Heimskringla - 26.05.1926, Blaðsíða 1

XL. ÁRGANGUR.
- ---- -.. -- -s-
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN, 26. MAÍ, 1926.
NÚMER 34
&).^mm<>.^mo.^^mommmo.^^mo.^^mom
| CAN
Nefndin, sem sett var til að rann-
saka tollsvikin heldur áfrarn starfi
sinu, og því nær á hverjum degi bæt-
ast við nýjar sannanir og nýjar
líkur. H. H. Stevens áætlaði í fyrstu
aS tollsvikin myndu nerna aS minsta
kosti $30,000,000; en nú er taliS i
ífttawa aS þaS muni of lágt áætlað.
Hverja vikuna á fætur annari hafa
nýir sökudólgar veriS leiddir í Ijós;
tollsvik hvers þeirra skifta þúsundunt
dala; tugum þúsunda og jafnvel
hundruSum þúsunda hjá sumum. En
þaS merkilegasta er, aS stjórnin sýn-
ir enn engan lit á því aS hegna dólg-
unum eSa ná nokkru af fénu aftur.
Nefndin rannsakar og rannsakar, en
ennþá er stjórr.in ekki farin aS krefj
ast bráÖabyrgSarskýrslu til þingsálita,
Nóg liggur þó þegar fyrir. Og dólg-
arnir eru hinir ósvífnustu framan í
nefndinni; hella úr sér skömmunum
yfir hana fyrir aS spyrja svona nær-
göngulla spurninga, og þaö enda þótt
sönnuS sé á þá fúlmenskan. Þaö
er engin furSa þótt marga gruni
hrossakaup. — '
F. O. Maber, fytv. ritari North-
•western Life Assurance félagsins,
sem fló hluthafa stna og viöskifta-
tnetm likt og Hearst-félagiS nafn-
kenda, var nýlega fundinn sekur um
svik og samsæri, og 'dæmdur í 3 ára
hegningarhússyist. KvaS Fullerton
dómari sviksemi og þjófnaö úr sjálfs
síns hendi, af hálfu trúnaöarstarfs-
manna. ýmsra félaga, vera aö gánga
algerlega úr hófi hér í Manitoba.
»()«»(>«»I)«»(>4BK)«»(>M |
ADA
É
t-o-m^m-omim-o-^mm-o-mam-o^mm-o-^m-tu
Nyti sökudólgur þess aS þetta væri
í fyrsta sinn, er hann kæmist undir
mannahendur, annars heföi hann
hlotiS miklu haröari refsingu.
Nýjar gullnámur eru nú fundnar
viS Birkivatn (Birch Lake), um 70
mílur norövestur af RauSavatns-
námunum (Red Lake). Alíta margir
aö þessar nýju námur séu enn auö-
ugri en RauSavatnsnámurnar, og
flykkjast nú allir þangað noröur-
eftir.
Kvendeild Canadian Club í Win-
nipeg hefir sent út yfirlýsingu um
þaö, aS deildin sé því algerlega sam-
þykk, aS minnisvarðinn yfir fa.llna
hermenn sé gerður samkvæmt upp-
drætti Emanuel Hahn byggingameist
ara í Toronto. — Telur deildin ann-
aö ekki sæmandi, brezkum og can-
adiskum erföavenjum.
Frá Ottavva hefir frézt aS Hud-
son’s Bay járnbrautinni myndi hætta
búin af hálfu öldungaráösins. Hafa
merin óttast aö öldungaráöiS myndi
nota sér þaS vald, sem þaS hefir
.alt^ei áSur notaS, aS gera breyting
á frumvarpinu um nauSsynleg út-
gjöld. — ÞaS væri annars óskandi
ag fram kæmi hér í Canada einhver
sá kunnáttumaöur, er gæti snögg-
lega ráðiS niöurlögum þessarar
Syrgisdalaforynju, öldungaráösins,
svo úrelt og forneskjuleg sem sú
samkunda hefir nú lengi verið.
Fj ær og nær.
Vér viljum vekja a.th}gli manna á
vorbazaar Kvenfélags sambandssafn-
a.5ar, sem v'erður fimtudaiginn og
föstudaginn 3. og 4. næsta mánaöar.
