Heimskringla - 03.04.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. APRÍL, 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld.
■ eftir I. von Scheffel.
Það var einkennileg óróleikatilfinning í
hvers manns brjósti. Landskjálfti getur gert
vart við sig Iangt í burtu, á einum staðnum
með því að lind þornar upp, á öðrum sést
hann á flugi hræddra fugla. Á sama hátt
gerir ófriður vart við komu sína fyrirfram.
Spazzo, sem oft hafði glatt sig við vín-
brúsann í febrúarmánuði, gekk nú um þungur
á brún og hugsandi.
“Þú verður að gera mér greiða,’’ sagði
hann kveld eitt við Ekkehard. l‘Eg sá í
draumi dauðann fisk fljóta á bakinu. Eg
ætla þess vegna að gera erfðaskrá mína.
Heimurinn er orðinn gamall og stendur ekki
nema á öðrum fætinum, og sá fóturinn læt-
ur bráölega undan líka. Og þá er úti um vín-
ið frá því' í liittifyrra! Vér erum ekki langt
frá þúsundáraríkinu, og höfum átt káta og
skemtilega æfi, og hver veit nema síðustu ár-
in verði svo viðburðarík, að reikna megi þau
sem tvöföld. En víst er um það, að mann-
kyninu getur ekki farið mikið meira fram.
Fróðleikurinn er orðinn svo mikill, að jafnvel
hér í kastalanum við Hohentwiel er að minnsta
kosti hálfur tugur af bókum í stafla, og ef
maður fær heilsusamlega hirtingu, þá hleypur
hann óðara til yfirvaldanna og ákærir, í stað
Jiess að brenna óvin sinn út úr húsi og heimili.
Þessu verður ekki viðbjargað! Og fyrst
þessu er svona háttað, hlýtur heimurinn bráð-
lega að líða undir lok.’’
‘‘En hver á að verða erfingi þinn, ef all-
ur heimurinn á að farast?” hafði Ekkehard
spurt.
Maður kom frá Ágsborg til Reichenau
með slæm tíðindi. Ulrik biskup hafði lofað
klaustrinu dýrmætum helgum dóm, hægri
handleggnum af St. Theopontus, skrýddum
silfri og dýrmætum gimsteinum. En nú
höfðu þau boð komiö frá honum, að landið
væri svo ótryggt, að hann þyrði ekki að senda
gjöfina.
Ábótinn sendi manninn til Hohentwiel til
þess að skýra hertogafrúnni frá því, hvernig
sakir stæðu.
‘‘Hvaða góðtíðindi færir þú?” spurði hún
manninn, er hann hafði verið leiddur inn til
hennar.
‘‘Eg færi litlar gleðifregnir, og vona ein-
ungis, að ég fari með aðrar betri héðan,’’ svar
aði hann. “Landvarnarmenn Svabíu eru
þegar undir vopnum, hver maður, sem á
spjót og skjöld hangandi á vegg sínum. Þeir
hafa stigið á hestbak og eru þegar á leiðinni
milli Dónár og Rín.’’
“Hver er óvinurinn?’’
9
“Gömlu kunningjarnir handan að: litlu
náungarnir með djúpsettu glirnurnar og
klumbunefin. Það verður bakmeiðsli á
mörgum klárnum okkar í vetur.”
Hann tók einkennilega lagaða skeifu upp
úr pússi sínu.
“Þekkið þér merkið? — Lítil skeifa og
lítill hestur, sverðsigð og skörp ör — fljótir
sem elding og aldrei kyrrir. Bjargi oss
drottinn frá þessum ófögnuði!”
*‘Húnarnir!’’ hrópaði hertogafrúin upp
fyrir sig.
“Mér er sama hvort þeir eru kallaðir
Húnar eða Ungverjar eða hungraðir,” mælti
sendimaðurinn. Pílagrímur biskup sendi boð
In frá Passau til Freising, og þaðan bárust oss
þau. . Þeir eru þegar komnir yfir Dóná og
flykkjast eins og engisprettur yfir allt Þýzka-
Jand. Þeir eru fljótir eins og væru þeir
vængjaðir djöflar! FYr nær þú vindinum á
sléttunni eða fuglinum í loftinu,” segir gamalt
máltæki. Taki hófsýki og heysótt klárana
þeirra litlu! Eg er hræddur um litla barnið
hennar systur minnar í Passau, fallegu litlu
Bertu......”
