingsæti hann og flokkur hans -þyggjust við að vinna. ADA I flokksins lífsskilyrði fyrir Vestur- Canada. Framleiðslan í Manitobafylki hefir langtum þyngri skattadrösul að drag- ast með en framleiðsla nokkurs ann- ars fylkis i Canada, samkvæmt því er skýrsla segir. Árið 1923 nema fylkisskattar samtals $21,476,571, en framleiðslan nam $124,228,542. Skatt- urinn nam því 17,2% af öllu virði framleiðslunnar, og er það geysilega hátt.' Tjl samanburðar má geta þess, að hlutfallið í British Columbia er 9,9%; i Saskatchewan 9,7%, í Al- berta 7,7% og Ontario 8,7%. Óvinir hveitisanilagsins, og sér- staklega í Bandarikjunum, hafa breitt út sögu um það, að samlagið væri að bjóða vöru sínai í erlendum kaup- höllum fyrir lægra verð en auglýst er á kornsöluhöllinni í Winnipeg. Mr. S. J. Farmer, fyrrum borgar- stjóri, sem nú er útbreiðslustjóri canadisfkra hveitiframleiðenda, hefir lýst yfir því að þetta séu með öllu rakalaus ósannindi. — í sambandi við það gat hann þess, að allir em- bættismenn samlagsins hefðu verið endurkosnir: A. J. McPhail, forseti: H. W. Wood, varaforseti, og C. H. Burnell ritari. Mr. Robert Forke, leiðtogi frarn- sóknarflokksins, hélt ræðu í Brandon í fyrrakvöld. Aðallífsskilyrði fyrir Vesturlandið væri að fá ’Hudsonflóa- brautina fullgerða, kotua á regluleg- um og skynsamlegum innflutningi af fólki, er vildi láta landinu og sveit- ununt gott leiða af vinnu sinni, í stað þess að hópast í atvinnu- og vonleysi til bæjanna. Tolhnálastefna Mr. Meigbens væri alveg fráleit. Canada þarfnaðist um frarn alt markaðar fyrir aðal framleiðslutegundir sinar, en tollgarðar vinni ekkert annað en að auka framleiðslukostnaðinn, og verð allra lifsnauðsynja í landinu. Heldur ekki væri kominn tími til þess að snúa sér aftur að tvíflokka- fyrirkomtilaginu, þótt ekki væri úti- lokað, að slíkt mætti einhverntíma verða. Sern stæði, yrði framsóknar- flokkurinn að vera sem öflugast á verði fyrir velferðarmálum Vestur- landsins, þvi að austan væri einskis góðs að vænta — af hvorugum flokk- anna. Það væri enginn munur á Montreal-Liberal eða Toronto-Tory, t. d. hvað tollmálin snerti. Og þar til að þeim væri komið i annað og betra horf, væri tilvera framsóknar- Frá Regina, Sask., er símað 25. þ. ni., að í hveitisamlagið í því fylki séu gengnir 67,000 meðlintir nteð 9,- 018,251 ekru. Síðastliðið ár, um 20. septefnber voru meðlimir 50,520. Þetta er rnikil .stöðug og gleðileg fram för. 17. september var samþykt á stjórn- arnefndarfundi, að samlagið skyldi einnig taka að sér að koma grófari korntegundum á markaðinn. Var samþ. að greiða í byrjun, með því að leggja Fort William til grundvall- ar, sem hér segir: Hafra, 2 C. W., 24c á- mæli: bygg, 3 C. W., 50c á mæli; rúg, 2 C. W., 70c á mæli; flax, 1 N. W., $1.50 á mæli. 'Þessi þingmannsefni hafa verið út- nefnd af hálfu framsóknarflokksins í Manitoba: Provencher: A. L. Beaubien. Springfield: John Holland. Brandon: Robert Forke. Marquette: C. S. Stevenson. Souris: James Steedsman. Lisgar: J. L. Brown. Dauphin: W. J. Ward. Utnefningar verða gerðar í Por- tage La Prairie og Neepawa kjör- dæmunum í kvöld, í Selkirk á morg- un, McDonald 6. október og Nelson 8 október. Gullnám var meira í Canada 1924, en nokkru sinni áður. Alls^voru hreinsaðar 1.525,380 únzur, og voru þær virtar á $31,532,402. Mest áð- ur var grafið, þegar gullið var mest í Yukon árið 1900, fyrir $27,908,153. Framleiðslan skiftist á milli fylkj- anna, sem hér segir: Nova Scotia, $21,643: Quebec, $18,253; Ontario, $25,668,754; Manitoba, $24,393; B. Columbia, $5.079,642; Yukon $719,- 897. STJÓRKWIÁLAFRÉTTIR. FRÁ ÝMSUM LÖNDUM. BA NDA RIK/N. ÁRÁSIR MITCHELLS. William Mitchell ofursti heldur á- tram árásum sinum á