Heimskringla - 26.09.1928, Side 3

WINNIPEG, 19, SEPT. 1928.
HEIMSKRINGLA
S. HLAÐSÍÐA
Than Leang Li
um Kínamálin
Ennþá eru aö gerast í Kína hinir
mestu og stórfeldustu atburðir, sem
haft geta mikil áhrif á framtíöará-
stand heimsmenningarinnar. Þaö er
engan veginn komiö á jafnvægi enn-
iþá. Lögrdtta hefir áöar rakið
helztu deilumálin. Um þau eru að
vonum margt skrifaö út uni land.
ænsku hefir Arthur Ransom t. d. ný- j
lega skrifað athyglisverða bók um
Kínamálin og á þýzku er fyrir
skömmu komin út bók um þau eftir
kínverskan mentamann, Thang Leang
Li og heitir uppreisnin í Kína (China
in Aufruhr.). Hann er ákveöinn
þjóðernissinni og dregur enga dul áj
það, að hann geti ekki og vilji
ekki vera hlutlaus í viðreisnarbaráttu
landa sinna heimafyrir (hann er í
Evrópu þegar hann skrifar), þóítt
hann vilji skýra frá öllum staðreynd-
um eftir beztu vitund. Hann segir
að Evrópumenningin og íhlutun vest-
rænna stórvelda hafi haft spillandi
áhrif á kínverskt þjóðlíf og menn-
ingu og sé Kínverjum því nauðsyn-
legt að hreinsa til hjá sér. Stjórn-
speki og öll lífsspeki Kínverja og
Evrópumanna er reist á alólíkum
rökum. Manneðlið er í sjálfu sér
illt, segir Evrópumenningin, en fyrsta
iærdómsbókin, sem kínversk börn fá
í hendur, hefst á þessari setningu:
Maðurinn er góður í eðli sínu. Af
þessu hafa sprottið tvær andstæðar
stefnur í öMu stjórnarfarslífi, segir
höf. Evrópumenningin reisti þjóð-
félag sitt á valdinu, og ól upp'óttann
við guð eða ríkið, itil þess að halda
við röð eða reglu og vernd borg-
aranna. Hún hélt uppi herskara af
sníkjudýrum, svonefndum prestum
til þess að halda við guðsóttanum og
þessi stétt varð henni svo mikil byrði,
að hún varpaði miklum hluta hennar
af sér við siðskiftin. Guðsóttinn
varð þá bættur upp með ríkisottan-
um og óttanum við hegningu lag-
anna og til að halda honum við,
þurfti ennþá dýrari og óþarfari stétt
en prestana, sem sé hermennina.
Þessu var ekki svona varið í Kína.
Valdið og óttinn var óþarfur, þegar
út frá því var gengið, að maðurinn
væri í sjálfu sér góður, og einungis
þeir fávísustu þurfitu á presti að
halda og einungis fonhertasti glæpa-
maðurinn þurfti á lögreglu að halda,
til þes að halda sér í skefjum. Ann-
ars dafnaði kínverskf þjóðllf í friði
og spekt og sést það, að þetta er
ekki út i bláinn sagt, á því, að í
Kína þurfti ekki nema 25—30 þúsund
mandarína og tæplega 100 þúsund
tartara her, til þess að stjórna 400
miljón mönnum. Miðstjórnar og
ríkisvalds gætti sem sé mjög lítið í
Kína. Þjóðfélagið var ennþá á-
kveðnara en á Vesturlöndum, byggt
upp á grundvelli fjölskyldunnar og
stjórnarfarið fyrst og fremst reist á
rökum skynsemi, réttlætis og friðar,
svo löggæzlumanna, presta og her-
manna þurfti miklu síður en annars-
staðar, til þess að hafa hemil á fólk-
inu. Það stjórnaði sér sjálft, hvert
á sínum stað, í friði og spekt. Ev-
rópumenn hafa misskilið kínverskt
stjórnarfar, einkurn gert of mikið úr
einveldi keisarans.- Hann hafði að
j vísu mikið vald í orði kveðnu (eins
og t. d. Englakonungur hefir) yfir
eignum, lífi og limum þegnanna. En
í framkvæmdinni voru valdi hans
settar ótal hömlur af hefð og siðvit-
jund þjóðarinnar og margir keisarar
J urðu að hröklast af stóli ef þeir
! reyndu að brjóta í bágu við kröfur
jvenju og hefðar, því Kínverjar ern
! manna frábitnastir aMri harðstjórn.
