Heimskringla - 20.02.1929, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 20. FEBR., 1929
ÍOPIÐ PRÍVAT |
I BRÉF 1
SðOOeOOOOGðOOOGCeOGGGGeSCOÍ
Hr. Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Kæri vinur!
Eg þakka þér fyrir jólakortið,
sem þú sendir mér. Mér þótti vænt
um þaö.
Mig hálf langar til að senda þér
fáar línur, og ætla aö reyna að skrifa
þér ofurlítið betur en síSast. Eg
býst við aö þaS taki mig svo sem
hálfsmánaðar eöa þriggja vikna
tíma. Eg má ekki skrifa nema sár-
lítiö í einu, vegna auignanna, en svo
hefi ég tíma til þess, þvi ekkert get
ég starfaö, en mér hálfpartin leiö-
ist, og ætla þvi aö stytta mér stundir
í “fásinninu.’’ Mér heföi nú samt
þót meira gaman aö þvi, a ötala per-
sónulega við þig; ekki samt á skrif-
stofu Heimskringlu, því aö ég hygg
að þar væri ekki mikiö næöi, ef þaö
er nokkuð svipaö því sem var í Win-
nipeg síöast. Eins og þú skilur, þá
er þetta privatbréf, en ég ætla ekki
að skrifa neitt í þaö, sem þú mátt
ekki sýna hverjum sem er, og eins
þeim, sem ég á einn eöa annan hátt
geri aö umtalsefni.
Eg ætla að byrja á því aö sam-
fagna þeim Islendingum í Winnipeg,
sem trúfrelsi unna, aö hafa fengiö
fyrir kennimann séra Benjamín
Kristjánsson. Ef marka má nokkuð
af ræöum þeim tveimur, sem prent-
aöar hafa verið í Heimskringlu, þá
er þar engin þokukend reikistjarna
á feröinni, eins og mér viröist sum-
What will
you he doing
one year
from today?
A course at the Dominion
Business College will equip
you for a well paid position
and prepare you for rapid
promotion.
Enroll Monday
DAY AND EVENING
CLASSES
The “Dominion”
and its branches
a,re equipped to
render a complete
servlce in busi-
ness education.
BRANCHESi
ELMWOOD
210 Hespeler
Ave.
ST. JAMES
1751 Portage
Ave.
p
Dominion Business Oollege ,
CThe'Mall. WlNNlPEG.
---------- -------
't:
“WHITE SEA L
Bruggaö af æföustu bruggurum úr úrvals malti
og humli. — Eins og bjórinn sem þú varst
vanur aö drekka.
BEZTI BJÓR f KANADA
TIL HEIMILISNOTA A JOLUNUM
Fluttur beint til leyfishafa gegn pöntun
Biðjið um hann á bjórstofunum
Sími 81 178, — 8 176
KIEWEL BREV^ (VG
CO.,LTD.
St Boniface, Man
Stofnaö 1882.
í
Löggilt 1914.
D.D. Wood& Sons, Ltd.
KOLA KAUPMENN
Vér þorum að hætta mannorði voru og velgengni
á viðskiftin
SOURIS—DRUMHELLER
FOOTHILLS, SAUNDERS CREEK
POCAHONTAS, STEINKOL,
KOPPERS, SOLWAY EÐA FORD KÓK
ALLAR TEGUNDIR ELDIVIÐAR.
Not - Gæði - Sparnaður
Þetta þrent hafið þér upp úr því að skifta við oss
SÍMI: 87 308 Ross Ave. and Arlington Str.
Vér færum yður kolin hvenær sem þér viljið
ir þessir svokölluöu leiðsögumenn eöa
prédikarar hafa veriö. Og ef fram
haldið veröur samboðið byrjuninni,
þá veröur ekki lengi að fenna í spor
sumra fyrirrennara hans. Mér skilst
á þessum áöurnefndu ræöum, aö
hann dýrki ekki Java Gyöinganna; en
það eru til fleiri Javar en hann.
Javar, sem heimta skýlausa hlýöni
viö sín boö og sem myndu kasta
þeim í “Gehenna” ef þeir igætu, sem
ekki veittu þeim slíka hlýöni. Þessir
Javar eru aö sumu leyti eins her-
skáir og Java Gyöinganna og jafn
afbrýöissamir.
