Heimskringla - 27.04.1927, Blaðsíða 3

WINNIPEG 27. APRIL 1927
HE IMSKRIN OLA
3. BLAÐSIÐA,
Magic Baking Powder
er alt af áreiðanlegt t*l
jjess aði baka sætabrauð,
kökur o. fl. Ekkert
álún er í því, og er þa<$
ósvikið að öllu leyti.
Verið viss um að fá það
og ekkert annað.
skilnaSi og rétti prédikarans til lífs-
framfæris frá söfnuðinum, og- hann
«egir frá hinni síðustu kvöldmáltíð,
og dregur saman vitnisburðina um
npprisu Jesú. En þetta eru auka-
atriði, sem hann rétt aðeins getur
nm í bréfum til safnaða sinna. —
Fræðsla um Jesú sjálfan og starf
hans, er þar alls engin, enda hafði
Páll ekki þekkt hann.
Það serh Páll segir um Jesú, er allt
guðfræðilegs eðlis. Jesú er í hans
augum sonur guðs, sem fæddist í
J>enna heim, dó og reis upp frá dauð-
-um, til réttlætingar fyrir synduga
rnenn. Þetta er aðalatriðið í trúnni,
sem Páll boðaðí með svo fádæma
miklu kappi í Litlu-Asiu, á Grikk^
landi og að síðustu RómaI>org. Hann
yrédikaði ekki kenningar Jesú sjálfs,
af því, senr ráðið verður af bréfum
hans, heldur sínar eigin skoðanir um
Krist, um manneðlið og syndina, um
hið tilkomandi líf og fleira. Auð-
vitað ber þess að gæta, að við höfum
aðeins bréf Páls til safnaða hans; við
vitum ekki, hvað hann kann að hafa
sagt um Jesú í prédikununi sínum.
Sá sögulegi kristindómur, sem
heimurinn hefir átt, þ. e. a. s. kenn-
íngar kristinnar kirkju, niður gegn-
nm aldirnar, hefir verið grundvall-
aður á boðskap Páls postula, en ekki
á boðskap Jesú frá Nazaret. Páll
var hinn fyrsti guðfræðingur t kristn
fnni, og alla leið frá honttm og fram
á þenna dag, hefir einhverskonar svo
nefnd guðfræði verið aðalboðskapur
rnesta hluta af kristinni kirkju. —
Kirkjan hefir oftast verið ntjög fjar-
læg því, sem Jesús kenndi sjálfur;
hún hefir í rauninni ekki verið krist-
in nema að nafninu til.
En hvað er þá með guðspjöllin
sjálf, segja þau ekki frá Jesú og
starfi hans? Er ekki unnt að gera
sér glögga grein fyrir honum sem
sögulegri persónu, sem manni, er
lifði og umgekkst aðra menn, vann
sitt æfistarf og skildi eftir áhrif, sem
breiddust út og náðu til margra, eft-
ir frásögn þeirra?
Aftur vil eg benda á það, að gnð-
spjöllin eru ekki æfisögur. Þau eru
fyrst og fremst rit, sem eiga að flytja
Tnönnum boðskap, þau eru trúar-
“bragðaleg útbreiðslurit. •
Þar við bætist, að fyrsta guðspjall-
ið var áreiðanlega ekki fært í letur
fyr en um fjörutíu áruni eftir dauða
Krists. Auðvitað hafa endurminn-
ingarnar um hann verið í fersktt
■minni manna, má gera ráð fyrir. En
samt er það svo, að það sem sagt er
tim Jesú í guðspjöllunum, er það sem
menn trúðu um hann þá; það eru
skoðanir höfundanna sjálfra, sem við
lesum í þeim; og lettgra aftur, eða
nær Jesft sjálfum, getum við, því
miður, ekki komist í sögulegum skiln-
ingi; til þess brestur okkur heimildir.