Það var hið siðferðilega uppeldi
i skóla Konfúsíusar-kenninganna, sem
fyrst og fremst var styrkur Kínverja.
Það uppeldi kendi þeim að stjórna
sjálfum sér, svo annara stjórn yrði
þeim óþörf. Það brýndi fyrir þeim
réttlæti, skynsemi og mannúð og var-
aði þá við allri trú á yfirnáttúruleg
völd. Skynsemi og tilfinning Kín-
verjans unnu þvi í nánu samræmi.
Það er einkennilegt að lesa hugleið-
ingar Kínverjans um þessi efni og
samanburð hans við kristindóminn,
sem vestræn menning reynir að berja
inn í Kínverja, jafnframt því sem
auðvald þeirra seilist til valda og
kúgunar í landinu. Höfundur er
þungorður um kristniboðana, eins og
fleiri, þótt margir mæli starfi þeirra
einnig bót og telji þarft. En samt
segir hann að Konfúsiusar-kenning-
in sé ekki í orði kveðnu eins hug-
sjónarík og kristindómurinn. En
kristindómurinn eigi við ofurmenni
með óalmennu tilfinningalííi og kenn
ingarnar, sem Kristi séu eignaðar
hafi orðið til hjá óþroskaðri og
þröngsýnni þjóð, — brennandi af á-
huga og háum hugsjónum, sem vildi
eignast ríki á himnum. Um kenn-
ir.gar Konfúsíusar gegnir allt öðru
máli. Þær eru ávöxtur mjög þrosk-
aðs mannsanda, sem finnur fullkom-
lega til ábyrgðar sinnar gagnvart
mannkyninu og hafa jarðlífið eitt
fyrir augum. —Konfúsíus og læri-
sveinar hans gáfu þroskuðu og ment-
úðu þjóðfélagi lífernisreglur út frá
náinni þekkingu og mannlegu eðli.
“Af þessu er það auðskilið,” segir
böfundur, “hvers vegna kristindóm-
urinn hefir ekki, eftir næstum tvö
þúsund ára baráttu, haft veruleg á-
hrif til góðs. En Konfúsíusar-
kenningar hafa gagntekið þjóðfélag-
ið með anda sínum og stofnað þjóð-
félagskerfi hins frumlega, ósnorftna
iKína” — Þess Kina, sem Evrópu-
menningin hefir spilt.
Thang Leang Li dregur ekki dul á
það, að verði Kínamálin látin danka
áfram eins og undanfarið sé mikil
menningarhætta á ferðum. “Ef
komast á hjá árekstri milli austur-
og vesturlanda, segir hann —en það
yrði sjálfsagt örlögþyngsta styrjöld,
sem heimurinn hefði séð — þá er
nauðsynlegt að skilja þjóðernishreyf-
inguna í Kina. Menn verða að vita
það á vesturlöndum, að úr menning-
ar og kynbálkskyldleika Kinverja er
mynduð kínversk þjóð og að þessi
þjóð á sinn eigin vilja og sínar eigin
imgsjónir .... og stendur fast sam-
an um þá ákvörðun, að hrista af sér
hið erlenda ok og binda enda á er-
lendan blóðsuguhátt í landinu.”
Þessar kínversku deilur eru að
vísu svo langt undan landi hár, að
þær snerta menn hér á engar. halt
beinlínis. En allt um það er sjálf-
sagt að reyna að kynnast þeim, bæði
af þvi, að hér er um að ræða einhver
merkustu og stórfeldustu deilumál
nútímans og svo af því, að á úrslit-
um þeirra getur mjög oltið framtíð
Vesturlanda og þeirra menningar.
Þvi verður enganveginn neitað, að
Vesturlandamenn margir, fyrst og
fremst fjárplógsmennirnir, hafa oft
komið fram austur þar rrieð uppi-
vöðslu og ósvífni, svo þjóðernis-
hreyfing Kinverja er mjög eðlileg og
sanngjörn, þótt hún hafi einnig
grimdarverk á samvizkunni. Sam-
úð og samvinna Austur- og Vestur-
landa er eitthvert helzta úrlausnar-
efni fyrir menningar- og friðarstarf
framtíðarinnar.
