Heimskringla - 09.05.1928, Qupperneq 6

6. BLAÐSlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 9. MAÍ 1928.
Fjársjóða-
hellrarnir.
Séra Magnús J. Skaptason, þýddi.
ir, til hinna stóru stöpla, sem héldu uppi enda
hengibryggjunnar, og þegar þar var komið, stönz-
uðum við.
“Þetta hlýtur að vera hinn rétti staður,”
sagði hann, og tók úr vasa sínum blað, sem hann
hafði rifið úr vasabók sinni og fór að lesa blaðið
við birtuna af kyndlinum, sem við höfðum. —
Hann las það hægt og hægt með sjálfum sér, og
veifaði svo kyndlinum í kringum sig, eins og hann
hann væri að leita að einhverju marki.
átt það á hættu. Komið þið nú; við skulum
ganga þangað niður og litast þar um.”
Við gengum nú niður þarna, að minnsta
kosti eitt hundrað skref, og komum þá niður í
helli einn eða sprungu, sem lá niður í jörðina og
var brött mjög, og þegar helli þessum lauk, þá
komu göng, sem gerð voru af mannahöndum, og
fórum við þar niður hundrað, tröppur; en svo
kom bugða á göngin, og lágu þau inn í aðra
sprungu á klettinum, og var hallinn mikill á
og þreifuðum á þeim, til þess að vera vissir um,
unum hingað og þangað, og var það stórfengleg
Stimpill var á hverri stöng, og auk þess var þar
einnig stimpluð mynd af guði þeim, sem Maya-
þjóðin dýrkaði. Með öðrum orðum: þetta gull
var allt saman eign guðs þeirra.
Við stönsuðum þarna og lýstum með blys-
unum hingað og þangað, og var það stórfengileg
sjón sem fyrir þá, er koma ofan í fullan vínkjall-
ara í fyrsta sinni, og sjá víntunnunum hlaðið
Eg vissi aldrei hvað læknirinn sagði við
Ixtual, morguninn eftir, þegar við vorum búnir
að hvíla okkur, og vorum að búa okkur út í hina
seinustu rannsónarferð. Eg veit aðeins það, að
hann kallaði á hann afsíðis, og talaði alvarlega
við hann, og baðaði höndunum við og við, og
var það augsýnilegt, að hann var að berja niður
mótbárur þær, sem Maya-Indíáninn hafði á móti
okkur. Eg þykist fullviss um það, að Ixtual sá
stórum eftir, að hann nokkurntíma fylgdi okkur
inn í hið ókunna land; en þegar hann einu sinni
var búinn að lofast til að gera það, þá var hann
okkur einlægt dyggur og trúr. En þarna var
læknirinn augsýnilega að reyna að fá Ixtual á
sína skoðun. . Og læknirinn varð þarna allt í
einu hinn verulegi foringi okkar, og mátti sjá
það á öllum tilburðum hans. Hann hélt því fram
að við hefðum svo lengi verið án þess að hafa
nýtt kjöt að borða, og þess vegna yrðu þeir Ix-
tual og Benny að taka rifla sína og reyna að
skjóta eitt af hinum smáu dýrum, sem þar voru
í jaðri skóganna, og skyldi Juan gæta inngangs-
ins eða leiðarinnar inn í hið ókunna land. Og
svo sagði hann, að auk dýrafæðu og vatns, skyld
um við Wardrop fara með sinn pokann hvor og
tína í þá fornfræðilega gripi, sem við fyndum
allir, og hann óskaði að hafa burt með sér.
En þegar læknirinn sSgði þetta á spönsku,
þá vissum við Wardrop, að hann ætlaðist til að
þeir Ixtual, Benny og Juan skildu það, eins og
við, og þegar þetta var búið, þá lögð«m við inn
á leyniveginn, og lokuðum steinhliðunum á eftir
okkur.
Við gengum nú spottakom fyrst, þangað
til læknirinn sitanzaði, og var sem hann færi að
afsaka sig fyrir það, að hafa tekið sér þennan
myndugleika. Hann sagði:
“í»að var nauðsynlegt, meira en ykkur
dreymir um, að láta ekki aðra vita um það, að
við erum nú að leita fjársjóða, og sízt af öllu
má Ixtual fá að vita það. Eg hefi aldrei sagt ykk-
ur fyllilega frá hugmyndum niínum umMaya-
Indíánana; en nú erum við að fara í gegnum
lönd þeirra, áður en við komum að ströndinni;
•og þið getið verið vissir um það, að líf okkar
myndi ekki vera eyris virði, ef þeir vissu, að við
hefðum fundið fjársjóðu, eða verið að leita að
fjársjóðum, eða væmm að flytja fjársjóði með
okkur úr landi.
