Heimskringla - 20.02.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 20. FEBR., 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
Þessar andstæður hertogafrúar-
innar hvatti Ekkehard til enn meiri ástundun-
ar Hann las með miklum áhuga um kvold-
ið um það, er hinn ágæti Æneas tók að njósna
um háttu alla í Lybiu og hitti þá móður sína
Venus, sem búin var og vopnuð eins og mær
frá Spörtu—léttur bogi hékk frá öxl hennar,
blómieg>ur barmur hennar naumast hulinn af
kirtlinum, og hversu hún réð för sonar síns á
fund konungsdótturinnar í Tyriu. Þá las
hann ennfremur um það, er Æneas þekti að
lokum gyðjuna, móður sína, en það var þá of
seint og hann hrópaði árangurslaust á eftir
henni. En hún faldi hann samt sem áður í
þoku, en hann komst til borgarinnar nýju, þar
sem drotning Tyriinga var að reisa musteri
mikið og helgaði það Júnó. Og honum varð
starsýnt á myndirnar af orustunum fyrir fram-
an Trojuborg, sem málaðar voru á veggina, og
hann mintist fyrri afreksverka og hugur hans
hrestist við það. Og Didó sjálf, stjórnandi
landsins, kom og örfaði fólkið til vinnu og
skar úr málum þess með sanngirni.
“Hún stígur upp í hásætið fyrir framan
altarið; iðandi mannþröngin safnast fyrir
framan. Hún tekur við bænarskrám, mælir
lög, hlýðir á sérhvert mál og kveður upp
dóm; skiftir hlutverkum meðal manna, séu
þau jöfn, en lætur hlutkesti ráða, séu þau
ójöfn.”
“Lestu þetta aftur,” sagði hertogafrúin,
og lEkkehard fór aftur með setninguna.
“Er það ritað á þessa leið í bókinni?”
spurði hún. “Eg hefði ekki tekið það illa upp,
þótt þú hefðir skotið þessu inn sjálfur. Mér
fanst eg vera að hlýða á frásögn um mína eig-
in stjórn. Eg er sannarlega ánægð með konur
og karla skáldsins þíns.”
“í>að er vafalaust auðveldara að lýsa þeim
en guðunum,” mælti Ekkehard. ‘‘Það er svo
margvíslegt fólk í þessum heimi—
Hún gaf honum merki og hann lyfti bók-
inní upp aftur og las um það er félagar Æ-
neasar komu til drotningarinnar og báðu hana
um vernd og hversu þeir sungu foringja sínum
lof, en hann stóð þar sjáifur nærri, hulinn í
þokunni; um það er Dido veitti mönnunum
beina í borginni, en óskaði þess að stormurinn
fleygði Æneasi, foringja þeirra, einnig upp á
ströndina. Og um það er sterk löngun rak
Æneas til þ$ss að brjótast ut úr þoku bulunni..
En rétt í því að Ekkehard hóf að þýða
orðin— *
“Hann hafði naumast hafið mál sitt, er
skýin riðluðust.
Þokan leitaði upp og leystist sundur und -
an geislum dagsins.’’ Þá heyrðist þungt fóta-
tak í göngunum og Spazzo kom inn í herberg-
ið. Hann langaði til þess að sjá húsmóður
sína við námið. En að öllum líkindum hefir
hann setið lengi við vínbrúsa, því að hann var
voteygur og stamaði í kveðjunni. En ekki var
honum um að kenna þessar ástæður, því að
honum hafði fundist nefið á sér vera brenn-
andi heitt og hann klæjaði í það um morgun-
inn, en því verður ekki móti mælt, að þau
sjúkdómseinkenni b e r a jafnan vott um
drykkju kvöldið áður.
"Stattu kyr, þar sem þú ert!” hrópaði her-
togafrúin, ”og þú, Ekkehard, heldur lestrinum
áfram."