Þá ber og einnig þess að gæta, að
guðspjöllunum ber ekki satnau, jafn-
vel ekki um þá hluti, sem enginn
skoðanamunur hefði átt að geta ver-
ið um, eins og það t. d., hvað lengi
Jesú kenndi. Það er víst flestum
kunnugt, að fjórða guðspjallið, sem
samkvæmt sögusögn kirkjunnar, á ^
að hafa verið skráð af Jóhannesi
lærisveini Jesú, einum af þeim tólf, I
er alveg ósanirýmanlegt við hin þrjú, I
eða samstæðu guðspjöllin svonefndu.
Samkvæmt fjórða guðspjallinu var-
aði prédikunarstarf Jesú í þrjú ár,
samkvæmt hinunt aðeins eitt ár;
fjórða gtiðspjallið gerir ráð fyrir, að
Jerúsalem hafi verið miðstöð starf-
senti hans allan tíniann, sem hann
kenndi, en samstæðu guðspjöllin segja
frá, að hann hafi starfað mest í
Galíleu, langt frá Jerúsalem, og að-
ekts dvalið í Jerúsalent nokkra daga
áðttr en hann var liflátinn; þá segir
fjórða guðspjallið á allt annan h.átt
frá fyrirrennara Jesú, Jóhannesi skír
ara, heldttr en hin, og það er allt ann
að fólk, að einni konunni undanskil-
inni, sem er viðstatt dauða Jesú, sam-
kvæmt frásögu fjórða guðspjallsins,
heldttr en samkvæmt frásögnum ;
hinna. Fleira mætti og benda á. sem
aðskilur fjórða guðspjallið og hin,
en þess er ekki þörf.
Þessi mikli munur á einstökum at-
riðttm er þó sem ekkert í samanburði j
við þann mikla mun, sem er á skoð-
ununt ttm Jesú, sent guðspjöllin flytja.
Það er naumast hægt að hugsa
sér tvo ólíkari ntenn, en þann Jesús,
sent fjórða guðspjallið segir frá, og
þann, sent samstæðu guðspjöllin segja
frá.
I samstæðu guðspjöllunitni er kenn
ing Jesú undir niðri ein og hin sama
— það er kenningin um guðsríkið.
Þvi er stöðugt haldið frarn þar, að
það sé fyrir höndttm og að ntenn eigi
að iðrast, gera vilja gttðs og búa sig
undir þá miklu breytingu, sem sé fyr-
ir höndutn. Allar aðrar kenningar,
jafnvel kenningin ttm föðurkærleika
guðs, eru tengdar vtð þetta fyrirheit
um gttðsríkið og að það sé í nánd.
I fjórða guðspjallinu aftur á móti,
snúast allar kenningar Jesú um hann
sjálfan. Hann talar þar ekki um
guðsríkið, ekki utn hreinleik httgar-
farsins og bróðurkærleikann, sein
skilyrði fyrir þvi að menn séu hæfir
fyrir ríki guðs; hann talar þar um
son guðs og frelsarann, sem hafi
kotttið af himnum ofan, þar sem hann
hefir ávalt verið til frá eilifu, og um
trúna á hann. I samstæðu guðspjöll-
unum er það guðsríkið, t fjórða guð-
spjallintt er það Jesfts sjálfur, sem er
þungamiðja boðskaparins.
Það er með ölltt óhugsandi, að Jes-
ús hafi getað talað, bæði eins og hann
talar i samstæðu guðspjöllunum og
eins og hann er látinn tala í fjórða
guðspjallinu; hann gat ekki bæöi
sagt: ‘'F.g er Ijós heimsins’’, og:
“Hví kallar þú mig góðann’? Enginn
er góður nema guð einn". Annað-
hvort var það, að gera vilja gttðs
skilyrði fyrir að komast í guðsríki,
gða trúin á hann seni gttðs son, var
sáluhjálparskilyröið, eins og kennt er
í fjórða gttðspjallintt — þetta hvort-
tveggja gat ekki verið aðalskilvrð-
ið.
Sökum þess hve tnynd sú, sem
fjórða guðspjallið bregður upp af
Jesú, er óeðlileg, frá öllu sögulegu
sjónarmiði skoðað, getur það ekki
verið neitt vafaatriði, að það gttð-
spjaH hefir ekkert sögulegt gildi. —
Menn hafa reynt að verja áreiðan-
leik þess og gera það enn í dag, en
hann verður ekki varinn, nenta að
öll hin séu utn leið véfengd; ög það
er blátt áfrám qð snúa við öllu því,
sem talið er að vera rétt við lestur
allra annara rita.
