Heimskringla - 25.05.1927, Blaðsíða 3

WINNIPEG 23. MAI 1927
3EIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA,
Í?NTAINS NOAyjjl
Magic Baking Powder
er alt af áieiðanlegt t?l
þess a? baka sætabrauí,
kökur o. f!. Ekkert
álún er í því, og er þa3
ósvik'5 aÖ öllu leyti.
VeriS viss um aí fá það
og ekkert annað.
hún var byrjuð löngu áður. En þaS
er nú bezt aS athuga ofurlítiS nánar
þetta tímabil.
Um áriS 100 f. K. ruddust flokk-
ar af Skýþum inn á Indland; Þeir
komu norSan. úr MiS-Asíu, og þaS
var alls ekki neinn vestrænn bragur
á þeini. Einn konungur þeirra,
Huemo Kadphises aS nafni, stofnaSi
stórt ríki norSan til á Indlandi. Ka-
nishka konungur var eftirmaSur hans.
Þessir Skýþar tóku B;ddhatrú og
Kanishka konungur gerSi allt sem
hann gat til þess aS efla hana. Hann
kallaSi saman þing Búddihatrúarmanna
um áriS 100 e. K., til þess aS koma
á einingu milli flokkanna, sem voru
hver upp á móti öSrum. Honum
tókst þaS í bili, en þegar frá leiS, á-
gerSist ílokkadrátturinn aftur. —
Búddhatrúin stóS samt meS miklum
blóma á Indlandi mörg hundruS ár
eftir dauSa Kanishka, og leiS þar ekki
undir lok fyr en um ellefu hundruS
árum eftir þennan tíma. Þá voru
þaS trúlarbrögS Hindúa, i sem boIuSu
henni út. Svo heldur hafa þau veriS
seinvirk, þessi áhrif aS vestan, sem
séra Jóhann segir aS hafi sennilega
hálf-eySilagt . Búddhlátrúna á Ind-
landi.
Kanishka kom til ríkis áriS 78 e.
K. HvaS var kristindómurinn bú-
inn aS ná mikilli útbreiSslu þá ?. —.
Kristnir söfnuðir voru komnir á fót
í mörgum bæjum í löndunum, sem
nsest láu GySingalandi, og svo vestur
á Grikkland, þar sem Páll postuli
starfaði. Um útbreiSsluna austur á
viS, þótt skemmra sé fariS en til Ind-
lands, á síSari hluta fyrstu aldarinn-
ar, vita menn ekkert meS neinni vissu.
Allar sögusagnir um þaS eru með öllu
óábyggilegdr. Sagan um það, aS
Tómas postuli, og ef til vill annar
postuli til, hafi fariS til Indlands og
boSaS þar kristna trú, er ein hinna
rnörgu óáreiSanlegu sagna, sem kristn
ír rithöfundar, eins og Evsebius, fylltu
bækur sínar meö. Biskup nokkur
enskur, A. J. Maclean aS nafni, seg-
ir i “Encyclapedia of Religion and
Ethics 12. bindi, bls. 178, aS fyrsti
áreiSanlegi, sögulegi vitnisburöurinn
um kristna trú á Indlandi, sé frá 6.
öld, og sé aS finna í ferSalýsingum
kaupmanns eins frá Alexandríu, sem
Cosmas hét. Oosmas þessi varS
seinna múnkur. Hann ferSáðist á
Indlandi í verzlunarerindum aS því er
viröist, og getur um kristna söfnuði
þar. Eg geri ráS fyrir aS biskupinn
hefSi notaS sögusögnina um ferð
postulanna þangaS austur, ef hann
hefði séS sér þaS fært; en hann seg-
ir blátt áfram, aS viS getum ekki
treyst þessum fornu sögusögnum
(“ancient traditions, in which, how-
ever, we can have little confidence”).
Það veit enginn neitt meS vissu um
þaS, hvenær kristin trú hefir fyrst
borist til Indlands. Ef til vill hefir
þaS gerst.einhverntima á 4. öld, og þá
frá Persíu. Líkurnar fyrir því, aS
hún hafi veriö komin þangaS á dög-
um Kanishka, eru alls engar. ÞaS
sem Rhys Davids segir um vestræn
áhrif, á auövitaö ekki viö kristin
trúarbrögS fremur en t. d. grísk menn
ingaráhrif. Og jafnvel um þau, fæ
eg ekki séö aS neitt veröi fullyrt.