— Útsöluivkvenfélagsins eru löngu
aS góðu kunnar og þarf þvt eigi aS
-orðlengja frekar um þær hér, en vér
vjijum aðeins vísa til auglýsingarinn
ar á öðrum staö í blaðinu.
Séra Rögnv. Pétursson messar að
JPiney, Man., á sunnudaginn kcmur,
kl. 2 e. h. Messan verður haldin í
samkornuhúsi bygðarinnar. — Séra
Guðm. Árnason messar í Sambands-
kirkjitnni í Winnipeg þami sunnudag.
• Mánudaginn 17. þ. m. lézt á al-
menna sjúkrahúsinu hér í bænum
GuSrún Þorsteinsdóttir SigurSsson,
kona. Teits SigurSssonar frá Sturges,
Sask. Var hún jarösungin í fyrra-
dag frá líkstofu Bardals, af séra
Rögnv. Péturssyni. Hin framliSna
,var fædd aö Höll í ÞveráHtlíÖ í
Mýrasýslu áriö 1858. ^
Laugardagitin 22. þ. m. andaöist
að heimili sinu í ArnesbygS, Sveinn
Magnússon, faðir Björns Magnús-
sonar kaupmanns aS Arnesi. Var
hann jarðsunginn í gærdag af séra
Rögnv. Péturssyni. Ilinn framliöni
var Húnvetningur aö ætterni, hálf-
bróðir Sig. skálds Jóhannessonar frá
Mánaskál, en albróðir hr. Oddbjarnar
Magnússonar hér í Winnipeg.
HingaS komu á laugardaginn var
Mr. og Mrs. J. H. Bergen, frá Bay
City, Mich. Höf'Su þau dvalið þar
tveggja mánaða tíma hjá kunningj-
um og ættfólki Mrs. Bergen. Annars
hefir heimili þeirra hjóaa síöastliSin
2 ár veriS í Birmingham, Alabama,
iSnaðarbæ á stærð viS Winnipeg.
Eru þau hjór^nú á leið vestur aS hafi
suSur til Los Angeles, og hafa í
hyggju aS setjast þa.r aS. Hafa þau
dvalið þar áöur. Mrs. Bergen er af
enskunt og írskum ættum, en Mr.
Bergen er Islendingur og gamall
Winnipegbúi. Kom hann hingaö
áriö 1876. Hann gekk á unga aldri
í þjónustu Wnt. Robinson og mun
hafa veriö fyrsti skipstjóri á Winni-
pegvatni. Mr. Bergen er sérlega skýr
maður og góSur Islendingur, enda á
hann til þess aö telja. Var faðir
hans séra Helgi Sigurösson, er
prestur var að Leirá í BorgarfirSi
syðra. Þau hjónin leggja héðan af
staS á morgun. Arnar Hkr. þeim
fararheilla.
Þau hjónin Margrét og Daníel
kaupmaður Líndal, á Lundar, urðu
fyrir þeirri sorg aö missa dóttur
sína Ijilju, 8 ára gamla, á mánudag-
inn var. Dró taugaveiki hana til
dauSa, og haföi hún legið lengi
þungt haldin, bæði í heimahúsum og
á almenna sjúkrahúsinu hér, þar sem
hún andaSist. JarSarförin fer fram
á laugardaginn kemur, 29. þ. m., frá
heimili foreldranna. og kirkjunnr á
Lundar. — Heimskringla vottar for-
eldrunum hluttekningú sína.
Hingað kom frá Reykjavík á Is-
landi hr. Rristján GuSjónsson, ung-
ur maSur, rúmlega tvítugur, á fimtu-
daginn var. Var hann fljótur í för-
um, LagSi frá Islandi 5. mai. Mun
han nhafa í hyggju aö ílengjast hér
i landi.
HjálparfélagiS Harpa, I. O. G. T.,
er að undirbúá útsölu á "Home
cooking”, sem 'haldast á laugardag-
inn 5. júní næstkomandi. — Nánar
auglýst næst.
Dr. Tweed tannlæknir verSur aS
Arborg föstudaginn 28. þ. m., og á
miövikudag og fimtudag 2. og '3.
júní. Á Gimli verSur -hann miS-
vikudag og fimtudag 9. og 10. júni.
