Heimskringla - 24.07.1929, Side 4

4. BLADStÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 24, JÚU, 1929
Heimsktrtngla
(StotnoV 188«)
Knar it I liTerJom mltjTlkoíe**.
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
8tu o( 855 SARGENT AVE . WISÍiVIPKG
TAUSIMI: 80 537
Ver* blaflslns er »3.00 Argangurlnn borg-
Ut fyrlrfram. Allar borganir sendtst
the viking pieess ltd.
•IGEtrS HALLDÓRS frá Höfmim
Bltstjórl.
UtaoAekrllt tll biabatnai
THI VIKIVG PRESS, Ltd., Box «105
Utanáakrltt »11 rltatfOranai_
■DITOft HEIMSKRlVGUA, BM 8105
WIWIPEG, MAJf.
"Haimsltringla is prublishea by
Tke Vlklng Preaa Ltd.
and prlnted by
CITV PRIVTIVG A PUBUISHIiVQ CO.
i58-855 Sarieent Ate., Wlnnlpeg, Mnn.
Telephonet .80 58 T
WINNIPEG, 24, JÚLl, 1929
“Hámark
svívirðingarinnar.
99
er fyrirsögn greinar, er 18. júní síðastlið-
inn birtist í “Framtíðinni,” blaði,—ef blað
skyldi kalla, — nýstofnuðu í höfuðstað
Islands.
Áminnst grein er í sjálfu sér ekki orsök
þess máls, er hér fer á eftir, þótt hún geri
menn og málefni hér vestra að umtals-
efni, á þann hátt, að fyrirsögnin væri eina
rétta. lýsingin á henni, ef nokkurt minsta
mark væri mögulegt að taka á henni eða
höfundi hennar. Greinin sjálf, slíkur ó-
þverri, er ekki viðlits, hvað þá heldur um-
tals, virðandi. En einhverjir dánumenn,
vestur-íslenskir, (hér í Wpeg?), hafa gert
tilraun til þess að nota þenna þokka í róg-
vefinn, er svo kappsamlega hefir verið
ofinn í heilt ár, til þess að ónýta starf
Heimfaranefndarinnar; spilla fyrir heim-
för Vestur-íslendinga 1930. Sú tilráun er
þann veg vaxin, að hún verðskuldar fýlli-
lega fyrirsögn greinarinnar: “Hámark
svívirðingarinnar,” sem skírnarnafn,
þrátt fyrir allar þær tilraunir, sömu teg-
undar, er gerðar hafa verið af samskonar
“tilraunamönnum” síðastliðið ár.
Um nokkrar þær tilraunir er vestur-
íslenzkum lesendum þegar kunnugt. En
ekki nema örfáum um þær, sem and-
styggilegastar hafa gerðar verið. Og það
þarf enginn að ætla, að hinn nýbakaði
‘‘sagna”-ritari Lögbergs, hr. H. A. Berg-
man, K.C. telji þær fram í skrifum sínum.
En það er ekki víst, að hann verði látinn
einn um að skrifa sögu heimferðarmál ■
sins. Það mætti vel svo fara, að á sínum
tíma verði flett æði mikið rækilegar en
gert hefir verið ofan af atferli hans og fé-
laga hans í því máli. Þá mun Vestur-ís-
lendingum í alvöru gefa á að líta “þjóð-
heiðurs”-verndunarstarfsemi þeirra lags-
bræðra. '
* * *
Fyrnefnd "Framtíðar”-grein er rituð
af ritstjóra “Framtíðarinnar,” Jóhannesl
nokkrum Stefánssyni. Er hann jafn vel
þekktur vestan hafs, sem austan, bæði
undir ýmsum kenningarnöfnum, er al-
menningur hefir gefið honum, svo sem
“Jóhannes maður,” “Jóhannes Napól-
eon,” o.s.frv., og undir þeim nöfnum er
hann hefir notað sjálfur við ritstörf sín.
, Sem ‘‘Emil V. Summerleaf” ritaði hann
skáldsöguna frægu, hér vestanhafs, “Love
and Pride,” þar sem hann, meðal annars
breytti nafni Dr. Brandson svo andstyggi-
lega að ekki er eftir hafandi, ekki sízt nú,
er einstaka menn eru orðnir svo fínir, að
þeir fá spennu af algengum, hispurslaus-
um orðatiltækjum alþýðu. Sem Jóhannes
Stefánson ritaði hann bækiinginn “Amer-
íka í ljósi sannleikans,” þar sem meðal
annars óþverra, um Vestur-íslendinga, er
svo viðbjóðsleg lýsing á æfiferli Dr. Sig.
