Heimskringla - 26.09.1928, Blaðsíða 6

HEIMSK.RINGLA
WINNIPEG, 19. SEPT. 1928.
og kær sönglög, sem svæfðu alla sorg og mót-
læti.
xxx
—Juliana stóð afsíðis á gufuskipabryggj-
unni, og veifaði til hans síðustu kveðju sinni.
Stóra austlenzka gufuskipið, sem átti að
flytja emigrántana til Newcastle, skreið hægt
og með varúð frá landi. Mörg tárug augu
fylgdu því, en Anton veifaði ferðahúfu sinni
kjarkgóður og fullur happasælla vona um
framtíðina “Hittumst heilir aftur,” hróp-
aði hann glaðlega, og beygði sig langt út yf-
ir borðstokkinn. Hann fann sárt til skilnað-
arins, en hann var karlmaður, og sem slíkur
mátti hann ekki leyfa tilfinningum sínum að
koma í ljós.
Það var aðeins kvenfólkið, sem mátti gefa
tilfinningum sínum lausan tauminn.
En Juliana grét. Hún gleymdi öllu í
kringum sig og horfði á hann, sem hún elsk-
aði af öllu hjarta. Hún gleymdi líka að þurka
af sér tárin, og lét þau sjálf ráða ferð sinni.
“Vesalings Juliana Lykke, það liggur afar
illa á henni af því að missa kærastann sinn,”
sagði ung stúlka, sem hafði aðgætt skilnaðar-
kveðjurn'ar nákvæmlega.
“Það er engin furða,” sagði önnur, og leit
í kringum sig í vina flokknum; “þau hafa
sveimað hvort um annað, frá dögum Adams,
og sé nokkur trygg ást til í heiminum, þá er
það þeirra.”
“Svei. Þegar hann kemur til Ameríku,
þá gleymir hann henni,” sagði lítil stutt-nefj-
uð stúlka. Bróðir minn hefir sagt að það
væru margar fallegar og ríkar stúlkur, og
Bang gengur auðvitað ekki yfir lækinn eftir
vatni, einkum þar eð Juliana er eins fátæk og
músarungi.”
“Skammastu þín,” sögðu margar vin-
urnar, sem einum rómi. “Ef margir hefðu
sömu skapgerð og Bang, væri ekki eins mik-
ið af ótryggð í heiminum.”
“Jæja, látum hann nú vera fyrirmynd í
dygðum,” svaraði sú nefstutta. En það er
ekki víst að Juliana sé það. Hún getur skift
um skoðanir áður en hann kemur aftur. Slíkt
hefir komið fyrir áður skal ég segja ykkur.”
Gufuskipið var horfið.
Allir voru farnir af bryggjunni og Juliana
var líka á heimleið, hugsandi um hvað margir
dagar myndu líða þangað til hún fengi bréf
frá Englandi.
Viku eftir burtför hans fékk hún fyrsta
bréfið. Hún var himinglöð þegar hún var bú-
in að lesa það. Einkum var það loforð hans
um að skrifa henni vikulega, sem gerði hana
giaða.
Og hann efndi loforð sitt. Á hverjum
laugardegi fékk.hún stórt bréf frá Ameríku.
Hann skrifaði henni að hann kynni vel
við sig, hefði strax fengið vinnu, þó vinur hans
hefði ekki útvegað honum góða stöðu, eins og
hann lofaði.
Raunar væru það ekki skrifstofustörf,
eins og hann stundaði heþna, en vel borguð
vinna, og með það væri hann ánægður.
Ekki sagði hann henni hver vinnan væri,
en gegnum aðra frétti hún að hann væri þjónn
á hóteli.
“Hann kemur aldrei,” sagði Juliana
skjálfrödduð, “hann hefir gleymt mér ”
“Nei, það hefir hann ekki gert Juliana.”
“Ekki gert?” spurði Juliana áköf. “Eru
ekki þrjú ár síðan hann fór, og meira en ár
síðan ég fékk seinasta bréfið?”
