Heimskringla - 26.05.1926, Blaðsíða 2

2. BÍ.AÐSIÐA.
WINNIPEG, 26. MAÍ 1926.
HEIMSKRINGLA
Þroskinn sem
mestu varðar.
Rœffa flutt af séra Guffm. Arnasyni
í Sambandskirkju, sunnudaginn
16. maí, 1926.
Þa er alkunnugt að fjarlægSin
villir flestum sýn. Hafig þií5 ekki
öll reynt það einhverntíma, að það,
sem þið hafið séð í fjarska, hefir
sýnst fegurra en það í raun og veru
hefir verið, þegar nær þvi hefir
verið komið? /Fjöllin eru blá í aug-
um þess, sem horfir á þau úr margra
mílna fjarlægð, og hver bunga og
tindur þeirra er afmarkaður með
mjúkum og fögrum línum, en í aug-
um þess, er klífur þa-tl, ekkert nema
grátt eggjagrjót, sem illfært er að
komast yfir; skógurinn, sein tilsýnd-
ar er svo. skuggaríkur í augum
ferðamannsins, sem mæðist á heitri
sléttunni, verður aJt öðruvísi, þegar
inn í hann er komið; borgarturnarn-
ir, sem fljóta í blámóðu' sléttlendisins
meðan þeir eru langt í burtu, verða
sviplausir og ljótir, þegar horft er á
þá néðan af strætinu. Fja^lægðin
gerir flesta hluti fagra, glæsilegri en
þeir eru; hún villir okkur sýn, gefur
okkur rangar hugmyndir.
Þetta á við timann, engu síður
en rúmið. Það sem er löngu liðið,
það sem var fyrir mörgum hundruð-
um ára, er stærra, glæsilegra, mikil-
fenglegra, en það, sem er að gerast
á yfirstandandi tíma, þangað til það
er skoðað í hinu kalda ljósi sögunn-
ar. Þess vegna hefir flestar þjóðir
dreymt ’drauma um einhverja gull-
öld langt að baki, glæsileg hetjutíma-
bil, þegar menn lögðu af stað í leið-
angra í fjarlæg lönd, til þess að
sækja gullreifi eða leituðu að ímynd-
uðum alsælulöndum fyrir handan
höfin blá.
Fornaldar- og fjariægðardýrkunin
hefir myndað stefnu í bókmeiUum
heimsins, rómantísku stefnuna., sem
svo er nefnd. Það er undur skemti-
legt að lesa bækur þær, sein eru rit-
aðar í anda þessarar stefnu: Þær
lýsa fögru lífi, mönnum, sem að
glæsimensku og göfugiyndi bera
langt af öllum þeim mönnum, sem
maður hefir nokkurntíma kynst, og
konum, sem eiga'enga sína jafningja
hér á jörð. En samt þreytist maður
á þeim með tímanum; því ávalt rís
sú spurning upp í huga manns, hvort
þetta. sé nú 4 raun og veru rétt, hvort
það sé nokkur sannleikur í þessu.
Og gangi maður úr skugga um, sem
vanalega er auðvelt að gera, að svp
sé ekki, þá hættir þetta að vera. full-
nægjandi, jafnvel sem skáldskapur,
og maður fer að þrá eitthvað raun--
verulegra, þótt það sé ekki eins
skemtilegt, og af því standi minni
ljómi; það hefir a.ð minsta kosti eitt-
hvert innihald og grundvöll í því lífi,
sem maður kannast við.