—Lögrétta.
----------x-----------
Frá islandi.
V cð urath uganir
Morgunblaðið hefir haft tal at
þýzkum vísindamanni dr. Georgi, er
tvö undanfarin ár hefir stjórnað
veðurathugunum Þjóðverja við Rit
vestra, en stýrir nú vísindarannsókn-
um á þýzka rannsóknaskipinu Met-
eor, er hér kom fyrir skemstu. Sýn-
ir dr. Georgi fram á hver nauðsyn sé
Islendingum og raunar nágranna-
þjóðunum að veðurathuganir hér séu
sem beztar. Tejur hann Þorkel
I>orkelsson, forstjóra veðurstofnunn-
ar, “mikilhæfann og fjölhæfann vís-
indamann’’ er sé fær um að leysa af
hendi hið mikla vandaverk. Segir
hann Þorkel njóta trausts mikils
hjá vísindamönnum nágrannaþjóð
anna, en bendir á að Island verði að
láta Þorkeli í té þá hjálp við starf-
ann sem nauðsynleg sé, svo að jafn
fær vísindamaður eyði ekki dýrmæt-
um tíma sínum til einföldustu verka
er viðvaningar geti unnið. Er vel
að Þorkell njóti sammælis, og gott
til að vita að við Islendingar skulum
eiga hæfa rnenn einnig á þessu
sviði.
Mannfjölda á Islandi
samkvæmt manntalinu 1927 telja
Hagtíðindin 103.317. Fjölgun á
árinu 1553.
Guðmundur Kamban.
skáld ætlar að dvelja hér fram eft-
ir haustinu. Hyggst hann að skrifa
skáldsögu mikla og er nú að safna
drögum að henni.
Ak. 24. júlí.
Steingrímur Arnason kennari i
Reykjavík flutti erindi og sýndi
skuggamyndir í Skjaldborg á sunnu-
daginn var. Myndirnar voru frá
Bandaríkjunum, aðallega af þjóð-
görðunum þar og nokkrar frá Kali-
forníu. Skýrði hann myndirnar og
sagði ýmiskonar fróðleik í sambandi
við þær. • Einnig sýndi hann nokkr-
ar íslenzkar myndir til samanburðar.
Þá minntist hann á Vestur-Is|lend-
inga, starfs þeirra fyrir viðhaldi og
verndun tungu sinnar, og hve þeir
væru í miklu áliti hjá Ameríkumönn-
um. Líka varaði hann við að trúa
um of sögum um verri hlið Amer-
íku. Taldi fólkið vera eins og ger-
ist og gengur. Stóð þessi skemtun
í röskan klukkutima og var bæði
fróðleg og skemtileg — og vel sótt,
þegar tekið er tillit til þess, hve
margt fólk var utanbæjar.
—Verkamaðurinn.
D><
I
í
i
i
e
i
c
I
c
I
H)^o^() wmm o-mam-o-mm*-n<
í
Upward of 2,000 !
. í
Icelandic Students j
HAVE ATTENDED THE SUCCESS BUSINESS
COLLEGE OF WINNIPEG SINCE 1909
THE
SUCCESS BUSINESS COLLEGE, Winnipeg, ia a strong,
reliable school—its superior service has resulted in its
annual enrollment greatly exceeding the combined year-
ly attendance of all other Business Colleges in the whole
Province of Manitoba. Open all the year. Enroll at
any time. Write for free prospectus.
I
BUSINESS COLLEGE, Limited
385 '/2 Portage Ave.—Winnipeg, Man:
Bruni á Eyjafirði
Nýlega brann hús Þorsteins Jóns-
sonar, kaupfélagsstjóra á Reykja-
firði til kaldra kola. Bjargaðist
fólk með naumindum, en sumir brend
ust. Þorsteinn kaupfélagsstjóri
brendist og nokkuð en skar sig einn-
ig svo að tvísýnt þótti um líf hans.
Var hann að bjarga fóstursyni sín-
um. Er Þorsteinn orðinn alveg
hress og aðrir á góðum batavegi.