‘‘Þetta er óhugsandi,” sagði hertogafrú-
in. “Hafa þeir þegar gleymt boðunum, sem
greifarnir Erchanger og Berchtold sendu
þeim: Við höfum járn og sverð, og fimm
fingur á hendi. Vissulega var þetta barið
mægUega inn í þá í orustunni við Inn.”
“‘En þetta er einmitt ástæðan,” svaraði
'sendimaðurinn. Sá, sem eitt sinn hefir þeg-
ið hirtingu, kemur í annað sinn til þess að gefa
kirfingu. Og tíminn er breyttur. Greifun-
«m var launuð hreysti sín með því að þeiv
voru hálshöggnir litlu síðar. Og hver er nú
iíklegur til þess að taka að sér forystuna?”
“Vér þekkjum einnig þann veg, sem for-
feður vorir hafa gengið,” sagði hertogafrúin
stórlát.
Hún lét manninn frá Ágsborg frá sér fara
með gjöfum ,en lét kalla Ekkehard til sín.
“Virgill verður að fá að hvíla sig um
hríð,” sagði liún við hann og skýrði honum
frá hættunni sem yfir vofði af hendi Hún-
anna. Útlitið var vissulega ekki glæsilegt.
Höfðingjar landsins höfðu gleymt því í
innbyrðisdeilum sínum, hvernig þeir ættu að
koma sameinaðir fram; keisarinn, Saxi að
ætt, og enganvegin hrifinn um of af Svabíu-
búum, var að berjast einhversstaðar suður í
ítalíu, fjarri landamærum Þýzkalands. Fyrir
þá sök var vegurinn opinn að Constance-
vatninu, fyrir árásarmennina, sem öllum stóð
ógn og skelfing af. Árum saman höfðu hjarð
ir þeirra rutt sér eins og kvikindi inn í lönd-
in, sem Karlamagnús hafði skilið eftir undir
gagnslausri stjórn ónytjunga. Frá ströndum
Norðursjávarins, þar sem rústir Bremenborg-
ar báru vitni um árásina, og sUður á suður
odda Calabríu, þar sem hver einasti maður
varð áð greiða lausnargjald fyrir líf sitt, var
leið þeirra stráð merkjum elds og rána.
‘‘Sé hinn guðhræddi biskup Ulrik ekki
farin að sjá svipi, þá koma þeir bráðlega til
okkar. Hvað á að gera? Ganga til orustu
við þá? Hugrekki verður fífldirfska þegar
óvinurjnn er sterkur um of. Kaupa sér
frelsi með skattgreiðslu og lausnargjaldi ?
Aðrir hafa gert það, en vér höfum aðrar hug-
myndir um heiður og vansæmd. Loka oss
inni f kastalanum í Hohentwiel og skilja lands
byggðina eftir í höndum þeirra? Fólkið er
þegnar vorir, sem oss er skylt að vernda. Ráð
þú mér!”
‘‘Þekking mín er ekki til slíkra hluta,”
sagði Ekkehard raunamæddur.
Hertogafrúin varð æst.
“Ó, þú skólakennari!” sagði hún í ásök-
unarróm, “hvers vegna gerði himininn þig
ekki að hermanni? Það hefði verið miklu
nær!”
Ekkehard varð innilega særður við þessi
orð, og snéri við til þess að ganga á braut.
Orðin höfðu þrýst sér eins og ör inn í hug-
skot hans og sátu þar föst. Það var brot
af sannleika í þeim, og fyrir þá sök var sár-
ara á þau að hlýða.
‘‘Ekkehard!” hrópaði Heiðveig hertoga-
frú, “þú mátt ekki fara. Þú verður að
leggja fram þekkingu þfna í þjónustu lands
þíns, og það, sem þú ekki veist, verður þú
að læra. Eg skal senda þig til manns, sem
vel er að sér í þessum efnum — ef hann skyldi
reynast enn á lífi. Ert þú reiðubúinn til
þess að reka erindi mitt?”
Ekkehard hafði snúið sér við.
