Heimskringla - 26.09.1928, Blaðsíða 2

2. LL..\DóLíJA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. SEPT. 1928.
Fyrirheitið
Það flasráðin “jómfrú” um fæðiS gaf
og feilaSi ekki beitan?
Hún vissi þér mundi ei veita af
á volkinu norður Atlanzhaf—
og hefir því maigál heitan!
En henni þú gelur á leiSinni lof
því listin kann skil á þeim tökum—.
Er hofróSan setur hangiS krof,
og hálftunnu af skyri, þér í Idof;
meS pylsum og pönnukökum.
Og kaffi þú átt aS kneifa þar
úr “koppum” — á gilda skála—.
En skyrhákarl, þér til skemtunar
og skötu — til dægrastytfingar
þú jóSlar — á milli mála.
A8 hugsa sér — þvilíku haugaS í man
af heilnæmi — sviS og flúru
hún fyrir þig seíur — og sundmagann
síld og sperSil og kylli — hann,
kvaS ágætur — upp úr súru! .
Og þar verSa sjálfsagt fleiri föng
sem frá mun of langt aS greina.
En matarást þin, svo muna löng,
í munaSar-ríkum dýraSarsöng
legst óskift — á jómfrú eina.
A leiSinni talar þú mest um mat
og menn skyldi ekki furSa —
þó étir þú á þig auka-gat
eSa sem “Logi” spt og fat —
—því fjöld geriuT fyrirburSa.
Eg óska þaS verSi ei fýlu-för
né fáir þú matar-æSi —
í stöSugri veltu-veizlu á knör
svo verSirSu aS fara úr hverri spjör
fyrir ofan- og uppgang bæSi.
ser
En landiS þú sérS nú lyfta
úr legi — en jökulskalli
í framsýn — “þitt auga” fyrir ber,
þér finnst eins og setja hroll aS þér
aS glóSvolgum grautardalli.
Þú horfir á landiS háfjöllótt,
i huga þinn sléttur kallast—.
En ég hyigg þér finnist jafnvel ljótt
um JónsmessuleytiS — þegar nótt
og dagur — í faSmlög fallast.
Nú rennir þú inn á Reykjavík,
þá roSar á fjöllum og sundum. —
En þér finnst hún öllu öSru lík
sem “auiga þitt” hefir séS — en slík —
er glyrnan í gesti — stundum.
I Reykjavik sérSu reku — þá
ræskirSu þig til frétta
og segir viS einhvern, sem er þar hjá
og eyru vill máli þínu 1 já:—
HvaS geriS þiS nú meS þetta?
En matseljan þig frá borSi býr
meS bagga — af fjallagrösum;—
og þú meS hinum á Þingvöll snýr
meS þorskhausa-kippu — burSardýr,
meS veizlu í öllum vösum.
Og þú verSur borubrattur — já,
og burgeis — aS vallar-sýnum.
Er æSir þú niSur í Almannagjá
og erindisleysu ferSu ei þá
í lífsnauSsyn líkama þínum.
\
Þú sérS þar ei “nótis” sóttvarnar —
sauSi meS heimagangi
frjálst er jafnt, tún og fitjarnar —
þú fæst ekki um “MannasiSi” þar ! —
svona á víSavangi.
Þú síSan til “Lögbergs” sveiflar þér
og segir — um leiS og þú ropar —
Nú mér sýnist engin “málmbjöng” hér
hve mikiS sem hæft um gulliS er —
ESa hvar er hann þessi kopar1?
En leiðsögumaSurinn lítur til þin
með langsýnis-augnaráSi
og meðaumkvun í hans auignm skin
en alvaran þó aS lokum dvín,
’ann hlær — >þú ert orðinn aS háði.
Þó mun hann segja — þaS var hér,
sem Þorgeir varS báðum aS liði,
kristnum, og heiðnum — og hugsaðu þér
þaS heilráða vit—. HvaS staðurinn er;
frá menningar-sjónarmiði.