Júl. Jóhannessonar, að því síður er eftir
hafandi. Og sem J. S. Birkiland ritar
hann þessa “Framtíðar”-grein. Fyrir-
sögnin er á þessa leið:
Hámark svívirðinearinnar.
tækist, ef unnt er, að ginna fslendinga
þangað að nýju.
VESTUR-fSLENDINGUR GERIST
LANDRÁÐAMAÐUR GAGNVART
FÓSTURJORÐU SINNI
og meðlimir 5 manna nefndar og aðrir
samþykkja þetta til þess ag geta fengið
lítilvægan styrk — aðeins eitt þúsund
dollara í þrjú ár — úr fjárhirzlu Mani-
toba-fylkis. Jón J. Bíldfell gerir þann
samning við forsætisráðgjafann, að al-
þingishátíðin skuli notuð sem auglýs-
ing fyrir Manitoba, svo að á þann hátt
Fyrir eina skitna þúsund dollara lof-
ar Jón J. Bíldfell fyrir hönd allra Vestur
fslendinga svokallaðra, er ferðast hing-
að um það leytj er alþingishátíðin verð-
ur haldin,
AÐ SVIKJA FÓSTURJÖRÐINA f
TRYGGÐUM.*
Eins og sjá má á öðrum stað hér í
blaðinu, hefir nú einhver labbakútur, eða
einhverjir labbakútar, vestur-íslenzkir;
auðsjánlega menn, er sérstaklega láta sér
annt um þjóðarsómann margumrædda;
símað ofanskráða fyrirsögn Jóhannesar
þessa vesalings, til aðalskrifstofu Cunard-
fglagsins í New York, að henni yrði komið
á framfæri við æðstu menn C P. R. félag-
sins miklá, er Heimfararnefndin hefir sam
ið við. Það er sæmilega auðvelt, að geta
sér til í eýðurnar um það, að sú skýrsla
hafi, beinlínis eða óbeinlínis, verið látin
fylgja skeytinu, að Cunard-félagið hlyti
að standa í þeirri trú, að á bak við þessa
fyrirsögn stæði að minsta kosti álit ein-
hverra, ef ekki allmargra, mikilsmetinna
manna á íslandi. Er það auðsætt af því,
að svo merkt félag, sem Cunard er, hefði
ekki farið að skila þessu í hendur C. P. R.,
ef það hefði haft minnstu hugmynd um
það, að þessi fyrirsögn og greinin, er
henni fylgir, hefði flotið úr penna vesa
lings manns, er allir, er til þekkja, austan
hafs og vestan, að því er menn helzt vita,
álíta stór-skaddaðan á geðsmununum.
En til hvers er nú þetta auðvirðilega
óþokkabragð leikið héðan frá Winnipeg?
Þeirri spumingu er fljótsvarað: Það
er, að svo komnu, síðasta örþrifabragðið
riðið á ófrægingar og rægingarlopann, er
sífellt hefir verið spunninn héðan úr
Winnipeg um Heimfaranefndina, til hinna
og þessara aðilja, síðastliðið ár, til þess
að reyna að spilla fyrir h(eimlförinni, í
þeirri heimskulegu von, að takast mætti
að fá C. P. R. til þess að rjúfa gerða sam-
ninga, þegar útséð var um að mögulegt
væri, með hverskonar slagorðum, láta-
látum bg yfirdrepsskap, að hræða meiri
hluta Vestur-lslendinga frá fullu trausti
till Heimfararnefndarinnar.
Þegar þær tilraunir mishepnuðust
svo bersýnilega, þá hefir einhverju mann-
vitinu dottið þessi síðasta drengskapartil-
raun í hug, að reyna læða þeirri hugmynd
að hinum tveim miklui flutninga-félögum,
að allt væri komið í óefni; varmenskan
væri svo öflug meðal Vestur-íslendinga,
og þá auðvitað sérstaklega meðal Heim-
fararnefndarinnar, að hún, og það álit, er
hún hefði skapað á íslandi, væri búið að
tvístra þeim svo gjörsamlega, að ferðin
væri ekki með nefndinni farandi. Og til
þess að sanna þetta, er svo, þrátt fyrir
fulla vitneskju um það hver maðurinn er,
gripið til svívirðinga vesalings Jóhannesar
Stefánssonar, (alias J. S. Birkiland, alias
Emil V. Summerleaf, o.s.frv.), um Vestur.