Ekkehard ias alvarlega og með miklum
áhei zlum—
“Foringi Trójumanna kom í ljós; höfð
inglegur ásýndum og hvíldi yfir honum kyr-
lát birta. Gyðjan, móðir hans, hafði mótað
lokka hans með eigin höndum, og gert bjart
yfir enni hans. Henni var að þakka tindr-
andi augun, og hún blés fjöri æskunnar á
ásjónu hans. Fagur var hann eins og fáguð
fílabeinsmynd, eða úr Parianmarmara,
skreytt með gulli: Þannig spratt hann fram
úr umlykjandi skýi, og var sem stöfuðu af
honum geislar. Og með hæverskri hógværð
mælti hann: Eg er sá, er þér leitið að;
stormurinn hrakti mig en eg bjarg lífi mínu
af skipreika á strönd Lybíu.’’
Spazzo stóð við dyrnar og vissi ekkert hvaðan
á sig stóð veðrið, en Praxedis reyndi að halda
niðri í sér hlátrinum.
‘‘Eg ætla að biðja þig þess,” mælti frúin,
að velja hentugri tíma, næst er þú kemur inn,
svo vér freistumst ekki til þess að ætla, að þú
sért Æneas frá Trójuborg, nýkominn af skips-
reika á strönd Lybiu.”
Spazzo kvaddi með töluvert áberandi
hraða.
‘‘Æneas frá Trójuborg!” muldraði hann
í barm sér á leiðinni út. “Skyldi enn einn
flugumaðurinn frá Rínarlöndum kominn og
þykjast vera af göfugustu ættum? Tróju-
borg? Umlykjandi ský? Æneas fra Trójn-
borg! Þú og eg skulúm reyna með okkur, er
vér hittumst! Dauði og djöfull!”
8. KAPITULI.
Adifax.
í kastalanum í Hohentwiel átti einnig um
þetta leyti drengur heima, að nafni Adifax.
Faðir hans og móðir, sem bæði voru látin,
höfðu verið þrælar, og hann hafði fengið að
leika lausum hala og þroskast eins og verkast
vildi. Fólkið í kastalanum skifti sér lítið af
honum—hann var samskonar hluti af heimil-
inu eins og graslaukurinn á húsþökunum eða
vafningsviðurinn á veggjunum. Honum var
falið að gæta geitanna, er hann stálpaðist, og
hann rak þær samvizkusamlega á morgnana
og sótti heim á kvöldin. Hann var feimið,
þögult barn, fölur yfirlitum og snöggkliptur,
því ekki máttu aðrir en frjálsbornir menn bera
langa lokka.
Adifax hafði mikið yndi af því á vorin,
þegar nýja laufið var að brjótast út á trjám og
runnum, að sitja úti undir beru lofti og skera
sér hijóðpípu úr nýja viðnum og blása í hana.
Það var einmanalegur, þunglyndislegur hljóm.
ur í blæstrinum, og frú Heiðveig sat úti á svöl-
um sínum einn daginn og hlustaði lengi á. Ef
til vill hefir verið einhver skyldleiki með skapi
hennar og hinu draumkenda lagi þennan dag,
því að hun lét kalla Adifax fyrir sig um kvöld-
ið, þegar hann kom heim með geiturnar, og
sagði honum að biðja sig bónar. Adifax bað
um að sér væri gefin iítil bjalla til þess að
hengja á eina geitina sína, sem Svartfætla var
nefnd.
Svartfætla fékk bjölluna litlu, og síðan
hafði ekkert markvert gerst í lífi Adifax.
Hann var bersýnilega að verða enn meira
mannfælinn og hafði hætt við hljóðpípuna vor-
ið áður.
Hann var að reka geiturnar sínar ofan
klettagil, bjartan sólskinsdag einn seint um
haustið; settist hann þá á klett og mændi út í
fjarska. Það glitraði á Constance-vatnið hinu-
megin við dökkan furuskóginn, og tréin í fjalls
hlíðinni stóðu í litaskrúða haustsins. Vindur
feykti rauðum laufunum í mestu kátínu, en
Adifax sat á steininum og grét beisklega.
Lítil telpa, að nafni Hadumoth, hirti um
þetta leiti um ailar gæsir og endur kastalans.