“Jú, en það er eitthvað að honum. Hann
er máske veikur—”
“Nei, hann hefir gleymt mér.”
“Þá gæti ég heldur trúað að hann væri
dauður,” svaraði Aagot með einkennilegum
róm.
“Hann hefir gleymt mér, heyrirðu það,”
hrópaði Juliana áköf. “Eg hefi spurt mig
fyrir. Annars myndi ég ekki fella svona
harðan dóm. Anton Bang lifir og líður vel.”
“Það hlýtur að vera misskilningur Jul-
iana. Anton getur aldrei orðið ótryggur.”
“Hann er það nú samt. Eg er honum
einskis virði.”
“Ó, það er allt saman svo leiðinlegt,”
sagði Aagot og grét. “En það er ekkert rnögu-
legt að gera við það. Þú verður að bíða.”
“Bíða? Já, það væri víst fallegt af
mér.” Juliana hló. “Og ekkert mögulegt
að gera, segir þú? Vesalings litla Aagot,
hvað þú ert einföld. Og jú, það má gera dá-
lítið.”
“Hvað er það?” Aagot horfði spyrjandi
augum á hana.
lega.
“Eg get líka gleymt,” sagði Juliana hörku
“Ó, Juliana, þú ætlar ekki—”
Við skulum flýta
“Sussu, þegiðu nú.
okkur heim.”
Juliana gekk hart svo Aagot varð að
hlaupa við fót við hlið hennar.
“Þú gengur fjarska hart, góða, þú verð-
ur að hinkra ögn við,” sagði Aagot mæðin.
“Nei, við verðum að flýta okkur, það er
orðið framorðið. Eg er viss um að pabbi er
kominn heim.”
Aagot áleit bezt væri að fylgja henni
þegjandi. Hún vissi að systir hennar hljóp
frá sínum eigin hugsunum.
Litlu síðar komu þær heim.
“Farðu nú inn, ég kem bráðum á eftir
þér,” sagði Juliana.
Aagot stóð kyr og leit á hana.
“Farðu nú,” endurtók Juliana. “Eg
ætla að standa hér kyr litla stund og hlusta
á klukkuhljóminn.”
“Já, ég skal fara, en segðu mér eitt Jul-
iana. Er það satt að þú sér heitbundin kaup-
manni Svendsen?”
“Hver hefir sagt þér það?”
“Margir tala um það, en ég hef ávalt
sagt að það væri ekki satt.”
“Jú Aagot, það er satt. Hann kemur
til okkar á morgun,—”
“Ó, Juliana, hvað heldurðu að Anton
segi þegar hann kemur heim? Þú lofaðir að
bíða hans hvað lengi sem það yrði—”
GLEYMD SÖNGLÖG
Lykke kaupmaður og kona hans héldu
skilnaðarsamsæti fyrir hinn tilvonandi tengda
son sinn, Anton Bang.
Það var tuttugasti dagur eftir jól, og að-
eins unglingar voru til staðar.
Það átti að aflima jólatréð og fleygja því
út, og yngstu krakkarnir biðu þess óþolinmóð-
ir að aflimunin byrjaði.
í síðasta sinn var kveikt á ljósunum í
hinu dökka grenitré, og hin stóra, gylta
stjarna í toppinum gljáði eins og spegilgler.
Hin tólf ára gamla Aagot Lykke sagði, að
stunur heyrðust á milli greina jólatrésins, og
að gljái stjörnunnar líktist grátandi auga.
Litlu vinstúlkurnar hennar kinkuðu kolli og
voru skoðun hennar samþykkar, þeim fanst
eins og þær væru sjálfar hryggar, því, þegar
jólatréð yrði borið út, hyrfi líka hinn síðasti
geisli hátíðahaldsins og skemfca.nanna.
í einu horninu í herberginu stóðu tvær
ungar persónur og horfðu hryggum augum
á hinn háværa barnahóp.
