Heimskringla - 20.02.1929, Blaðsíða 5

WINNIPBG, 20. FEBR., 1929
HEIMSKRINCLA
5. BLAÐSlÐA
atriðum, sem hér hefir veriö minnst
á, þá hygg ég aö ég geti fullyrt eitt.
Þaö er, aö ef hr. Bergman eöa ein-
hver annar, sem um þetta mál hefir
hugsaö og athugaö með nokkurri ró-
semd, hefir eitthvað jákvcett fram
að færa. sem lcitt gœti til réttmœtra
breytinga á högitm fangans, þá muni
Þjóðrœknisfélagjð vera eins fúst til
þess að vinna að þeim málalyktum
eins og það hefir frá 'óndverðu ver-
ið. Hingað til hefir ekkert til þessa
máls veriö lagt síöustu mánuðina
annað en skammir um félagið. Eg
er einn í þeirra hóp, sem ekki hafa
trú á að skammir leysi vandamál.
Þing félagsins stendur fyrir dyr-
um. Eg tek tilefnið til að skora á
hr. H. A. Bergman að kalla mig til
viðtals við sig, eða koma til viðtals
við mig, einhvern næstu daganna, ef
hann býr yfir þessum jákvæðu upp-
lýsingum. Eg heiti þvi, að ég skal
leíggja þær upplýsingar fram fyrir
þingheim. Geri hann það ekki, þá
verður að líta svo á, að eitthvað ann-
að hafi valdið þessum gauragangi en
umhyggja fyrir ógæfusömum manni.
Ragnar E. Kvaran.
-------x--------
Opnu prívatbréfi svarað
(Frh. frá 4. bls.)
unni í því skyni að storka heim
ferðarnefndinni, heldur en til
þess að auka á sæhid og gleði
fslendinga á þúsund ára afmæli
Alþingis? Og væri þá ekki bet-
ur setið, en heiman farið? Eða
til hvers allar þessar staðhæf-
ingar um það, að ‘‘Canada sé
ekki nýlenda íslands? Hefir
nokkrum lifandi manni dottið
það í hug, vestan hafs eða aust-
an?—
Það vill svo heppilega til að
ég þarf ekki að lengja þessar
bréfaskriftir að óþörfu í tilefni
af Ingólfsmálinu. Séra Ragnar
E. Kvaran hefir tekið af mér
það ómak, með ágætri grein,
er birtist á öðrum stað hér í
blaðinu. Eg hefi skrifað* um
mikið af því áður í sama anda
og hann gerir hér. En um þau
atriði, er hann skýrir enn greini
legar og um það, er hann bend
ir á nýtt í því sambandi, er ég
honum gjörsamlega sammála.
Að sinni skal ég aðeins taka
tvennt fram í tilefni af því, er
þú segir. FYrst það, að þótt
ég, ef til vill afsakanlega, haldi
að ég hafi síðan það mál hófst
í sumar átt tal við æði miklu
fleiri menn um það en þú,
munnlega og skriflega, þá hefi
ég enn ekki orðið þess var, að
hr. .H. A. Bergman hafi aukið
á orðstír sinn í því máli. Af
öllum þeim fjölda, er ég hefi séð
og heyrt láta álit sitt á Ingólfs
málinu í ljós hefi ég enn engann
hitt, er hafi breytt áliti sínu hr.
Bergman í vil, en aftur fjöl-
marga, og það margra ára
skoðanabræður hans í kirkju-
og stjórnmálum, sem eru sár-
hryggir og gramir við hann
fyrir afstöðu hans nú. Annað
það, að éinmitt af öllu því, er
mér hefir borist til augna og
eyrna út af þessu, hefi ég sann
færst um það, að einmitt fyrir
framkomu hr. H. A. Bergman,
væri algerlega óhugsandi, að
nokkuð svipaður fjöldi íslend-
inga myndi hlaupa undir bagga
eins og þá gerðu, til þess að fá
rannsakaðar allar líkur, ef svo
hörmulega kynni að takast til,
að annar íslendingur yrði dæmd
ur eftir líkum, fyrir samskonar
sakir, eða líkar, og Ingólfur
Ingólfsson. En að svo skuli
vera komið, get ég hvorki talið
sæmdar- né gleðiefni nokkrum
íslending.—
Eg er þér þakklátur fyrir það
er þú segir um ritstjómarhæfi-
leika mína og starf, því ég met
dómgreind þína um þau efni
mikils. Vona þó, að þú mis-
virðir ekki við mig, að ég met
það enn meira vegna þess, að
þú hefir tvisvar áður látið líkt
mat í ljós í bréfum til mín; í
fyrra sinnið áður en fundum
okkar hafði borið saman. En
ég get ekki samsinnt því, að í
mér sé ‘‘skolli mikill strákur....