Húsið var vátryggt en innbú ekki og
bíður Þorsteinn mikið tjón af.
9oeoo0oeðooðsoooeo6ciðo9ðcoðsceo9eðcoeococoscio9oeosoo9i
| NAFNSPJOLD
ysoeoooooooocooooocoeoeooeooeooooeooooococoooeoeoooooe
Emil Johnson
SERVICE ELECTRIC
524 SARGELNT AVE-
Selja allakonar rafmagngðhðU.
VrtSgerBir & Rafmagnsáhöldum,
fljétt og vel afgreiddar.
Stmll 31 507. Rrtmnstmli 37 3hð
Súlan f
Fyrir forgöngu flugfélagsins og
Gu/inars Bachmanns símritara hefir
landstjórnin leigt súluna til síldar-
leitar nvrðra. Gera menn sér góðar
vonir unt árangur.
HEALTH RESTORED
Lækningar áu ) y ti a
Dr- S. O. Simpson N.D., D O. D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIFEG. — MAN.
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
BaKKase and Fanllire Morlng
«62 VICTOR Str, 37-233
Eg hefl keypt flutnlngaráhðld
o, Pálsons OK vonant eftlr góð-
um hluta vitisklfta landa mtnna.
Heyskapur
gengur ágætleja sunnanlands. Spretta
er að vísu misjöfn, en nýting með
albezta móti.
R’vík 28. júlí.
A Suðurlendingu er sláttur nú víð-
ast hvar byrjaður fyrir viku síðan,
þótt spretta sé yfirleitt mjög léleg.
Tún eru sumstaðar varla slæg, nenta
á stöku blettum. Engjar eru lika
mjög lélegar, nema þar sem áveitu-
vatn náðist. A Skeiðunum náðist
víða ekki í nóg áveituvatn, og er
mikið tjón af því.
—Tíminn.
A. S. BARDAL
8«lur likkistur og annawt um Ú1
f&rlr. Allur útbúnaVur sA bastl
Knnfremur seliir bann allskonar
mlnnlsvarba og legstetna_:_
S48 8HERBROOKR HT
Phosei 8« 607 WUfNIPBG

Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd BI4g.
Skrlfstofusíml: 23 874
Stundar sdrstákleea luneaaejAk
dúma.
®r flnnu á skrirstofu kl. 12___u
t h. og 2—I *. b.
Helmill: 46 Alloway Ave
Talnlmlt 83 lft|
T.H. JOHNSON & SON
ÚRSMIÐIH OG GIILLSALAR
tHSMIÐAR OG GULLSALAR
Seljum giftinga leyfisbréf og
giftinga hringja og allskonar
gullstá.ss.
Sérstðk athygli veitt pðntunum
og viðgjörðum utan af landi.
S53 Portage Ave. Phone 24637
Björgvin
Guðmundsson
A.R.C.M.
Teacher of MuisSc, Composkion,
Theory, Counterpoint, Orches-
tration, Piano, etc.
555 Arlington St.
SIMI 71621
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —Sask.
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFANSSON
Islenzkir lögfraðingar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur a« Lund-
ar. Piney, Gimli, Riverton, Man.
Dr. J. Stefansson
2* mkjmcai, ahts blbu
Hornl Kennedy og Grthua.
■••*»««« »(»-. t7ra..
»oí- of kvrrke-oj<lkd«»n.
'® kttto frA kL 11 tll U 1 k
•« kl. 8 «4 5 e- b
Tolatmli 31 K.74
elmlll: 638 McMillan A.ve. 43 691
fe
DR. A. BL6IVDAL
663 Medlcal Arta Bld*.
Talsiml. 22 266
Stundar Bérstakleca kvensjúkdóma
og barnaejúkdóma. — Afl hltta:
kl. 16—13 f. h. og S—B e. h
Heimlll: 866 Vlctor St.—Simt 28 180
G. s. thorvaldson!
B.A., LL.B.
Lögfræðingur
709 Eleotric Railway Ghamþers
Taisími: 87 371
Þorbjörg Bjarnason
L.A. B.
Teacher of Piano
and Theory
872 SHERBURN ST.
Phone 33 453
I
J. J. SWANSON & C0.
Unlted
B B 1» T A I. 3
IHSDRAIVCB
K K A I, H S T A T 1
MORTQAOBS
Parla BulldlnK, W'luulpeK, 1
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
Islenzkur lögfreeðingw
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
Ætlið Þér að
BYGGJA?