Þá verð ég einnig aö sjálfsögöu
aö minnast á þaö málefni, sem efst
hefir veriö á baugi meöal Vestur-
Islendinga nú um tíma, nefnilega
styrkþágu heimfararnefndar Þjóð-
ræknisfélagsins frá stjórninni í Sask-
atchewan. Um styrkþágu frá Man-
itobastjórn eða Dominionstjórn er
ekki aö ræða; það er dottið úr sög-
unni fyrir aðgerðir sjálfboöanefndar
innar. Mögulegt er að hugsa sér aö
heimfararnefndin hafi ekki í fyrstu
komið auga á þá gjaldþrota yfirlýs-
ingu um Vestur-Islendinga, sem
felst í stjórnarstyrkbeiðninni; en
þegar Dr. Brandson hafði bent þeim
á þetta, þá varð ég aö játa, aö af-
staða sú, sem nefndin tók, var mín-
um skilningi ofvaxin. Eg var nú
farinn aö skilja það betur Það fór
fyrir mér eins og Fahrenheit, þegar
hann fann hitamælirinn, aö hann
setti núlliö á lágmark þess hita, sem
hann þekkti, og mældi svo upp. Ef
ég man rétt átti hann heima sunnar-
lega á Frakklandi, og lægsta hita-
stig, sem hann þekkti, setti hann á
núlliö. Eg hygg, að ég þurfi ekki
að útsk’ra þetta betur fyrir þér. Frá
mínu sjónarmiöi hefi ég ekki komiS
auga á nokkurt atriði, er á jafn á-
I takanlegan hátt gat meitt velsæmis
I og sjálfstæðis tilfinningar okkar
Vestur-Islendinga eins og þessi styrk
beiðni heimfararnéfndarinnar, því
hún (styrkbeiðninl hefir óefað verið
flutt í nafni allra Vestur-Islendinga,
það sannar heimfararnefndin sjálf,
með því í fyrstu að taka aö sér að
starfa fyrir heildina.
Ritstjóri Heimskriniglu komst ein-
hvernveginn svo aö oröi í blaði sínu,
að þaö væri ofurlítið kátbroslegt, að
Dr. Brandson og hans fylgjendur í
þessum málum yröu aö standa á
veröi til þess að vernda velsæmi okk-
ar Vestur-Islendinga. Þetta er satt,
þó það þá hafi máske verið sagt
meira í skopi en alvöru, en það er i
raun og veru meira en kátbroslegt,
þaö er sorglegt að nokkur af okkur
Vestur-Islendingum skuli þurfa aö
'standa á verði gegn svívirðingartil-
raunum þeirra manna, er tekist hafa
á hendur, að “leiða rnenn í allan
sannleika.” Að fjórir af okkar
prestum skuli vera fremstir í flokki
til aö gera okkur niðrun, og vera svo
| blindir af fésýki, að þeir sjá ekki,
| hve mikil skömm þetta er fyrir þá
sjálfa, er óskiljanlegt.
Það er nú þriggja daga verk, sem
| komið er af þessu bréfi, og neyöist
j ég til að hætta aö skrifa með penna
j og bieki; verð ég því aö gera eitt
j af þrennu: að hætta við bréfið, eða
j fá einhvern til að skrifa það fyrir
! mig, eöa í þriðja lagi að reyna að
^skrifa án þess að horfa á hvernig
það verður gert.
Talsvert veður hafa sumir úr
heimfararnefndinni og meðhalds-
menn hennar igert út af því, hve
sjálfboðanefndin hafi veriö ósvífin í
garð heimfararnefndarinnar. Eg sé
ekkert á móti því, að sumt sé rifjað
upp, sem þessum tveimur flokkum
hefir farið á milli. Eg skal fúslega
játa, aö sumt af því, sem hr. A. C.
Johnson konsúl! ritaði, hefði eins
vel mátt vera ósagt, enda þótt satt
kunni að vera; en að það hafi gefið
nokkrum manni hina minnstu ástæðu
til aö fá honum vikið úr embætti, er
fjarstæða, og stóryröin, sem notuö
voru í því sambandi, virðast verið
hafa alveg þýöingarlaus.
Eg skal líka minnast þess, aö það,
sem hr. J. J. Bildfell ritaöi, var rit-
aö á kurteisan hátt. — Opna bréfiö
frá mér til Dr. Sig. Júl. Jóhannes-
sonar, var ekki ókurteist, og það sem
ég sagði að hlytu að veröa óhjá-
kvæmilegar afleiðingar ef stjórnar-
styrknum yrði ekki tafarlaust skilaö
aftur, er nú sumt komiö fram, á
mjög áþreifanlegan hátt.
Þá er aö bera saman þaö, sem Dr.
Brandson, Hjálmar Bergman og Dr.
Sig. Júl. Jóhannesson hafa ritað á
aöra hönd, og það sem þeim Dr.
Rögnv. Pétursson, séra Ragnar
Kvaran og maðurinn, sem nefnir sig
Bruce Sanders.
Dr. Jóhannesson ritaði um málið
eins og það gekk til á fundum nefnd-
arinnar, þar tii hann sagði sig úr
henni. Dr. Brandson ritaöi mót-
mælagrein sína eftir að hann hafði
árangurslaust talaö viö nefndina og
benti henni, eöa forseta hennar á þaö,
hvaö hættulega braut nefndin væri
aö fara meö fjárbeiðni sinni. Mót-
mælagrein Dr. Brandsons er i alla
staði mjög kurteislega rituö.—Svar
nefndarinnar krafðist sterkra mót-
mæla, og síðari mótmælagrein hans
var að mínu áliti hæfilegt svar gegn
nefndinni.