með köflum,” eins og orðið
‘‘strákur” er venjulega skilið í
því sambandi. Eg hygg, að
óhætt sé að leita með logandi
ljósi í ritstjórnardálkum Heims-
kringlu þau fimm ár, er ég hefi
stýrt henni, án þess auðið sé að
finna, að ég hafi hrekkjað menn
strákslega eða áreitt þá þannig,
að fyrra bragði. Eg hefi ver-
ið svo óáreitinn, að ég er ekki
viss um nema ég kunni heldur
að hafa syndgað á vanrækslu-
hliðina í því efni, það er að
segja oft látið vera að veitast
að einhverju, sem ég í raun
réttri hefði átt að taka í lurginn
á, sem ritstjóri að opinberu
blaði. Mér er við fátt ver, en
að þurfa að særa menn. En
það hygg ég sé ekki lundarein-
kenni ‘‘stráka.’’ Hitt skal ég
fúslega játa, að ég kann betur
sverði en kuta; höggorustu en
títuprjónsstungum, nema ef við
vindbelgi er að fást. En hafi ég
sérstakt lag á því að fylgja
fast á eftir meiningu miniii,
þar sem mér þykir því taka, þá
tel ég mér það ekki til ámælis.
í tilefni af þeirri ósk þinni,
að ég leggi það ekki í vana
minn, að ‘‘kveða kónginum í
vil,” þá gæti ég aldrei orðið
hugsjúkur út af því, ef ein-
hverjum kynni að þykja kyn-
legt, að skoðanir mínar á ýms-
um málum eru oftar í samræmi
við skoðanir eigenda blaðsins.
sem ég stýri, til dæmis, heldur
en við skoðanir andstæðinga
þeirra. Því aðeins tók ég rit-
stjórnar stöðuna, að ég gat með
góðri samvizku aðhyllst höfuð-
atriðin í þeim stefnum, er blað
ið vildi leggja lið. En þeim
vinum mínum, er í einlægni
vilja mér vel, get ég sagt, að
ég þykist hafa góða ástæðu til
þess að halda, að ég hverfi svo
úr opinberu lífi Vestur-lslend-
inga, að þeir menn eigi auðveld-
ara verk fyrir höndum, er kynnu
að vilja færa líkur að því, að
ég hafi ritað samkvæmt sann-
færingu minni um menn og
málefni, heldur en hinir, er
færa vildu rök fyrir því, að ég
hafi fyr eða síðar reynt að
rita fyrir fé, metorð eða stöðu.
Og urn leið og ég kem þá
loks að síðasta kafla bréfs þíns,
er víkur að Þjóðræknisfélaginu,
þá hefi ég þar til líku að svara
eins og um heimfararmálið, að
að ég get ekki fallist á aðfinnsl
ur þínar, þótt ég þykist hafa
komið auga á heppilegri leiðir
báðum málum til sigurs en þær,
er tekist hefir að fara. Og
mér þykir of grunnt lagst, að
áh'ta, að á því, út af fyrir sig,
ríði líf og tilvera Þjóðræknis-
félagsins, hvort Ingólfssjóðnum
sé skilað í einhverjar aðrar
hendur, eða fjárveitingu Sask.
þingsins sé skilað aftur. Hvorugt
a'triðið er nokkíurt framtíðár-
ÚR BRJEFI
— Já, mikið er talað um grein þá
er ritstjóri Lögbergs reit sem svar
við grein séra Ragnars Kvarans.
Hvað því veldur getur engum dulist.
Það er ekki verið að tala um grein-
ina vegna fegurðar málsins sem á
henni er; heldur ekki vegna þess að
ritstjórinn risti þar vitund dýpra í
hugsun en hans er vandi. Og enginn
skynbær maður sem vér höfum talað
við,hefir getað bent á, að hún gæti
talist nýtileg eða skemtileg á nokk-
urn hátt. Nei, það virðist nú öðru
nær. Astæðan fyrir því að um
greinina er svo mikið talað, er ein-
góngu sú, að hana má kalla höfuð-
prýði ósæmilegs og óvandaðs rit-
háttar.