Móðir hennar hafði verið þerna í Hohentwiel,
föður sinn hafði hún aldrei séð. Hadumoth
var elskuleg lítil telpa, með rjóðar kinnar og
biá augu, og ljóst hár, sem hékk í tveimur
fléttum niður eftir bakinu. Hún gætti gæs-
anna vel og hélt þeim í góðri röð og reglu, og
þctt þær hefðu það til að teygja fram álkuna
að þeim, sem framhjá gengu, og garga eins og
heimskar kerlingar, þá dyrfðust þær aldrei að
breyta á móti vilja litlu húsmóðurinnar. Þær
röðuðu sér skipulega, þegar hún sveiflaði priki
sínu. Og oft var slegist í fylgd með geitum
Adifax, því að Hadumoth þótti vænt um geitn-
ahirðinn með snöggklipta hárið, og sat oft hjá
honum og mændi út í fjarskann. Geiturnar
og gæsirnar tóku eftir því hvernig háttað var
með húsbændurna og létu sér koma vel saman
líka.
y
Hadumoth rak einnig gæsir sínar þennan
haustdag ofan í gilið. Hún heyrði bjölluhljóm
inn skamt frá og skimaði umhverfis sig eftir
geitnahirðinum. Hún kom brátt auga á
hann, þar sem hann sat grátandi, og gekk yfir
um til hans, settist hjá honum og sagði:
‘‘Adifax, ef þú grætur, þá verð ég að
gráta með þér.”
Adifax reyndi að harka af sér við þessi
orð.
“Þú þarft ekki að gráta,” sagði hann,
‘‘en ég verð að gera það. Það er eitthvað
hérna inni í mér, sem kemur mér til þess að
gráta.’’
‘‘Hvað er það inni í þér, sem kemur þér
til að gráta?” spurði Hadumoth.
Drengurinn tók upp einn af 'steinunum,
sem lágu allstaðar umhverfis og brotnað
höfðu úr fjallsklettunum, og fleygði honum í
eina hrúguna. Steinninn var þunnur og það
kvað við er hann skall í.
“Heyrir þú þetta?”
“Já, ég heyrði það,” sagði Hadumoth.
“Það var sama hljóðið og æfinlega heyrist.’’
‘‘Skilur þú hljóðið?”
‘‘Nei.’.
“Já, en ég skil það, og þess vegna fer ég
að gráta,” sagði Adifax. ‘‘Eg sat á steini
þarna yfir í dalnum fyrir mörgum vikum síð-
an, og þá varð ég fyrst var við það — ég veit
ekki hvernig — en það hefir víst komið úr
djúpunum fyrir neðan. Og nú finnst mér
eins og augun í mér og eyrun séu alveg breytt,
og ég sé glitrandi glampa í lófunum á mér.
Eg heyri niðinn í vatni undir fótunum á mér,
þegar ég geng yfir engið, og ég sé æðarnar
renna í gegnum klettana, þegar ég stend við
þá, og ég heyrði hamarshögg o gsleggjuhögg
langt niðri, og það hljóta að vera dvergamir.
Afi minn hefir oft sagt mér frá þeim. Og
svo sé ég glóandi rautt ljós, sem skín þvert
í gegnum jörðina ...... Hadumoth, ég verð að
finna mikinn fjársjóð, og ég græt af því að
ég get ekki fundið hann.”
Hadumoth gerði krossmark fyrir sér.
i“Þú hefir orðið fyrir álögum,” sagði
hún. ‘‘Þú hefir sofið á jörðunni undir beru
lofti eftir sólsetur, og þá hefir einhver álf-
urinn náð valdi á þér. Bíddu við, ég þekki
annað, sem er betra en að gráta."
Hún hljóp upp brekkuna og kom rétt
strax aftur með skel fulla af vatni, oíurlitla
sápu, sem Praxedis hafði gefið henni, og nokk
ur strá. Hún bjó til froðu úr sápunni og
vatninu, tók eitt stráið sjálf, gaf Adifax ann-
að og mælti:
‘‘Vð skulum blása sápukúlur, eins og við
gerðum fyrrum. Manstu eftir því, þegar við
sátum einu sinni og blésum og blésum og
blésum, þangað til við gátum gert þær svo
stórar og fallegar og marglitar? Og þær
flugu alveg yfir dalinn og glitruðu eins og
regnbogi; og við fórum hér um bil að gráta
þegar þær brustu!”
Adifax tók þegjandi við stráinu og blés
sápukúlu. Hann hélt stráinu upp á móti
ljósinu, og kúlan hékk á endanum á því og
glitraði í sólinni, eins og nýr daggardropi.