Herra H. A. Bergman hefir stund
um með nokkuð skýrum dráttum
skýrt frá athæfi nefndarinnar, og
allt, sem hann hefir sagt, hefir hann
fært rök að. Hann hefir komið
með beinar ákærur á nefndina og
sannað þær, rekiö heim hverja ó-
sannindaþvættings tuggu nefndarinn-
ar á eítir annari, og þaö svo rækilega,
aö naglahausarnir eru “settir” annars
vegar, og naglaoddarnir hnykktir
hinsvegar, svo þaö er lítt mögulegt
aö draga þá út, hvorki með naglbít
né klaufhamri.
En hvaö getum viö svo sagt um rit
smíðar Dr. Péturssonar og séra Kvar
ans í þessum málum ? Dr. Pétursson
sem vanalega ritar skýrt mál, hefir
í þessu máli notaö þann rithátt, sem
öllum drenglyndum mönnuin, sem á
annað borÖ bera fullt skjmbragð á
slíkan rithátt, þykir vansæmd að
viðhafa. Ritgeröir hans um þessi
mál eru fullar af dylgjum og “in-
sinuations,” um mótstöðumenn hans.
Urein eftir grein hefir birtzt í Hkr.
eftir hann, fullar af þessum dylgjum.
Um rithátt séra Kvarans skal ég
vera fáoröur; tvisvar ritaði hann um
þetta mál í Heimskringlu, og ef hann,
áður -en hann lét prenta þessar rit-
femíðar sínar, hefði íhuigaö heilræö-
in, sem felast í þessum vísuhelmingi
eftir tengdafööur hans: “Strikum
yfir stóru oröin, standa við þau
’minni þoru-m,” og ekki hlaupið eftir
neinum Gróu-sögum, þá hefði lík-
lega verið minna af hroka og meira
•if sannindum í þeim.
Þá verö ég aö minnast á manninn,
sem nefnir sig “Bruce Sanders.’’
Vitað hefi ég menn skrifa undir
gerfinöfnum, en svona lagaða aðferð
man ég ekki til að hafa heyrt né
séð fyr, að nokkur maður hafi haft
til að ausa óhróðri á mótstöðumenn
sína. — Þrátt fyrir þetta allt saman
hefir heimfararnefndin og samherjar
hennar verið sifellt að kveina undan
því, hversu hart hún sé leikin af
sjálfboöanefndinni.
Fundir heimfararnefndarinnar,
munu oftast hafa byrjaS með kvein-
stöfum fundarstjóra og ræðumanna.
Kvein hefir veriö eitt af aðalvopn-
um heimfararnefndarinnar. Hafa
þeir sjálfsagt ætlað að afla sér
“public sympathy” með slíku. Ef ég
man rétt þá var það einn af þessum
kveinendum, sem rauk upp með neyö-
aróp í Heimskringlu núna rétt fyrir
jólin.
Mér hefir þótt þessi aðferð nokk-
uð svipuð aðferð óþokkastráka, sem
liggja í heygarðshornum og kasta
steinum og óhreinindum í bak þeirra,
og ef þeir, sem kastað er til, líta viö
og gera sig líklega til að kasta til
baka, þá stökkva þessir snáöar upp
og inn í bæ og hrópa: “Mamma,
mamma! strákarnir eru að elta
mig!” Menn af norrænum ættum
ættu að fyrirverða sig að viðhafa
slík vein.
Þá vil ég minnast á annað hneyksli,
sem heimfararnefndin í samvinnu við
stjórnarnefnd Þjóöræknisfélagsins
hefir framiö; þaö er aö áfrýja þess-
um málum til íslands. Þegar ég
heyröi þetta fyrst, varð ég steinhissa
á þessari flónsku, og mér varð þetta
aö orði: “Þeir hafa þá áfrýjaö þvi
heim til Islands (heimfararnefndin í
samfélagi viö forstöðunefnd Þjóð-
ræknisfélagsins), hvort þeir mættu
gera þaö sem óvita drengjum er
hætt viö aö igera, þegar þeir eru
fyrst færðir í buxur; og svo hvort
þeir mættu koma heim til íslands á
Þjóðhátíðina 1930 án þess að hafa
fataskifti.”
Og svar Islendinga heima myndi
verða eitthvað á þessa leiö: “Okkur
hér kemur þaö ekkert viö, hvort set-
skautin á brókum ykkar eru dekkri
eöa gulari en skálmarnar og uppi-
haldiö: gjörið eins og ykkur sýnist,
piltar góðir.”