KomiB lnn tll vor og ejáili upp-
drættl vora af nýtizku húsum
oa: IátiS oss svara ytiar mðrg:u
spurnlngum. RáðleKgitofAr
vorar œttu að vertta ytíur tll
gagns, þvi vér hðfum margTa
ára reynelu I aS hðndla efnl-
við og allskonar bygg:lnra-
efnl. IiátiB oss grofa y®ur 4-
œtlanlr um það sem þér þurf-
IS.
179 NOTRE DAME EAST
Sími: 27 391
DR. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arts Bld*.
Cor. Qraham and Kennedy St.
Phone: 21 834
VltStalstiml: 11—12 og 1—6.S6
Heimill: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Taletanli 2f> KNB
DR. J. G. SNIDAL
TANNLIEKN KH
•14 Honertet Bleeh
Port&gc Ava. WINNIPJIlw
CARL THORLAKSON
Vrsmiður
Allar pantanir með pósti afgreidd-
ar tafarlaust og nákvæmlega. —
Sendifi úr yðar til aðgerða.
Thomas Jewellery Co.
627 SARGENT AVE.
Phone 86 197
TIL SÖLU
A ÓDÝRU VERÐI
“PURNACE” —bætil vlSar ok
koia “furnace” litið brúkað, er
s°lu hjá undirrttutSum.
Gott tœkifœri fyrir fólk út &
landi er bæta vilja hitunar-
áhöld á heimilinu.
OOODMAN .t CO.
7S6 Toronto Sfml 28847
TYEE STUCCO WORKS
(Wfnnipeg: Roofing Co.# Ltd.,
Proprletors.)
Office and Factory:
264 Berry Str.
St. Ronlfaee. Manftoba.
MANUFACTURERS:
TYEE Magriesite Stucco
EUREKA Cement Stucco
Glass, Stone, Slag and
Pearl Stucco Dash.
GRINDERS:
Poultry Grlts, Limestone Dust,
Artificial Stone Facings, Ter-
azzo Chips.
POSTPANTANIR
Vér höfum tækl á að bseta úr
öllum ykkar þörfum hvað lyf
snertlr, ninkaleyfUmeðöl, hreln-
lættsáhöld fyrir sjúkra herberct,
rubber áhöld, oc fl.
Sama verð sett og hér ræður í
bænum á allar pantanlr utan af
Iandsbygð.
Sargent Pharmacy, Ltd.
Sargrent og Teronto. — Sfmf 23 455
DR. C. J. HOUSTON
ÍDR. SIGGA CHRISTIAIS
SON-HOUSTON
GIB80N BLOCK
Yorkton —:— Sask.

MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE 26 420
HARYLAND AND SARGENT
SERVICE STATION
Phone 37553
A good place to pret yonr
— GAS and OIL —
Change oil and have your car
greased.
FIRESTONE TIRES
—at the right prices.
BENNIE BRYNJOLFSON
Rose Hemstitching &
Millinery
SIMI 37 476
Gleymið ekki að á 724 Sarsent Av
™t keyptlr nýtlzku kvenhattar
Hnappar yflrklæddir
HemstitchlnK og kvenfataeaum
KerSur, lOc Sllki og lc Bdmull
Sérstðk athygli vdtt Mall Ord.
H. GOODMAN V. SIGURDSO
BEZTU MALTIDIR
i bænum á
35c og 50c
OrvaU flvextlr, ylndlnr tflbak ». (
NEW OLYMPIA CAFE
325 PORTAGK AVE.
(Móti Eatons búðinni)
E. G. Baldwinson, LL.B.
RARRISTER
Realdence Phone 24 206
Offfce Pbone 24 107
005 Confederatfon Life Bldf.
WINNIPEG
GEYSIR BAKARIIÐ
724 SARGENT AVB.
T&lsiml 37-476
Tvíbökur seldar nú á 20i
pundið þegar tekin eru 20 pun<
e?Sa meira. Kringlur á 16cent
Pantanir frá löndum mínun
út á landi fá fljóta og góös
afgreiðsiu.
G. P. Thordnrson.