Það var Anton Bang og heitmey hans,
Juliana Lykke.
“Anton, ég get ekki ímyndað mér hvernig
okkur muni líða næsta ár, og hve margar
jólahátíðir muni líða áður en við sjáumst
aftur,” sagði unga stúlkan, og lagði hendi
sína blíðlega á handlegg hans.
Hann svaraði engu, en dró hana lengra
inn í skuggann.
“Hve mörg ár heldurðu^að þú verðir
burtu?” sagði hún aftur og horfði kvíðafull
á hann.
“Tvö ár ímynda ég mér, — ekki meira.
Þú spurðir mig í gær hvort ég vildi vera lengur
í Ameríku en nauðsyn krefði — þá gat ég
ekki svarað þér af því að mamma þín kom
inn á sama augnablikinu — en nú skal ég
svara þér; ég kem undireins heim aftur þeg-
ar ég get það, þín vegna.”
“Getur skeð að þú komir þá næsta ár?”
“Nei, Juliana, svo fljótt getur maður
ekki náð í auð í Ameríku, en að tveim árum
liðnum, og ekki seinna en að þrem árum liðn-
um kem ég aftur heim.”
Hann brosti til hennar glaðlega og á-
hyggjulaus, en bak við brosið lá alvaran, því
hann hugsaði hryggur til skilnaðarins. Á
morgun átti hann að fara, yfirgefa heimili,
föðurland og hana, sem var honum kærust af
öllu, og ferðast til fjarlægs lands, þar sem
framtíð hans var hulin dimmu og óvissu.
Hann færði sig aftur enn lengra inn í
skuggann.
“Því ertu að troða þér alveg inn í krókinn,
Anton?” spurði Julia.
“Augu mín þola ekki birtuna.”
“Þú hefir þó áður fyrri þolað birtuna, já,
jafnvel kvartað yfir því að hér væri aldrei
nógu bjart.”
“Þú stendur hér og tekur eftir öllu,”
sagði hann spaugandi, og reyndi að hlægja,
en hláturinn endaði með stunu. Svo snéri
hann sér snögglega að henni.
“Eg held ég sé farinn að finna til heim-
Þrár — og, er það ekki satt, —það er mink-
un fyrir mann að láta tilfinningar buga sig?”
“Nei Anton, karlmönnum kemur vel að
hafa tilfinningar.”
Samtalið hætti, og þau horfðu bæði
framundan sér hugsandi.
Aagot, systir Juliönu yfirgaf leikinn og
kom til þeirra.
“Anton og Juliana, nú verðið þið að taka
þátt í leiknum,” hrópaði hún og dró Anton út
á gólfið.
“Flýtið þið ykkur nú,” sagði hún óþolin-
móðlega.
1 staðinn fyrir svar tók Anton hana og
sveiflaði henni í kringum sig.
“Nei, nei, kunningi, engan aulahátt, það
á að vera reglubundinn leikur inni í hringn-
um.”
Hún sleit sig lausa og fór til systur sinn-
ar.
“En góða systir,” sagði hún alveg hissa,
“hvað þú sýnist sorgmæidd. Mig furðar
hvað að þér gengur, eins margar og fallegar
gjafir og þú fékst á jólunum, og svo úr úr
hreinu gulli frá Anton. Hefði ég fengið
þetta allt þá hefði ég þotið hús úr húsi og orgað
af tómri ánægju.”
“Manni getur leiðst þó þú skiljir það
ekki, heimskinginn þinn,” sagði Juliana, og
kleip í eyra systur sinnar. “En samt sem
áður, vilji Anton taka þátt í leiknum, þá verð
ég með.”
“Hann skal mega til,” sagði Aagot, og
bætti svo við íbyggin. “Eg veit af hverju þú
og hann eruð svo hnuggin og þegjandi í
kveld, það er af því að hann ætlar að fara á
morgun, en það er heimska af ykkur, því
hann kemur aftur.”