Nú fyrir skömmu las eg ritgerð í
einhverju timariti, þar sem gerður
var samanburður á ýmsu úr daglega
lifinu, eins og það er nú og eins og
þa.ð var fyrir einum þremur eða
fjórum öldum. Samanburðurinn var
mjög fróðlegur. Þag var sýnt fram
á, að jafnvel fátækasta fólk nú á
tímum á við meiri. þægindi að búa
heldur en konungar og önnur stór-
menni höfðu þá; anna.ð, sem bent
var á, var það, að. sjúkdóma^, sem
enginn maður óttast nú, vegna þess
að það eru til öruggar varnir gegn
þeim, voru skelfilegustu plágur á
þeim tímum, því þá var ekki um nein
ar varnir að ræða; menn gátu ekk-
ert annað gert en beðist fyrir og
dáið; og allir héldu, að það væri
Guðs vilji, að menn dæju í þúsunda
tali. Margt fleira var bent á, er
sýndi, að framfarir í þekkingu og
allskonar umbætur hefðu gert ltfið
lengra, heilbrigðara og niargfalt á-
nægjulegra. fyrir næstum alla menn,
heldur en það var fyrir þessum stutta
tíma; því þrjár fil fjórar aldir eru
ekki langur tími í æfi mannkynsins.
Það er ekki aðeins heilbrigði og
líkamleg vellíðan, sem sýna má fram
á með samanburði, að hafi stórum
farið frani, heldur og sálarlegt á-
stand ma.nna yfirleitt. Eg á ekki
við þekkingu, þvi hún verður ávalt
æðimikið takmörkuð hjá öllum fjölda
fólks; en eg á við það breytta sálar-
ástand, sem aukin þekking hefir ó-
hjákvæmilega i för með sér. Tökum
til dæmis óttann. Hræðslan við það
sem menn ekki þekkja, er svo að
segja alveg hverfandi nú, í saman-
burði við það sem hún var. Aður
hræddust menn djöful og ógnir ei-
ífrar útskúfunar, svo að það gekk
stundum brjálæði næst. Það má ó-
hætt segja, að þeir menn eru miklti
fleiri nú, sem myndi ekki -verða mik-
ið hverft við, þótt reynt væri að
ógna þeim með djöfli og útskúfun.
Þekkingin, betri skilningur á tilver-
unni, hefir útrýmt hræðslunni við hið
óþekta að miklu leyti. Þorsteinn Er-
lingsson lýsir þvi fallega í einu a
voru tilneyddir að setja. sér, til þesá
að viðhalda sínu eigin lífi. Byrjunin
var eins og hver önnur ósjálfráð
nauðsyn. Siðirnir urðu svo að lífs-
reglum, sem allir urðu að fylgja, til
þess að geta verið góðir meðlimir
flokksins eða þjóðfélagsins. En það
er ekki fyr en síðar, að mönnum
er sagt, að þeir verði að breyta
rétt, vegna þess a.ð það sé vilji
guðanna. Siðferðisboðin, sem hafa
gilt um allan heim, þar sem nokkurt
skipulagsbundið mannfélag hefir átt
sér stað, eru í rauninni fá, en þau
f eru svo nauðsynleg, að það er naum-
kvæðum sínum, hvernig að vorbirtan j ast hægt að sjá, að ma.nnkynið hefði
hrakti um tíma burt hræðsluna úr getað þróast og tekið nokkrum frara-
hugum manna, jafnvel á allra myrk- j förum, án þess að þeim væri hlýtt af
asta hjátrúartímabili íslenzku þjóð- j flestum. Við höfum t. d. hin svo-
arihanr. Hann kemst svona að orði j kölluðu tíu boðorð í gamla testa-
ufn það:
“Það ár var júní yndisfagur
og allur júlí tómur dagur,
þá bjuggust þrá og þor í skart,
og þá varð landið stórt og bjart.
Þá dró það snöggvast örugt anda,
sem ótti og næturmyrkur granda.
Það mæðir hverja mykuröld,
að missa. bæði nótt og kvöld.’’
I>að mætti halda þessum saman-
burði áfram mikið lengra, en þess
gerist ekki þörf. Tilgangur minn er
!iá, að leiða athygli yðar að því, a.ð
þegar maður skoðar liðna tima, hvort
sem það nú eru þrjár eða fjórar
aldir, eða. þrjú eða fjögur þúsund
ár, í Ijósi sannrar sögu, þá hverfur
af þeim rómantíski blærinn, sem
menn hafa oft varpað yfir þá af ein-
tómum misskilningi, eða af ótrú og
bölsýni á því, sem næst þeim. er.