Ei mun hann deila á þig, né þá
sem þig hafa gert aS flóni.
Hann þekkir víða veröld — já,
veit og hvernig menn fljúgast á
um bitann — hjá Bola Jóni.
Þér lízt ekki á þessi lausagrip
og loftsalariS aS falli—.
Þú frá honum snýrS meS fýlusvip
en förinni er heitiS út í skip—.
þaS var eitthvaS þar eftir í dalli!
Og þá er nú ’held éig sagan sögS,
hin sama um alla fanga.—
Þér duga nú engin undan-brögS
af eigin hendi, er snaran lögS—.
En hitt vildi ég heldur — ganga.
* * *
En ég ætla aS fara á stjórnarstyrk
mér storkar ei matarforSinn,
því listin er fremur lítilvirk
líka,, ég gamall orðinn.
En “Búkollu” hef ég í bandi—.
Vertu blessaSur alltaf — landi.
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
KAUPIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Sirgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Cólfi, Bank of Hiamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆCJA.
Um veruleika, vís-
indi og trú
Einhver þektasti guðfræðingur
Englands er B. H. Streeter í Her-
ford eða Canon Streeter eins og hann
er venjulega kallaður. Hann er einn
af helztu talsmönnum hinnar svo-
nefndu nýju stefnu og all mjög um-
þráttaSur. SkoSanir enskra ný-
i kirkjumanna eru aS ýmsu leyti frá-
.brugSnar, nú orðiS, þeim kenningum,
| sem hér eru kallaSar nýguðfræði,
þótt þær m. a. eigi rót sina aS rekja
til Englands, einkum til eins manns,
sem siSar snérist aS visu hugur og
gerðist gamalguSfræðingur. Þar
hlutur, sem sjálfsagt sé aS reyna
að losna viS, eins og Budda kendi
líka. Hinsvegar telur höfundur aS
! Kristur hafi bent á og sjálfur þolaS
! þjáningu, sem hafi í sér fólginn skap-
| andi kraft til þess aS sigrast á sjálfri
! sér og skapa betra líf, en þaS geri
jöll sú þjáning, sem þoluS sé fyrir
[hugsjón. En krossfestingin segir
j 'hann aS hrakiS hafi til fullnaðar þá
• skoSun, sem Jobsbók hafði einnig
! andmælt, aS eitthvert jafngildi væri
J milli þjáningar og verSleika, því þar
sé um aS ræða hinn albezta mann,
sem hljóti hin alverztu endalok, sem
afleiðingu sjálfsfórnar sinnar fyrir
veruleikans geta menn aðeins fundið, siðbót og trúarbrot. Þjáning fylg-
menn öSlast hann meS tilfinningu. jr öllu lífi og hennar vegna er lífiS
Listin getur t. d. látiS menn finna hér ekki eins fullkomiS eins og þaS
til gfildis, sem eru fyrir utan og á aS vera og getur veriS, þegar
ofan takmörk reynslu þeirra. I nienn hafa lært aS sigra þjáninguna
trúarbrögSum koma fram ýms sömu í sönnum anda kristindómsins og
einkenni og í listum, þau nota ýmsar J v;ta þaS aS
sömu aSferðir. Þau eru einnig í- kærleikur.
mynd vieruleikaúá, eða vissra og
mikilsverSra hliða á honum, sem vís-
indin ná ekki Jil. Þetta á einnig
viS önnur trúarbrögS en kristindóm-
inn, að þau sýna einnig sannleika
veruleikans, stundum ekki síSur en
hann, þótt kristindómurinn sé aS
visu svo fullkominn trúarbrögð, að
ef t. d. nefnd sérfræSinga í saman-
burSartrúfræði kæmi saman til þess
aS velja úr öllum trúarbrögðum og
guS er fyrst og fremst
—Lögrétta.