“Já, það er satt, það er heimska,” sagði
Anton, og hristi af sér sorgardofann, “eitt ár
eða tvö, hvað er það? Aðeins lítil stund af
öllu lífinu.”
Juliana kinkaði kolli, samþykkjandi, en
þurkaði tár af augum sínum, og brosti um
leið.
“Komið þið nú,” sagði Anton, og tók
hendur systranna í sínar, “og segðu okkur nú
vizkugyðja, á hverju við eigum að byrja?”
“Skera, skera hafra,” söng Aagot.
“Hver á hafra að binda,” svöruðu allir,
stórir og smáir í samsöng.
“Það skal heitmey hljóta mín,” sagði
Anton hlægjandi, og tók sér stöðu í miðjum
hringnum með kærustu sinni.
Hann leit til hennar glaðlega, brosandi.
“Vertu nú ekki lengur hrygg,” sagði
hann lágt.
“Nei,” sagði hún, og leikurinn byrjaðí.
Kæti únglinganna gerði líka þá eldri
glaða, og við eftirmatameyzluna, þegar einn
af vinum Antons flutti skemtilega ræðu um
trúlofunina og hina fyrirhuguðu skilnaðar-
stund, sagði húsmóðirin að enginn skyldi hafa
ástæðu til að segja að þetta væri sorgleg
samkoma.
Seint um kveldið var samkomunni lok-
ið, og Anton Bang gekk einsamall eftir strönd-
götunni heim til sín í bitrum kulda. Hann
gekk samt hægt. Hann áleit enga þörf á
að flýta sér heim í kalda herbergið sitt í mat-
söluhúsinu, þar sem hann hafði dvalið síðan
foreldrar hans dóu . Nóttin var fögur, him-
inin alsettur stjörnum, sem glitruðu og köst-
uðu birtu sinni á þenna einmana ferðamann
eins og þær vildu segja:
“Hvers vegna ertu að hugsa og hryggj-
ast yfir því, sem þú ekki þekkir?”
Bylgjurnar suðuðu með hægð við land-
ið, og virtust tauta sama spursmálið. Allt
var svo kyrt og friðsamt hjá hinni sofandi
náttúru. Aðeins hans eigin hugur var óró-
legur, og hann spurði sjálfan sig hvers
vegna hann vildi fara til hins fjarlæga lands.
Leið honum ekki vel í Noregi? Með sparnaði
gat hann og Juliana lifað áhyggjulauSu lífi
af tekjum hans.
Með sparnaði, en kröfur þeirra voru ekki
litlar, þau álitu svo margt og mikið þurfa til
þess að mynda heimili, og til þess að geta
keypt það allt í einu, ætlaði hann CTf Ameríku
að græða peninga. Einn af vinum hans, sem
var þar, hafði lofað að útvega honum stöðu.
Hann stundi óafvitandi. Hann hafði
einu sinni álitið að ástin ein væri nægileg, og
nú kom það í ljós að fleira vantaði.
Klukkan í næsta kirkjuturninum sló
þrjú. Honum varð bilt við að heyra hið
skjálfandi bergmál sem endaði með blíðum og
mjúkum tónum. Það setti hroll að honum,
burtfarardagurinn var runninn upp, að fáum
stundum liðnum átti hann af yfirgefa æsku-
heimilið, hinn gamla kæra bæ og hana, sem
hann elskaði. Að fáum stundum liðnum
hafði hann yfirgefið gamla lifnaðarháttinn og
byrjað annan nýjan, sem guð einn vissi hvern
ig var og hvernig endaði.
Hann leit í kringum sig, eins og hann
sæi þessa steina á veginum í fyrsta sinn. Hann
leit á sjóinn, sem smokkaði sér inn á milli
hólmanna, leit á fjöllin og dökku ásana, á hini-
ininn, stjörnurnar og snjóinn, eins og hann
vildi festa þetta í huga sínum og flytja það
með sér til ókunna landsins.
