Heimskringla - 29.12.1926, Qupperneq 5

WINXirEG 29. DES. 1S2G.
HEIMSKRIN GLA
1
WINNIPEG 29. DES. 1926.
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
reyndi aö upphefja sjálft sig og helga
si.g meö stærilæti af hinum æðstu
sætum. Engum manni gat komiö
til hugar, að frelsari mannanna yröi
svo alger mótsetning þess, er búist
var viö. Og þess var ekki að vænta,
aö nokkur gæti áttaö sig á því. Þaö
þurfti Krist sjálfan til þess aö kenna
okkur, aö enginn getur veriö annars
frelsari á annan hátt en þann, að
hjálpa honum til þess aö frelsa sig
sjálfur. Guð almáttugur getur ekki
frelsaö mennina, ef þeir vilja það
ekki sjálfir. Aö frelsa manninn, er
ekkert annaö en. aö koma honum til
aö hætta að vilja rangt. Og í því
efni hefir Jesús reynst takmarkalaust
afl. Eg segi takmarkalaust, vegna
þess, aö enginn hefir enn fundið tak—
mörk þess valds, sem hann hefir yfir
hugum mannanna. Lönd og ríki
hrynja i rústir, heimspekiskerfi veröa
aö dufti, kirkjuflokkar leysast upp,
ný menning skapast, en alltaf stendur
þetta nafn greypt i meðvitundina,
sem þaö fullkomna, óflekkaöa, dýrð
lega, eftirsóknarveröa. Þaö hefir
reynst rétt. sem einn höfundur nýja
testamentisins spáir, aö þótt himinn
og jörö liöi undir lok, þá standi þetta
nafn. Himininn hefir liöiö undir lolc.
Himinn forfeöra okkar, me ösólina
sem lampa og stjörnurnar sem
.glugga, hefir horfið út i gleymsku—
sjó fornrar vanþekkingar. Öll lífs—
skoðanin hefir breyzt um leið. En
nafn Jesú hefir staðið. Jöröin, sem
miðstöö alheimsins, hefir þurkast út,
bókstaflega hruniö til grunna i meö—
vitund manna, . en nafn Jesú bifast
ekki. Máttur hans til þess að ná
valdi yfir lífsskoðun manna og til—
finningalífi eykst, veröur ákveönari
og verulegri. Hversu óendanlega lit
ið sáu ekki fjárhirðarnir, af þeim
atburöi, “sem orðinn er og drottinn
hefir kunngert oss”.
En um fram alt hefir þeim veriö
varnað aö sjá krossinn uppi yfir
vöggunni, sem eg gat um áöan, aö
málari hefði sett á mynd sina. Þess
var heldur ekki von, því að allt fram
á þenna dag, eigum viö óendanlega
erfitt meö að átta okkur á því, og
þaðan af ver að sætta okkur viö þaö,
að ávalt er kross yfir vöggu þess,
sem stórt er og voldugt að fæöast. En
hann er þar, sem leyndardómur, gáta,
ægilegur eins og allir leyndardómar,
sem enginn kostur er á að ráða.
Allir, sem tóku þátt i þessu drama
viö jötuna, reyndu, áöur lauk, aö
skugga bar af krossinum, krossinn bar
á milli sólarinnar og þeirra. Móð—
irin, Maria, hefir verið eftirlæti allr—
ar aiþjóðar i margar aldir hins ka-
þólska siðar. Það er von, þvi aö
allar góöar mæöur hafa óskaö sér
góðra sona; en þó hafa rnenn skil—
iö, aö hún var framar öllu mater
dolorosa, þjáninganna móöir. Og það
undarlega er, aö hún hefir ekki'fyrst
og fremst verið mater dolorosa fyrir
það, að hún skuli hafa mist son sinn
út i dauðann á þann hátt, er hún
gerði, heldi^r mist hann út i lifið.
Við sjáum þess merki i frásögum
nýja testamentisins, aö ekki hefir
verið komist hjá þvi, að nokkuð djúp
staöfestist milli sonar og foreldra.