Frá Islandi.
sem margir hugsa og deila um þessi! steyPa úr Þv' hina beztu allsherjar-
efni hér mætti þaS verSa til nokkurs jtrl1, Þ'1 er Hklegt, aS sú trú
fróðleiks aS kynnast skoSunum I yröi mÍ°S áþekk kristninni. Og
manns eins og Streeter’s. En hann
ihefir ekki alls fyrir löngu skrifaS all-
mikla bók um samband trúar og vís-
inda og kallar hana Veruleikann — an
(Reality).
Canon Streeter hafði áður skrifaS
ýmislegt um guðfræSileg efni, m. a.
rit um uppruna guðspjallanna, bók
um Sadhu. Sundar Singh o. fl. Upp-
haflega lagSi hann stund á lögfræði
og segist hafa veriS trúlaus. En
siðar hneigðist hugur hans æ meira
aS heimspekilegum og trúarlegum
efnum og hann gerðist trúmaður og
slegist hafa öSIast þá sannflæringu,
aS þaS væri skylda sin aS boða öSr-
um trú sína og tók því vígslu. Lengi
kvaSst hann samt hafa átt í ýmsu
stríði vegna trúar sinnar og enn seg-
ir hann aS sér sé svo fariS, aS ef
hann hefði einhverja tiJhneigingu til
aS eiga í guSfræðilegum deilum, þá
væri sér skapi nær að ráðast á en
verja ýmislegt í kristindóminum, eins
og hann sé venjulega boSaSur.
Höfundur byrjar rit sitt meS mati
á hinni svonefndu efnishyggju og
segir aS athuganir nútímavisindanna,
einkum um eSli efnisins og aflsins
þótt líta eigi á kristilega trúarjátn-
ingu sem sögulega heimild, sem
lítur á viSfangsefnin á “symbolsk-
hátt, þá er hún ekki helgisaga
eða þjóðsaga af sama tagi og saman-
burSartrúfræðingar þekkja annars.
En þaS kemur til af því, aS Kristur
var ekki þjóðsagna- og goSfræSa-
hetja heldur söguleg persóna. Um
Krist fjallar einn af helztu köflum
ritsins, og lítur höf. á hann fyrst og
fremst sem mann , sem fyrir kraft
lífs sins og dauSa eigi öðrum mönn-
um fremur aS kallast guðsisonur.
ASrir aSalkaflar bókarinnar fjalla
um lífsaflið og guS, um skapandi
baráttu, (þ. á. m. andmæli gegn kenn-
ingum Nietzches), um trúarbrögSin
og hina nýju sálarfræSi og um ó-
dauSleikann. Einn af mestu köfl-
um ritsins fjallar um þjáninguna og
hiS illa i heiminum og útrýmingu
þess. Þar andmælir höf. m. a.
hinni Indversku karmakenningu. En
samkvæmt henni er öll þjáning þessa
lífs hegning fyrir syndir fyrri lífa og
hverri synd þessa lífs verður hegnt
i síðara lífi, svo aS jafnvægiS milli
afbrots og hegningar verSi fuUkom-
iS. En ekki telur höfundur slíkt
R’vík. 19. ág.
Mr. Hjoward Little hefir sent Vísi
neðanskráð bréf til birtingar, en
þýðinguna hefir Vísir látiS gera:
Til Ritstjóra 'Vísis.
Kæri herra !
Má ég biðja yður aS ljá rúm í
blaSi yðar neðanskráSri skýringu,
sem mér finst aS eigi erindi til vina
minna hér á landi ?
Eg hefi sagt lausu fréttaritara
starfi því, sem mér var faliS á Is-
landi fyrir blaSiS Times.