Islendinga, Heimfararnefndina, formann
hennar og forsætisráðherra Manitoba-
fylkis. Það má með sanni segja, að þann
labbakút, er með skeytinu kom þessum
þokka um þjóðbræður sína, á framfæri
við mikilsmetna menn annarar þjóðar.eins
og mark væri takandi á “Framtíðinni,”
hefir ekki brostið kjark til þess: “til botns
hverja andstyggð að súpa.” —
* * *
í fljótu bragði virðist vafasamt, hvort
frekar hafi borið að undrast fólskuna eða
heimskuna, sem harðast hefir ráðist að
Heimfararnefndiná. En við örlitla athifg-
un.virðist þó heimskan langt um‘ ‘aðdáun-
ar’verðari.er á alt er litið.. Heiftin og fól-
skan, sem hér í Winhipeg hefir komið
fram gegn nefndinni, og enginn utanbæ-
jarmaður getur gert sér fyllilega í hugar-
lund, er oss skiljanleg, er til þess vitum.
að þar eiga hlut að máli menn, er finna
til, þess, að þeir berjast fyrir málstað, er
fer síhrakandi í áliti allra góðra drengja
meðal áhorfenda. En oss flestum "geng-
ur allt lakara að skilja” ofurmagn heimsk-
unnar, eins og það hefir komið hér fram,
einstakra manna á milli, áður og síðan.
Manni fannst nóg til um það í fyrrasumar
og í vetur, er varla leið svo vika, að ekki
* Á eftir þessari fyrirsögn “skýrir” svo
iöng grein málið. Byrjar hún svo: “Þótt
sá, er þekkir Vestur.íslendinga svo-kall-
aða, þurfi ekki að furða sig á samsæri
Jóns J. Ríldfells og forsætisráðgjafans í
Manitoba.....” Ennfremur er V.-lsl. lýst
svo meðal annars: “Slíks og þvílíks er
heldur ekki að vænta af neinum öðrum,
en fólki, sem hefir alið aldur sinn í Amer-
íku....... Líf þeirra er í réttum skil-
ningi fiekkað fórnarblóði auðtrúa íslend-
inga, o.s.frv. o.s.frv,”
Illar ættarfylgjur.
Frægstu menn í fyrri daga
feldu siysa þý,
“gömul að vísu sú er saga
samt er hún ávalt ný”.
íslendinga — að Urðar boði -
óhapp margt fékk hent;
hjerna vestra á sama soði
sig þeir hafa brent.
Nú fyrst, þeirra samlífssýki
sést hvað hefir stutt.
Mörð og Gissur Móra’ í líki
með sér höfðu flutt.
Ei er furða títt þó trosni
tengsli er binda frið.
Hvenær ætli að þeir losni
ættar-drauga við?
Þorskabítur.
fullyrtu einhverjir strætishorna og kaffi-
básaspekingar, að nú myndi hr. Hv A.
Bergman, K. C., draga ritstjóra Heims-
kringlu fyrir lög og dóm, til stórsekta,
fyrir hverja grein um Ingólfsmálið, er lög-
maðurinn vakti upp, sæilar minningar,
þótt hverjum meðalgreindum manni hlyti
að vera auðsætt, að ekkert lögsóknarhæft
var í þeim greinum. Manni hefir fundist
enn meira til um það undanfarið, við að
heyra og frétta af hundakætinni og hinu
offorslega státi einstakra óvina Heimfar-
arnefndarinnar yfir því, að nú ætlaði C.
P. R. á næstunni “að reka Jón Bíldfell;”
að rjúfa alla samninga við Heimfarar-
nefndina, eða væri búið að því; að nú
fengju Heimfararnefndarmenn ekki flutn-
ing heim, nema þeir lofuðu hátíðlega Dr.