Þau gátu ekki fylgt syni sinum út i
þann einmanaleik mikilmennskunn—
ar, senr hann gekk’ út i. Þau hafa
horft á eftir honum, meö tárin i aug
unum, eins og á eftir þeim syni, er
væri aö eyöiieggja lif sitt. með þvi
að gefa sig á vald óstjórnlegri, hálf—
brjálæðislegri tilfinningu. Þaö er
rétt, sem Ibsen segir i "Þjóðniðingn-
um”, aö sá er sterkastur, er stendur
einn. Allir sterkir menn, meö óbif—
anlega trú á köilun sinni, hljóta að
einangrast, og taka út þjáningar við
að standa einir. Og það er eitt, sem
gjalda verður fyrir spámenn.ina,
snillingana, og það er kvíði og sorg
J>eirra, sem nánast honum standa.
^á skuggi þjáninga hefir hvilt yfir
íoreldrum Jesú: þau hafa mist hann
ut a húmgötu hugsjgnarinnar, af því
aö það gat ekki fyrir þeim legiö. aö
veröa honum samferöa þann veg,
En sá skuggi var þó smámunir í sam
anburði við kross hans eigin lífs. Og
þaö er ekkert furöulegt, þótt kross—
inn hafi síðan veriö heilagt tákn.
Hans kross þefir þrýst því að oss, að
sjálf tilveran stynur undir byröinni
að komast áfram til fullkomnunar.
Fæöinigarhríðar lifsins eru ávalt
bundnar sársauka. Allt, sem mikils
er vert, : kostar fyrirhöfn og 1 dýrt
verö. Mennirnir hafa oröið aö fórna
sæg af kyni sinu í sjóinn, áöur en
þeir lærðu að sigla um höfin og
veröa drottnarar þeirra. Þeir uröu
aö sjá á bak herskörum manna, áð-
ur en þeir réöu þó eins mikiö við
sjúkdóma, og þeir nú gera. Allt
hefir kostað fórn. En ekkert þó
eins mikiö og viöleitnin til andlegs
þroska. Og þaö er eins og fórnin
verði aö einhverju leyti að samsvara
því verðniæti, sem sózt er eftir, þvi
aö blóma jarölifsins hefir fórnaö ver
iö fyrir hin andlegu gæði.
“A 'orgarhafsbötni sannleiksperl—
an skín.”
Þaö ieggur enginn af sjálfsdáðum
í þá leit, nema þeir, Sem bera af öör—
urn. Þess vegna var þaö, aö það
var óumflýjanlegt, aö skuggi kross-
ins hvíldi yfir jötunni í Betlehem.
Það var ekki von, að fjárhirðamir
sæu þaö, því aö sagan ein hefir sýnt
oss það, og enginn skilur enn. þetta
dularfulla samband þjáninga og hins
dýrðlega vaxtar.
Jólin koma til vor árlega. Vér
reynum í hvert skifti að draga að
einhveru leyti upp fyrir oss myndina
af atburð.inum, sem minnst er meö
jólum. Oss tekst aö sjálfsögöu mis—
jafnlega. Stundum eigum viö svo
annríkt, að við höfum ekki tíma til
þess að hugsa um, hvers vegna vér
eigum svona annrikt, hvers vggna til
alls þessa er stofnað. Aðrir gefa sér
tíma til aö draga eins skýra mynd og
þeim er unnt. En lærdómsrikast er
þó aö draga upp myndina, sem eng—
inn sá, og ekki kom upp í hjarta
nokkurs þess, er þar vrr staddur,
hvernig oröiö varö hold og bjó meö
oss — sjálf hin innsta hvöt lífsins
hirtist i þessu barni; hvernig maöur—
inn varð Maður — allt þaö geislaöi
í gegnurn þessa persónu, sem ára—
þúsundif mannsæfinnar eru aö leita
að, og hafa enn ekki fundið; hvern—
ig frelsari fæddist, sá sem ávalt verð
ur meiri og meiri frelsari, eftir því,
sem ntennirnir læra meira og dýpka
að viti; hvernig krossinn steig upp
bak viö vögguna, til þess aö minna
oss á, að allur sigur' er léttvægur,
sem ekki kostar eitthvað. Sjáum
vér eitthvaö af þessu svo glöggt, að
markið taki ekki af sálinni, þá eig—
um vér gleðileg jól.