Séra Jóhann segir, aS strax á 2.
öldinni fari Kinyana-armur Búddha-
trúarinnar að likjast kristinni trú. —
Hann segir þetta, en reynir ekki aS
færa neinar sannanir fyrir því, e'Sa
skýra frá, i hverju brevtingarnar,
sem þá urSu, liggi. Sannanir fyrir
þessu eru auövitaö engar til. Og þáð
var einmitt sá armurinn, sem síöar
hélt fastast viö kenningu Búddha.
Séra Jóhann vilj ékki annaS heyra
en aS Amida sé frelsari þeirra Búdd-
hatrúarmanna, og um þaö efni fjallar
sjöundi kafli greinar hans. Eg minnt
ist á Amidatrúna í fyrri grein minni,
og geröi grein fyrir uppruna henn-
ar. Hann reynir ekki aö hrekja þaS.
.Þaö getur vel veriö aS trú Búddha-
trúarmanna i Japan á Arnida, sé*eitt-
hvaö lík trúnni, sem Páll postuli og
Lúther lögöu áherzlu á, í réttlæting-
arkenningum sínum. En aS hún sé
þaö vegna áhrifa frá þeim, er annað
mál.. Eg get ekki séö, aö Amida sé
frelsari í nokkrum samskonar skiln-
ingi, og Kristur er frelsari í augum
rétttrúaöra, kristinna manna; enda
þótt Búddhatrúarmenn biöji til hans
og trúi því, aS hann taki viö mönn-
um eftir dauðann, og flytji þá i sælu-
landiö — þaö er aS segja, þá af
þeim, sem á hann trúa. Amida er
aöeins einn af mörgum guöum, sem
menn “mahayana”-flokks:ns trúa, á.
Einn þessara guöa er Kwannon, sem
er guS náSar og miskunnsemi. I Kína
og Japan er Kwannon gyðja; og því
er almennt trúaö meSal Búddhatrú-
armanna þar, aö hún heyri bænir
þeirra, sem biSja innilega til hennar,
og hjálpi mönnum, einkanlega í sjáv-
arháska.
Sannleikurinn er sá, aö Búddhatrú-
in er orðin (fyrir löngu auSvitaS),
fjölgySistrú í löndum eins og Japan
og Kína. Hún hefir eflaust oröiö
þar fyrir margháttuSum áhrifum, en
aS þau séu kristin, er alls ekki lík-
legt, þótt hins vegar sé ekki hægt aS
segja meö óyggjandi vissu, aö Shin-
ron, t. d. hafi ekki oröið fyrir áhrif-
um frá kristniboöum i Kina. Helgi-
siöirnir og ræðuhöldin þurfa engin
eftirstæling aS vera. Hitt er annaS
mál, aS á síöustu áratugum hefir
Búddhatrúin orSið aö mæta kristnu
trúboöi í Japan í samkepni, og það
er enginn vafi á, aS Búddhatrúar-
menn þar hafa tekiS upp ýmislegt eft
ir kristnum mönnum. Þar er um eft-
irstælingu að ræöa, en hún er ný og
er alls engin sönnun fyrir eftirstæl-
ingu á löngu liSnum tímum, sem ekki
veröur byggð á neinum getgátum, er
hafa engan verulegan, sögulegan
stuöning.
Séra Jóhann gefur í .skyn, aö eg
muni vera fremur ófróður um Búdd-
hatrúna. Það skal eg játa, aö er satt.
kann aö segja hér eftir, urn trúar- 1
brögSin yfirleitt frá sögulegu sjón-
armiSi, trúi þvi aö eg fari ekki vís— j ^
vitandi meö rangt mál, i-K.
Þetta er orðið lengra mál, en þaö
átti aS veröa. Eg biö lesendur af- I
sökunar á þvi. En þó er eg á því, aS j
.sumt óþarfara sé rætt í blööunum í
en trúmálin, séu þau rædd meö still- |
ingu og þykkjulaust; og það hygg
eg aS viö séra Jóhann getum báðir
gert, aS minnsta kosti meðan um-
ræöuefniö er Búddhatrú.