“Manstu hvað þú sagðir Adifax,” hélt
telpan áfram, ‘‘einu feinni þegar við vorum
búin með allt sápuvatnið okkar, og það var
komið kveld og orðið dimmt, og allar stjörn-
urnar komnar út? Þú sagðir að stjörnurnar
værn líka sápukúlur og að guð sæti uppi á
háu fjalli og væri að blása þær, og að hann
gæti blásið fallegri kúlur en við gætum
gert...”
“Nei,” sagði Adifax, “ég man ekki eftir
því.”
Hann laut aftur höfði og tók að gráta.
‘‘Hvað þarf ég að gera til þess að finna
fjársjóðinn?” snökti hann.
“Vertu nú skynsamur, Adifax,” sagði
Hadumoth. “Hvað ætlar þú að gera við
fjársjóðinn ef þú fyndir hann?”
“Eg skyldi kaupa mér frelsi,” sagði dreng
urinn rólega, ‘‘og þér iíka; og ég skyldi kaupa
allt hertogadæmið af hertogafrúnni, og fjöll-
in líka, og allt sem í þeim er. Og ég skyldi
láta smíða gullkórónu handa þér, og gullbjöllu
fyrir sérhverja geit, og hljóðpípu úr fílabeini
og skíru gulli handa mér.......”
“Úr skíru gulli!” sagði Hadumoth hlæj-
andi. “Veiztu hvernig gull lítur út?”
Adifax lagði fingurinn á vörina. “Getur
þú þagað yfir leyndarmáli?”
Hún kinkaði áfjáð kollinum.
“Gefðu mér hönd þína upp á það.”
Hún rétti honum höndina.
‘‘Nú skal ég sýna þér hvemig gull lítur
út,” sagði smalinn, stakk hendinni í vasann
og dró upp gullplötu, í laginu eins og stór pen
ingur, en kúpt þó eins og skel Einhver hálf-
afmáð áletrun var grafin á hana. Það
glitraði á þetta og glampaði í sólskininu, enda
var þetta lireint guli. Hadumoth lét það
vega salt á sleikifingri sínum.
‘‘Eg fann þetta þarna úti í haganum eftir
þrumuveður,’’ sagði Adifax. “í hvert skifti
sem regnboginn er spentur yfir jörðina, koma
tveir englar og setja tvo litla gulldiska, þar
sem endarnir nema við jörðina, svo að þeir
þurfi ekki að standa á kaldri ^otri grundinni.
Og regnboginn skilur diskana eftir þegar hann
hverfur, því að það má ekki nota þá tvisvar
sinnum, svo regnboginn móðgist ekki.”
Hadumoth fór að halda að leikbróður
hennar myndi í raun og veru vera ætlað að
finna mikinn fjársjóð.
“Adifax,” sagði hún, og rétti honum aft-
ur regnbogadiskinn, “þetta kemur þér ekki að
gagni. Sá, sem ætlar sér að finna fjársjóð.
verður að þekkja töírana. Þeir standa vel
á verði þarna neðra, þeir sleppa engu, nema
þeir séu tilneyddir.”
“Já, töfrana!” sagði Adifax, með tárvot-
um augum. ‘‘Ef við vissum einungis .........’’
‘‘Hefir þú séð heilaga manninn, sem
kominn er í kastalann?” spurði Hadumoth.
“Nei.”
‘‘Heilagi maðurinn er búinn að vera fjóra
daga í kastalanum. Hann þekkir alla töfra.
Hann kom með stóra bók, sem hann les úr
fyrir frúna. í þesari bók er allt ritað: hvern-
ig eigi að ná valdi á völdum loftsins, og þeim,
sem eru í jörðunni, og eldi og vatni. Stóra
Friderun sagði húskörlunum frá því öllu sam-
an, og frá því að hertogafrúin hefði sent eft-
ir honum til þess að ríki hennar stækkaði og
stækkaði og hún gæti sjálf alltaf verið ung
og fögur og þyrfti aldrei að deyja.”
‘‘Eg fer til heilaga mannsins,” mælti
Adifax.
“En þeir lemja þig kannske,’’ sagði Hadu-
moth til viðvörunar.