En hvað er nú nteð þessi þrjú svo-
kölluðu samstæðu guðspjöll? Ber
þeim að öllu leyti saman? Það er
ekki sagt nákvæntlega frá því satna
í þeint öllum. Sttm segja frá því,
sem önnttr geta ekki um„ Fyrsta
guðspjallið, sem kennt er við Matt-
heus, flytur meira af orðtttn Jesú
sjálfs, eða því sent sagt er að hafi
verið orð hans, heldur en hin; í Lúk-
asar guðspjalli eru dæmisögur, sem
ekki eru í hinutn; Markúsar guð-
spjall, sem er talið elzt, er styzt og
einfaldast. En þótt þessi munur, sem
hér er talinn, sé á þessum guðspjöll-
um, og raunar fleiri atriði, sem þeitn
ber ekki saman um, þá eru þau þó i
öllum aðalatriðum eins; þau eru ?ýni-
lega öll grundvöllttð á sömu sögun-
ttm — upprunalegu sögunum um
Jesú, er voru kotnnar frá þeim, sem
höfðu þekkt hann.
Það ertt engin líkindi til þess, að
þessi þrjú gttðspjöll, eins og við höf-
um þau nú, séu frá hendi nokkurs af
fyrstu fylgjendum Jesú. Sögusögn-
in eignar aðeins tvö þeirra, það er
fyrsta og fjórða, lærisveinutn Jesú
sjálfs. Það er áreiðanlega víst, að
fjórða guðspjallið getur ekki verið
eftir Jóhannes lærisvein Jesú, og í
fyrsta guðspjallinu er engin sönnun
fyrir því, að Mattheus sé höfundur
þess; en því verður heldttr ekki neit-
að, að svo sé.
En hvaö segja þá þrjú fyrstu guð-
spjöllin okkttr unt Jesú'? Þau segja
okkur, eins og eg hefi tekið fratn,
næsta lítið utn hann, rniklu ntinna en
við mætti búast. En við verðuni að
nntna eftir því, að þau eru ekki æfi-
sögttr, og það útskýrir, hvers vegna
þau eru svona snauð af lýsingum úr
æfi Jesú. Þau segja frá prédikunar-
starfi hans og atburöum, sent gerð-
ust í sanibandi við það, svo að við
getum fengiö nokkurn veginn glögga
hugmynd ttm, hvað það var, sem
hann kenndi. Jesú ketnur frant sem
kennari, og sem keppinautur hinna
svonefndu skriftlærðu ntanna, þegar
hann er orðinn fulltíða maðttr; hann
er fyrst fylgjandi Jóhannesar skirara;
hann er vinur tollheimtumanna og
bersyndugra, en óvinur fartseanna og
hinna skriftlærðu; hann ferðast um
og talar við tnenn, oft í dæniisögum
og líkingum, hvar sem þeir eru stadd
ir, í húsutn inni eða úti á víðavangi;
hann læknar, og guðspjallasögurnar
segja frá kraftaverkum, sent hann
gerir. Aðeins einu sinni ferðast
hann til Jerúsalem, til þess að flytja
boðskapitm þar. Lærisveinar hans,
óbreyttir alþýðuntenn norðan úr Galiþ
leu, fóru með honunt. I Jerúsalem
varð mótspyrnan gegn honum svo
sterk, að óvinir hans fengu komið þvi
til leiðar, að hann var tekinn höndum
og líflátinn.
En fyrir hvað var Jesús liflátinn?
Ekki fyrir það, að hann flutti nýjar
kenningar, þvi rómverska stjórnin
kærði sig ekkert um trúarbrögð Gyð-
inga eða annara þjóða, sem voru und
ir hennar valdi. Jesús var kærður
fyrir landráð, fyrir óhollustu við hið
hæsta vald, sent var til í heiminum,
stjórn alríkisins rómverska. Það sem
gaf tilefnið til þessarar ákæru, var
vitanlega kenning hans um riki guðs.