Það er fjarlægðin, sem hefir gert
þá fagra í hugum manna.
Fortíðardýrkendunum finst að
heimurinn fari stöðugt versnandi;
þeirra stöðuga umkvörtun er sú, að
“guð og menn og alt sé orðið breytt.
og ólikt því sem var i fyrri daga”.
Þessi "spilling nútímans”, eins og
það er vanalega kallað, er mörgum
hugsandi mönnum mjög mikið á-
hyggjuefni, mörgum fleirum en
þéim, sem hægt er að segja um að
séu fastheldnir á gamlar skoðanir og
venjur.
Það væri einfeldni, eða eitthvað '
anna.ð > verra, að neita því umhugs-
unarlaust, að þessir menn hafi nokk-
uð til síns máls; en ennþá meiri ein-
feldni væri þó það, að samþykkja
orðalaust það, sem þeir sgja. Tij
þess að kornast að nokkrum sann-
mentinu; og þau eru alls ekki jafn-
áríðandi öll. "Þú skalt ekki mann
vega”; “þú skalt ekki stela”; "þú
skalt ekki Ijúgvitni bera gegn náunga
þínum”. Þessi boðorð eru algild al-
staðar, hvar sem menn búa saman.
En ‘lialda skaltu hvildardaginn heil-
agan” er hvergi nærri eins algilt.
Okkur er sagt, að maður, sem Móses
hét, hafi fengið þessi boðorð beinr
frá guði þjóðar sinnar — bæði Móses
og aðrir samtíðarmerf nhans trúðu
því alveg va.falaust, að það væru ti!
aðrir guðir, sem aðrar þjóðir dýrk-
uðu; Jahve var þeirra þjóðarguð —
en vitanlega voru ísraelsmenn búnir
að viðtaka þessa.r siðferðisreglur, að
vega ekki, stela ekki, bera ekki ljúg-
vitni, að minsta kosti ekki þegar
maður af þeirra eigin þjóð átti hlut
að máli, löngu áður en Móses var
til.
Með þessu er vitanlega ekki sagt,
að það sé ekkert samband milli trúar
og siðferðis. Trúarbragðastofnanir
heimsins hafa bætt við siðferðisboð-
in, hafa breytt þeim, hafa. styrkt þau,
heimtað hlýðni við þau og haft mjög
margháttuð áhrif á þau. En þrátt
fyrir alt þetta er engan veginn unt
að segja með sanni, a.ð án trúar geti
ekkert siðferði átt sér stað. / Sann-
leikurinn er sá, að fyrir flestum
mönnum er siðfeéðislögmálið heil
kynstur af lögum og venjum og lífs-
reglum, sem menn fæðast inn í og
venjast við, og sem mönnum ber aö
hlýða. Og hlýðnin fer mjög lítið
eftir því, hversu miklu eða litlu menn
trúa. Fjöldi manna. efast ekkert um
það, að það sem er venja og við-
tekið, sé rétt og breytir eftir því.
um tækifæri, sem þeir höfðu ekki
áður; en þær breyta- manneðlinu
næsta lítið.
Ein orsökin enn, sem oft er færð
fram, er sú, að heimilislífið sé að
fara forgörðum í stórborgum og að
mentastofnanirnar þroski ekki sið-
ferðismeðvitund manna sem skyldi.
Þetta er eflaust veigamesta ástæð-
an af þeim, sem eg hefi minst á.