flugmálaráðu- neytið. Er nú búið að -skipa svo fyrir, að rannsökuð skuli grandgæfi- lega öll helztu atriðin í ásökunum hans, og um leið er verið að búa alt undir til þess að kalla hann fyrir herrétt, og láta hann sæta ábyrgð orða sinna. INNFLUTNINGAR. Innflutningar til Bandaríkjanna virðast vera i rénun. Margar þjóðir notuðu ekki að fullu innflutninga- rétt sinn, t. d. Czecho-Slóvakía, Þýzkaland, Stórbretaland, Irska fri- ríkið, Svíþjóð. Alls fltuttust 293,314 manns inn, en 92,728 fluttust út árið sem leið. Af þeim 293,314, sem inn fluttu, voru ^30,193, eða næstum helmingur frá Canada og Mexico, en þeim lönd- um eru engin skilyrði sett um inn- flutning. Til samanburðar má geta þess, að samkvænit innflutningaskýrsl um Canada fluttust. aðeins 5307 norður að Beringssundi, muni vera inn frá Bandaríkjunum fyrstu þrjá giNlland, og ná þaðan yfir til Alaska, og Englendingurinn Jack Dollar h& fði sagt það fyrir 1914, að þarna mundu bráðlega finnast mjög auð- ugar gullnámur. Þegar fréttir komu um gullfundinn flyktust menn að námasvæðinu víðs- vegar að úr Rússlandi og Siberíu, og þótt það sé ekki mjög norðarlega, var þar þá alt sagt freðið og kalt. Járn- brautir liggja ekki þangað og ferðir sagðar erfið,ar. fl^l þess að þíða jörðina yfir málmintun, urðu menn að fella tré, aka þeim saman í kesti og kveikja í. Var illa látið af lífinu þarna. En svo tók ráðstjórnin rúss- nesska gullgröftinn í sínar hendur og fékk félagi námurnar á leigu, en það á að borga landstjórninni 75% af öllu því gulli, sem úr nátnunum kemur. 1 byrjun þessa mánaðar var sagt að 7000 manns væru við vinntt í námun- Caillaux bauð 10,000,000 sterlings- pttnd. Englendingar buðu 16,000,000, Caillaux stóð fastur. Loks kom hann þeim niður í 12,500,000 sterlingspund nteð því skilyrði, að Frakkar skyldu ekki greiða Bandaríkjamönnum nteira hlutfallslega. Játaði Caillaux því skilyrði. Eru Bandaríkjamenn nú i æfir út af þessu. En nú er Caillaux kominn yfir til Washington og er að sentja um skilmálana við Mellon fjár- málaráðherra. Er enn ekkert greini- legt kornið frant um þá samninga, en Frakkar treysta á Caillaux og eru hinir vonbeztu utn væga skilmála, þrátt fyrir aðhróp frá tnörgum blöð- um í Bandaríkjunum. ---------x--------- Síberíu-gullið Nýlega var í símskeyti sagt frá því að ntiklar gullnámur væru fundnar í Austur-Siberíu. Nánnirnar eru á stóru svæði í svonefndum Aldan- fjöllum, og er áætlað, að þar muni finnast unt 400 tonn gulls. Það er sagt, að jarfjfræðingar ’hafi fyrir löngu sagt, að á þessu svæði og alt starfsmálum: kosningu embættis- manna, skýrslum og öðrurn nauð- synjamálunt í sanibandi við vetrar- starfið. “Hálfnað er verk þá hafið er”. Við skulum láta upphafið vera gott, og svo áframhaldið eftir því.— Eundúrinn byrjar kl. 8.30. Greinargerð mánuði fjárhagsársins (1. apríl til 30 júní). Frakkland. Frá Paris er símað 29. þ. m.. aö þann dag hafi látist þar Leon Bóur- geois, einn af fyrverandi forsætis- ráðherrum Frakka og helztu stjórn- málamönnum. STYRJALDIR. Marokkó. — Töluverðir bardagar hafa verið þar á orustusvæðinu und- anfarið. Spánverjum tókst að ná jendingu á ströndinni að norðan, með 16,000 manns. Varð litill bar- dagi þar, og drógu Rifverjar sig til baka, en Spánverjar veittu ekki eft- irför að svo stöddu. Er búist við að þeir muni ætla að ráðast að Adjir, aðsetursstað Abd-E!