“Þeir iemja mig ekki,” sagði hann. ‘‘Eg
veit 'um nokkuð, sem ég ætla að gefa honum,
ef hann segir mér töfrana.”
Það var orðið áliðið dags. Börnin stóðu
upp af steinunum, smöluðu saman geitunum
og gæsunum, og ráku heim í skipulegum röð-
um, eins og þetta væru hermenn, upp brekk-
una og inn í stíurnar.
Ekkehard las þetta sama kveld fyrir her-
togafrúna niðurlagið á fyrstu kviðunni, sem
Spazzo hafði ónáðað daginn áður. Hann las
um það er Didó, sem varð forviða að sjá
hetjuna birtast svona skyndilega, bauð hon-
um og félögum hans gistingu, og hertogafrú-
n kinkaöi samsinnandi kolli, er hún hlustaði
á orð Didós.—
“Því að ég hefi einnig, eins og þú, átt við
andstreymi að búa, þar til himininn fékk mér
þennan hvíldarstað. Eg lærði eins og þú.
gestur í framandi landi, að virða sorgir ann.
ara, sem skyldar voru mínum eigin.”
Þá kom að þeim hlutanum, er Æneas
sendir Archates aftur til skips til þess að
flytja fregnirnar um björgunina til sonar
hans Ascaniusar, því að honum unni faðirinn
um alla hluti fram. En í brjósti Venusar
vöknuðu nú nýjar bragða hugsanir. Hún
vildi kveikja eld ástarinnar til Æneasar í
brjósti Didós, og fyrir þá sök flutti hún Ascan-
ius til hinna fjarlægu landa í ítalíu. Síðan
gaf hún guði ástarinnar útlit hins unga kon-
ungssonar, og ástarguðin lagði frá sér vængi
sína, og fylgdist með Trójumönnum, sem væri
hann Ascaníus sjálfur, til hallarinnar í Kar-
tago og flýtti sér á fund drotningarinnar.
“Hlún tók hann að barmi sér og drakk í
sig fegurð hans. En vesalings Didó
vissi eigi hver gestur hennar var, hve
hættulegan guðdóm hún hafði dregið að
brjóst sér. En hann, minnugur bæna
móður sinnar, vinnur verk sitt í viðkvæm
um barmi hinnar fögru konu, mótar hjarta
hennar að nýju og þurkar út það, er hún
áður unni. Ástin til hins dána víkur fyrir
hinum nýja.”
“Hættu,” hrópaði frú Heiðveig. “Mér
virðist einnig ýmislegt skorta um skilninginn
í þessum hluta.”
‘‘Skorta?” tók Ekkehard upp eftir henni.
‘‘Hvaða ástæða er til þess að koma með
sjálfan guðinn Amor hingað?” mælti hún.
“Er það óhugsandi að mynd fyrra mannsins
þurkaðist út í brjósti ekkjunnar, án þess að
grípa til slægðar og bragða og áhrifa hans?"
“Ef guðin sjálfur veldur bneytingunni,”
mælti Ekkehard, ‘‘þá er Didó drotning þar
með afsökuð, réttlætt, ef svo mætti að orði
kveða. Eg hygg að þetta hafi vakað fyrir
skáldinu.”
Engin vafi er á því, að Ekkehard fannst
sjálfum þetta vera greindarleg athugun hjá
sér, en hertogafrúin reis á fætur.
‘Einmitt það,” sagði hún með nokkurri
þykkju, ‘‘það þurfti þá að leita að afsökun
fyrir hana! Það breytir óneitanlega tölu-
verðú.. Mér hafði ekki hugkvæmst það.
Góða nótt!”
Hún gekk hratt út úr herberginu, og
það var eins og ásökun fylgdi þytinum í kjól
hennar.
‘‘Þetta er einkennilegt,” hugsaði Ekke-
hard með sjálfum sér, en það er sannarlega
örðugleikum bundið að lesa Virgil með kven-
fólki.” Lengra komst hann ekki í hugleið-
ingum sínum.
Daginn eftir, er hann var á gangi í garð.
inum, kom Adit’ax smali til hans, lyfti upp
faldinum á kufli hans, kysti hann og leit svo
bænaraugum framan í hann.