En svo teygði hann úr sér djarflega, næst
um því ögrandi. Teningunum var kastað:
hann hafði valið sjálfur. Þess vegna áfram,
áfram til bardaga og sigurs í fjarlægðinni —.
Þegar hann kveikti Ijósið í herbergi sínu,
hugsaði hann ánægður um endurminningu
hinna góðu daga á ættjörðinni, hvað sem fyr-
ir hann kynni að koma vestan hafs, og meðal
endurminninganna var þetta síðasta kveld
bezt, því hún, sem hann elskaði hafði lofað
að bíða hans og elska hvað sem fyrir kæmi.
Og hann fann það glögt, að ef nokkuð gæti
bundið hann við liðna tímann, lyft honum upp
yfir mótlæti og erfiðleika, þá væru það hrein-
ar og fagrar endurminningar og vissan um að
vera ekki gleymdur. Það var eins og kunnug
Þjónn á hóteli! endurtók hún. Var það
mögulegt að hann Bang, svo fínn og myndar •
legur maður, væri þjónn á hóteli.
Nei, það var ekki mögulegt, að hann
væri sokkinn svo djúpt, hann hlaut að hafa
getað fengið aðra betri, viðeigandi vinnu.
IEinhver illviljuð persóna hlaut að hafa
skrifað þetta heim í því skyni að skaða Anton,
og þó það væri satt, þá var Anton samt Anton,
sem enginn gat jafnast við.
XXX
Jólin voru komin, og klukkurnar í kirkj-
unum gáfu til kynna að hátíðin væri byrjuð.
Juliana og Aagot gengu eftir strandgöt-
unni, og hélt Aagot á lítilli körfu.
“Það er kalt,” sagði Aagot, og fór að
ganga hraðara. “Er þér ekki kalt líka?”
“Nei.”
“Hvers vegna horfir þú til hafs?” spurði
Aagot. “Þú býst þó ekki við að hann komi
í kveld?”
“Nei, það geri ég ekki.”
“En það liggui* illa á þér Juliana, er það
ekki?”
Aagot nam staðar og horfði framan í
systur sína sorgmæddum augum. Hún fékk
ekki annað svar en grátekka.
“Gráttu ekki, gráttu ekki,” sagði Aagot.
“Hann kemur þó að hann komi ekki í kveld.”
“Þegiðu nú. Hvað heldirðu að þú skilj-
ir, aðeins 15 ára, og — og ég hefi gleymt hon-
um. Auk þess væri það heimska af mér að
neita Svendsen, jafn ríkum manni.”
“Já, en Anton—”
“Þegiðu, segi ég! Það er ekki viðeigandi
fyrir barn að stæla um slíkt.”
“Aagot þagnaði, hissa yfir ákafa systur
sinnar, og flýtti sér inn.
Juliana stóð kyr og hugsandi úti. Kirkju-
klukkurnar ómuðu í kveldkyrðinni og sögðu
frá byrjun hátíðarinnar, en Juliana gat ekki
varist því að hugsa um liðna tíma, þegar hún
ásamt honum, sem nú var í fjarlægð, hafði
hlustað á þær, og glaðst yfir komu jólanna.
“Að hann skyldi gleyma mér,” hvíslaði
hún út í bláinn, — “hann — sem sagðist
elska mig umfram allt annað.”
Tárinn runnu niður kinnar hennar með-
an hún en'durkallaði í huga sinn ánægju hinna
liðnu daga. Hve auðug var hún þá ekki, en
hvað átti hún nú?— Æskudrauminn um gæfu,
sem var orðinn hulinn þoku lífsmótlætisins —
aðeins endurminning.
Hún þurkaði af sér síðustu tárin og gekk
inn. Móðir hennar kom brosandi á móti
henni.
“Við höfum fengið ágætar jólagjafir frá
Svendsen,” sagði hún mjög glöð.
“Er það svo,” sagði Juliana með áherzlu.