Lesendur Lögbergs hafa að vísu
átt ýmsu að venjast i seinni tíð. Það
eru ekki orðnir fáir dálkarnir i blað-
inu síðan í vor, sem fylltir hafa verið
af förukerlingarþvættingi, stráksleg-
um skætingi, illkvittnis getsökum og
órökstuddu bulli um Þjóðræknisfélag
ið í heild sinni og vissa starfsmenn
þess. Fólk ætti þv 'að vera farið
að venjast slíku. En öllu má of-
bjóða. Og svo er því farið um til-
finningu Islendinga fyrir sæmilegu
lesmáli, að einnig henni má ofbjóða.
En af öllu sem áður hefir komið í
Lögbergi þeirrar tegundar, tekur hin
áminnsta grein ritstjóra E. P. J. því
mjög fram í ósómanum að maður
ekki segi öllu sem skrifað hefir ver-
ið hér vestra í manna minnum. Og
svo hefir þótt mikil síldarstamps-
ólykt af grein hans, að enginn hefir
viljað ata sig út á að svara henni.
Það er mörgum ráðgáta hvernig á
því stendur, að ritstjóri Lögbergs
reit þessa grein. Þeir sem hapn
þekkja vita, að vanalega og að öllu
sjálfráðu viðhefir hann ekki þann
munnsðfnuð í rithætti, sem þar kem-
ur fram. .Og menn eru ekki svo
sneiddir allri sómatilfinningu ennþá,
að slíkt sé ávinningur nokkrum mál-
stað. ---
---------x--------
Menning og tfávaði
(Frh. frá 1. bls.
geta bent á, að verkamaður sem vinn
ur í verksmiðju komi meiru i verk
þess vegna en hann myndi ella.
Hitt er þó miklu sennilegra, að
maður fái meiru afrekað með sömu
eða jafnvel minni fyrirhöfn, þegar
taugakerfi hans hefir losast við auka
byrðina, sem á því hvílir af ónauðsyn
legum hávaða.
Allt þetta ys og þys höfuðstaðanna
ber ekki óskeikulan vott um þrot-
lausa starfsemi. Óhemju orku er
eytt í ekki neitt. Menn ana áfram
með taugakerfið í háspennu og eng-
spursmál. Þjóðræknisfélagið
stendur ekki né fellur á þeim
málum. Eg vík ef til vill, síð-
ar, að því, er mér hefir helzt
þótt horfa til vandræða. Eg
vona þá að þú sannfærist að
einhverju leyti omi það, að ég
hafi rétt fyrir mér, þótt við get
um ekki orðið meira sammála
að sinni.
Með beztu framtíðaróskum.
Winnipeg, 18. febr. 1929.
Sigfús Halldórs frá Höfndm.
Gerir stórt brauð eins og þetta úr
RobinHood
FLOUR
Ábyggileg peninga trygging í hverjum poka
inn veit, á hverju liggtir. Flýtirinn
og eyrðarleysið er komið inn í blóð-
ið. Það er vart, að nokkur hafi
tíma til að éta nema sem minnst og
gleypa þeir þá helzt í sig “hot dogs”
kaffi og “pie” og laxerpillur þess á
milli. . Slikir lífernishættir fá ekki
leitt til góðs.
Það er annað en auðvelt fyrir
hvern sem er, að halda jafnvægi sínu
og rósemi, þar sem allir eru á þind-
arlausum þönum fram og aftur og
þar sem ritvélasmellir, bókaskellir og
bjölluhringingar, bílagarg og spor-
vagnaskrölt, blandast saman í látlaus
um, taugadrepandi nið, er heimtar
hraða. Það eru ekki margir það vel
úr garði gerðir, að þeir fái staðist
slíkt árum saman án þess að láta á
sjá. Við megum því vera vægir i
dómum gagnvart þeim, sem kunna að
missa fótfestu um siðir og grípa til
þeirra örþrifaráða, að berja á dyrum
hjá Lykla-Pétri til að losa sál sína
úr víti háreistinnar.
Við, sem höfum fæðst og lifað þar
sem kyrð og friður ríkir, kunnum að
meta kyngi þagnar og getum tekið
undir með vitringnum, er kvað:
“Ö, þú kyrð, þú guðdómlega kyrð.”
Chicago, 111., jan. 1929.
S. Sörenson.
Peningunum aftur stungið í vasa bóndans
Á þeim stutta tima sem hveitisamlögin í Manitoba, Saskatchewan og Alberta hafa rekið
kornhlöðukaup á hveiti, hafa þau borgað félögum í samlaginu til baka, í auka ágóða upphæð er
nemur $4,671,570.