Heimilið er undirstaða alls félags-
lífs, og um leið og áhrif þess veikj-
ast, er kipt í burtu mjög mikilsverð-
um þætti úr mentun einstaklingsins
fyrir lífið. Heimilislífið hefir næst-
um að segja hætt að eiga sér sta.ð
mikið betri á hverjum áratug eða
hverri öld. Meginþættirnir í sið-
ferðislífi okkar eru æfagamlir. En
mannlífið í heild sinni breytist mik-
ið. Það verður stöðugt flóknara, og
maður gæti sagt, mönnunum erfiðara
viðfangs. Lííshættir og siðir breyt-
ast, ýmist til hins betra eða hins
verra. En eftir því sem vor svo-
kalLaða menning vex, eftir því verður
það illa stærra og iðfangsverra, eft-
ir því fá verri hvatir manna meira
ráðrúm. En margt, sem er gott og
göfugt, fer’ líka vaxandi. Vbr vest-
ræna menning er þannig í eðii sínn,
, ... , „ „ . að það er algerlega ómögulegt að
a stimum stoðum, sokum þess að að- 1, , ,
v , , . , , , horfa til baka 1 henni og hverfa aft-
stæður daglega lifsirls hafa breyzt ... . , , , ,
1 ur til einhvers betra astands. Það
Ler ekki til. Hún verður að ta.ka
| þeim stakkaskiftum, að möguleikar
! manna til þess að .skapa öðrum böl,
í sjálfum sér ekki ípikið verri eða 1 Vegna kynningar við Stefán og
fjölskyldu hans, um senn 5 ára skeið,
stend eg allvel að vígi, finst mér, að
fara nokkuð nærri um skapgerðar-
einkenni hans.
Þess végna er svo afar prfitt að
leika í þessu efni, þarf skynsamlega framfy]gja ölIum ]ögunlj sem ganga
og stillilega yfirvegun, og um fram
alt nokkra þekkingu á sögu manrt-
kynsins langt aftur 5 aldir.
Það er mikið um þa.ð talað einmitt
nú, að glæpir fari vaxandi; menn
tala um ‘glæpaöldur, sem gangi yfir
á móti viðtekinni venju. Mönnum
getur ekki skilist a.ð venjan geti ver-
ið röng. Hinir fáu, sem taka sér
fyrir hendur að breyta venjum eða
viðteknum siðferðisreglum, spyrja
venjulega ekki eftir því, í hvaða sam
á vissum stöðum, og benda á, því ti! : bandi það standi við trú og kirkju.
sonnunar, að fleiri stórþjófnaðir, rán
og morð séu framin nú á hverju ári
heldur en dæmi séu til að áður hafi
verið framin á jafnlöngum tímabil-
um. Þá er og líka mikið um það
taláð, að æskulýðurinn sé yfirleitt
kærulausari og nautnagjarnari en
hann hafi áður verið. Það er þrum-
að af prédikunarstólum og^í blöðum
Þeir haf,a. fyrir augum annaðhvort
ímyndaða eða verulega velferð
manna.
Allir glæpirnir, sem' nú valda mest-
um vandræðum, voru framdir meðan
allir voru trúaðir, trúaðir menn
fremja þá enn í dag. En þeir hafa
aukist, er sagt. Já, en mönnum hefir
líka fjölgað stórkóstlega í flestum
á móti þessum ófögnuði, og það er löndum ' þag ^ eftirtektar.
bent á ráð til þess áð bæta úr þessu. x v , f. , .
. v I verðara. er: Pao hefir myndast alveg:
Ymsar orsakir eru fundnar, eða' ,.. V£ ,
nytt 11 f a siðari timum 1 storborgum
menn þykjast hafa fundið orsakirn-1 , .v A..v v , ,
* . og a íðnaðarstoðvum, og með þvi
ar. En einmitt þdga.r til þess kem- v ,
1 ^ v , nyjar astæður til glæpa.
ur að tilgreina orsakirnar, er oft og f
. ., v £.,, v • > t Margir halda þvi fram, ao heims-
einatt nokkuð erfitt að atta sig al . .
‘ .,.v v | ofriðurinn hafi komið svo mikilli
rokunum, og ukurnar eru litið annao i .
, ,, . . ,. , ringulreið a hugsunarhátt fólks, að
en getgatur, meira og minna ut í; .. 7
: morgum þyki nu mikið minna. fyrir
,r.v , .. , f ' .v , , að fremja glæpi en áður.
