Heimskringla - 14.08.1929, Blaðsíða 6

6. BLADSÍÐA'
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. ÁGÚST, 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld,
eftir I. von Scheffel.
“Lofaðu mér að sjá þig dálítið nær,’’ mælti
hún og dró hann' að sér. Henni þótti mikið
til um útlit hans, því hann var fallegur piltur,
með skærar rjóðar kinnar, og fagra hvíta brá,
sem bar þess vott, að hann var af göfugu fólki
kominn. Brúnt hrokkið hár liðaðist ríkulega
um höfuðið, og hátt, stórmannlegt nefið virtist
hefjast háðslega út af lærdóminum, sem flóði
svo léttilega fram af ungum vörunum undir
því.
Heiðveig hertogafrú greip sveininn í arma
sína, kysti hann á varir og kinnar og lét vel að
honum eins og hann væri barn; síðan dró hún
stól með mjúkri sessu að sínum stól, og bauð
honum að setjast.
‘‘Þú skalt fá fleira en grísku af vörum
mínum,” sagði hún hlægjandi og kysti hann
aftur. “Og vertu nú góður drengur og mæltu
fram fleiri falleg erindi.’’
Hún strauk honum um hárið.—Pilturinn
roðnaði, en ekki lét hann kossa hertogafrúar-
innar hafa áhrif á hagmælsku sína. Ekkehard
gekk að glugganuin og horfði f áttina til Alp-
anna í fjarska, en Burkard byrjaði hiklaust.
‘‘Non possum prorsus dignos componere
versus:
Nam nimis expavi me libante suavi.’’ *
Aftur hafði hann ort tvo óaðfinnanlega
hexametra.
Hertogafrúin hló dátt. Eg trúi því fylli-
lega, að þú hafir heilsað ljósi þess heims með
latnesku erindi. Þau flóa af vörum þínum eins
og skikkja Vigils hefði fallið á herðar þér. En
hversvegna ertu hræddur þegar ég kyssi þig?”
“Vegna þess að þú ert svo mikilfengleg og
tíguleg og fögur,’’ svaraði pilturinn
“Nei, hættu nú,” svaraði hertogafrúin. ‘‘Sá
sem getur mælt af munni fram svona ágæt er-
indi með kossinn enn á vörunum, getur ekki
hafa orðið mikið skelfdur. Hversvegna langar
þig svo mikið til þess að læra gríska tungu?”
‘‘Þeir segja, að ekkert sé hulið þeim, sem
lærir grísku. Hann getur heyrt sjálft grasið
gróa,” svaraði drengurinn tafarlaust. ‘‘Eg
hefi aldrei haft frið mínum beinum, síðan Not-
ker, skólabróðir minn með munnstútinn,
montaði af því að hann ætlaði sér að læra allan
Aristoteles utanbókar og þýða hann síðan á
þýzku.
Heiðveig hertogafrú fór aftur að hlægja.
"Við skulum þá byrja. Þekkir þú lofgjörð-
ina “Þér vötn og sjóar lofið Drottinn?”
“Já,” svaraði Burkhard.
‘‘Hafðu þá eftir mér orðin: Thalassi ke
potami, eulogite ton kyrionl ‘‘Drengurinn
hafði þetta upp eftir henni “Syngdu það nú!”
Hann gerði það.
Ekkehard leit ávítunaraugum á þau og
þóttist hertogafrúin skilja hvað ylli.
“Jæja, þú ert þá búin að læra sex orð,”
mælti hún við Burkard, og þegar þú biður um
það í vísuerindi þá skaltu fá meira. Seztu nú
við fætur mér og hlýddu vel á. Nú lesum við
Virgil.’’’
Ekkehard hóf fjórða kvæði Æneid og las
um sorgir Didóar cg hvernig hún stöðugt var
með hugann á hinum göfuga gesti frá Tróju;
sem hafði þrýst orðum sínum og yfirliti svo fast
inn í hjarta hennar. Og hún taldi harma sína
fyrir systur sinni —
“....hefði ég eigi ákvarðað hug minn gegn
oki annars hjúskapar — mín fyrri ást
tókst svo hörmulega — þá gæti ég fallið
fyrir þessari villu. Því að síðan Sichæus
lét lífið fyrír aldur fram, þá hefir þessi
maður einn verið þess megnugur að róta
hinum stöðugu undirstöðum hjarta míns.
Fyrir því verð ég að játa þann veikleika
minn, sjálfri mér til skapraunar, að ég
finn samskonar, ef eigi hinn sama, bruna
hið innra, er áður þar brann.”
