Heimskringla - 26.09.1928, Blaðsíða 1

vcr önnumNi vltlakiftl vlti utanbaejnr*»eiiii
íneð mlkilli nákvœmni ogr flýtl.
ELLICE AVE., and SIMCOE STR.
Wlnnlpeg; —:— Man.
Deot. H.
FATALITUM OG HREINSUM
Ellicc Avc. and Simcuc Str.
f.
Sfmi 37244 — tvarr Ifnur
Ilattur hrclnnablr og cnduraýjabir.
Bctri hrelnsnn jafnOdýr.
ft®v- K. Pátiirsson ;
45 Homle St. — CIT7.
XLII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MAN., MIÐWKUDAGHNN
26 SEPTBMBER 1928.
NÚMER 52
C A N A D A
Ma.rk'úcrður fund.ur
Á mánudaginn í fyrri viku átrtu
nokkrir embættismenn úr sænsku,
íslenzku og norsku þjóðræknisfélög-
unum hér fund meö sér yfir há-
degisveröi að Hudsons Bay Co.
Haföi formaður “Svenska Förbund-
et í Canada,” H. P. A. Hermanson,
boðaö til fundarins. Dönum haföi
einnig veriö boðið, en gátu ekki kom-
ið. Ritstjórar ísl., sænsku og nor-
sku blaðanna hér í Winnipeg voru
viðstaddir.
Tilefni fundarins var óánægja ís-
lenzka og sænska þjóðræknisfél. yf-
ir því að Norðmenn höfðu í vetur
með skrásetningu tileinkað sér nafn-
ið “Norse,” (fengið skrásetta The
Leaigue of Norsemen in Canada.
Tók þjóðræknisþingið það mál á
dagskrá, og voru gerðir út menn til
Norðmannafélagsins hér, til þess að
fá þá til að breyta nafninu Norse í
“Norwegian” en árangurslaust. Var
þá leitað til sænska þjóðíræknisfél-
agsins hér og var þessi fundur ár-
angurinn af þeirri málaleitun, þar
sem Svíar litu eins á þetta sem Is-
lendingar, að “Norse” væri samnefn-
ari fyrir alla norræna menn, Dani,
Svía. Norðmenn, Islendinga, og Fær-
eyinga.
Mr. Hermanson setti fundinn;
gerði grein fyrir tilefni hans, og fyr-
ir ofannefndri skoðun, að Norse ætti
upprunalega við mann ættaðan af
Norðurlöndum, og myndi réttast að
leggja þann skilning í orðið enn i
dag, svo að heppilegra yrði að telj-
ast að engin ein Norðurlandaþjóðin
helgaði sér það einni.
Aðíðritarti “Nordímaniaforbund)etl,’,
Mr. O. H. Walby vildi ekki beint
neita þessu en reyndi þó að sanna,
að upprunalega hefði þetta aðeins
átt við Norðmenn og ef til vill Is-
lendinga og Orkneyinga, er komið
hefðu frá Noregi. Var á honum
að skilja að Svíar gætu alls ekki
gert tilkall til nafnsins. Þessu mót-
mælti S. W. Görwell, málaflutnings-
maður sænskur, dr. Rögnv. Péturs-
son, er áleit viðeigandi að stofna
“Norse League” hér fyrir allar nor-
rænu þjóðirnar i Ameriku, Mr. J.
J. Bildfell, Sigfús Halldórs frá
Höfnum ritstjóri og séra Jónas A.
Sigurðsson. — Mr. P. Myrvold, for-
maður Manitobadeildar Norðmanna-
félagsins, tók liðlega í það, er þess-
ir ræðumenn höfðu sagt sinu máli
til stuðnings, og lofaði hann, ásamt
Mr. Walby, er líka virtist að nokkru
hafa snúist hugur, að leggja fyrir
félag sitt þá ósk fundarmanna ann-
ara að Norðmennirnir afsöluðu sér
einkaréttinum á “Norse” og breyttu
því félagsheiti sínu. Kvaðst hann
þess fullviss, að félag sitt myndi
ekki hætta því til, að láta eitt orð
verða þröskuld í vegi norrænnar
samvinnu og bræðralags hér í Vest-
urheimi.