Við konnumst oll ofur vel við þa
a. f siðameisturum þessara síðustu
Þessi staðhæfing er að miAsta kosti
tíma, sem kenna vantrúnni í heim- | bæpin, og alveg fráleit verður
inuum um flest, sem er rangt og ilt. hún' Í)e?ar Þvi er haldið fram- aö
Ef þaö væri ekki vegna þess, hvérsu
áfjáöir sumir þessara manm eru
meö það, að halda fram skoðun
sinni, þá væri naumast ómaksins vert
að andmæla þeim. En þeir hrópa
stöðugt: trúið! ..Trúiff meiru! og þá
mun heimurinn batna, glæpum fækka,
unga. kynslóðin verða gætnari og
betur siðuð.
í skcjðun þessara manna felst ein-
kennilega þrálát og einfeldnisleg
hugsunarvilla. Þeir ganga nefnilega
út frá því sem gefnu, að alt siðferði
sé grundvallað á einhverri trú. En
það fer mjög fjarri því að svo séj og
það þaýf ekki nema ofurlitld íhugun
til þess að sjá það.
Það er engum vafa bundið, að sið-
ferði er eldri en trú og á sér dýpri
rætur í manneðlinu. Siðferðið er
upprunalega siðir og hættir, er menn vonda menn; þær geta verið heimsku
vissar stjórntnálastefnur leiði til
glæpa, nema þa.r sem snögg bylting
á sér stað með ofbeldi; og þá þó að-
eins um skamman tíma, meðan bylt-
ingaræðið er á miklum hluta fólks.
Hér aftur er það j ómótmælanlegur'
sannleikur, a.ð siðferðið er aýpra
heldur en stjórnmálastefnurnar. Þær
myndast að miklu leyti af hagsmuria-
legum kjörum og breytast með þeim;
en grundvallaratriði siðferðisins eru
þau sömu, hvernig sem hagsmunaleg
um kjörum er farið. Að halda að
t. d. vissar fjármálastefnur \ þjóð-
félagsskipulaginu leiði til siðspilling-
ar, er ekkert annað en getgáta, sem
ekkert hefir við dð styðjast. "Þær
geta gert ýmsa ófarsæla að því leyti,
að hagsmunum þeirra sé hætta búin,
en þær breyta ekki góðum mönnum í
stórmikið. Þetta á vitanlega helzt
við í borgum. Og það getur enginn
va.fi leikið á því, að áhrifin af því
á siðferðislegt líf fólks hafa verið
óæskileg, vegna þess að svo mikið
af þeirri tamningu, sem uppvaxandi
fólk þarf að fá fvrir hið stærra sam-
líf, hefir tapast.
Að nokkru leyti veita. skólarnir þá
tamningu, en ekki sem skyldi. Þeir
eru þannig sniðnir, að þeir þroska
vitið og veita fræðslu, en þeir þroska
ekki að sama skapi siðferðisþrek og
manndóm. Enginn vafi er á því, að
þetta verður í framtíðinni annað að-
alhlutverk skólanna; og það verður
ávalt hlutverk kirkjunnar, meðan
hún er við líði; ef hún ber gæfu til
þess að komast út úr moldviðri erfða
kenninganna og halda. að mönnum
fáum, fögrum og göfgandi trúarhug-
sjónum. En kirkjan vinnur þetta
verk aldrei með því áð segja mönn-
um; Þessu skulið þið trúa og þessu
megið þið ekki trúa; hún vinnur það
með því einu, að leitast við að út-
skýra leyndardóma lífsins og tilver-
unnar með viti, og nreð þvi að
stækka og fegra tilgang Tífsins.