G. A.
ocoacocoeceocaccoecoeocoooeoooooooooooeeoociooooooocooooooooooooosccqoo
NAFNSPJOLD
écssoððooseseesðgoQeðeeceeðoeeoseoseseoeðossoReoosðseeðscccosoðððsoosððeosoeesQai
5
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONE: 89 405
Beethoven
-- 100 ára minning -
Eftir Jón Lcifs.
Becthoven-árið 1927. — Þann 26.
%
marz, þegar grein þessi birtist, er
100 ár liðin siöan Beéthoven, tón-
skáldiö mikla, dó. Úti um heim hefir
veriS mikill undirbúningur undir
minningarhátíSir. I hverri mennta-
borg hins siöaða heims, eru þetta ár
haldnir fjölmargir Beethoven-hljóm-
leikar. Minningarr-it eru gefin út.
Myndastyttur eru reistar. Þýzka
menntamálaráSuneytið stofnar til
BeehovenverSlauna, tíu þúsund marka.
sem veitast árlega ungu þýzku tón-
skáldi. Jafnvel franska menntamála-
ráSuneytiS fyrirskipai, aS dánardag-
ur hins þýzka meistara skuli haldinn
hátiölegur. Og í París á aö afhjúpa
minnismerki hans. ÞaS hefir ekki
tíðkast enn á Islandi, aS blöSin minnt
ust merkisdaga í erlendu menningar-
lífi. Ritstjórn þessa blaðs ríöur þar
á vaöið, enda er um alheimsviSburS
aö ræöa. ÞaS hefir ekki aðeins list- 1
ar- og menningargildi að hugleiSa
Beethoven. ÞaS hefir ef til fyrst
og frernst mannlegt og siðferðilegt
gildi.
Æfin. —< Ludwig van Beethoven
fæddist í Bonn, viS ána Rín, 16.
desember 1770. Eins og nafnið bend
ir til, var hann %ð nokkru leyti af
hollenzkum ætturn, en telst Þjóöverji.
Eölisfar hans og list hans bera skýr
merki hins norræna^ germanska upp-
runa. En í Wien bjó hann lengst
af, eins og flest merk tónskáld fyrir
og eftir hans daga. Allt hans iíf er
nrótað af margþekktum erfiðleikum!
þeirrar tegundar afbragösmanna, sem ;
á erlendum málum er nefndir “geni”.
Faöir hans vann aö hljóSfæraleik
sem handiSn. Fátækt, sorg og harð-
neskja þjökuöu Ludwig í bernsku.
FullorSinn kemur hann til Wien. —
Kennarar hans, þar’ á meSal meistar-
inn Haydn, skilja hann hvorki né
meta hann sérlega. Aðalsmenn og
listvinir hjálpa honum. Verk hans
veröa aS miklu leyti til á göngum úti
í hásal náttúrunnar. Honum virðist
erfitt aS fá næSi til aö skrifa verk
Hún er ef til vill erfiðust viSfangs j sin. Þess vegna hefir hann um tima
allra trúarbragSa, vegtia þess, hve íbúSir á þrem stöSum í borginni. —
A. S. BARDAL
selur líkklstur og r.nn&st um út-
f&rir. Allur útbúnaTJur sA b«&tl
Ennfremur selur hann ailskon&r
miunlsvarba og legsteina—s ^—s
£48 8HERBROOKE 8T
Phonei 80 607 WINNIPEG
The Hermin Art Salon
gerir ‘Hemstitching” og kvenfata- j
saum eftir nýjustu tízku fyrir
| lægsta vert5.
Margra ára reynsla og fullkomn
asti vitnisbur'ður frá beztu sauma-
skólum landsins. Utanborgar pönt
unum fyrir Hemstitching sérstakur
í gaumur gefinn.
V. BENJAMINSSON, eigandi.
(»00 Sargent Ave.
TaLsfml 34 152 |
Dr. C. H. VROMAN
TANNLÆKNIR
Tennur yt5ar dregnar et5a
ar án allra kvala.
lagab-
TALSIMI 24
BOYD BLDG.