‘‘Eg hefi aldrei hikað við að þjóna hús-
móður minni,” mælti hann.
“Þú mátt ekki láta það á þig fá, þótl
hann kunni að taka kaldranalega og hrana
lega á móti þér. Hann hefir margt óréttlæt-
ið orðið að þola af hendi fyrri kynslóða, og
ný kynslóð er uppvaxinn, sem þekkir hann
ekki. Og þú mátt heldur ekki hneykslast
þótt þér virðist hann æfagamall og feitur.”
Ekkehard hafði hlýtt á með mikilli eftir-
tekt.
‘‘Eg skil ekki til fullnustu..’’ hóf hann
mál sitt.
‘‘Gerir ekkert til,” svaraði hertogafrúin.
‘‘Þú ferð á morgun til Sipplingen. En við
Uberlingenvatnið, þar sem klettarnir rísa
þráðbeint upp úr vatninu, eru hellar, sem
fyrritíðarmenn hafa höggið inn í hamrana og
notað fyrir bústaði. Leitaðu þar til þú verð-
ur var við reyk, og farðu þangað, er þú sérð
hann koma út úr berginu. Þar munt þú
finna manninn, sem ég á við. Talaðu við
hann um þetta Húna-mál.”
‘‘Hver er hann, þessi, sem frú mín sendir
mig til?” spurði Ekkehard áfjáður.
‘‘Til öldungsins í Heiöarhelli,”’ svaraði
Heiðveig hertogafrú. ‘‘Hér þekkist hann
ekki undir öðru nafni.”
“En bíddu við,” hélt hún áfram. “Eg
verð að gefa þér leiðarorðið, svo að hann neiti
þér ekki inngöngu.”
Hún lauk upp skáp og leitaði innan um
skrautgripi og allskonar glingur, þar til hún
fann dálítið spjald, sem orð voru krotuð á.
“Þú verður að segja þessi orð við hann,
og það með, að ég sendi honum kæra kveðju.”
Ekkehard leit á spjaldið. Á það voru
rituð þessi tvö latnesku orð: “Neque enim!”
og annað ekki.
‘‘En það er engin meining í þessu,”
mælti hann.
‘‘Það gerir ekkert til. Öldungurinn veit
vel hvað þau eiga að merkja fyrir hann.”
“Ekkehard var riðinn út úr hallargarð-
inum áður en haninn galaði næsta morgun.
Kaldur morgunsvalinn lék um andlit hans og
hann dró hettuna fastar að sér.
‘‘Hvers vegna gerði himininn þig ekki að
hermanni. Það hefði verið miklu nær.”1
Orð hertogafrúarinnar létu hann ekki í friði
og þau örfuðu hann og hertu skap hans.
“Þegar hættan kemur, skal hún ekki finna
skólakennarann yfir bókum sínum,” hugsaði
hann með sjálfum sér.
Hesturinn brokkaði liðlega, og eftir nokk
urar klukkustundir var hann kominn yfir
skógarhæðarnar, sem greina Untei/æe frá
Uberlingervatni. Frá búgarðinum, sem her-
toginn frá Sernatingen átti, glitraði á bláar
öldur vatnsins, eins og þær væru að heilsa hon
um. Hann skildi hestinn sinn þarna eftir
hjá bóndanum og gekk eftir stignum, sem lá
meðfram ströndinni.
Hann nam stundarkorn staðar á háum
kletti, gagntekinn af sjóninni, sem blasti við
honum. Framundan lá vatnsflöturinn og
langt í fjarska voru Rhætian-Alparnir eins og
krystallsveggur og bar við himinn.
En þar sem klettarnir úr sandsteinin-
um risu lóðréttir upp úr vatninu snéri vegur-
inn upp á við. Þrep höfðu verið höggin í
klettinn til þess að gera leiðina greiðfærari.