En stærsta orsökin til aukinna
glæpa, er ótalin enn. Hún er sú, að
hagsmunalega ástandið í heiminum
hefir tekið stórkostlegum breytingpm
og gert lífið margfalt margbrotnara,
en það var áður. Þar \sem mögu-
leikar myndast fyrir rnenn að lifa
af*glæpum, þar verða ávalt einhverj-
ir til þess að færa sér þá í nyt. Og
það er vafasámt, hvort auknar refs-
ingar gera' nokkurt verulegt g.agn í
því, að koma í veg fyrir það.. Mik-
ill hluti allra þeirra stórglæpa, sem
framdir eru, á rætur sinar að rekja
til fjárgræðgi; nokkir þeirra til
stjórnla.usra tilhneiginga af öðru tæi.
En við hverju er að búast, þar sem
fjárgræðgi í einhverri mynd er und-
irrót stórfeldustu fyrirtækjanna; þar
sem endalaus barátta er háð um
brauð, miklu meira brauð en menn i
þurfa; þar sem menn halda að heita |
og sér sjálfum, séu þrengdir og tak-
markaðir mikið frá því sem nú er.
En þar til heyrir mikið breytt mann-
félagsskipulag, sem hlýtur að koma
með hægfara, skynsamlegri þroskun
og breytingu stofnananna, sem eru
margar hverjar að verða að ofur-
efli. Og að hinu leytinu heyrir þar
til ltka siðferðisþroskun hvers ein-
staks manns, sú tamning lundarfars
og hvata, sem gerir menn hæfa til
þess að lifa félagsbundnu lífi, án
þess að þrengja um of að meðfædd-
um starfskröftum. Viðfangsefnín
heyra til nútiðinni og framtiðinni.
Það er gagnslaust að horfa til jbaka
eftir fyrirmyndum. Fra.mundan ligg-
ur ef til vill engin gullöld, en þa/>reynslu; en — margs er jafnframt
Hann mun hafa verið manndáms-
maður á marga luvd. Vitsmuntr
hans voru góðir, þó eigi væru þeir
glæddir á braut bóklegrar skóla-
göngu. Lýstu þeir sér, í fyrsta lagi,
í mikilli verklegri fjölhæfni, sem að
sjálfsögðu var þó rómaðri á blóma-
skeiði æfinna.r heima á ættjörðinni.
en á seinni árum hans hérlendis. 1
öðru lrigi kom greind hans fram í á-
huga hans á öllum fróðleik um merk
ustu úrlausnarefni mannanna, andleg
og þjóðfélagsleg; kunni hann skernti-
lega. um þau að tala.
Góður drengur var Steián, og eftir
mínu viti — einn sá elskulegasti trú-
maður, sem eg hefi haft tækifæri að
kynnast. Við það gæti eg dvalið, ef
rúm leyfði, og við ætti, —og það ií
við, — að æfinlega var mér yndi og
uppbygging að því að ber.a. að garði
Stefáns og ræða við hann, og
skyggnast inn í sál hans.
Svo . er um unga menn, einkum
mentamenn, sem svo eru nefndir, er
hihgað koma vestur um hafið, að
þeir hljóta, af svo tnörgum ástxð-
um, a.ð fara hér andlegum einför-
t.m — fyrst í stað að minsta kosti.
Sizt er lítið úr þvís gerandi, að margt
hafa þeir hér að græða, verald-
lega fjármuni og fjölbreytta lifs-
eru þó siilyrðin fyrir bættu
lífi.
Stefán Nikulásson
Fæddur 14. sept. 1871.
Dáinn 25. marz 1926.
Nú er Stefán Nikulásson dáinn —
fyrir nokkrum vikum stðan. Dauða
hans bar ekki óvænt að. Hinn dul-
arfulli sendimaður ósýnileikans gerði,
að þessu sinni, greinilega boð á
undan sér. 1 hálft þriðja ár hefir
Stefán verið (að berjSst við bana-
mein sitt, blóðsjúkdóminn mann-
skæða, og jafnan látié undan siga i
þeirri viðureign. Hann andaðist
síðastliðinn 25. marz, á heimili sínu,
9 mílur norður af Wyriyard-bæ;
jarðsetningin fór fram þann 28. s.m.
Stefán fæddist 14. september 1871,
að Teigargerði við Reyðarfjörð.