Með þessu loforði Norðmannanna
að bera ósk fundarins undir álit
Norðmannafélagsins, endaði þessi
fundur, er fór hið vinsamlegasta
fram að öllu leyti. — Milli 20 og 30
manns sátu fundinn. Var auðheyrt
á þeim öllum, að þeim þótti vel
til hans stofnað, og að þeir vonuðu
að' hann mætti verða vísir að einni
allsherjar “Leaigue of Norsemen” í
Ameriku, þar sem allir norrænir menn
ættu sér heimili og starfssvið, á
þjóðlegum og sameiginlegum grund
velli.
AFSKAPLEGUR FELLIBYLUR
Mönnum er sjálfsagt enn í fersku
minni fellibylurinn mikli, er gekk
yfir Florida og lagði næstum í
rústir Miami og fleiri borgir. Enn
afskaplegri fellibylur gekk sunnudag-
inn c-g mánudaginn 16. og 17. sept.
yfir Vestur Indíur og Florida,
Georgiu og Suður Carolina strend-
ur. Verst úti munu hafa orðið
eyjarnar Porto Rico ag Guadeloupe,
og svo miðbik Floridaskagans. Er
enn ekki fullvíst um mannskaða né
eignatjón, en sjaldan mun óveður
hafa eftirskilið jafn voðalegan val
og þetta. A Porto Rico er talið að
farist hafi um 1000 manns, en því
nær rniljón manns urðu heimilislaus-
ir og næstum hungurmorða. A
Guadeloupe veit franska stjórnin með
vissu að 660 manns ihafi farist. A
Florida er talið fullvíst að farist
hafi 2,200 manns, en eignatjón enn-
þá ómetanlegt. I kjölfar fellibvls-
ins hafa svo siglt skæðar farsóttir,
mislingar, taugaveiki, o. fl., bæði á
Porto Rico og Florida.
Deap Inige, hinn alþekti enski
prédikari í St. Pauls musterinu i
Lundúnum, vakti nýlega megna öldu
i hugum samlanda sinna með því
að fara fremur ómjúkum óvirðmgar
orðum um dýrlinga, bæði kirkna og
þjóða. Sankti George, þjóðardýr-
lingur Breta, sagði Inge að hefði
verið óprúttinn verzunarseggur sem
selt hefði Rómverjum óætt kjöt
fyrir herinn. Sankti Joan of Arc,
sem kaþólska kirkjan nýlega hóf upp
í dýrlingatölu, sagði hann af hefði
verið veitingastúlka, sem franskir
hermenn höfðu að leiksoppi ag höfðu
á burt með sér.
Horace Leaf í Wynyard
Öllu hugsandi fólki í Wynyard og
nærliggjandi bygðum hlýtur að vera
gleðiefni að heyra að bráðlega er
von þangað á Mr. Horace Leaf, F.
R.G.S., þeim manninum er einna
nafnkunnastur er á sviði sálarrann-
sóknanna. Mr. Leaf hefir verið á
fyrirlestraferð um Bandaríkin i sum-
ar, og er nú á ferð um Canada áð-
ttr en hann fer til baka aftur til
Englands. Hefir hann flutt fyrir-
lestra í helztu borgum landsins á
þessari ferð sinni og allstaðar haft
afarmikla aijsókn. Munu þeir tæp-
ast, er hafa lesið bækur hans og
annað er hann hefir skrifað, láta
tækifærið ónotað að heyra hann
flytja mál sitt í Wynyard. Flytur
hann tvo fyrirlestra, þann fyrri laug-
ardaginn þann 6. okt. og þann síðari
mánudaginn þann 8. Fyrra kveld-
ið gefur hann fólki kost á að kynn-
ast dulskygni (clairvoyance) og dul-
heyrn (clairaudience), og síðara
kveldið skýrir hann mál sitt með
myndum (slides) af' ýmsum þeim fyr
irbrigðum er frægust eru talin, og
gjörst hafa þar sem hið strangasta
rannsóknareftirlit hefir verið haft.
Ávarp til fiskimanna
i Manitoba
Eins og háttvirtur ritstjóri Heims-
kringlu skýrði frá í sinni prýðis vel
rituðu grein, er blaðið flutti lesend-
utn sínum þann 29. ág. sl. var fiski-
samlag formlega og lagalega stofn-
sett 24. ágúst. Nú eru embættis-
menn yðar, sem þér kusuð á fundin-
um 24. ágúst, seztir að störfum sín-
um í National Trust byggingunni,
325 Main Str., Winnipeg, Manitoþa.
(Sími 24 142). Þar getið þér fund-
ið bjarthærða drengi, sem nú standa
fyrir málum vðar. Þar eru þeir
Páll Reykdal og Mr. G. F. Jónasson.
og þér megið eiga víst að þessir
í því, sem sem kostar þá 1 1-2 cent
vinna ykkar að ísa og boxa $ 150,000.00
auðið er. og borgu ntil fis'kimanna $500,000.00
menn við
manna bezt Samtals $650,000.00
gagns og Gróði félaganna er því ....$800,000.00
Byrjar stundvíslega kl. 8.
gangur 50 cents.