“í>ú hefir verið látinn sverja dýra eiða, þegar
þið Ixtual fóruð í burtu til —” byrjaði eg að
segja spyrjandi.
“Þú mátt ekki spyrja mig neitt um þá nótt”,
sagði hann; “hvorki nú eða nokkuratíma seinna,
vinur minn. Eg hét þeim því,” og hann lagði
l>unga áherzlu á orðið ég. “En hvorugur ykkar
var látinn taka eið þenna. Eg skuldbatt sjálfan
xnig ykkar vegna, og er ábyrgöarfullur fyrir hegð
an ykkar. Meira en þetta get eg ekki sagt. Þið
getið kallað það undanfærslur eða vífilengjur,
en ekki beint meinsæri. En hinar vísindalegu
afleiðingar af þessu getur samvizka mín rétt-
lætt. En munið það vel, að það kostar líf okkar
allra, og enginn maður má vita það, að við höf-
um verið að leita að fjársjóðum. Þið hafið komið
með mér sem aðstoðarmenn í rannsókn þeirri,
sem ég hafði fengið leyfi til að gera, því að þeir
halda að eg sé hinn nýi Messías, og — en nú er
eg að gleyma sjálfum mér, eg má ekki segja
meira.” Og með þessum orðum lauk hann ræðu
sinni: “Komið þið nú,” og hélt áfram ferðinni.
Við komum nú þangað sem leynigöngin byrj
uðu, að opinu þar sem við Wardrop höfðum
komið inn í þau að neðanverðu. En þá sneri
Morganó við.
“Þessi göng liggja til holunnar eða hellisins,
þar sem eg lenti fyrst,” sagði eg og hélt að for-
ingi okkar hefði rangt fyrir sér.
“Eg veit það, svaraði hann rólega, en gekk
þó áfram. “Við verðum að finna staðinn þann.”
Við komum þangað loksins, og héldum nú
áfram þangað sem tvennar tröppur lágu upp eft-
* “Já,” sagði hann mjúklega, “hér er það,” og
benti um leið á lítið spjald, sem virtist vera gróp
að inn í vegginn. Samkvæmt töflunum í must-
erinu þurftu þrír æðstu prestamir að vera við-
staddir, þegar menn fóru inn í eða komu út úr
leynigöngunum, sem liggja hér niður í jörðina.
“Þessu hefir verið ágætlega fjTÍr komið,”
sagði Wardrop. Það hefir tekið fyrir það, að
nokkur maður gæti rænt einu eða öðru úr hvelf-
ingunni. Og það sýnir það, að þeir hafa ekki
treyst neinum, og ekki hver öðrum, þegar þær
voru byggðar.”
“Það getur verið,” sagði læknirinn, og fór
aftur að blaða í skjölum sínum, svo að hann væri
viss um það, að hann hefði ekki gert nein mis-
sprungu þessari. En þegar þar kom niður, þá
voru veggirnir öðru megin alveg ólíkir, og leit
út fyrir að hellirinn hefði verið opinn þeim megin,
og hlaðið fyrir af mannahöndum, voðamiklum og
stórum en vandlega höggnum steinum. Var
hleðslan í hálfhring og voru mjóar rifur á henni,
svo að loft komst þar inn. En veggurinn hlaðni
var góð 10 fet á þykkt, og gátum við okkur til
að þar væri botninn í gilinu, fullum fjórum hundr
uð fetum neðar en þar sem brúin hafði verið
hengd upp.
Þar komum við að öðrum dyrum, og voru
þær hálfopnar. Okkur furðaði á því, því að hurð-
inni mátti læsa. Við opnuðum samt hurðina og
gengum þar inn, en stönzuðum strax óg urðum
steinhissa.
allt í kring um sig.
‘Guð minn góður! hvaða voðaleg auðæfi!”
hrópaði nú Wardrop. “Með þessum auðæfum
mætti umturna öllum heiminum.”
‘Þetta er au'ður sem öll þjóðin hefir safnað
í marga mannsaldra,” sagði þá fornfræðingur-
inn, og var rödd hans lotningarfull og í hálfum
í hljóðum.