Mr. Jón Björnsson frá Mozart,
Sask., kom hing.a.S til bæjarins í vik-
unni sem leiö. Mun hann ætla í
kvnnisför suö-ir til Dakota.
Mr. Luther Líndal frá Lundar kom
hingaö til bæjarins i gær, á leiö '
fiskiver á Winnipegvatni. — Leggja
fiskimenn allir á staS í sumarver í
da.g. *
Tengdapabbi.
eftir sænska. skáldiö Gustav af Gejer-
stam var leikiö í samkomusal Satn-
bandssafnaöarins ntánudaginn 17. þ.
m., af Leikfélagi SambandssafnaSar.
LeikritiS, sent áöur hefir veriS leik-
iS hér af sama fólki, er ágætlega sam-
inn og smellinn gamanleikur, í ís-
lenzkri þýöingu eftir Andrés sál.
Björnsson, svo prýðilegri og vand-
aðri, aö “replikurnar” falla utan aS
persónunum og rnenn gleyma því aö
leikurinn er þýddur.
Eíniö er oröið svo alkunnugt hér,
að óþarfi er á að minnast. Bygging
leiksins, sem í sjálfu sér er nú ekk-
ert sérlega nýstárleg eSa frumleg,' er
krydduð nteS tveimur snildarlega
dregnum persónum, sem varpa svo
miklum skringiblæ Vfir leikritiS, aö
menn geta notið þess aftur og aftur.
Hinunt óumræðilega þurfyndna Pum-
pendahl, rykföllnum dómarafausk,
hrjáSum af sjúkdómum og pessim-
isma, og ömmu görnlu, heyrnardaufri
og háaldra, sem sér alt, þó hún ekk-
ert hevri.
FrammistaSa leikendanna var yfir-
leitt mjög góö. Hjá sumum ágæt.
T. d. var Pumpendahl (P. S. Pálsson)
prýöilega heilsteyptur og bláþráSa-
laust leikinn. Andlit og rödd af-
bragð, hreyfingar aðeins stundum
of unglegar. Þá var og “tengda-
pabbi” Klint (J. F. Kristjánsson)
mjög vel leikinn á köflpm. Þó verð
ur aö telja þaS lýti, aö leikandinn
kunni ekki sem bezt, sem æfinlega
skemmir samleik, og ennfremur í
þetta skifti er háska.Iegra en oft ella,
vegna þess að textinn er svo vand-
virknislega og vel gerður, aö í eyr-
un gker strax og út af er brugðiö.
Einnig heföi -eg kosiS Klfnt unglegri
í- klæðaburði og látbragöi. Hann
stendur á takmörkum, þar sem full-
þroski — bezti aldur — togast í
hinsta skifti á viö yfirsígandi efri
æfialdur og heldur dauöahaldi í
“rauöu járnin’’, eins og Hamsun
kallar þaS, þótt hann veröi seinaát
að sleppa horninu.
Frú Engström (Mrs. H. J. Líndal)
var prýðisvel leikin. Frú Kiint (Miss
G. Sigurðsson), Elízabet (Mrs. S. Já-
kobson), þjónustustúlkan Emilía (Mrs.
M. Anderson, og Amanda (Mrs. S. B.
Stefánsson) voru allar yfirleitt vel
leiknar; fyrirmyndin Amanda ágæt-
leg.a, Aftur á móti hepnaöist Nor-
stedt rnálari (G. Thorsteinsson) ekki
svo vel sem skyldi. Ekki laust viS
lestrarbragS og leikurinn heldur
blóSlaus og liflítill, og mesta hug-
myndaflug þurfti til aS'telja sjálfum
sér trú um að þetta væri listmálari
og Boheme frá París. “Vondi maS-
urinn” lautinant Fahrström (Sigfús
Halldórs frá Höfnum) var sæmilega
góður, en vanþakklátt hlutverk. Þakk
látt er aftur á móti hlutverk rukk-
ans (B. Hallsson), sem var óaöfinn-
anlega af hendi leyst.