Þetta hefi ég gert af þeim ástæS-
um, sem nú skal greina:
Undanfarin þrjú misseri hefir
Times birt nokkur ummæli, sem voru
aS minni ætlan fjarri því aS vera
kurteisleg í garS Islands og virtust
stundum til þess fallin aS styrkja~þá
skoðun, aS Island sé ekki annaS en
hjálenda Danmerkur. Sum þessi um
mæli voru endurprentuS í vikuútgáfu
Times, sem mjög er útbreidd í öSr-
um löndum. Eg hefi hvaS eftir
annaS beSist þess, aS leiðréttingar
væri birtar á þessum ummælum.
Þegar þetta kom síSast fyrir, æskti
ég þess af nefndu blaði, aS það lýsti
yfir afdráttarlaust, aS ég ætti eng-
an þátt í því, sem blaSiS hefSi birt
| í þessa átt. Því var ekki gaumur
| gefinn, þess vegna hef ég sagt af
mér.
j Eg ætla að senda afrit af bréfi
þessu til Times.
I AfsakiS aS ég geri yður þetta ó-
næði.
Howard Little.
og svo afstæSiskenningin, hafi kipt rett'æt' *lm ®Sstu gæði og segir aS
egoooooooooooccoíoósoooeooooooooeoeoeooooeooooööooow
meginstoðunum undan hinni gömlu
efnishyggju. Ný vísindaleg útsýn
sé fengin, eða sé aS fást, um HfiS og
tilveruna, og framhjá hinum nýju
vísindum verði ekki komist, ef menn
vilji öðlast sannfæringu um veru-
leika alheims og mannsins, þótt þau
kynnu aS breyta eitthvaS afstöðunni
til gamalla trúar.kenninga. Annars
eru það enganvegin vísindin ein, sem
skoriS geta úr um eðli og gildi
veruleikans. Veruleikinn er sem sé
tvigildur og verður aS skoSa hann
frá tveimur sjónarmiðum. Annars
vegar er stærS hans eða umfang á
ytra borðinu (quantity), hinsvegar
innra eSli hans og gildi (quality).
Hrein vísindi skoða veruleikann frá
sjónarmiði ytra borSsins, eða sem
stærð. En gildiS er viðfangsefni
trúar og listar. Hvorki vísindi né trú
og listir eru veruleikinn sjálfur,
heldur ímyndir hans eSa igildi, en
-gildiS er aS sinu leyti alveg eins
verulegt og stærSin, innra borðið
eins verulegt og ytra borðið. Veru-
leikinn allur er of víSáttumikill og
of fjölbreyttur til þess aS takmarkaS
ur mannshugur geti gripiS hann í
heild sinni. Sannleikann um gildi
ef þjáningin sé ekkert annaS en hegn
ing hafi hún ekkert uppbyggilegt
lífsgildi, ef hún sé ekkert annaS en
borgun fyrir gamlar skuldir, en miSi
ekkert fram á við, þá verSi lífiS
GOÐ MJOLK
Heldur við góðri heilsu
Mjólkin sem þér notiS fyrir fjöl-
skyldu ySar þarf aS vera sú bezta
sem unt er aS fá, sökum heilsunnar.
Þessvegna vilja gætnar húsmæður
eingöngu hreina gerlasneydda City
Milk. KaupiS mjólkina hjá
CITY DAIRY LIMITED
Sími 87 647
áU—I#
EIGIÐ ÞÉR VINI A GAAILA LANDINU
ER VILJA KOMAST TIL CANADA?
FARBRÉF
FRAM OG
AFTUR TIL
allra staða
í veröldinni
SJE SVO, og langi yður til þess að hjálpa þeim
hingað til lands, þá komið að finna oss. Vér
önnumst allar nauðsynlegar frafnkvæmdir.
ALLOWAY & CHAMPION, Rail Agents
UMBOÐSMENN ALLRA FARSKIPAFJELAGÁ
««7 MAIN STRKET, WIWNIPEG SIMI 2« S«1
K5n hver urab«8«nin5nr CANADIAN NATIONAL sera er.
TEKIÐ Á MÓTI FARÞEGUM VIÐ LANDGÖNGU OG Á LEIÐ TIL ÁFANGASTAÐAR