“En við getum ekkert gert við þetta,” sagði
ég. “Þetta er einskisvirði fyrir okkur. Hér er
I hrúgað saman hinu mesta gullmagni í heiminum.
En það er okkur algerlega gagnslaust.”
Eg hafði verið að renna augunum allt 1
kring um mig, og sá þar aðra svarta rifu í hlað-
ann.
grip.
“Halliwell,” sagði hann, ‘viltu ganga upp
tiöppurnar til hægri handar, og standa á fimtu
tröppunni að neðan; en þú, Wardrop, viltu fara
til vinstri og stattu í sjöundu tröppu að neðan.
Og þið verðið að standa þar kyrrir, þangað til ég
kalla til ykkar. Nú ætla eg að sjá, hvort þýðing
mín á letrinu hefir verið rétt eða ekki.”
Við hlýddum honum báðir. En mér fannst
þetta undireins nokkuð undarlegt, og hvorki War
drop né eg vissum nokkuð um hvað Morganó
læknir ætlaði sér að gera, og gátum ekki séð
það, því að hann hvarf sjónum okkar, þegar hann
var búinn að segja þettg.. Stundum get eg mér
til, að leyndardómurinn hafi aðeins verið á einu
spjaldi, og hafi enginn vitað um það, annar en
æðsti presturinn, eða sjálfur prestahöfðinginn,
eða maðurinn sem gætti innsiglanna. En á hin-
um fyrri dögum var það aðeins einn maður, sem
vissi, hvernig ljúka skyldi upp þessum undir-
göngum. En svo getur það líka hafa verið, að
þeir hafi verið þrír menn, sem einlægt vissu hvern
ig ljúka skyldi upp þessum undirgöngum. En
enginn af þessum þremur vissi meira en hvað
hann átti að gera til þess að göngin opnuðust.
Og þó að tveir þeirra kæmu til steins þessa í
göngunum, og legðu til það sem þeir gátu eður
vissu, þá héldust göngin lokuð samt, af því að
hinn þriðja manninn vantaði. En nú var leyndar-
dómur þessi fundinn af hinum óásjálega manni,
dr. Morganó, ráðgátusmiðnum. Hann hafði heila
nógu skarpan til að finna það út, þó að líkami
hans væri lítill og Ijótur. Og upp frá þessu kemur
hann mér fyrir sjónir sem líkamslaust vit, en ekki
sem venjulegur maður.
Jæja, eg fann að steinninn hreyfðist undir
fótum mínum ofurlítið, og varð mér svo um það,
að eg hefði stokkið af honum, ef hann hefði
hreyfst þumlungi meira. En það kom mér til að
Við stóðum þar í afarstóru herbergi og sá- í
um, að alt gólfið og hvolfið og veggirnir, var lagt j
múrsteinum, og var gullslitur á hellum þessum,
og við rafmagnsblysin sáum við ljóma gullsins
skína skært og íagurt. En í miðju herberginu
sáum við líkneski guðsins Icopans, úr skíru gulli, |
skína skært og fagurt, og hvíldu hendur hans á j
knjám hans, en höfðinu hallaði hann fram lítið
eitt, eins og væri hann að líta eftir þeim, sem
inn kæmu. Munurinn á þessu líkneski og líkn-
eski musterisguðsins, er eg hefi þegar getið, var
sá, að þessi mynd var aðeins 15 feta há, og augu
líkneskisins voru stórir, fágaðir gimsteinar, sem
köstuðu frá sér glampa ljóssins, em við höfðum
með okkur. Eg og Wardrop vorum alveg hrifnir
af þessu, og störðum í augun eða demanta þá,
sem myndin hafði fyrir augu. En þá heyrðum
við læknirinn segja:
Þetta sýnir það.hvers vegna dymar vom skildar
eftir opnar,” sagði hann, og sáum við að hann
laut niður eftir einhverju við fætur myndastytt-
unnar.
Við gengum nú til hans, og sáum beinagrind I
af manni, sem bundinn var gullkeðju, sem lá um
mitti hans, en nú yar hold allt farið af beinun- j
um. En á töflu, sem fest var við keðjuna, var!
frásögn um það, hvað hann hafði til saka unnið,
og var Morganó nú að lesa úr því.