Inn-
Mánudaginn 27. ágúst voru gefin í
hjónaband í Toronto Miss Hrefna
Bildfell, dóttir Mr. og Mrs. J. J.
Bildfell, Winnipeg, og Mr. John
Edward McRae. Verður framtíðar
heimili ungu hjónanna. að 308—5260
W. Chicago Blvd., Detroit, Mich.
Heimskringla óskar til hamingju.
■gengis.
Mr. G. F. Jónasson er nú kosinn
sem ráðsmaður, og er hann óefað
vel til þess hæfur. Ungur og vel
gefinn með margra ára reynslu á-
fiskiverzlun og því sem fiskimenn
varðar mestu. Héfir hann einn
lagt meira i sölurnar fyrir þetta
málefni en nokkur einn maður ann-
ar, sem nú er genginn í félagið.
Hann hefir yfirgefið sitt starf í
Winnipegosis, til þess að gefa sig
allann við þessu vanda og. ábyngðar-
mikla starfi, sem á honum hvílir, sem
ráðsmanni yðar. Ekki er það litils
virði að vér einstaklingarnir, sem
höfum skrifast í félagið, látum oss
ant um að gera honum sem léttast
fyrir í þessu embætti sínu. Það
getum við bezt nteð því að vinna al-
staðar og á öllum tímum að því að
útbreiða ástæður þær sem urðu til
að mynda félagið, skilja greinilega
og réttilega grundvöll þann, sem
félagsskapurinn stendur og byggist
á. Vér þurfum að mynda deildir
á hverjum stað þar sem fiskimenn
eru svo margir, að því verði við
koniið. Þessar heimadeildir ihwga
þau mál sem eru á dagskrá þeirra
og þeim sérstaklega kemur við. Kom-
ast í samband við næstu heimafélög.
og svo áfram þar til að þau heima-
félög, sem eru í kring og meðfram
hinum ýmsu vötnum, s. s. Winnipeg-
vatni, Manitoba og Winnipegosis,
eru búin að ræða sérstaklega og svo
ráðstafa sameiginlega því sem fiski-
mönnum í þessum ýmsu vatnabygðum
er sameiiginlega til hagnaðar. Hér
mun sérlega vera vel viðeigandi að
íhuga ítarlega þær reglur og löggjöf
sem hverju vatni eru hentugastar á
þeim tímum ársins, sem leyft er að
fiska. Þar þurfa fiskimenn að
vera aðgætnir, að ráðleggja það eitt,
sem er í hag öllum þeim, sem stunda
fiskiveiði og hafa gert þá iðn að
sinni atvinnugrein. Ennfremur
ættu fiskimenn að kaupa netaútgerð
sina sameiginlega, til þess að fá
útgerðina með sanngjörnu verði, og
frá þeim félögum sem búa til traust
og góð net. Allt sem þeir geta
sameinast um þurfa þeir að ræða á
á sínum heimafundum og síðan að
kalla fund þar sem öll heimafélög-
in geta sent sina erindreka, og sam-
eiginlega ráðið málum sínum til lykta
í hverri vatnabygðinni út af fyrir
sig. Með þessu móti geta ársfund-
ir í aðalfélaginu komist að niðurstöðu
um þau mál, sem öllum vatnabygð
ununi er sameiginlega fyrir beztu,
með sín vandamál.
Nú er á enda haust vertíðin a
Winnipegosisvatni og er bæði fróð
legt og lærdómsríkt fyrir oss alla
að sjá útkomuna þar á þessu hausti
Allt það sem leyfilegt er að fiska
á þessu vatni siðari part sumars eru
ein miljón pund og fengu fiskimenn
það á fjórum vikum, sem vanalega
fiskast á siö vikum. Fiskimaður-
inn fékk 5c fyrir pundið, eða alls
$50,000.00 en fiskifélögin seldu
fiskinn samstundis á járnbrautarstoð-
inni frá 13 til 16, cents pundið, sem
þeir gáfu fiskimanninum fyrir 5c.