Hér og þar sáust rifur á klettinum og rufu á
þann hátt tilbreytingarleysi veggsins og
■sýndi Ekkehard hvar óþekktii' menn höfðu
gert sér hæli á dögum rómverska keisaradæm-
isins, líkt og katabombur væri. Það var
þreytandi að klifra þarna upp, en Ekkehard
hafði ekki lengi farið, er hann kom upp á dá-
litla ferhyrnda grasi gróna flöt, nokkur fet í
þvermál. Og nú blasti við honum op á klett
inum um sex fet á hæð. Út úr opinu skauzt
stór svartur hundur og gelti ákaft. Hann
nam staðar tvö fet frá Ekkehard, urraði
grimmilega og var sýnilega albúinn að ráða á
hann, ef hann skyldi þoka sér nær. Honum
leizt alls ekki á blikuna. Ógerningur var að
hopa undan, og hann var óvopnaður. Eini
kosturinn var að standa þarna hreyfingarlaus
og horfast í augu við óvininn, þar til nokkurum
augnablikum síöar að mannsandlit kom í ljós
í annari skoru, og var maðurinn gráhærður,
hvasseygður og með rauðleitt skegg.
‘‘Kallaðu á hundinn þinn aftur,” hrópaði
Ekkehard, en maðurinn hvarf og var með
spjót í hendi, er hann kom aftur í ljós.
‘‘Niður, Mummolin!” hrópaði hann.
Stóri hundurinn hiýddi nauðugur og
ekki skreiddist hann burtu fyr en maðurinn
ógnaði honum með spjóti sínu, og urraði hann
þó er hann fór.
“Það ætti að drepa hundinn þinn og
hengja hann níu fet uppi yfir dyrum þínum,
þangað til hann rotnar og fellur ofan í haus-
inn á þér,” sagði Ekkehard reiður. ‘‘Hann
var nærri því búinn að hrinda mér ofan í
vatnið!”
Hann leit um leið aftur fyrir sig, þar sem
hamarinn gekk þverhnýptur ofan í vatnið.
“Lög Alemanna gilda ekki hér í hellinum
við vatnið,” svaraði gamli maðurinn þótta
lega. ‘‘Hjá oss gildir þetta: í tólf feta fjar-
lægð eða vér kljúfum á þér hausinn!”
Ekkehard bar sig til eins og hann ætlaði
að halda áfram.
“Nem staðar!” hrópaði gamli maðurinn
og hóf upp spjótið. ‘‘Ekkert liggur á! Hvert
á að halda?”
“Til Öldungsins í Heiðarhelli.”
‘‘Til Öldungsins í Heiðarhelli!” tók hinn
upp eftir honum reiðilega. “Getur þú ekki
talað virðulegar um þann, sem hér á heima.
en þetta, þú guli hettukarl?”
“Eg þekki ekkert annað nafn,” svaraði
Ekkehard dálítið ringlaður. ‘‘Mér var falið
að heilsa honum með orðunum: Neque en
im!"
‘‘Þetta kann ég betur við,” sagði gamli
maðurinn vingjarnlega og rétti honum hend-
ina. ‘‘Hvaðan ber þig að?”
“Frá Hohentwiel. Mér var sagt að
segja þér....”
“Hættu! Eg er ekki sá er þú leitar að.
Eg er einungis þjónn hans, Rauching. Eg
skal tilkynna komu þína.” t
Þegar hugsað var til veggjanna úr berum
steini og til hundsins, mátti virðast óþarfi að
hafa svona mikið við. En Ekkehard beið fyr
ir utan, og eftir stundarbið, sem ef til vill hefir
verið notuð til þess að undirbúa komu hans,
kom Rauching aftur í ljós og mælti —
‘‘Gerðu svo vel að ganga inn.”
Þeir gengu saman inn göng, sem víkkuðu
lengst inni og lukust upp inn í stórt herbergi,
sem höggið hafði verið inn í klettinn með
mannahöndum. Hátt var undir loft og loftið
hvelft, en veggir þiljaðir með óhefluðum við.
Gluggamir voru víðir og loftgott inni. En út
um gluggana sást rönd af vatmnu og skógar-
belti umhverfis. Hlýir sólargeislar skinu
inn og lýstu upp hellinn. Brot af stein-
bekkjum lágu hér og þar, en rétt hjá gluggan
um var steinstóll með háu baki, og minnti
hann nokkuð í biskupsstól í kirkju. í stóln-
um sat maður, einkennilegur og næsta fyrir-
ferðamikill. Risavaxið höfuðið hvíldi þungt
á milli breiðrá herða. Brá og kinnar voru
með djúpum hrukkum, fáeinir lokkar liðuðust^
um gagnaugun og munnurinn var því næst
tannlaus. Maðurinn virtist ót.rúlega gamall.