----------x-----------
Kirkjan og Spiritisminn
‘ Hin eina von fyrir hinar
rétttrúuðu kirkjur er að
taka upp Spiritisma,” segir
Vilhjálmur Stefánsson, hinn
heimsfrægi noröurfari og
visindamaður.
Vilhjálmur Stefánsson hélt nýlega
fyrirlestur hér í Spokane í Lewis óg
Clark háskólanum og að afstöðnum
fyrirlestri fór hann héðan til Seat-
tle, en ætlar að koma aftur og flytja
hér fyrirlestur á miðvikudag og
laugardag næsta.
A mánudagskvöldið hafði rit—
stjóri blaðsins Spokane Chronicle
tal af honum. Og lét þá Vilhjálmur
fyrst opinberlega í ljósi persónuleg—
ar skoöanir sínar um trúbrögö og
þann hluta og áhrif, sem Spiritua—
lismi muni hafa á allar hinar svo—
nefndu réttrúnaöar kirkjur eða
kirkjufélög.
Hann las ritstjóranum fyrir fregn—
skeyti frá London, er sagði frá ráð—
stefnu Sir A. Conan Doyle og
Spiritualista, og lét þá Vilhjálmur
í fyrsta sinni opinberlega í ljós per—
sónulega skoðun sína á trúmálum og
þeim þætti, sem spirtittialistatrúin
muni í framtíöinni hafa á hin r’étt—
trúuöu kirkjufélög.
Hanh las fyrst fregnirnar frá Lon—
don um Sir A. Conan Doyle og spiri
tualistafundinn þar, og fór svo
aö tala um kæran. vin sinn Conan
Doyle, þennan nafinfræga tnska
söguhöfund og skapara Sherlock
Holmes.
“Þessar fregnir frá London hafa
mikil áhrif á ntig,” sagði Vilhjálm—
ur, “því að eg hefi verið persónu—
legur vinur Conan Doyles í 14 ár,
og hefi skoðað þessar hreyfingar
spiritualista frá sania sjónar—
miði og hann”',, mælti hin frægi
noröttrfari.
Fyrst og fremst er það að skoð—
anir spiritualista eru sannar, en þó |
aö ntaður sleppi þvi, þá getur hver
maður séö, að spiritualistar hljóta
aö sigra einmitt fyrir það, aö trúar—
spursmálin eru nú alt önnur, en þau
voru áöur.......................... ...
Fyrir 50 árum síöan var deilan
um þaö, hvort helvíti væri til og j
persónulegur djöfull. En nú viröist
þessi spurning vera dauð, og harla
fáir eru þeir nú, sem vænta perlu—
hliða á dyrum himnanna eöa stræt—
um borganna þar lögðum gulli.
Spurningin er nú ekki lengur um
það hvort sálin hafi nokkurn hirhin
eða helviti, að fara til, heldur um alt
annaö, eða um þaö, hvort maðurinn
hafi nokkra sál eða enga.
Ef aö kirkjan eða vísindin geta
ekki sýnt og sannað mönnum aö þeir
hafi sál, sem lifi þegar líkaminn er.
dauður, þá getur kirkjan ekki heldur
og engin vísindi fengið menn til að
hugsa mikið um hinmariki eða hel—
víti, eöa um líf eÞir dauðann.
Eg var einn af beztu persónuleg—
um vinum Conan Doyles þegar hann
kom til New York á hinni fyrstu
spiritualistisku krossferö sinni. Og
sá 'það þá skýlaust, sem eg reyndar
vissi áöur, að hann var algjörlega
hreinn og beinn maður, meö brenn—
andi andlegum áhuga.
Eg fór meö honum á marga pri—
vatfundi, þegar hann var aö leita aö
ærlegum miölum, sem frá hans
sjónarmiði gætu aukið þekkingu
vora á andaheiminum eða öðru lífi.