Brandson, að skiia aftur öllu “styrkfé,”
o.s.frv., o.s.frv,, aðra slíka vitleysu,—þótt
hver heilvita maður hefði mátt segja
sjálfum sér, að félag, slíkt sem C. P. R.
gengur ekki á gerða samninga fyrir
slúðursögur einar, þótt því fcunni að þykja
fróðlegt að vita, hvað liggi til grundvall-
ar fyrir áróðri þeim, er samningsaðilar
þess verða fyrir.
Margt fleira mætti fram telja. En
mest af öllu hlýtur mönnum að finnast til
um það ofurmagn einfeldninnar, að mað-
ur nú ekki tali um sjálfsvirðinguna og
cftengskapinn, er knúið getur einhvern ís-
lending, sem er þó það pennafær, að hann
treystir sér til þess að senda símskeyti
snarað af íslenzku á ensku, til þess að
gera sig svo auðvirðilegan, að koma á
framfæri öðru eins skrifi og greinarhaus
aumingja Jóhannesar Stefánssonar, þjóð-
bræðrum sínum til svívirðu og manni til
stöðumissis, ef unnt væri. Því svo mikið
vit hefði þó það lítilmenni átt að hafa, er
skeytið sendi, að honum hefði ekki verið
með öllu óskiljanlegt, að eftir slíku strák-
skaparbragði myndi verða gengið. Og að
með því tækist honum það eitt, að ríða
hengingarólina að sínum eigin hálsi, eins
og nú er, sem betur fer, á daginn komið.
Wpeg., 23. júlí, 1929.
Sigfús Halldórs frá Hijfnum.
ÞjóÖhátíðin 1930.
í New York Herald Tribune, 14. júlí
s.l. birtist ritstjórnargrein um þjóðhátíð-
ina á íslandi 1930. Getur blaðið um sam-
þykt Congressins um að senda fimm full-
trúa til íslands á komandi vori og að gefa
landinu eirlíkneski af Leifi Eiríkssyni,
sem enginn sögulegur vafi geti leikið á að
Jtomið hafi til Norður-Ameríku, þótt um
hitt kunni að mega lengi deila, hver fyrst
ur hafi fundið landið. En þessi staðreynd
sé nægileg til þess, að Ameríka hljóti að
veita mikla athygli þjóðhátíð íslands 1930.
Og þar sem nú samþykt þessa efnis hafi
verið gerð í Congressinu, sé um að gera
að þátt-taka Bandaríkjanna verði sem
allra myndarlegust og veki sem mesta
almenna eftirtekt. Síðan er minnst á
þátt-töku Bandaríkjanna í þjóð-hátíð ís-
lands 1874 og rannsóknir þær sem síðan
hafi verið gerðar um feiðir norrænna
manna til Ameríku. Getur þar meðal
annars um rannsóknir Rasmus P. Ander-
sons, fyrrum sendiherra Bandaríkjanna í
Danmörku, um sögu Leifs Eiríkssonar og
ritgerðir Miss Kitty Cheatham um nor-
rænt landnám á Vínlandi. — Miss Kitty
Cheatham hefir mjög nýlega (9.júlí) ritað
Janga grein um þetta efni í “The Nash-
ville Tennesseean,” þar sem hún fullyrðir
að Burtness lögin sýni að fullu vilja
Bandaríkja þjóðarinnar að gefa Leifi
Eiríkssyni heiðurinn af fundi Ameríku.
Grundvöllur frjáls-
lyndar trúarskoðunar.
Fyrirlestur fluttur á kirkjuþingi í
Riverton, 28 júní af Séra Ben-
jamín Kristjánssyni *
DODD’S
KIDNEYJ
Formáli. Svo kann að viröast aö
ég færist ekki all-lítið í fang, aö taka
hér til umræðu grundvallaratriöi,
frjálslyndrar trúarskoöunar. Efnið
er yfirigripsmikiö og vandi meö þaö
aö fara í stuttu máli, svo aö því sé
gerð hæfileg skil, enda er svo háttaö
um öll trúarefni, aö þar vill jafnan
bera mjög í sundur um skoðanir og
menn verða erfiö'lega á eitt sáttir.