Samlags kornhlöðunum í Manitoba er stjórnað að nokkru með öðrum hætti en kornhlöðunum
í Sask. og Alberta. Félag heimakornhlaðanna (Local Pool Elevator Assaciation) í Manitoba
borgar upp fyrir hverja kornhlöðu á 10 árum með 10 prosent árlegri borgun. Og Manitoba sam-
lagið byrjaði ekki að eiga stærri kornhlöður (Terminal ElevatorsJ fyr en fyrir fáum mánuðum síð
an, nema kornhlöðuna í St. Boniface, og í þeim hefir ekki verið nein verðhækkun á minni upphæð
um en járnbrauta vagnhlössum, og leiðir af því,að aukaágóðinn hefir orðið minni í Manitoba
kornhlöðunum en í Saskatchewan og Alberta, ogengin auka ágóði hefir verið borgaður síðastliðið
ár í Manitoba.
Samlagskornhlöðurnar, h'óndla korn ódýrarafyri-r félagsmcnn sína, en kaupmannakórnhlöðurnar.
Samt hafa þær á tæpum þrem árum stungið aftur í vasa bænda svo feikilegri upphæð, að nærri
nemur fimm miljónum dollara, í aukaágóða fyrir félagsmenn sína fram yfir allan reksturskostnað.
Hve miklum auka ágóða hafa kaupmanna kornhlöðurnar gefið bændum, þeim er skiftu við þa?
Hve margar miljónir dala í ágóða hafa þeir aflað eigendunum? Hve mikið eiga nú þeir bændur
sem utan samlagsins standa í kornhlöðunum, sem þeir eru margsinnis búnir að borga fyrir með sínu
fé? Svarið er — núll — ekkert.
Þessi ágóði samlags kornhlaðanna er aðeiuc litið brot-af þeim miljónum dollara sem sam-
lagið hefir aftur stungjð í vasa bænda, í stað þess að margfalda upphæðina í bankareikningi korn-
kaupahéðanna. Enda þótt ómögulegt sé að sýna hve mikið meira kanadiskir bændur fá fyrir hveit-
ið síðan að samlagið byrjaði, vegna þess að samlagið hjálpar öllum kornframleiðendum, en tölur
fyrir síðastliðin þrjú ár sýna að félagar samlagsins fá frá fj'ógur til níu cents á bushchð í smávagns-
s'ölu meira, cn utanfélagsmenn fá, og hér um bil helmingur alls hveitis er þannig scldur.
Ef þú trúir því, að kornkaupmaðurinn geti betur varið peningum þínum og þurfi ágóðans af
viðskiftum þínum frcmur við cn þú — þá skiftið við kornkaupmanninn.
Ef yður vantar alian ágóðan, sem í því er falin að höndla korn yðar, i yðar en ekki annara
vasa -— þá gerist félagar samlagsins.
Canadian Co-Operative Wheat Producers Limited
Manitoba Wheat Pool, Saskatchewan Wheat Pool, Alberta Wheat Pool,
Winnipeg, Manitoba. Regina, Saskatchewan. Calgary, Alberta.
FARIÐ TIL ISLANDS 1930
á
1000 Ára Afmælishátíð
Álþingis Islendinga
Canadian Pacific járnbrautarfélagið og Canadian Pacific gufuskipafélagið óska að tilkynna
Islendingum, að þau hafi nú lokið við allar mögulegar ráðstafanir við fulltrúanefnd Al-
þingishátiðarinnar 1930 vestan hafs, viðvikjandi fólksflutningi í sambandi við hátíðina.
SKIP SIGLIR BEINT FRÁ
MONTREAL TIL REYKJAVÍKUR
Farþegja sem fýsir að heimsækja staði í Evrópu, eftir hátíðina, geta það einnig
{ ferðinni.
Þetta er óvanalega gott tækifæri til að sigla beint til
Islands, og til þess að vera viðstaddur á þessari þýð-
ingarmiklu hátíð 1930. Yðar eigin fulltrúar verða
með yður bæði til Islands og til baka.
Notið þetta tækifæri og sláist i förina, með hinum stóra
hópi Islendinga, sem heim fara.
Til frekari upplýsinga viðvikjandi kostnaði o. fl.
»núið yður til:
W. C. Casey, General Agent, Canadian
Pacific Steamships.
R. G. McNeillie, General Agent, Canadian
Pacific Railway.
Eða
J. J. Bildfell, formanns Heimferðarnefndarinnar,
708 Standard Bank Bldg., Winnipeg.
Canadian Pacific
ammcs^
Umkringir jorðina
Sérstakar Lestir
fara frá Winnipeg til Montreal
í sambandi við skipsferðimar.
Sérstakar Skemtanir
er verið að undirbúa á lestum
og skipum fyrir þá sem hátíð-
ina sækja.