Yfirleitt er óhætt aö segja aö
kvöldiö hafi hepnast mjög vel; sást
þaö bezt á því, að strax i fyrsta- þætti
lá húsiö í krampahlátrum. I svona
löngu — 4 þátta — leikriti, getur oft
verið háskalegt að hrífa húsiS með
' 1. þætti, því hættan er því meiri,
að yfir dofni, er á líSur, en í þetta
skifti hélzt stemningin óslitin alt leik-
ritið út. Sb.
----------x----------
Ymsar fréttir.
Christian Collin prófessor í Oslo
lézt 3. apríl. Hann var nafnkunnur
bókmentafræöingur og rithöfundur,
alvörumaSur, gáfumaður og menn-
ingarfrömuður. Kunnastur er hann
a.f riti sínu um Björnson, sem hann
elskaöi og dáSi — riti, sem hann
aldrei lauk viö, en er hin merkasta
heimild um uppruna, æsku og fyrstu
starfsár skáldsins mikla. Um eitt
skeið vakti Collin mikla athygli fyrir
baráttu sína gegn hinum svonefndu
ósiölegu bókmetitum. Hann krafSist
þess að listin væri í þjónustu menn-
ingar og siSferðis, aS hún styrki
mennina til lifs og dáöa, en geröist
ekki þerna eySandi og spillandi
krafta.
JárngerS. — Símað er frá Málmey
aö verkfræðingur að nafni Flodin
h.a.fi fundiS upp nýja aðferö til þess
að búa til járn. Vekur þaö mikla
athygli. Ameríski stálhringurinn
hefir sent mann til Málmeyjar til
þess aö rannsaka þýöingu þessarar
uppgötvunar.
(VörSur.)
-----— x------------
Um Island erlendis.
Kvöldskemtun í háskólanum ....
í Hamborg.
Eins og menn muna voru þýzkir
vísindamenn nor'Sur á Akureyri í
suma.r, til þess m. a. aS rannsaka
áhrif næturbirtunnar á lifverur og
loftslag. Stjórnandi þessara rarin-
sókna var ungfrú R. Stoppel. Hún
er starfsmaður viS háskólann í Ham-
borg.
Þann 2. marz v.a.r kvöldskemtun
haldin þar í háskólanum. Voru á-
heyrendur um 1000. Hélt ungfrú
Stoppel ítarlegan fyrirlestur um Is-
land, náttúru landsins og áögu þess,
og ekki sízt um nútíöarlíf vort Is-
lendinga, er hún kyrttist í sumar. —
Sýndi hún og f jölda mynda.
A.a.ge Schiöth frá Akureyri söng
nokkur íslenzk lög. Var honum mjög
vel tekið. Að lokum sagði einn aí
Starfsbræðrum frk. Stoppel frá feröa
lagi sínu um Norörirland.
I HamborgarblaSi því, sem Isafold
hefir ^engiS, er látið hlð bezta af
skemtuninni.
Sœnsk-íslenska félagið.
hélt fyrir stuttu hátíðlegt afmæli sitt,
að því er segir í “Stockholms Tid-
ningen”, fyrir nokkru, og var af-
mælis félagsins minst í hátíðasal
Grand Hotel. Þar voru viðstodd
ýms stórmenni sænsk, norsk og dönsk.
Til skemtunar var hljómlist, lesið
upp kvæði ort til Islands^ Þá söng
þar Einar Markan nokkur islenzk lög,
og segir blaðið, að hinn bezti rómur
hafi verið gerður aS söng hans.
Formaður félagsins, dr. Ragnar
Lundborg, flutti ræSu fyrir minni
konunga Islands og Svíþjóöar, og
síðan voru þjóðsöngva.r beggja þjóða
sungnir. RæSu fyrir minni Islands
flutti Thulin ríkisráS.
(Isafold.)
----------x-----------
Vorprófin.
við œðri skóla og háskólan'n.
Verðlaunastyrkur: :
Búfræði, þriðja ár:
Björn Pétursson; $100.00.
Máster of Arts:
Þorvaldur Pétursson.
Fjórða ár, Arts:
Angantýr Árnason, 1B.
Jón ASalsteinn Bildfell, 1B.
Einar Einabsson, 1B.