En Heiðveig hertogafrú hafði litla samúð
með hörmum hinnar konunglegu ekkju í
Kartagóborg. Hún hallaði sér aftur á bak í
stólnum og horfði upp í loftið á salnum. Hún
fann ekki lengur nokkura líkingu með sér og
konunni í kvæðinu.
‘‘Bíddu augnablik,” hrópaði hún til les-
arans. “Augljóst er, að karlmaður hefir ritað
þetta. Þetta er allt rangsnúið og ósatt. Hver
skyldi gera sjálfan sig að slíku fífli út af ó-
kunnugum gesti?”
“Á Virgil að bera ábyrgð á því?” spurði
Ekkehard. ‘‘Staðreyndimar hafa vafalaust
legið svona fyrir honum í sögunni.”
“Sé svo, þá eru nútímakönur skapfastari”
mælti hertogafrúin og gaf honum bendingu um
að halda lestrinum áfram. Hún var ekki laus
við að vera móðguð við mynd Virgils — ef til
* Tungu minni fatast, ég get ekki ort meira,
hinn indæli koss húsmóðirinnar hræddi mig
um of.
vill sökum þess að hún hefir mint hana að til-
finningastraumi eigi með öllu fjarskylda Didó,
er hún sjálf hafði reynt. Hún hafði ekki á-
valt verið eins og nú.
Ekkehard las um ráðið, er Anna gaf systur
sinni, að spyma eigi lengur gegn ástríðu sinni,
og um það, er Didó fórnaði á ölturum guðanna
svo að henni mætti auðnast friður og hamingja
að nýju. En alt var það ófyrirsynju, því að
eldurinn eyddi henni stöðugt hið innra, og
gamla sárið vildi eigi læknast. Og aftur varð
hin vonsvikna drottning að hlýða á frásöguna
um orustuna við Ilium, og halda niðri í sér
andanum af geðshræringu —
“Og er þeir skilja, hið daufara ljós Phoebu
hverfur, og fallandi stjörnur kveðja til •
svefns, hún ein situr eftir. Á beðnum situr
hún, er sérhver gestur hverfur, og varpar
öndinni. Hún sér hetju sína í fjarlægð
og heyrir. Eða hún leitar svip föðursins
í ásjónu hins unga Ascaniusar, ef ástin
skyldi fengið vaídið slíkum töfrum.’’
Lágur skrækur truflaði lesturinn, er hér var
komið. Klaustursveinninn, sem sat svo ná-
lægt hertogafrúnni að nærri lá að hann snerti
fellingar skikkju hnnar, hafði hlustað vandlega
á. Hann reyndi nú að kæfa niður hláturinn,
sem á hann sótti, en tókst það ekki. Hann
brast út úr honum og hann tók hendinni fyrir
munninn.
“Hvað er nú um að vera, ungi erindasmið-
ur?” spurði hertogafrúin.
“Eg gat ekki að því gert, að mér datt í
hug,” svaraði drengurinn og vissi nú ekki al-
mennilega hvað hann átti af sér að gera, “að
ef hin göfga húsmóðir hefði verið Didó drottn-
ing, þá hefði ég verið Ascanius, fyrst hún laut
að því að kyssa mig og faðma að sér.”
Hertogafrúin leit stranglega ofan á pilt-
inn.
“Ertu að hugsa um að vera ósvífinn? Það
væri ekki undarlegt,” bætti hún við og benti
á lokka hans, “því að það má þegar sjá grá hár
í kollinum á þessum bráðþroska náunga.”
"Þau komu um nóttina, sem Romeias var
veginn —’’ hóf pilturinn mál sitt en hertoga-
frúin greip fram í fyrir honum.
‘‘Þetta stafar af framhleypni, sem lætur
suma segja heimskulega hluti, er þeir ættu
heldur að þegja. Stattu upp litli vísinda-
maður!”
Burkhard stóð upp og staðnæmdist rjóður
í kinnum fyrir framan hana.
“Farðu nú,” mælti hún, “til ungfrúar
Praxedis og segðu henni að í refsingarskyni
skuli öll gráu hárin klift úr höfði þínu og bið
hana fallega um að gera það fyrir þig. Það
væri hæíileg iaun fyrir óviðeigandi hlátur.
Stór tár komu fram í augu drengsins, en
hann þorði ekki að óhlýðnast. Hann gekk til
Praxedis. Hin unga mær hafði töluverðh
samúð með drengnum, því að orð hans báru
það með sér, að hann hafði verið með
Romeiasi á síðustu ferð hans.