Hann var þá sannfærður um þaö,
sem þessar fregnir frá London virö—
ast staðfesta, aö gömlu kirkjurnar
og kirkjufélögin. verða aö leita til
Spiritualistanna, að verja kastala
trúar sinnar — trúna um tilveru og
j líf sálarinnar eftir dauðann. Annaö-
I hvort yröu þeir aö gera aö veröa
algjörðir spiritualistar, eða þá. að
fara aö eins og pólitísku flokkarnir,
| sem fyrirdæma allan sócíalisma, en
þykjast þó taka upp stefnuskrá
socialisma, og brevta eftir henni
þegar þeir geta komið því við.
Er eg_ sjálfur þá spiritualista--
trúar? Eg ber mikla viröingu fvrir
Conan Doyle og öðrum Spiritualist—
um. Eg á .marga vini meðal þeirra.
En eg á lika marga vini meðal bisk—
upanna og marga vini meöal presta
hinna ýmsu kirkjufélaga. Þaö var
afleiöíngin af guöfræðisnámi min i
áður en eg útskrifaðist af Harvard
háskólanum. Eg gat fundið til meö
þeim, en einnig gat eg fundið til
meö Búddha og ýmsum öðrum trú—
flokkum.
Eg gat ekki fundið að þessir
mörgu flokkar séu algjörlega rang—
ir eða réttir. En eg verð aö segja
þaö, að menn. verða að hlusta á þá
Conan Doyle, Oliver Lodge og
marga aöra með sömu virðingu, sem
væru þeir aö hlusta á biskup eöa
prófessor í guöfræöi. En nú sem
stendur er mér þaö Ijóst, aö spiritua—
listar hafa betri málstað.
Þegar eg var á norðurförum mín—
um var eg nýkominn úr guðíræðis—
skóla, aöalefni fararinnar var það,
aö kvnna mér trúarbrögö hinna
viltu þjóöa.
\,
Nærri allar þessar þjóöir eru
spiritualistar dg þegar eg fór aö
kynnast þeim, þá kyntist eg einnig
nýmóðins spiritualisma.
—tJr blaðinu Spokane Chronicle.
Staka.
Hvað er nú þetta, sem hann er að
segja ?
Iívernig men. nlifni o gfari aö deyja.
Rafurmagnsneistar í æ'öunum iði,
ekkert sé kvrt eða látið í friöi;
Ljósbylgjur ólgandi leiki þar saman,
lífgi og deyði aö aftan og framan.
Skil eg það rétt, eða skil eg þaö eigi'?
Aö skrokkurinn lifi, þó sálin hans
deyi.
Amen á Hólum•
----------x----------
“Ég hefi drepið mann”
Síðan styrjöldinni miklu
lauk , hafa margar sorgarsögur
komið í ljós, sem á stríðsárun-
um var haldið ieyndum. 15.
júní 1915 féll belgískur flugfari.
Marcel að nafni. Þess atbUrð-
ar var þannig getið í dagblöð-
unum: “í gær féll Marcel flug-
f,ari í loftorustu. ]Þéssi unga
hetja var í broddi lífsins^ og
hafði þegar unnið sigur í at-
för á flugi.” —
En þegar flugfar Marcels féll
til jarðar, datt dagbók úr vasa
hanns. Af tilviljun komst dag-
bókin í vinarhendur, og þar sem
stríðinu er nú lokið, leyfist oss
að lesa dagbókina og skyggnast
þannig inn í hjarta hins unga
Marcels.
“Samvizka mín er eins og
sjór í ofviðri. Gæti eg gert
syndajátning myndi mér hægj-
ast. En fyrir hverjum ætti eg
að skriftast? Eg trúi því eklti
að presturinn gæti flutt mér
frið. Vinur? Eg á engan eftir.
Móðir mín gæti huggað mig,
en hún er svo fjarri, svo fjarska
langt í burtu — rétt á bak við
blossatjaldið sem aðskilur okk-
ur. Enginn hér mundi skilja
mig; félögum mínum stendur
á sama um alt, og þeir bíða
dauðans hlæjandi.
Eg hlusta á samvizkuna ,og
skrifa eins og hún les fyrir;
kannske það færi mér hugfró.
Samvizka mín er öll í uppftámi,
Hún hrópar til mín hundrað
röddum. Á eg að reyna að kæfa
niður reiðióp hennar, kvartan-
ir hennar, fyrirgefningarbænir
hennar? Slíkt er ómögulegt.