Vitanlega kassalögðu félögin fiskin
og isuðu, sem venjulega kostar í
kringum 1 1-2 cent á pundið og er
þvi hvert pund til þeirra 6 1-2 cent
en ágóðinn, gróði fclaganna frá
6 1-2 til 7 1-2 cents á hverju pundi
eða jafnmikill því sem fiskimaður-
inn fær fyrir alla sina fyrirhöfn.
Dæmið lítur þá svona út:
Félögin selja fiskinn fyrir 13 til
16 cents eða að jafnaði 14 1-2 cents
og fá fyrir 1,000,000 pund
................. $1,450,000.00
Om
Á næturþeli
Þetta dæmi sýnir betur en nokkuð
annað hvað fiskimenn eiga að gera.
tænnan gróða hefðu þeir getað haft
í sínum höndum ef þeir hefðu staðið
saman, allir sem einn, og höndlað
hann sjálfir. Vitanlega eru þessar
fréttir ekki fengnar frá félögunum,
en þær eru frá þeim mönnum sem eru
vel kunnugir og vita hið rétta.
Þeim mönnum, sem nú hafa hönd-
um saman tekið, með þvi að stoTna
Thc Manitoba Co-operative Fisher-
ies, er ant um að þér, fiskimenn all-
ir, sem þar eiga heima og gera
fiskiveiðar að sinni atvinnu, gangið
uú sem flestir i félagið, áður en farlð
er að selia afurðir yðar á komandi
vetri. Gleymið aldrei að “samein-
aðir stöndum vér, en sundraðir föll-
um vér.”
—Meira síðar.
Hin víðfeðma, vestræna nótt,
Sem vöggu sér lágmánans horn.
Þar gægist um gatrifið ský
Ein galdramynd, umskiftings, forn.
Er tálmynd af tunglmanni hvarf,
Af tárperlum himininn skín.—
Um blæju, er himna dýrð ber,
Þær brosa í húmið — til þín.
En kveldgolan dottar við draum,—
Og dæmalaust andar hún rótt.
Því vindblærinn villist, sem barn
í veglausum skógi — um nótt.
Jónas A. Sigurðsson.
ir allri ferðinni. Að heiman sagði i Bulking of Ba/ggage — giving ad-
hann lítið tíðinda, annað en það sem varrtage of weight to disposal of
blöðin flytja. Tíð hafði verið góð Committee.
sumar, en þó grasspretta víða lítil
sökum vorkulda og þurka. Sérstak-
lega kvað hann hafa borið á þessu
á Norðurlandi i Húnavatnssýslu,
þar sem tún hefðu sumstaðar verið
tæplega ljáberandi. En nýting
mundi hafa orðið góð á þeim hey-
feng er aflast hefði.
Fjær og nær
Séra Þorgeir Jónsson messar að
Arborg sunnudaginn 30. þ. m. kl. 2
e. m. og að Riverton sama dag kl.
8 e. m.
Vér viljum vekja athygli lesenda
á auglýsingu um söngkennslu á öðrum
stað hér í blaðinu frá Miss Rósu
M. Hermannsson. Miss Hermanns-
son er, sem kunnugt er ein af beztu
söngkonum er Vestur-Islendingar
hafa átt, og er hún lærisveinn Miss
Winona Líghtcap, sem vafalaust er
langbezti söngkennari Winnipegborg
ar allra kvenna er hér eru.
Benjcbnín Kristjánsson\ guðfræð-
íngur, er ‘kom til Winnipeg ásamt
konu sinni að kveldi þess 24. sept.,
tekur við starfi sínu í þjónustu Sam-
bandssafnaðar meö byrjun næsta
mánaðar. Séra Ragnar E. Kvaran
flytur þar sína síðustu guðsþjón-
ustu, sem fastur prestur safnaðarins
á sunnudaginn kemur.
Hingað kom til bæjarins á mánu-
dagskveldið frá Islandi Cand. Theol.
Benjamín Kristjánsson ásamt konu
sinni frú Jónínu og stjúpsyni, systur
sinni Auði og mágkonu. Með þeim
var einnig i förinni frú Jóhanna
Friðriksdóttir frá Akurevri, móðir
Steindórs kaupmanns Jakobssonar hér
i bæ. Mun hún setjast að hjá syni
sínum og tengdadóttur.