171
WINNIPEG
SC00C0OS££0GCQ00GCOð0O9O08>
L. Rey
Fruit, Confectionery
| Tobaccos, Cigars, Cigarettes
HlItS B. V. ISFELD
PlanlNt & Teacher
STUDIOt
600 Alverstone Street.
Phone : 37 020
TH. JOHNSON,
Úrmakari og Gullsrruftui
Selui glftlngaleyllBbrH
ð.rstakt atnygll veltt pöutuau*
ogr viðgjcrðum útan af landi
2S4 Maln St. Phone 24 037
\
Phone: 37 469
etc.
814 SARGENT Ave.
| Dr. Kr. J. Austmann*
IWYNYARD
SASK.
Emil Johnson
Service Electric
524 SARGENT AVE-
Selja rafmagnsáhöld af öllum teg.
utidum.
ViSgerSir á Rafmagnsáhölduro,
fljótt og vel afgreiddar.
Slmli 31 607. Helnu.lmli 27 286
scccðoccsccosocosooeosoooci
Or. M. B. Hal/dorson
401 Boyd Blde.
Skrlfstofusíml: 23 674
Sluadar sdrstaklega lungnasjttk-
dóma.
i ®<r aTJ flnnu tt skriistofu kl. 12—IX
f h. ob 2—6 e. h.
Helmill: 46 Alloway Ar..
Talslmii 33 158
n=
DR. A. BI.ÖSÍDAL,
602 Medical Arts Bidg.
Talsími. 22 296
Stundar aérstaklega kvensjúkdðma
og barnasjúkdóma. — Aö hitta:
kl. 10—12 f. h. og 3—5 e. ti
Heimili: 806 Victor St.—Sími 28 130
HEALTH RESTORED
Lœkningar án lyfji
Dr- S. G. Simpson N.D., D-O. D.O,
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 207 Somer8et Blk.
WINNIPEG, — MAN.
DA/NTRY’S DRUG
STORE
Meíala sérfræSingmr.
‘Vörugæði og fljót afgreiðsla'
eru einkunnarorð vort
Horni Sargent og Lipto»*
Phone: 31 166
J. J. SWANSON & CO.
Limlted
R B N T A L 9
1 W9UR AN OH
R ID A L ESTATB
MORTGAGE9
600 Fari. Bulldlng, Wlnnlpev, Hu.
Dr. B. H. OLSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham and Kennedy St.
Phone: 21 834
VitStalstimi: 11—12 og 1—5.30
Heimili: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIB GAMLA OG ÞEKTA
KING’S hezta gerV
Vér lendum helm tll ybar.
frá 11 f. h. tll 12 e. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10o
540 Ellce Ave*, hornl Langilde
SIMI: 37 455
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islemkir logfrœSingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur að Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DR. J. STEFÁiNSSON
916 MEDICAL ART9 BLBttk
Hornl K.nnedy og Oraham.
9tandar rlnaröngn angna-,
nef- o. kverkn-alftkdtti
V* kltta frtt kl. 11 tll II t k I
»B kl. 9 tl B e* h.
Talalml: 21 834
Helmlli: 638 McMillan Ave. 42 691
Tnlsfmi: 28 889
DR. J. G. SNIDAL
TANNL4EKN1R
614 Humerset Block
Portagc Ave. WINNXPRÚ
Telephone: 21 613 J. H. Stitt . G. S. Thorvaldson'
J. Chr istopherson, Stitt & Thorvaldson
Islenzkur lögfrœðingur Lögfr. og málafærslumenn.
845 Somerset Blk. 807 Union Trust Bldff.
^Winnipeg, Man. IVinnipeg.
Talsími: 24 586 — —— --- - - 1
margháttuð hún er, og vegna þess,
hve ólík hún er upprunalega öllum
öðrum trúarbrögðum, sem eg þekki
nokkuðl til. Hún er sú eina trú, sem
ekki hefir neinn guö, en neitav bó
alls ekki tilveru nokkurs guös; hún
hefir breiðst út yfir feykilega stórt
svæöi og tekiö miklum breytingum;
hún hefir klofnaö í ótal flokka, og
það er ómögulegt aö kynna sér þá
alla. En þrátt fvrir það, hve ófróð-
ur eg er um hana, held eg samt, aö
eg beri nokkurt skyn á helztu, upp-
runalegu kenningarnar í henni.