Reynum heldur að skilja þetta
hvíldarlausa kaill hennar, sem
altaf áklagar nlig.
Eitt hróp hennar hvín stöð-
ugt öðrum hærra: “Þú hefir
drepið mann! Þú hefir drepið
mann! Þú hefir drepið mann!’’
Já, eg veit það. Þér vitið það
öll. Allir vita það. Eg hefi
drepið mann.
Þarna stendur það stórsvart
á hvítu í dagblaðinu:
“Einn af yngstu flugförum
Belga, Marcel, vann sinn fyrsta
sigur í morgun í atlögu við
þýzkan loftsögumann, undirliðs
foringja von Wier.”
Þér sjáið að þetta er á allra
vitorði. Eg hefi drepið mann.
Þér segist ekki skilja skap
mitt. Hvernig á eg að fara að,
svo þér skiljið ?. Þið sáuð ekki
þenna mann, sem eg drap. Eg
sá hann. Nei. Eg sá hrúgu af
tættu holdi, brotnum beinum,
holstungnu brjósti, molaðri
kúpu. Eg sá það sem áður var
maður, það sem áður var dá-
samleg vera. sem náttúran sjálf
var um margar þúsundir ára að
fullkomna. Eg sá sundurtætt
an líkama, ekki mann. Og þetta
meistaraverk, sem náttúran
hafði sleitulaust unnið að frá
ómunatíð, hefi eg eyðilagt. Eg,
og hvað hefi eg gert úr því?
Rotnandi ná! Rotnandi ná!
Heyrið þér það. Heilinn, sem
hugsaði, hvað er hann nú?. Og
hjartað sem sló í heitum barmi,
hvað er það? Skiljið þér nú því
stormurinn slær samvizkuna?
Nei, þér skiljið ekki. Þér seg-
ið við sjálfa yður: “Annarhvor
varð að deyja, betra að það var
óvnurinn.” Þér skiljið ekki, og
eg ekki heldur. Hugsun mín
hrekst fyrir storminum.
Grundið þá þetta: Þarna á
bak við blossatjaldið, býr móð-
ir, sem grætur, eiginkona sem
kvelst, börn sem leika sér. Og
sú kemur tíðin að börnin skilja,
og hjörtu þeirra fyllast hatri.
Þau munu leita á hefndir fyrir
dauða föðursins; og þau munu
drepa syni vora, og hörmungar
ófriðairins munu hylja jörðina
um ókomin ár. Skiljið þér?
Hefir stormurinn náð til hjartna
ykkar, ó, þér mæður?”
Munið eftir Jesú, kennaran-
um. Hann sagði:
“Elskið hver annan.’’
Stormurinn æðir í sál minni.
Á morgun, kannske, drep eg
annan, eða verð sjálfur drepinn.
Á bak við blossatjaldið grætur
móðir.
Stormurinn tætir í sundur
hjarta mitt. Skiljið þér? Eg
skil ekki. Jesús kennarinn
sagði: “Faðir, fyrirgef þeim,
því þeir vita ekki hvað þeir
gera.”
Pax International.
(Lauslega þýtt úr “Western
Producer” af J. P. P.)
---------x————
Um Þórisdal.
og frá fcrS þcirra séra Hclga Gríms
sottar og séra Bjarnar Stcfánssonar
þangað, árið 1664.
(Tekið eftir Islendingi eldra \
frá 1862.)
Góðvinur blaösins og velmetinn
hefir látiö í ljós ósk um að sjá viö
og viö íslenzkar sögusagnir og æfin
týri, eftir þvi sem viö verður korniö.
Mun það veröa reynt og byrjar hér
á þessari merkilegu frásögu, er séra
Rögnv. Péturssan hefir góðfúálega
eftirlátið Hkr. Mun Islendingur
eldri vera óvíöa til. — Ritstj.
(I ritgerð sinni um Þórisdal í Sunn
anpósti 1836, bls. 113—124, se^ir hr.
yfirkennari B. Gunnlaugsson, að tvær
frásögur séu til um ferö presta þess—
ara í nefndan dal, og aö þeim beri
ekki alstaöar sarnan. Nú hefir hr.