Bergþóra Johnson, 1B.
Garöar'Melstead, 1B.
Þriðja ár, Arts:
Ingvar Gislason, 8.
Margrét Pétursson, 12.
Annað ár, Arts:
Marg’aret Sigurlaug Goodman, 20.
Thor Holm, 14.
Gunnsteinn G. Johnson, 12.
John Johnson, 16.
Thorarinn Johnson, 16.
Theodore SigurSsson, 12.
Fyrsta ár, Arts:
Harvey H. Árnason, 16.
Margaret Árnason, 8.
Ethel Bergman, 16.
Louise Bergson, 16.
Frederick Fjeldsted, 20.
Sigfús Gillis, 16.
Harold G. Hansson, 10.
John Hermanson, 8.
GySa Johnson, 16.
Hjálmar Kristjánsson, 8.
I Hannes J. Pétursson, 20.
Lárus Scheving, 8.
SigurSur Sigmundsson, 20.
Aldís Thorlakson, 16.
Daniel C. Hallsson, 16.
Science, fidlnaðarpróf:
Helgi Johnson, 1B.
Stefanía SigurSsson, 1A.
Lagapróf:
Jón Ragnar Johnson, 1R
Leeknispróf:
Eyjólfur Jónsson.
Lœknisfrœði. II. ár.
Matthias Matthíasson, 1B.
Lyfjafrœði, fyrsta ár:
Eric Sigvaldason, 1B (3)
Rafvirkjun, þriðja ár:
C. Ingimundar.son, II.
Verkfrœði, annað ár:
Thorsteinn BorgfjörS, II.
Rögnvaldur F. Pétursson, II.
Verkfrœði, fyrsta ár:
Otto H. Bjarnason, 1B.
Clifford P. Hjaltalin, 1B.
Edward W. Oddleifsson, II (2)
Rudolph O. Paulson, 1B.
Bufrceði, fjórða ár:
Leifur Bergsteinsson, 1B.
Búfrœði, þriðja ár:
Björn Pétursson, 1B.
Thorvaldur Thorvaldsson (2)
Hcimilissfjórn, fyrsta ár:
Sylvia. Bíldfell, 1B
Kristín Skúlason, 1B.
Margrét Brandsson, II.
Bertha Thorvardson, II.
Aths.—Ekki er alveg víst að hér
séu öll nöfn Islendinga, er þessi próf
h.afa tekið í vor. Líka má vera að
hér sé eitt nafn eSa tvö, sem ekki
eru íslenzk. Eru íslenzku nöfnin
mörg oröin svo breytt, a#> ómögulegt
er Iengur aö sjá, hvaöa þjóöflokki
eöa tungu þau tilheyra. — Ritstj.
---;------X-----------
Frá íslandi.
IsafirSi 22. apr.
Konungsheimsókniu rædd hér í
bæjarstjórn í gær. Oddviti lagSi til
aS veittar yrðu 2000 kr. úr bæjar-
sjóði og kosin væri nefnd til þess
að sjá um undirbúning. Fjárveit-
ingin var feld meS 5 atkv. gegn 4.
Voru á móti henni: Vilmundur Jóns-
son, Finnur Jónsson, Jón M. Péturs-
son, Jón H. Sigmundsson og Magu-
ús Ölafsson; en meS voru: oddvitinn,
SigurSur Kristjánsson, Stefán Sig-
utSsson og Eiríkur Einarsson. Eng-
in nefnd var kosin. Finnur Jónsson
lýsti því yfir, að það væri princip-
mál sitt a.ð veita ekki fé til þgssa.
- I
Sigurður Nordal flutti fyrirlestur
um ísl. tungu á annan i páskum. —
“Um málfrélsi’’ nefndi S. N. fyrir-
lestur sinn. Fór hann sönnum orð-
um um gildi og helgi t^ngunnar og
benti á hve þaS væri inikils virSi að
hér væru engar mállýzkur og engin
stéttamál, sem staðfestu djúp milli
landshluta og stétta, og vörnuSu þess,
að sameiginleg menning gæti tengt
þjóöina í heild. Lagöi hann ríka
áherzlu á, hve mikilvægt það væri aS
halda tungunni hreinni — aS forðast
sem mest útlnd orS, sem mentamenn
skildu en alþýða ekki, aö reyna að
finna hverjum nýjum hlut og nýju
hugtaki íslenzkt heiti, sem allir
skildu. Fyrirlesturinn var hinn þarf
asti og prýddur mörgum skemtilegum
íhugunum og athugunum.