Kenning hans var ekki um einhverja
óákveðna og þokukennda hugsjón,
heldur um veruleika, sem stóð fyrir
dyrum. Menn urðu að taka sinna-
skiftum, og það tafarlaust, til þess
að vera reiðubúnir, þegar sá mikli
dagur kæmi, þegar sú mikla breyting
gerðist, að þetta jarðlif nieð öllu sinu
böli, öllu sínu ranglæti og öllu sinu
kaaruleysi, br'ejrttist í óunýræðilega
betra og fullkomnara líf, þar sem föð
urkærleiki guðs og bróðurþel mann-
anna væi'u hin mest ráðandi öfl.
Hvernig þetta átti að gerast, er
alls ekki Ijóst. En J>að er ljóst, að ef
það gerðist, þá hlaut það að hafa
mikla byltingu i för með sér; öll
mannleg' stjórn hlaut að kollvarpast,
allar stofnanir, sem mennirnir höfðu
byggt upp, hlutu að verða að engu.
Væri þessi kenning ekki hættuleg frá
sjónarmiði þeirra, sem með völdin
fóru, þá er ekki gott að ímynda sér,
hvað þeir hefðu skoðað hættulegt. Og
Jesú var að aukast fylgi; hann var
kominn til Jerúsalem með fjokk
manna með sér. Var nokkur furða
þó rétttrúaðir Gyðingar í Jeriisalem,
sem var miðstöð trúarbragðalifsins
hjá þjóðinni, yrðu skelkaðir og
reyndu að losna við svona hættuleg-
an mann ? Er ekki allt afturhald æf-
inlega skelkað við allar nýjar hreyf-
ingar, sem hafa nokkurn lífsþrótt og
ná tökum á almenningi? Og að
Pílatus hafi dæmt Jesú til dauða, að-
eins til þess að þóknast Gyðingum,
þarf ekki að vera, og er enda mjög
ótrúlegt. Hann var líka skelkaður
við svona óvenjulega skorinorðar
kenningar, sem kornu í bága við allt,
sem hann, sem embættismaður, hefir
hlotið að telja réttmætt. Það var
ekkert rúm fyrir rómverska ríkið t
guðsrtkinu, frernur en þar var rúm
fyrir trúarbrögð fariseanna.
Og hvaða þátt bjóst Jesús við að
eiga sjálfur í stofnun guðsríkisins?
Það er heldur ekki ljóst. Hann hef-
ir ef til vill skoðað sjálfan sig sent
einskonar Messías; hann hefir ef til
vill trúað því, að hann væri gæddur
sérstökum guðdómlegum krafti; það
er engin ástæða til þess að rengja
það. En þó að það sé látið órengt,
þarf engan veginn að trúa því, að
hann hafi verið annars eðlis en aðr-
ir nienn. Gvðingar höfðu Messiasar-
trú, sem þeir höfðu tekið að erfð-
oeoooeoocoooeoeoeðeeoooooooeeac»ðoooeoooooosooooooocosoðcoðeoo9ooi
NAFNSPJOLD
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONB: 89 405
A. S. BARDAL
eelur ííkklstur og nnnaet um <H-
f&rir. Allur útbúnatJur •& b«>ti
Eunfreraur selur h&nn allskon&r
minnlsvarba og legrstelna_
648 SHERBRÖOKE RT
Phonet 8« #07 WINNIPEG
The Hermin Art Salon
gerir ‘Hemstitching” og kvenfata-
saum eftir nýjustu tizku fyrir
lægsta vertS.
Margra ára reynsla og fullkomn
asti vitnisburbur frá beztu sauma-
skólum landsins. Utanborgar pönt
unum fyrir Hemstitching sérstakur
gaumur gefinn.
V. BENJAMfNSSON, eigandl.
(iG6 Sargent Ave. Talsiml 34 152
Dr. C. H. VROMAN
TANNLÆKNIR
Tennur yöar dregnar eba lagatJ-
ar án allra kvala.
TALSUII 24 171
505 BOYD BLDG. WINNIPEG
L. Rey
TH. JOHNSON,
Ormakari og GuUamiSur
Selui giUlngaleyfUbrél
| M.r.i.kt atuysll v.Ht pöntunuj*
I
og vlbgjcrbum útan &f l&núl.