Faðir hans hét Nikulás Gíslason, en
móðir hans, og seinni kona Nikulás-
at*, Sigríður Jónsdóttir. Hin fjölda-
, „ . . v. ., morgu alsystkini og halfsystkini
nta allri virðtngu sinnt, þo þetr noti ! ,, ,
................... . . ! btefans eru nu flest datn; en þau
sem ennþá lifa, eru öll búsett við*
trúnaðarstöður til þess að vinna sér
í hag, en ekki að almennri heill ?
Mörg af lagabrotum þeim, sem
menn verða að sæta. ábyrgð fyrir
geta auðvitað ekki kallast glæpir. Þau
eru ekki sprottin af neinum illum til-
gangi. Hverjum t. d. dettur i hug
að kalla smábrot á móti reglum, sem
spttar eru um umferðir á strætunum
hér í borginni, glæpi ? En sá sem
brýtur þær, er sekur um lagabrot, og
hans brot hjálpar til þess að lengja
skýrslur lögreglunnar.
Sarna má að miklu leyti segja um
syndir þær, sem æskulýðnum eru
einkum eignaðar nú á tlögum. Þær
koma margar hverja.r verulegu sið-
ferði ekkert við. Tízkutildur er eng-
inn glæpur. Það getur verið heimsku
legt, en það er ekki af illum hvötum
runnið og er yfirleitt ekkert merk^
um siðspillingu, þó að mörg siðspilt
manneskja leggi mikla stund á að
tolla í tízkunni. Yfirleitt er rnjög
erfitt að segja um þ.að, hvort kæru-
leysi er meira meðal ungs fólks nú,
heldur en það hefir veriið; mörgum
af eldri kynslóðunum hefir ávalt
fundist æskan gálaus og gjálíf. Fyrir
því eru margar sannanir eins langt
a.ftur í tímann Og sagan nær. Þó
mun fáum blandast httgttr ttm það.
Reyðarfjörð eða þar nærlendis.
Móðir Stefáns dó þegar hann var
5 ára. Var hann þá tekinn í fóst-
ur af Bárði Kolbeinssyni og konu
hans Þórdísi, ar bjuggu að Tungu
við Fáskrúðsfjörð; ólst hann upp hjá
þeim til fullorðins ára. Arið 1893
kvæntist hann Unu Hálfdánardóttur,
frá Eskifirði, og bjuggu þau þar sín
fyrstu búskaparár, en fluttust ti!
Akureyrar árið 1901. J\. þessum ár-
um stundaði Stefán beykisiðn; hana
hafði hann lært. Ennfremur var
hann árum saman "nótabassi’’, eða
síldveiðastjóri, eftir að farið var að
stunda síldveiðar með suyrpinótum.
Arið 1913 fluttust hjónin, með 3
börnum sínum, til Vesturheims, og
settust að í Minneota í Bandarikj-
unum. Að ráði vina. sinna notaði
Stefán eftir það nafnið “Nicholson”.
1 Minneota stundaði hann málara-
iðn. Fyrir 9 árum síðan fluttist
fjölskyldan norður til Wynyard-
bygðarinnar, keypti þar ábúðarjörð
og hefir búið þa.r síðan.
Stefáni og konu hans, sem nú lif-
ir hér mann sinn, varð 6 barna auð-
ið. Dóu 2 kornung, en þessi lifa:
1. Sigþrúður, áður gift Jóhannesi
að eftit þvi sem áhrif heimilanna, Þorsteinssyni, Syðri-Tungu, Tjör-
þessara fyrstu skóla okkar mannanna nesi, siðar gift Sören Arnasyni,
barna, fara þverrandi, eftir því sé; Kyíslarhóli, Tjörnesi; 2. Lára; 3.