B. G. af góðvild sinni léö oss báöar
þessar sögur, og leyft aö vér mættum
prenta þær í blaöi voru; þar aö auki
hefir harrn gert uppdrátt af Þóris—
dal, sem vér einnig áttum kost á aö
láta prenta, en áhöld skorta hér því
miður til slikra hluta. Hér höfum
vér látið prenta lengri söguna hér
um bil orðrétta, en éigi vitum vér,
hver höfundur hennar er. Þess skul
um vér geta, aö í prestatali Hannesar
biskups (Félagsritum 11. bindi) segir
að Helgi Grirnsson hafi veriö prestur
aö Húsafelli 1654—1691; Björn Stef
ánsson prestur aö Snæfuglsstöðum
eða Snæfoksstööum í Grímsnesi .1660
—1717; Björn Jónsson prestur aö
Hrepphólum 1678—1696. Eftir því
sem sagan sjálf bendir til. þar sem
feröin í Þórisdal er miöuð viÖ lög—
mannsár Siguröar Jónssonar, en hann
var lögmaður frá 1663—1676, þá
hefir hún verið um sumarið 1664, og
í hinni minni sögunni er einnig sagt
aö hún hafi verið þaö ár.)
Kunnugt er mönnum, að oft hefir
rætt verið um dal þann, er getur í
Grettissögu Asmundssonar hins
sterka, hvér vera skuli í Geitlands—
jökli, þann Grettir' fann, sem gáta er
á, aö tilvísun Hallmundar, er byggöi
helli nokkurn í Balljökli með dóttur
sinni; nefnir Grettiiv þann Þóri, er
þá réö fyrir dal þeim, kenndi við
hann og kallaði Þórisdal; nú er enn
getið um dal þenna í Bárðarsögtt,
þar sem talar um glímu þeirra i
Skjaldbreiö, þar svo segir: ‘‘Þar
kom Oímr Skógarnef og glímdi við
Þóri úr Þórishöföa; sá dalur er í
Geitlandsjökli; var Þórir þeirra
drjúgari; þar var og Hallmundur úr
Balljökli.” Nú hefir þetta fyr gerst
en Grettir var i Þórisdal, því fyrri
var Ormur Skógarnef, sem getur í
Njálu, bróðir ?öa náfrændi Gunnars
á Hlíöarenda, og hafa mér þær sög—
ur ei fyrir augu boriö, er geti ann-
ars fyrirmanns dals þessa, en Þóris
eins, hvorki áöur né siðan. Er þaö
þvi til marks um. aö þar aldrei mik—
iö land né byggilegt á hafi veriö,
er blendingur þessi eöa þuss (sem
Grettissaga aö kveöur) haföist þar
svo einn viö meö dætrum sinum, og
það annað, aö sá dalur hefir aldrei
almenningi kunnugur verið, sem
nterkja má af því, aö Grettir skal
þetta farið hafa að tilvísan Hall—
mundar, sem víða hefir kunnugt ver
ið, einkum um þessa jökla og ó—
byggðir, Svo segir og Grettissaga,
að þar ■ hafi ei verið mannkvæmt:
hygg eg Þóri þenna hafa veriö á
rek viö Hallmund í Balljökli, þar
hvorttveggja tók sig svo fámennur
í einverur og óbyggöir, er langt voru
frá öörum mannaveguni og byggö—
um, og máske báðir lifað ei siður
á annara fé en sínu eigin, og það
dró Hallmund til dauða, en um Þóris
afgang vita menn ei; ei er sagt írá
bæ hans.
I Báröarsögu nefnir Þórishöfða,
sem fyr segir; má vel ske að hann
hafi í helli búið uppi viö dalbotninn.
eða þar nálægt, því Grettissaga segir,
að hvert kvöld er hálfrökkið var. hafi
verið hóaö uppi í dalnum (heyrði
Grettir hóað um dalinn, segir sag—
an). Það er, sá sem hóaði, var oíar
lega í dalnuni, eöa við dallxitninn.