Canada er ekki nýlenda Islands og
við Vestur-íslendingar erum ekki ný-
lendubúar Austur-íslendinga. Með
allri þeirri virðingu og allri þeirri
samúö, sem viö berum til Austur-Is-
lendinga, þá verður það aldrei nema
örlítill hluti Vestur-Islendinga, sem
samþykkir þaö, að við áfrýjum sér-
málum okkar til þeirra. Þeir, sem
beita sér fyrir slíku máiefni, munu
fljótt komast að raun um, að þaö er
ekki vegur til uppheföar meöal vor,
hvort sem þeir heita Ragnar eöa
Rögnvaldur eða eitthvað annaö. Auk
þess ef Austur-Islendingar færu nokk
uð til muna aö skifta sér af sér-
málum okkar, sem alls engar líkur
eru til aö þeir geri, þeir eru vitrari
en svo, þá yröu afleiðingarnar óhjá-
kvæmilega þær, að samúð myndi
þverra, vináttuböndin veikjast og
sanivinna hætta; því þótt smælingjar
finnist á meðal vor, þá er meiri hluti
allra Vestur-Islendinga svo stór í
lund, aö honum kæmi aldrei til hug-
ar aö þola slíkt. Aö ekki hlauzt
óhapp strax af þessu frumhlaupi
Þjóöræknisfélagsins, er ekki þeim að
þakka, sem áfrýjunina sendu, heldur
því, að Islendingar heima svöruðu
því eins og þeir svöruðu. Mun
svarið hafa verið nokkuð svipað
efnis eins og ég gat til.
Þá skal meö fáum orðum minnst
á Ingólfsmálið svokallaða. Það á
nú raunar ekkert skylt við heimfarar
málið. En ef svo skyldi fara, sem
ekki er ólíklegt, að Þjóðræknisfél-
agið eða forstöðumenn þess, biðu
einhver óþægindi af því að það mál
var vakið upp, þá eiga þeir það
heimfararnefndinni aö þakka.
Ef hiröskáld heimfararnefndarinn-
ar heföi ekki fariö aö yrkja um Ing-
ólfsmáliö í Heimskringlu, þá heföí
þaö ekki komiö á dagskrá í þetta
sinn. Eg ti| þaö alveg sjálfsagt,
að þessi hirðskáld, eins og öll önnur
hirðskáld, hafi “kunnaö aö kveöa
kónginum í vil,” eins o,g( Stephan G.
hefir komist aö orði. Ef hirðskáld
in hefðu þagaö þá hefði Jónas Páls-
son aldrei ritað sínar greinar, hefðí
ritstjóri Heimskringlu ekki ritað
eins gífurlega um máliö eins og hann
gerði og sem kom Hjálmari A. Berg
man til þes saö rita sínar ritgerðir.
Viðhorfur almennings gagnvart fram
komu Þjóðræknisfélagsins í Ingólfs
málinu hafa stórum breyzt við það
að lesa igreinar H. A. Bergmans.
Almenningur, sem vill nokkuð skilja
í þessum málum, skilur nú, að Þjóð-
ræknisfélagið hefir ekki gert allt
það fyrir Ingólf, sem því bar aö
gera og sem það hafði peninga til að
gera, og sem því var bent á aö þyrfti
aö gera.
; Menn eru nokkurnvegin samdóma
I um, hvers vegna þaö hafi ekki veriö
gert. Aö slá eign sinni á þaö, sem-
afgangs var af söfnunarfénu, en nota
það ekki til þess, sem það átti að
notast til, er ekki uppsláttur fyrir
. félagið. Að Islendingur hér væri
sakaður um morð og dæmdur fyrir
morð, þótti þá svo stór blettur á okk
ur Vestur-Islendingum, aö það þótti
nauðsyn til bera, að reyna aö þvo-
hann af, og til þess er leitað til ai-
mennrar fjársöfnunar.
Nú vil ég í mesta bróðerni, en
- .
FILLS
Ésá
Nýrun hreinsa í*egar þau.
öila, safnast eitur fyrir og gigt, tauga-
yigt, lendaflog og margir abrir sjúk-
dómar orsakast. GIN PILLS lag-
færa nýrun, svo þau leysa starf sitt*
og gefa þannig varanlegan bata.
50c askajan alstaóar.
184
Þ J E R S E M NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
YERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
r»H
SÍMI 57 348 SfMI 57 348
DOMINION LUMBER AND FUEL CO. LTD.
Verzlar með allskonar tegundir af Timbrí og Efnivið
fyrir byggingar, jafnt smáar sem stórar, Hefir jafnan
á reiðum höndum allskonar eik, furu, gluggakarma o.
s. frv.
Allur trjáviður þur og vel vandaður.
667 Redwood Avenue
WINNIPEG MANITOBA.