Málverkasýning Ásgríms Jónsson-
ar er óbrigöull árlegur vorboSi í
páskahretunum, glitrandi sumar í
þrongum, hálfdimmum sýning.arsal.
Asgrímur stendur flestum islenzk-
um málurum framar a'ð alhliöa tekn-
ískri kunnáttu. Hann elskar glæsi-
legt yfirborð náttúrunnar og sýnir
að siS impressionista meistaralega
leik Ijóss og lofts, tíbrá og regn-
höfgi, kvöldbja.rma og morgunljóma.
ÞaS er lík áferðarfegurö á myndúm
hans og Monets’s. Litifnir eru brotn-
ir í ótal brigði, þess vegna lifa þeir
og ljóma. Þessi áferSarfegurð og
ást á náttúrufyrirbrigSum er um leið
hætlan, sem vofir yfir öllum impres-
sionistum. Form og bygging gleym-
ist og staSlitir eru ekki til — tilvera
hlutanna er gefin í sk>-n bak við
blæju' yfirborösins, en sá dýpri sann-
leikur, sem meistararnir sýna í hreinu
innblásnu formi, kemst ekki að. As-
grímur byggir ekki landslög sin inn
i mvndflötinn eftir reglum Cézannes
um “cube, cone et cylindre” — hann
velur sér landslag til meðferSar og
sýnir dyggilega. ljós- og litbrigöi
þess, loftslag og veöurlag — í stuttu
máli, stemningu, yfirborSsfegurS. En
formiS, sá eini grundvöllur, sem list-
in getur bygt á, er alt of oft brotið í
mola.
I myndinni af Oki (nr. 4) eru
einan sterkust og stórfenglegust
fjallaformin, litirnir fastir og hrein-
ir, en framsýnin nokkuS veikbygS.
I Eiríksjökulsmyndinni (nr. 5) eru
hinar mjúku linur fellanna ágætar.
Aftur á rnóti finst mér mynd af
skógi og blárri á í Borgarfirði (eg
man ekki naín né númer) hreint
dæmi þess, hvernig á ekki að byggja
mynd, og er hún þó, *eins og allflest-
ar hinar, mjög litfögur. LitprýSin
ásamt a.farmikilli kunúáttu og nátt-
úruást, eru þeir kostir Asgríms, sem
gera hann aS liígjafa og brautryðj-
anda íslenzkrar landslagslistar.
E. Th.
Ritgerð Guðbrandar Jónssonar um
kirkjufornfrœði, þá hina stóru er
hann var aS vinna að í fyrra, er nú
veriö aö prenta' í “Safni til sögu Is-
lands”. Er þaö mikið rit og merki-
legt. A síSasta ári hefir þeessi höf-
undur og gerrannsakað ýms handrit
íslenzk þessu efni viðvikjandi og
búiS þau aö nokkru undir prentun.
Sömuleiðis hefir hann samiö ítarlega
og fróðleg ritgerS um Sunnefumálið
svonefnda, hneykslismál af 18. öld-
inni. sem flestir kananst við.---------
NeSri deild feldi við aSra umræðu
fjárlaganna 1200 kr. styrk til hans.
en þess styrks nýtur hann nú í ár.
Ér vonandi að efri deild bæti úr
þessu, og setji styrkinn inn aftur,
hann var á fjárlagafrumvarpi stjórn-
arinnar.
Nýjar bcrkur. — “Miðaldasaga,”
eftir Þorleif H. Bjarnason og Arna
Pálsson, ætluð til náms í æðri skól-
um, er jafnframt hin eigulegasta al-
þýðubók. — “Bókin mín” eftir Ing-
unni Jónsdóttur húsfreyju á Kornsá
í Vatnsdal, endurminningar, hugliS-
ingar og æfintýri.
(Vörður.)
----------x-----------