Ekki get eg kannast við það, að
það sé fáfengilegt að taka til máls,
til þess að andmæla, þegar illa rök-
studduin staðhæfingum og alveg ó-
Skapmikill er hann og verður aö
skifta um ráöskonu oft á fárra vikm
fresti. Hann er maöur meö djúpa
mannúöartilfinningu, frelsisþrá og I
lotningu fyrir öllu heilögu og há- j
leitu. En hann er karlmenni í lund.
Allt þetta birtist í verkum hans. —
Þriöju hljómkviöu sína seniur hann
til heiðurs frelsishetjunni Napoleon,
en rífur titilblaðið í sundur, þegar
hann fréttir að Napoleon hafi fall-
ið fvrir freistaranum og gerst ein-
valdskeisari. Og þá
nefnir hann eftir þaö aðeins “hetju-
hljómkviðu” (sinfonia eroica). Þetta
verk er eitthvert hiö hugvitssamasta
og djarfasta, sem hann samdi. I'að
hlaut' að vera öllum áheyrendum óg-
HIB níJa
Murphy’s
Boston Beanery
AfgreltSir Fleh A Chlpa i pökkum
til helmflutnlnga. — Agœtar mil-
tíölr. — Elnnig molakaffi cg svala-
drykkir. — Hreinlœtl einkunnar-
orö vort.
«20 SARGENT AVE., SIMI 21 966
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
JVERZLUNARSKOLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlausL
sönnuöum getgátum er slegiö fram, I urleg nýjung í þá daga. Blaðadóm-
hver sem það gerir. Um það, aö eg j endur kölluðu' verkið þá samhengis-
hafi ekki hreyft mig til mótmæla, j lausan og ófagran tónasamseítning,
“þegar gífurlegar fullyrðingar hafi | en lofuöu mjög til sa'manburðar aðra
sést um þaö, aö Kristur ihafi snapað , hljónrkviðu eftir algleymt smámenni.
saman hjá heiönum fornaldarspek-
ingum þaö, sem hann kemur með í
náöarboðskap sínum”, er það aö segja
aö eg hefi ékki oröiö þeirra “gífur-
legu fullyrðinga” var, nema þá helzt
í tali viö mennf og hefi eg þá andmælj
þeim, eftir því sem mér hefir þótt x\ð
eiga. Eg er séra Jóhanni samdónia
um það, aö allar slíkar fullyröingar
eru mjög hæpnar og skortir söguleg-
ar sannanir.j Skilningur minn á boö-
skap Jesú frá Nazaret er eflaust
mjög ólíkur hans skilningi, en þaö
kemur ekki þessu máli viö. Eg vil að
En frægð Beethovens vex þó. Hann,
sem naumast hefir notið sæmilegrar
skólamenntunar, kynnist ýmsurn
mestu listamönnum og andans mönn-
um. Frægðin gerir hann glaðlynd-
an. Um þaö leyti skrifar hann sjö-
undu hljómkviöu sina í baðstaðnum
Teplitz í Bæheimi og er samvistum
við Goethe. Ekki skildi Goethe verk
hans, en dáöist þó að honurn, sagðist
finna til mikilleikans án þess aö skilja
verkin eöa finna fegurð þeirra. Kon-
ungar og furstar leita hylli Beetho-
vens, en hann sýnir þeim hiö mesta
eins vona, að þeir sem veita nokkuð j stórlæti. Hann stjórnar verkum sín—
athygli því, sem eg hefi sagt, eða ura fyrir fullum sal af aöalsmönnum
og konungum. { Hamimgjan virlist
hafa tekiö hann i faöm sér. Þá nálg
ast ógæfan. Heyrn hans deprast
smátt og smátt svo aö hann verður
hljómkviöu j algerlega heyrnalrlauá. Skap hans
og tortryggni hjálpa til að gera hann
einmana. Veikindi þjaka hann. I
þessu ástandi ritai* hann seinustu,
mestu verkin, níundu hljómkviöuna,
hátíöamessuna (missa'solemnis), píanó
sónötur, strok-quartetta ríi. m. Sköp-
unarsarfsem'í hans er ekki lengur af
þessum heimi. I eymd sinni og þján-
ingum boöar hann mannkyninu fagn-
aöarboöskap meiri en fluttur hefir
verið í tónum fyrr eöa síðar. Lang-
vinn veikindi kvelja hann til dauða.