Nær þetta eigi aðeins til strangtrúar-
flokka allra og rétt-trúnaðar, heldur
einnig til ýmissa þeirra trúarhreyf-
inga, sem frjálslyndari teljast. Þær
eru jafnoft ósamþykkar sin á millum
og eigi ávalt sanngjarnar í garð and-
stæöinga sinna, þótt þær heimti ó-
skorað frelsi sér til handa. Er það
mála sannast, að hver einasti sér-
trúarflokkur, sem klofnaö hefur frá
stærri móðurkirkju, hefir átt þessa
tegund frjálslyndis, hefir fundiö í
þann svipinn hversu nauösynlegt það
er hugsun mannsins, að geta brotist
undan járnhæl drotnandi trúaraga og
heföarvalds til eiginnar sannfæringar
og sáluhjálparvonar. Ef til vill hef-
ir aldrei boriö eins mikiö á þessari
tegund frjálslyndis og nú í heiminum.
Jafnótt og almenn mentun hefir farið í
vöxt oig vísindin hafa fært út kvíarnar
unir mannsandinn sér ver viö tjóður-
hæl trúarvanans og hlekkirnir, sem
fáfræöi og hugleysi bræöa um and-
legan skilning hans taka að hrökkva
sundur hver af öörum. Mannsand-
inn er stöðugt að öðlast meiri dirfð
í sannleiksleit sinni og áskilja sér
fullkomnari réttindi til hverrar skoð-
unar, sem hugurinn býöur. En þær
sundurleitu skoðanir, sem komist er
að, verða þá æöi oft aö ásteytingar-
steini og hneykslunarhellu. Gildir
þetta eigi aðeins um hina almennu
kaþólsku kirkju, sem leggur alla stund
á aö standa í staö og hagga hvergi
við gömlum skoöunum, heldur og um
ýmsa hina frjálslyndari flokka. Er
hættan jafnvel meiri aö þeim lendi
saman í vonlausri miskliö, eins og
saigan hefir greinilega sýnt. Páll
postuli andmælti Pétri upp í opið
geðið, Lúther fordæmdi Erasmus frá
Rotterdam, Calvin lét brenna
Servetus, Kant andmælti guöshug-
mynd Voltairs og þannig mætti lengi
telja.
Sumir hafa jafnvel gengiö svo
langt aö telja aö trúarbrögðin sé lítiö
annað en firrur tómar heilaspuni
manna, sem bygðar séu á persónuleg-
um óskum þeirra og barnalegum hug-
myndum, erfðum frá forfeðrunum,
en sumpart á allskonar ofskynjunum
og vitleysu. Hefi ég lesið eigi all-
fáar ritgeröir sprenglxröra manna
um þessi efni í vetur, sem hnigið hafa
í þá átt aö sjálfsagt sé og nú sé kom-
inn tími til, aö leggja niður öll trúar-
brögð í venjulegum skilningi þess
orös, því að menningin sé nú orðin
of mikil til þess að þar sé nokkur-
staðar rúm fyrir trúarhugmyndir.
Vera má að menningin komist ein-
hvern tíma á það stig að menn týni
sál sinni í hávaða hennar og véla-
skrölti, en öll teikn tímanna benda
þó til þess, að því stigi sé ekki náð
enn. Mannkynið er engu ótrúhneigð-
ara í dag, en það hefir nokkurn títna
áður verið. Eg ska! viðurkenna það,
að mér hefir ekki fundist mikið til
um sumar þessar prédikanir og virst
þær fremur vera samdar í því skyni,
aö vekja athygli, en að þær hafi
nokkra speki inni að halda. Þeir
sem telja það ósannað að trúarbrögð-
in byggist á staðreyndum, hafa heldur
eigi sýnt fram á hið gagnstæða með
neinum rökum. Og enginn býst
heldur við þvi af þeim spámönnum
að þeir hafi rannsakað alla leyndar-
dóma tilverunnar, svo að þeir sé
færir um að kveða upp fullnaðar
dóma um þessi efni.
En reyndar heyrir þetta eigi
undir umtalsefni vort, að rök-
ræða um þessar skoðanir. Þvi
að þótt ef til vill megi telja þær á-
áS§7 thePr
óM
1 fullan aldarfjórðung bafa
! Dodds nýrsa pillur verið bii»
viðurfcenndiu jneðuL við bak-
verk, gigt og bröðru sjúkdóm-
um, og hinna mlörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
j Þær eru til sölu í öllum lyfaibúð
um á 50c askjan eða 6 öskjur
fyrir $2.50. Panta má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto 2, Ont., og senda
andvirðið þangað.