Item aö þá stökk fé allt til hins sania
bóls, en ei er til húss sagt, rná og ei
fé hans alllangt farið hafa, er það
heyrði jafnan hljóð hans, hver svo
voru stór, að dundi í björgum öllum,
hafi hann ei verið þess meiri radd—
maður. Nú hefir þetta fyr gerst. en
Grettir svo frá sagt. að sá dalur
hafi verið luktur jöklum öllu rnegin;
þaö má ei svo skilja, sem hvergi hafi
á honum dyr verið, því aö gil féll úf
honum, segir Gr.; en ekki vatn renn—
ur upp úr dal nokkrum, nema áður
sé fullur. Heldur að úr dalnum
sjálfum hafi ekkert séð umhverfis
r.ema jökla eina, og að þenna dal
haíi úr engri átt sjá mátt, hvorki
fyrir vestan af Kaldadal, né fyrir
sunnan af Skjaldbreiö, né að austan
af Kjöl, né að noröan úr Geitlandi,
iheldur jökul eittn, hvaðan 'sem til
væri litið, og því væri dalurinn i
jöklunt luktur. Þess og annars. aö
fannskaflarnir skúttu fram yfir dal—
brúnirnar, sem segir í Grettissögu.
Gefur hér og um raun vitni, að menn
sjá þangað ei, nenta jökul úr öllum
þessum áttum, en engan dal, hver þó
á, eftir sögunni, þar inniluktur að
vera; og hér fyrir bæöi er hann og
verið hefir flestum mönnurn ókunn—
ugur, en hafa þó jafnan margar gát—
ur verið um, hvort dalur þessi mundi
þar vera eður ei, eöa mundu þettti
vera lygar einar, sem mörgum er títr.
aö efa nú hinir fornu frásögur. ef
þéim þykja ei alllíklegar, og fá ei
sjálfir raun aö komist, eöa og ef
væri. hvar þá mundi vera helzt. eöa
hvern veg þar mundi nú umhorfs, eöa
hvort þar mundu enn mennskir
ntenn vera og haldast viljandi svo á
laun, og lifa við fé þar eöa úr afrétt
um, og annaðhvort þangað reka, eða
annars túlka fé þangað, ‘með fjöl—
kynngi og fornum brögðum, 'og að
sönnu er tnönnúm kunnugt, hvað
ólíklega mikið að þrátt er um hvarf
fjár úr afréttum á fáum vikum sum-
ars, sem aldrei spyrst upp né á fjöll
um finnst eða sést vetur né sumar,
eða megi og fé þar lenda að ófyrir—
sytyjtt, er það grísar vínda tneð
jöklum, hitta fyrir dalinn eða dvr
hans og renna inn, en hverfa ei síðan
þaðan á brott, því að þar hefir næsta
gott sauðland haldið verið, síðan
Grettir sagði landkosti þaðan og
sauðabragð, er dilkurinn haföi hálf—
vætt ntörs (jafnfel mun það hafa
veriö handahóf Grettis, því ei mun
hann reizlu með sér borið ihafa), og
fyrir þessara landkosta sakir og fjár—
vaxtar hafa þeir trúað þar veður—
sælu vera, er klettar og hlíðar mundu
valda (og kváðu því svo: væri eg
einn sauöurinn í hlíöum, skvldi eg
renna í Ardal og forða mér hríð—
um).
Líka hafa menn enn heyrt ntenrt
ntæla það viöa í sveitum, að eitt sinn
var sauður hvítkollóttur með ööru
safni i Geitlandsréttum; sá bar af
öörum aö allri ásýnd, bæöi vöxt og
gerfi, en er fé var að rétt kotniö.
brást þar maður aö, og mælti svo:
nú er þú kominn hér, Kollur Kolls—
son, skítseiði mesta í Aradal, greip 1
því sauðinn og hvarf á braut, og er
eigi getið að neinn hafi um hann
forvitnast meir og enga eftirför
veitt. Hafa sumir haldið, aö dal
þenna byggja myndu óvætti ein um
langan aldur eftir Þóris dauöa, -fjöl
kynngi full og forneskju, og hafa því
Aradal kallað, og það nafn hefip
Frh, á 7. bls.