Eins og Heimskringla hefir skýrt
frá áður tekur Cand Theol. Benja-
mín Kristjánsson við preststöríum
við Sambandssöfnuð hér í borginni
nú um mánaðamótin, er prestsþjón-
ustutími séra Ragnars E. Kvaran er
á enda. Mr. Kristjánsson lauk
guðfræðisprófi í vor með hárri eink-
un, og hafa kennarar hans lokið
sérstöku lofsorði á gáfur hans, enda
benda þær ritsmiðar er vér höfum
séð eftir hann í blöðum og timarit-
um í sömu átt. — Hann er sonur
Kristjáns bónda Benjamínssonar, að
Tjörnum i Eyjafirði. Kona hans,
frú Jónina, og systir hennar Lína,
eru dætur Björns Jónssonar skip-
stjóra frá Karlsstöðum í Fljótum.
Fluttust þær til Reykjavikur með
móður sinni eftir lát föður síns og
hafa búið þar allmörg ár síðan. Þær
systur þeirra hjóna munu dvelja hér
með þeim í vetur að minsta kosti.
Býður Heimskringla allt þetta fólk
velkomið og óskar þeim góðrar
framtíðar.
Vér náðum örstuttu tali af Mr.
Kristjánsson áður en blaðið fór til
prentunar. Lét hann hið bezta yf-
Laugardaginn, 22 september, voru
þau Halldór Sigurðsson og Margrét
Sölvason, bæði til heimilis í Winni-
peg gefin satnan í hjónaband að 493
Lipton Str., af séra Rúnólfi Marteins
syni. Heimili ungu hjónanna verð-
ur í Winnipeg.
Gefin voru saman í hjónaband
Winnipegosis 28. júlí síðastliðinn,
að viðstöddum fjölda kunningja og
vina, enskra og íslenzkra, Pétur John
son og Málmfríður Johnson, bæði
til heimilis í Winnipegosis. Mr.
Johnosn er nýlega kominn austan um
haf, Vestfirðingur að ætt, en foreldr-
ar brúðurinnar eru Mr. og Mrs.
Þorsteinn Johnson í Winnipegosis.
Séra Jónas A. Sigtirðsson fram-
kvæmdi hjónavigsluna.— Framtíðar-
heimili ungu hjónanna verður t
Winnipegosis. —
Samningsuppkast
Heimferðar-
nefdarinnar
cr birtast átti í síðasta blaði er á
þcssa lei° :
1. Return transportation from
Winnipeg to Reykjavík and to Win-
nipeg based on Tourist Class, Steam-
ship and Railway. Menu same as
now provided for Cabin Class Pass-
engersi.
^ l. Tickets to be honored Tor per-
iovi of twelve months from time of
departure from Winnipeg for those
desirous of prolonging their visit.
3. Boat to call at the four under-
mentioned principal ports on return
journey, namely: Seydisfjordur, Ak-
ureyri, Isafjordur and Reykjavik in
a month or six weeks from date of
arrival.
4. Seryices, medical and sani-
tary, in so far as practicable to be
left at the disposal of the Committ-
ee. /
5. Railways. Special trains to
be provided for the excursion equip-
ped throughout with first class
coaches, dining cars and Pullman
sleepers.
All baggage checked through to
destination and transported 'róni'
train to boat, corning and going
without cost to passengers, and pass-
engers escorted from trains to boats
and boat to trains without any extra
charge.
Delays in departure necessitating
hotel accommodation en route to bé
borne by the Company.
6. For these services on the bas-
is of foregoing articles the Comm-
ittee is prepared to enter into agree-
ment at the rate of $200.00 per ad-
ult person, reserving the privilege for
•those who so desire to acquire better
accommodation by paying proportion-
ally higher tariff. This is to refer to
staterooms only, it being understood
that menu services are to be the
same for the entire party.
Necessary expenses such as ad-
vertising and organization to be paid
by the Company.
Customary agents commission of
7 per cent. on all steamship tíck-
ets (5 per cent. on all railway tick-
ets) and a further concession of
one out of every 25 steams’hip tick-
ets sold are to be retained by the
Committee.
A special representative to be ap-
pointed by the Commktee from now
until the fall of 1930 on full salary
to be paid by the Company, to or-
ganize and further the project of the
excursion in Canada, Uuited States,
and if necessary, Iceland.
Company to extend courtesies to
the merribers of the Committee in
matter of free trip passages from
time to time during the period of or-
ganization in Canada.
9. Give extra price on having
ship remain at Reykjavik for three
or four days and supplying meals
and sleeping accommodation in case
accommodation cannot be had in Reyk
javik.
10. Owing to special circumstanc-
es we must have a reply to the a-
bove not later than the 26th inst.