Ath. — Þessi fyrirlestur er birtur
hér vegna áskorana margra, er á hann
hlýddu. Höf.
vöxt frjálsrar hugsunar, þá geta þær
á engan hátt talist til frjálslyndrar
trúarskoðunar. Því að þær afneita
allri trú, (religion). Eg geri ráð
fyrir, að ég sé hér að ávarpa menn,
sem eindregið hallast að einhvlers-
konar trú og hefi ég því fremur valið
mér til íhugunar, hvort til sé nokkur
sá grundvöllur sem öll frjálslynd
trúarskoðun byggist á, eða eigi að
öyggjast á, ef þess má vænta, að þær
skoðanir geti orðið til menningar og
blessunar og þurfi eigi að verða til
til að drepa niður friði. Varðar mest
til allra orða að undirstaðan rétt sé
fundin”. Áður en vér tökum að at-
huga áhrif frjálslyndis á guðfræði
ogkirkju, skulum vér reyna að komast
að sjálfri uppsprettu frjálslyndisins.
Afneitunarstefna og niðurrif.
Það er alkunnugt, að frjálslyndar
trúarhreyfingar eiga oft örðugt upp-
dráttar, reynast áhrifaminni fyrir
allan fjöldann og hafa veikara bol-
magn til allrar samheldni og félags-
skapar. Foringjar þessara hrsyf-
inga, hugga sig þá stundum á líkan
hátt og Dr. Stokman í þjóðníðingi
Ibsens, með því að mannvitið og
sanngírnin hljóti altaf að knda í
minni hluta, af því að allur fjöldinn
sé heimskur og’ ómerkilegur. Þeir
sem standa í broddi andlegra hreyf-
inga og framfara, hljóti altaf að sjá
á bak öllum almenningi, sem bæði sé
þröngsýnn og hjátrúarfullur, — Þessi
hugsunarháttur er mjög athuga-
I verður og hvorki allskostar sann-
! gjarn né viðsýnn. Þar sem frjáls-
| lyndið er fóstrað á hroka yfir sínu
J eigin ágæti,en fyrirlitningu á flónsku
| annara, er naumast mikils árangurs
að vænta. Satt er það, að þeir, sem
ganga vilja berserks gang milli bols
og höfuðs á hverri fjarstæðu, ryðja
oft grunninn að fegurra og meira
guðsmusteri framtiðarinnar. En enn
meira frjálslyndis þarf þó við til að
byggja sjálft musterið, þar sem menn
mega öðlast frið sálum sínum. Ligg-
ur því nær að athuga það fyrst, hvað
það er, sem frjálslyndinu verður oft-
ast að fylgisskorti.
Öll siðabót, en að henni hyggst öll
frjálslynd hugsun að stefna, hlýtur
óhjákvæmilega að fela í sér einhvers-
konar niðurrif eða andmæli gegn eldri
skoðunum. Ágæti hins nýja siðar
er oft studd með yfirburðum hans
yfir hinn gamla sið, er þá hlýtur að
falla um leið á vanþroska sínum. Við
þetta er ekkert að athuga. En að-
eins verður að gæta þess að niðurrif-
ið eitt dugir ekki til siðbótarinnar.
Eins er með frjálslyndið. Frelsið
úr þrældómi bókstafs og hverskonar
valdboðs er að sjálfsögðu nauðsyn-
legt skilyrði alls andlegs þroska, en
; þó kemur frelsið eitt engu til leiðar.
j Það leysir að vísu öfl sálarinnar úr
! læðingi, en ef höfgi vanmáttar og
sinnuleysis hvílir samt sem áður yfir
henni, verður frelsið gagnlaust. Það er
einis og ef brotinn væri fjötur af erni
Ef hann sjálfur er farlama mun hann
aldrei hefja sig frá jörðu, heldur
verða stöðugt jafn ósjálfbjarga og
áður. Þótt nú trúarbragða frelsið
sé á sama hátt nauðsynlegt og mikils
vert þeim, sem eru að brjóta sig und-
an einhverju ytra valdboði eða trúar-
aga, þá skapar það sjálft enga trú.
Það eitt að brjótast undan harð-