Þetta tilgreinir nafn mannsins og daginn,
þegar hann var tekinn í fangelsi,” sagði hann, en
stanzaði svo meðan hann var að lesa meira, en
tók svo til máls aftur.
Hann var einn af þeim, sem gæta áttu fjár-
sjóðanna og musterisins, en hefir augsýnilega
svikið skyldu sína, því að seinasta setningin hljóð
ar þannig: “Hér liggur hann hlekkjaður við fæt-
ur guðsins Icopan, með vatn og fæðu fyrir einn
mánuð, og á hann hér að yfirvega liina öguðlegu
synd, að stela.”
“Það er dáfallegur dauðdagi,” sagði Wardrop.
Að líkindum hefir manngarmurinn ekki getað
staðist það, að sjá svona mikil auðæfi fyrir fram-
an sig, og hefir langað til að ná einhverju af
honum. En hvers vegna voru dyrnar opnar?”
Þangað læddumst við nú, eins og samsæris-
menn, og komum þar í annað herbergi. Þegar
við komum þar fyrst inn, þá sáum við engar
gullstangaraðir; en þar vóru raðir af ferkönt-
uðum steinkössum. Læknirinn stökk fram með
blys sitt, að einum kassanum, og hrópaði undir-
eins:
“Þetta eru Sarkofagar. Steinkassar sem eru
líkkistur æðstu höfðingjanna, konunganna og
hinna æðstu presta, um margar þúsundir ára.
Getið þér, vinir mínir, hugsað yður það?”
“Vér stöndum hér yfir líkkistum konung-
anna og hinna æðstu presta. Um margar þús-
undir ára ríktu þeir hér, og réðu lögum og lofuni.
Egyptaland er æfa gamalt, en það hefir ekkert
sem geti nokkuð h'kst þessu. Hver einasta tafla
hjá konungum þessum hefir letruð á sér helztu
æfiatriði konunganna og prestanna.”
Við Wardrop gengum nú til hans og sáum
að hann var að stara á múmíu, sem sat þar
reifuð og vafin, þur og ljót.
“Ef að hér eru fleiri herbergi,” hvíslaði War-
drop, “þá ættum við að finna þau og vita hvað
við sjáum þar.”
“Við skulum lítast um,” sagði ég, og fylgd'
um við svo lækninum sem gekk á undan.
Við þurftum ekki langt að fara. Við sáum
þar litla hurð eina, sem var ólokuð, en féll þétt
inn í grópið á dymnum. En þegar við litum
þar inn þá urðum við alveg forviða af undrun.
Öðru megin í herbergi þessu, sem var nokk-
uð mjótt, hékk konunglegur skrúði og klæðn-
aður höfuðprestanna. Hafði skrúði þessi verið
þarna, enginn veit hvað margar aldir, lokaður
inni í loftþéttum fataskáp, en var nú orðinn þv1
nær að dufti, og var lítið eftir af honum nem»
hnappar og sylgjur úr málmi, og þegar við opn-
uðum dymar þá datt hann niður, og varð að
dufti. En þegar læknirinn sá það, þá varð hon-
um svo um það, að hann tók af sér hattinn og fðr
að strjúka hann og dusta, og blótaði og ragnaði
dálitla stund.
vera kyr, að mér kom til hugar að reynslan hefði
kennt mér, að þessar fornu vélarþurftu æfinlega
að hafa mótvægi eða þyngd, sem vigtaði á móti.
og Wardrop sagði mér seinna, að sér hefði kom-
ið alveg hið sama til hugar.
En þarna fyrir neðan okkur var Morganó, og
heyrðum við þaðan þungt og urgandi hljóð, eins
og gamlar vogarstengur væru færðar til; en svo
kom harður smellur, og heyrðum við þá rödd hans
er hann kallaði niður til okkar. Sáum við þá vegs
ummerki mikil. Kletturinn hafði opnast þar sem
taflan hafði verið, og voru þar nú dyr komnar.
því að partur af klettinum hafði færst til þó að
þungur væri, og hefir sá partur, sem hreyfðist
verið mörg tonn á þyngd; en nýja opið lét okkur
sjá þar dyr, háar og víðar, og lágu tröppurnar
þaðan niður, en beggja rnegin voru vogstengur
miklar og sverar. Þar voru bjálkar miklir eða bit
ar úr steini, sem hafa hlotið að vera mörg hundr-
uð pund á þyngd hvor um sig. Hefir maðurinn
sem þetta gerði hlotið að vera smiður bezti, og
vitringur líka.