2«4 Maln St. Phone 24 637
f
j Fruit, Confectionery
j Tobaccos, Cigars, Cigarettes
Phone: 37469
etc.
814 SARGENT Ave.
Emil Johnson
Service Electric
524 SARGENT AVE-
SSOOOOOOSCOOSCCOðOSOSOOSCC;
S MHS B. v. ISFKI.U
Planlat A Tencher
^ STlDIOl
O e«a Alvrmtonr Slr.rt
O Phone : 37 030
S Q
SCCSCCCOOCCCCCCCCOSCOCOGOS
jDr. M. B. Halldorson
401 Boyd Bld«.
Skrifstofusiml: 23 674
Stund&r sérat&klega lungD&ajúk-
dóma.
j Kr &TJ flnn*. 4 akrirstofu kl. 12—n
f h. og 2—6 e. h
Helmlll: 46 Alloway Ara
Talalmli 33 158
Lj
f Selja rofmagnsáhöld af öllum teg.
Dr. Kr. J. Austmann ! undum-
- Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
IWYNYARH

DR. A. BLÖNDAL
602 Medlcal Arts Bldj.
Talsíml. 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdðma
og barnasjúkdóma. — A5 hltta:
kl. 10—12 f. h. og 3—5 e. h
Heimili: 806 Victor St,—Simi 28 130
Slmli 31 507. Helmaafmii 37 3HQ
HEALTH RESTORED
Læknlngar án 1 y tJ %
Dr- 8. O. Simpson N.D., D O. D,0,
Chronic Diseases
Phone: 87 208
SuJte 207 Somerset Blk.
WINNIPEG, — MAN.
DAINTRY’S DRUG
STORE
Meðala cérfræKiiigw,
‘Vörugaeði og fljót afgreiðtU"
eru einkunnarorð vor,
Horni Sargent og Lipto*.
Phone: 31 166
£J
J. J. SWANSON & CO.
Llmlted
R B rr T A Ij 9
INSDRANCB
R B A L E S T A T ■
MORT GA G ES
600 Paria Bulldlna, Wlulpeo, Maa
Dr. B. H. OLSON
210-220 Medical Arts Blds.
Cor. Graham and Kennedy St.
Phone: 21 834
V4«talstiml: 11—12 og 1—5.30
Heimili: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIÐ GAMLA OG ÞEKTA
KING’S bezta arer«
ver aeudum helm tll yOaa.
frá 11 f. h. tll 12 a. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10o
544) Elice Ave*. hornl Langilde
SIMIt 37 455
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenzkir lögfrœðingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St
Hafa einnig skrifstofur að Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DR. J. STEFÁNSSON
310 HEDICAL ARTS BI.IIO.
Hornl Kennedy o( Grahau.
StaaOar rlaaflaco auraa-, tyraa^
aef- of kverka-allkkdOi
V« kltti
Helmlli
Itta frd kL 11 tU 11 L k H
«■ kC. S tl S e- b-
Talalml i 31 834
: 638 McMUlan Ave. 42 691 |j
Talatml: 28 889
DR. J. G. SNIDAL
TANNLUCKNIR
014 Snmeraet Bluck
Portasc Ava. WINNIPRU
J
Telephone: 21 613 J. H. Stitt . G. S. Thorvaldson~\
J. Christopherson, Stitt & Thorvaldson
Islenskur lögfrceðingur Lögfr. og málafærslumenn.
845 Somerset Blk. 807 Union Trust Bldg.
Winnipeg, Man. IV innipeg. Talsími: 24 586

HIS nýja
Murphy’s
Boston Beanery
AfgreiSlr Flah A Chlpa i pökkum
ttl heimflutnlngs. — Agœtar mil-
tiSir. — Elnnlg molakaffi cg avala-
drykklr. — Hreinlætl einkunnar-
or5 vort.