Á öxlum hans var kápugarmur og bar þess
sýnileg merki, að oft hafði hann verið bætt-
ur. Illa sniðna skinnskó hafði hann á fót-
um og við hlið hans lá gamall hattur og var
fóðraður með þvældu refaskinni. Skáktafl
með útskornum fílabeinsmönnum var á hillu,
er höggin hafði verið í herbergið. Tafl-
leiknum var sýnilega nýlokið, því að konungur
inn stóð þar mátaður af riddara og tveimur
biskupum.
‘‘Hver kemur til hans, sem gleymdur er?”
spurði öldungurinn með mjórri röddu.
Ekkehard laut honum og skýrði honum
frá nafni sínu og hver hefði sent hann.
‘‘Þú hefir komið með illt leiðarboð með
þér. Talar fólk enn um Luitward frá Ver-
celli?”
‘‘Bölvi guð sál hans urn alla eilífð!”
bætti Rauching við.
“Eg hefi aldrei heyrt hans getið,” svar-
aði Ekkehard.
“Rauching, segðu honum frá því, hver Luit
ward var. Það færi illa á því, ef rnenn
gleymdu honum með öllu.”
“Hann var sá mesti níðingur, er sólin
liefir nokkuru sinni skinið á,” svaraði Rauch-
ing.
“Segðu honum líka, hvað neque enim á
að þýða.”
“Ekkert þakklæti er til í heiminum, og
jafnvel bezti vinur keisarans er svikari.”
‘‘Jafnvel sá bezti svikari,” tók öldungur-
inn upp eftir honum og varð hugsi. Honum
var litið á taflið.
“Mátaöur! ó, já,” þuldi hann j barm sér,
mátaður af biskupi og riddara!”
Hann krefti hnefann og virtist ætla að
stökkva á fætur, en féll í þess stað aftur niður,
andvarpaði þungan og lét þungt höfuðið falla
fram í sinaberar hendur sér.
“Þessi höfuðverkur,” stundi hann.
“Þessi bölvaður höfuðverkur!”
“Mummolín!” kallaði Rauching.
Hundurinn stóri ruddist inn og þegar
hann sá að öldungurinn laut höfði sínu svo
lágt, þá skreið hann að honum og sleikti enn-
ið á honum.
“Þetta er nóg,” sagði öldungurinn eftir
nokkura stund og rétti sig upp aftur.
‘Ertu veikur?” spurði Ekkehard í sam.
úðarfullum róm.
•
“Veikur?” sagði öldungurinn. “Má
vera að það sé einhverskonar sjúkdómur
Þetta hefir svo lengi þjáð mig, að nú er það
orðið líkast gömlum vini. Hefir þú nokkuru
sinni þjáðst af höfuðverk? Eg ræð þér til
þess að ganga aldrei í orustu, þegar þér er illt
í höfðinu, né gera friðarsamning. Höfuð-
verkurinn getur kostað þig ríkið.”
“Gæti ekki einhver læknir.......” hóf
Ekkehard máls.
ÖIl vizka læknanna hefir að engu haldi
komið, hvað mig snertir. Þeir þafa gert það,
sem þeir hafa bezt getað fyrir mig.”
Hann benti á enni sér þar, sem tvö göm-
ul ör lágu þvert yfir annað.
“Sérðu þessi merki? Ef þeir fyrirskipa
þetta fyrir þig, þá skaltu ekki játa því. Þeir
hengdu mig upp á fótunum, á unglingsáruin
mínurn, og gerðu tvo skurði á höfði mér.
Þeir tóku burtu nokkuð af blóði mínu og nokk
uð af heila, en það gagnaði mér ekki!"
“í Cremona — Zedekias hét hann, heb-
reski spekingurinn — ráðfærðu þeir sig við
stjörnurnar og létu mig liggja undir mór-
berjatré um miðnættið. Og þeir þuldu langar
særingar og ráku hinn illa höfuðverk inn í
tréið — en það gagnaði mér ekki!”