-Krim. Að sunn- an var harðast barist. Sóttu Frakkar þar á, og unnu viðast á, komust á- fram fáeinar mílur. Stendur bardag- inn nú í skógarbeltunum, sem klæða rætur Rif-fjallanna. Er ekki búist við að Frakkar komist svo langt fyr- ir veturinn, að þeir geti almennilega látið til skarar skríða. Fara þeir þá sennilega í herbúðir til vors. Sýrland. — Miklar óeirðir hafa Frakkar átt við að stríða í Sýrlandi undanfarið. Eru yfirráð þeirra þar afar óvinsæl. Sá flokkur Araba, er Drúsar nefnast, hafa gert uppreisn og orsakað Frökkum mikið mann- fall og eignatjón. Er áform þeirra að reyna að hrekja Frakka úr land- inu, Frá Fœreyjum Færeyingum hefir nú vecið gefinn kostur á, að Fæfeyska verði kenslu- mál í skólum þeirra, en áður hefir danska verið það. Frú Nína Bang, kenslumálaráðherra Staunings stjórn- arinnar, hefir sent þingi Færeyinga tiiboð um þetta, og er það nú undir því komið, hvort það aðhyllist til- boð hennar og vill breytingu á þessu, eða hafnar því. Málið hefir vakið miklar blaðaumræður í Danmörku, og andstöðublöð stjórnarinnar bera sakir á frú Bang fyrir afskifti henn- ar af málinu, en hún var ekki við til andsvara, er fyrstu fregnirnar af og setja á stofn í Damaskus,^ niálinu komu í blöðunum. Það lít- höfuðborg Sýrlands, allsherjar mið- stjórn fyrir Araba-kynkvislirnar þar eystra. Sarrail vfirhershöfðingi hef- ir nú byrja ðallsherjar atlögu á móti Drúsunum, sem mun eiga að riða þeim að fullu. Háttv. ritstjórn Hkr.! Eg hefi séð blað yðar frá 12. f. m., sem flvtur grein nokkra um Mið- dalsnámuna eftir “ísafold”. Af því að öllum, sem til þekkja, hlýtur að skiljast, að greinin víkur máli sínu að nokkru leyti að mér, bið eg yður að flytja örstutta athugasemd. Það er gefið í skyn, að tafist hafi fyrir námuvinnu i Miðdal vegna þess að eignarheimildin muni ekki hafa verið í lagi. Til þess atriðis er því að svara, að allar heimildir minar eru þinglesnar í sýslubókunum í Hjafn- arfirði. Ennfremur skal það tekið fram, að ég hefi gert fyrir löngu siðan bindandi kaupsamning um eign- ir þær og réttindi, sem hér er átt við. Loks hefi eg gefið út afsal til námu- félagsins á grundvelli þessa kaup- samnings. Á hinn bóginn þurfti fé- lagið, eftir íslenzkum lögum, að leita undanþágu til íslandsstjórnar, til þess að reka jiámuna, svo framarlega sem vfirt^la hlutafjár væri ekki innlend. Stjórnin tók ágætlega í þetta, en Hollendingur sá, sem greinin getur um, virtist ætla, að hann gæti fengið undanþáguna fyrir félag, sem ekki var orðið til, en það gat stjórnin auðvitað ekki með sínum bezta vilja látið í té. Eftir þvi sem eg veit bezt, cr ekkert hollenzkt félag myndað enn. Annars þykir mér rétt að skýra frá því gagnvart ísafoldargreininni, að það er af alt öðrum ástæðum, að hlé er sem stendur á vinnunni í Mið- dal. Félagið hafði sjálft sett erlend- an visindamann í dómarasæti um verð -mæti nániunnar, en út af feiknamikl- um auglýsingum um námuna í þýzk- um blöðum, mun hann hafa dregið að sér hendina. Eg vil að endingu benda á, að nám an hefir verið unnin og rannsökuð með uppgreftri og mannvirkjum um tveggja ára tíma, án þess að nokk- ur maður hafi mótmælt. Þetta at- riði eitt svnir rækilega hæfuleysi upp- spunans um brest á eignarheimild- um. Fyrir þá, sem fylgjast vilja með framgangi þessa fyrirtækis, vil eg bæta því við, að eg hefi nýlega átt tal við verkstjórann sjálfan, sem unnið hefir að námunni, og er af öllum álitinn mjög samvizkusamur og réttsýnn maður, enda í miklu á- liti meðal stéttarbræðja sinna, og lýsti hann yfir fullkominni trú sinni á mikilleik og verðmæti námunnar. Eg bið ísafold vinsamlega að taka þessa grein upp sem leiðrétting, þeg- ar hún berst blaðinu. New York, 25. sept., 1925. Einar Bcncdiktsson. Sjóðsmyndun Til minningac um þjóðræknis- starf Jóns ólafssonar, og til að auðga og fegra íslenzka tungu. Mjólkurbúaframleiðsla í Canada, auk smjörs og osta, árið 1924, nam $26,465,559, eða hér uni hil tveim miljónum dala meira en árið þar á undan. Sinknámur eru allmiklar hér í Canada. Nam framleiðslan 49,455 tcnnum árið sem leið og var virt á $6,274,791. Var það nálega hálfu meira en árið áður. FJÁRMÁLIN. Mjög þykir vænkast fjárhagsútlit Frakka síðan Joseph Caillaux tók við fjármálaráðherra embættinu. — Hann er hinn mesti eljumaður, vinn- ur frá kl. 5 á morgana til kl. 6 á kvöldin. — Sem kunnugt er, skulda Frakkar niikið, og eru skuldheimtumennirnir, Englendingar og Bandarikjamenn, farnir að gerast óþolinmóðir. Nýlega brá Caillaux sér til Englands, og þótti komast þar að góðum samning- um, svo að mörg ensk blöð eru sár- óánægð. Englendingar kröfðust 20,- 000,000 strelingspunda á ári í 62 ár. Herra ritstjóri! Mig langar til að hasla mér lítinn blett í Heimskringlu fyrir það sem hér fer á eftir: * * * Viðurkenning. Eg undirritaður viðurkenni hér með, að hafa tekið á móti ávísun á 500 kr. — fimm hundr uð krónur — danskar á Land- mandsbanken í Kaupmanna- höfn, frá hr. Magnúsi Peterson í Norwood, Canada, sem eiga að ganga í minningarsjóð Jóns Ólafssonar skálds og rithöfund ar, og er gjöf frá honum og mörgum öðrum vinum Jóns og unnendum íslenzkrar tungu. — Þakka eg hr. Magnúsi Peterson og öllum þeim, er til fjárupp- hæðarinnar hafa lagt, kærlega fyrir sendinguna, bæði í nafni sjóðsins og meðstjórnenda minna við hann. Reykjavík, 31. ágúst, 1925. Ben. S. Þórarinsson, gjaldkeri Minningarsjóðs Jófris Ólafssonar. * * * Þessi yiðurkenning hér að framan þarf eigi frekari skýr- ingar. En þess má eg geta, að enn eru fáeinir dollarar af sam- skotafénu, afgangs kostnaði, í mínum vörzlum, og verður á sínum tíma gerð full skilagrein fyrir öllu því, sem ræktarsemi Islendinga í Ameríku hefir látið af hönduni rakna í þennan Minningarsjóð. Af hreinskilni talað, verð eg að játa það, að eg hefi orðið fyrir miklum vonbrigðum hvað þessi samskot snertir. Eg hélt að hér væru svo margfalt fleiri íslendingar, sem ekki myndu horfa í fáein cent eða dollara, þegar um slíka sjóðmyndun væri að ræða. Enda hafa svo fjöldamargir lofað að senda til- lög, en gleymt að koma því í framkvæmd. Má vera að það sé sönnu næst, að flestir hafi lítið afgangs daglegra þarfa, þegar búið er að leggja til síðu tillögin til heiðingjatrúboðs og annara slíkra bráðnauðsynja. En af því að eg er að upp- lagi nokkuð þrályndur, vil eg enn reyna, hvort ekki greiðist dálítið úr þessum ómyndarskap, og held því áfram að veita mót* töku því, sem drenglyndir menn og konur kunna að láta af höndum rakna í þennan sjóð. Verða öll slík tillög auglýst í Heimskringlu, jafnskjótt og þau berast mér. 26. september,*1925. MAGNUS PETERSON, 313 Horace St., Norwood, Man., Can. ur út fyrir ai5 Sambandsflokkurinn færeyski ætli aö setja sig á móti breyt ingunni, en Sjálfstæðisflokkurinn er henni að sjálfsögöu fvlgjandi. Auö- vitaS á danska að kennast mikiS í skólunum áfram. Fn breytingin er sú. aS færeyskan verSur hér eftir aSalmáliS, þ. e. IniáliS sem kenslan fer fram á, ef tilboSi frú Bang verS- ur tekiS af Lögþinginu, sem líkleg- ast má telja aS verSi, enda þótt Sam- bandsflokkurinn sé nú í meirihluta i þinginu. ---------x--------- Frónsfundur. Fyrsta fund sinn á þessu hausti heldur ÞjóSræknisdeildin Frón í Goodtemplarasalnum næsta mánudags kvöld (5. pkt.L Allir þeir, sem hafa áhuga fyrir málefnum félagsins, eru ámintir um aS láta sig ekki vanta. Fundurinn er aSallega heigaSur ! Hluthafafundur j The Viking Press Ltd. ' Hluthafafundur verður haldinn í hiuta' (félaginu, The Viking Press Limited, á skrifstofu félagsins, 853 Sargent Avenue, IWinnipeg, fimtudaginn 8. október, 1925, kl. 2 e. h. , | Mál viðvíkjandi hag félagsins verða „ rædd og eru hluthafar ámintir að mæta. * Winnipeg, 23. september 1925. | S. Thorvaldson Rögnv. Pétursson i forseti. ritari. I ►(O

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.