meiri hætta á því, áð inn í æskulýð-: Albert; 4. Dagmar, '— öll þrjú til
inn venjist rangur skilningur á því, heimilis í föðurgarði, til þessa. —
hver afstaða tinstaklingsins eigi að , Fyrir nær 4 árum síðan tók fjöl-
vera gagnvart öðrum mönnum. ! skyldan að sér kornungt stúlkubarn
Niðurstaðan verður þá þessi, a.ð af enskum ættum. þegar móðir þess
rrtanneðlið sé það sama nú og það d°; heitir litla stúíkan Irma Sarah
var fyrir hundrað ár.um. Það breyt-1 Sc.ovill, og lítur út fyrir að ætla
ist yfirleitt mjög hægt. Menn verða aS ver^ “góSur Islendingur”.
legar; þær geta gefið misindismönn- * * *
að sakna. Þá er sú bótin helzt, að
þau heimili fyrirfinnast, er með ó-
þvinguðum og óeigingjörnum hætti
miðla þessurn mönnum vermandi yl
samúðar og* skilnings. Slík heimili
verða þeim “sólskinsblettir’’ á eyði-
legri “heiði” ókunnugleikans og
vinleysisins. — Fyrir ástúðina, kurt-
eisina og góðgjarna traustið, sem æf-
inlega hefir andað á móti mér á heitn
ili Stefáns, hefi eg ætíð notið min
þar vel. Fyrir þá sök gat eg og
orðið kunnugri Stefáni, og — hinu
óvenju auðuga trúar- og tilbeiðslu-
eðli, er sál hans bjó yfir. Einhverj-
nm kann að koma þetta á óvart. Bú-
jörð Stefáns er ofurlítið afskekt, og
eg veit ekki, hvort hann yfirleitt
kyntist, að ráði, hér í bygð. Auk
*þess var hann ekki félagsmaður um
trúmálin. Þótt ýmislegt mæli mjög
með þvi, að góðir og trúhneigðir
menn og konur styðji þau félagsmál,
eru þeir ekki svo fáir, sem virðast
hafa sínar ástæður fyrir því, að gera
það ekki; verður ekki út á það sett,
ef þær ástæður eru, að öllu vel at-
huguðu, góðar og gildar. Trúarþel
Stefáns kann og að hafa dulist sum-
um fyrir þá sök, ,að öll mýkt munn-
klökkvans var fjarlœg fasi hans og
geðslagi; fremur var, að hann gæti
komið dálítið hranalega fyrir. Víst
er þó um það, að á haki við óvætnna
karlmannsfasið hreyfði sér rik trúar-
lotning og lifandi viðkvæmni. Fyrir
því var og Stefán bænamaður ein-
lægur. '
Dra.umalíf hans var töluvert og
merkilegt; og tamt var honum að
sjá óskir og bendingar æðri vilja í
draumum sínum. Þegar við áttum
í síðasta sinnið tal saman, sagði
hann mér einn nýdreymdan draum
sinn, og segi eg hann hér, með leyfi
aðstandenda.
Stefán þóttist staddur, ásamt
manni, sem var honum ókunnur,
frammi á mjög sæbrattri strönd —
sjávarhömrum; eins og víða hagar
til á því landinu, sem honum að sjálf
sögðu var kærast, og sjaldan fór úr
huga hans. Skamt fyrir framan
ströndina liggur skip, og vaggar
hægt og hátíðléga á breiðum og
þungum öldum djúpsævisins. Stefán
og ókunni maðurinn þurfa báðir að
komast um borð. Og því er eins
og hvislað að Stefáni, að ekki þurfi
annað en að stökkva óhræddur af
hamrinum niður á sjóinn; þá megi
hættulaust ganga ut í skipið. Hann
sér ókunna manninn kasta sér niður
á hafflötinn og ganga öruggum
skrefum um ,borð. En — eigi að
síður breztur hann sjálfan kjarkinn,
til þess i að fara eins að. Kyr situr
hann á hinni sæbröttu strönd, horfir
út á hafið og — vaknar. i '
Draum þenna réð Stefán sem merki
þess og fyrirboða, að — eftir sér
væri beðið, og umskiftin miklu væru
í nánd. En jafnframt, og í auð-
mýkt, tók hann drauminn 9em bend-
(
/