En áður en við fórum lengra, tók Wardrop
til máls og sagði:
Ættum við ekki að skilja svo við hér, að við
getum verið vissir um afturkomu, með því að
hlaða einhverju í dymar?”
“Eg efast um það, að við höfum nokkurn
hlut til þess,” svaraði læknirinn; “og eg held að
eg hafi skilið rétt aðferðina til þess að opna það
aftur, ef það skyldi lokast. Eg held að við getum
Þær vom skildar eftir opnar til þess að hann
kafnaði ekki af loftleysi. Þetta herbergi er vafa-
laust loftþétt, og þessi dagsetning er mjög mikils
virði. Látum okkur sjá. Þetta hefir gerst þrem
mánuðum áður en seinasti presturinn dó úr pest-
inni í stóra musterinu. Þá voru þeir svo önnum
kafnir við dauðann, að þeir hafa gleymt að læsa
musterisdyrunum.”
Eg er ekki ímyndunarfullur, en ég stóð
þarna töluverðan tíma og var að hugsa um or-
sökina, sem freistaði aumingja mannsins til að
vinna glæpinn, og verða svo að þola þessar löngu
kvalir og deyja svo á endanum.
Læknirinn fór nú að skoða í bók sína, og
taldi múrsteinana í veggnum, þangað til hann
kom á einn múrstein, sem hann þrýsti á. En þá
brá svo við, að allur veggurinn fór af stað, og
hreyfðist inn á við, að vísu hægt og þunglama-
lega, en stanzaði, og var þá herbergi þetta galop-
ið og gangur opinn inn í annað herbergi þar inn.
ar af, og var þar myrkur inni, að okkur sýndist.
Við stukkum óðara allir þrír inn þarna, og sáum
þá, að við voram komnir inn í fjárhirzlu Maya
þjóðarinnar, og stóðum þar undrandi og stein-
hissa yfir hinum feiknamiklu auðæfum, sem við
sáum þar.
Þarna opnaðist íyrir sjónum okkar hellir
mikill og stór, og sáum við þar í röðum löngum,
hver röðin upp af annari, stengur miklar af gulli,
eða réttara sagt hlaða mikla af gullstöngum, svo
háa, að við náðum ekki upp á þá með fingur-
gómunum. Þeim var hlaðið þarna upp, eins og
menn hlaða upp eldivið. Við stukkum til þeirra
“Eg vildi að ég hefði getað fengið að sj&
þessi föt,” sagði hann. “Þau hafa verið alger'
lega ómetanleg. En nú er þetta allt orðið að
dufti.”
í
En ég hafði lítið hugsað um fatnað þenna>
augu mín reikuðu um herbergið. Eg komst á
undan félögum mínum yfir í hinn enda herbergis-
ins, því ég þóttist hafa séð þar dyr, sem lokaðar
vóru, og sá ég innsigli á dyrunum. Og áður eii
læknirinn sá hvað ég var að gera, greip ég
eneril dyranna og rykti þeim að mér. Opnuðust
þá dyr þar að klefa einum, og varð ég agndofa
af unrun. í hinu hvíta ljósi rafurmagnskynd'
ilsins, sá ég þar glampann sindra þar af gimstein'
um og demöntum í þessari féhirzlu Mayaþjóðarin11
ar. Þarna voru fjársjóðir ótæmandi. Þeir lágu
þarna í röðum, og hafði vandlega verið frá Þ61111
gengið fyrir hundruðum eða þúsundum ára síðan-
Þar voru kórónur og belti og armbönd og ökla'
bönd og sprotar prestanna, og veldissprotar kon'
unganna, og sló geislum af þeim, eins og værU
þeir smásólir, og sýndi þetta að þarna hefðu ver'
ið ríkir konungar og voldugir prestahöfðingjar
og menning hafði verið þar á háu stígi, þó
forn væri.
að
“Guð minn góðu,” sagði Wardrop; “ég
séð dýrgripasöfn konunganna, en þetta safn her
svo langt af þeim öllum.” Og nú blístraði dallU
af undmn. En læknirinn varð algerlega 1X131
laus, er hann sá þetta, og var sem hann
hræddur um, að þetta væru allt missýningar’
sem kynnu að hverfa og verða að engu, ef han11
liitl af þeim.