Umhverfiö er honum ekki vjnveitt.
Itölsk tónskáld (Rossini) eru hyllt í
Wien meö miklum látum, en nær eng-
inn skiftir sér af Beethoven á bana-
legunni. — Skyldmenni hans sýna
honum litla ástúö. Bræður hans mátu
hann lítils. Skömmu áður en hann
deyr fær hann allmikla peningagjöf
— frá Englandi. — Hann er mjög
hræröur af þakklæti og gleði, lofar
aö fara til Englands og tileiríka gef-
endum hljómkviðu. 26. marz 1827
slær eldingu niöur skamt frá húsi
hans. Hann lyftir handleggnum af
sænginni, reiöir hnefann á móti eld-
ingunni — og deyr. Það kemur þá i
ljós, aö menn meta meistarann. Tutt-
ugu þúsund manns af öllum stéttum
fylgja honum til grafar. Skáldið
Grillparzer*') heldur líkræðu. — —
I plöggum Beethovens finnst hin svo
nefnda “Heiligenstedter erfðaskrá”.
Þar ávarpar hann bræöur sína og allt
mannkyniö; “O, þið sem haldiö aö
eg sé þrár og fjandsamlegur — —”
o. s. frv. Hann afsakar sig og skýrir
frá ástandi sínu og ástæðum seinustu
árin.------Nú eftir 100 ár er Bee-
thoven tekinn í dýrlingatölu Það er
óhætt aö segja, aö ekkert tónskáld
hafi náð eins mikilli hylli meðal allra
þjóöa. Myndhöggvarinn Max Klin-
ger sýnir oss Beethoven jafnvel í
guðatölu í arnarflugsháu sæti.
Verkin. — Beethoven reit alls 9
hljómkviöur, og þær hafa mest stuðl-
aö að frægð hans. Einna frægust
er seinasta, 9. hljómóviöan, sem end-
ar á söng meö hljómsveitarleik.
“Óöur gleðinnar"1 eftir Schiller er
*ý Franz Grillparzer, 1792—1872;
höfuöskáld Austurríkisnianna. —■—
Ritstj.
þar sunginn: “Allir menn verða bræð
ur” o. s. frv. I sinni mestu eyrnd,
heyrnarlaus í tónaheimi, tónfærir
Beetjhoven óð gleöinnar, fagníiöar-
boðskap um bræöralag mannkynsins
íaönilög miljóna; “þennan koss öllum
heiminum!” En þetta er i rauninni
sérkennríegt fyrir öll hans verk: upp
úr mannlegri baráttu við örlögin
blossar sífelt guölegur fögnuður, sí—
felld skírskotun til guðdómsins, sem
búi yfir öllu. Undirstaða allra verka
hans er lundarþrek hans og hiö
stranga siðferðiseðli. I því stórvirki
sem mest er metið (viö hliö 9. hljóm-
kviöunnar), í hátíðamessunni (nríssa
solemnis) fyrir söngflokk og hljóm-
sveit, birtist hégómalaus og siöferð-
isströng’ tilbeiðsla og guösdýrkun.
Sanrí mannúðarandinn birtist í eina
söngleikmtm, sem hann reit, “Fide-
lio”. Söngur fanganna þar, sem fá
aö sjá ljósiö örstutta stund, er átakan
lega sérkennilegur fyrir Beethoven.
Aldrei gat hann t. d. fyrirgefið Mo-
zart,' aö hafa sanríð svo siðlausail
söngleik sem “Don Juan” (kvennabós
ann), enda var Beethoven alla tíö
skírlífur og ást hans til kvenna þrung
in af lotningu. En hann kvæntist
(Frh. á 7. bls.)