029 SARGENT AVE.. SIMl 21 »00
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
VERZLUNARSKOLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlausL
um frá forfeðrum sinum. Hún var
marg-útskýrð, og utan um hana voru
vaxin fjöldamörg aukaatriði, svo það
var ekki eins og allir væru á eitt
sáttir um hana. Hvaða skoðun, sem
Jesús hefir sjálfur haft um Messías-
ar-embætti sitt, er alveg víst að fylgj
endur hans, eftir dauða hans, trúðu
þvi að hann hefði verið Messías. Sú
trú átti mikinn þátt i því að ryðja
frumkristninni braut; hún var auðvit
að fyrsta stigið í kenningunni um
guðdóm hans, sem við finnum svo á
öðrum stigum hjá Páli postula og höf
undi fjórða guðspjallsins. Hjá hin-
unj síðarnefnda mjög undir áhrifum
griskra heimspekishugmynda.
Svona liggur þá æfi og starf Jesú
fyrir okkur, frá sögulegu sjónarmiði
skoðað. Eg mætti ef til vill geta
þess hér, að sumir rnenn hafa í allri
einlægni efast um, að Jesús hafi verið
til, og þeir benda, máli sinu til stuðn-
ings, á það, hve allar frásagnirnar
um hann séu fáar og oft og einatt ó-
áreiðanlegar. Aftur á móti hafa,
aðrir, af sörnu ástæðum, að þvi er
virðist, haldið því fram, að þar sem
við viturn svo lítið um hinn sögulega
Jesú, þá verðutn við að trúa á Krist,
Krist Páls postula, Krist fjórða guð-1
spjallsins, guðs son, sem kom í heim-
inn, frelsara mannanna. Þeir, sem
þessu halda fram, segja ekki, að við
verðum að trúa þessu vegna þess, að
það sé í samræmi við það, sem hafi
verið trúað um guðdóm Krists, held-
ur vegna þess, að með því móti eign-
umst vér hugsjálega Krists-persónu,
sem hafi verulegt andlegt verðmæti
fyrir okkur, sem hinn sögulega Jesú
hljóti ávalt að skorta.
Báðar þessar skoðanir eru óað-
gengilegar, vegna þess að þær ganga
fram hjá því, sem er sögulegur sann-
leikur.
Það er erfitt að hugsa sér, að
hreyfing sú, sem guðspjöllin segja
frá, hafi byrjað án þcss að nokkur
sérstakur maður hrinti henni af stað;
það er erfitt að hugsa sér, að nokkr-
ir menn hefðu skrifað það, sem höf-
undar guðspjallanna hafa skrifað, án
þess að þeir hefðu verið sannfæröir
um, að þeir væru að segja frá verk-
um manns, sem hefði lifað; það er
erfitt að hugsa sér, að orðin, sem
höfð eru eftir Jesú, dæmisögur hans
og kenningar, hefðu safnast saman
þarna á þessum tima úr ýmsurn átt-
um, ef hann hefði ekki talað til
manna, sem lærðu orðin af vörum
hans og sögðu þau svo aftur öðrum
mönnum.
Og hin skoðunin, að í rauninni
komi okkur það ekki svo mjög mik-
ið við, hvað unnt sé að vita um Jesú,
með sögulegri vissu, því hvað svo
sem því líði, getum við trúað á hug-
sjálegan Krist, er svo fjarri veru-
leikanum, að ólíklegt er, að .hún geti
haft nokkur áhrif á hugarfar manna
og breytni. Það er auðvelt að búa
sé til allskonar hugsjónir, en þær geta
verið áhrifalausar; aðeins fagrir
draumar, sem ef til vill fullnægja
sumum mönnum, en aldrei öllum. —
Kirkjan hefir um margar aldir kennt
nógu mikið um Krist, hún hefir ver-
ið óþreytandi að búa til kenningar
um hann; en að sama skapi hefir
hún fjarlægt það, sem Jesús kenndi
sjálfur. Allir vita, hversu áhrifalitl-
ar kenningar Jesú hafa verið meðal
fylgjenda hans.
Og þó eru kenningar Jesú, hins
sögulega Jesú frá Nazaret, manns-
ins, sem fór í kring og kenndi aust-
ur á Gyðingalandi fyrir nítján hundr-
(Frh. 4 7. bls.)