• “Eg skal ekki meiða þig, lítill klerkur!”
hvíslaði hún að honum og dró hann nær sér.
Hann kraup á kné og lét höfuð sitt hvíla í
skauti hennar, en hún tók stór skæri úr verk-
færakörfu sinni og tók að framkvæma refs-
inguna.
Klaustursveinninn hafði fyrst ekka og var
dapur í bragði — sá var talinn hafa orðið fyrir
mikilli vansæmd, sem lét annann mann snerta
hár sitt — en mjúk hönd Praxedis klappaði
honum svo vingjarnlega á kinnina, að hann fór
að kunna einkennilega vel við sig, þrátt fyrir
refsinguna. Varir hans lukust upp í brosi og
tóku þá við síðasta tárinu, er ofan rann.
Ekkehad starði fram undan sér og þagði.
Gamanið gerir sorgmætt hjarta enn rauna-
mæddara, og hann tók það næri sér, að Didó
skyldi trufla lestur hans svona kæruleysislega. ;
Hann gat enga huggun lesið í augum hennar. j
‘‘Hún leikur sér að þér, eins og hún leikur sér i
að drengnum,” hugsaði hann með sjálfum sér,
stóð á fætur og lokaði bókinni..
‘‘Þú hefir rétt fyrir þér,” mælti hann við
hertogafrúna. “Þetta er alt ósatt. Didó ætti
að hlægja og Æneas að láta fallast á sverð sitt.
þetta hefði verið lífinu samkvæmara.”
Hún leit framan í hann.
“Hvað gengur að þér?” spurði hún.
“Eg get ekki lesið lengur,” svaraði hann.
“Ef þú kærir þig ekki um að lesa lengur,”
sagði hún og setti á sig svip, ein sog henni væri
sjálfri farið að leiðast, “þá má hafa ofan af
fyrir okkur á ýmsan hátt. Hverju mundir þú
svara ef ég bæði þig að segja okkur einhverja
fallega sögu? Þú mátt sjálfur velja, því að
margt er til fagurt og undursamlegt þótt Virgli
sé slept. Eða hvað segir þú um að rita eitt-
hvað sjálfur? Það er bersýnilegt að eitthvað
amar að þér. Þú kærir þig ekki lengur um að
lesa eða ganga þér til skemtunar. Hugur þinn
þarfnast einhvers mikils verkefnis til þess að
fást við, og ég skal gefa þér það.”
“Hvað gæti ég skrifað?” mælti Ekkehard.
‘‘Er ekki nóg gæfa að fá að vera bergmál af
meistara eins og Virgli?” Það var móða fyrir
augum hans er hann leit framan í hertoga-
frúna. “Eg myndl eigi kveða annað en sorgar-
ljóð, og þau í daprara bragði.”
“Ekkert annað?” hrópaði hertogafrúin
upp yfir sig í ásökunarróm. “Hafa ekki for-
feðurnir háð mikil stríð, og látið lúður sinn
gjalla um víða veröld, og hafa þeir ekki gert
margt eins fremdarlegt og Æneas? Hyggur
þú að hinn mikli keisari Karl hefði látið safna
öllum söngum og kvæðum þjóðarinnar, ef ekk-
ert hefði verið í þeim nema hismiJi Getur þú
ekkert gert nema með latneskum bókunum
þínum?”
"Eg þekki ekkert,” svaraði Ekkehard
aftur. '’IAIj
‘‘En þú verður að vita eitthvað,” sagði her-
togafrúin. “Mér þætti það í meira lagi furðu-
legt ef við, sem í kastalanum búum, settumst
niður eitthvert kvöldið og tækjum að rifja upp
fornar germanskar sagnir, kæmum ekki fram
með eitthvert betra heldur en Æneid! Það er
rétt að hinn guðhræddi sonur Karlamagnúsar
hirti ekki um fom hetjukvæði, og kaus heldur
að hlusta á skælandi sájmasöng þar til hann
dó, sjúkur á sál og líkama. En vér höldum enn
fast við sagnirnar, er vér heyrðum í æsku.
segðu okkur eina slíka sögu, Ekkehard meist-
ari, og þá getum vér slept þér við Virgil og þessa
ástsjúku Didó drotningu.”
En hugsanir Ekkehard vom fjarri slík-
um efnum. Hann hristi höfuðið eins og í
draumi.
"Mér virðist svo, sem þú þurfir einhverja
uppörfun,” mælti hertogafrúin. ‘‘Gott for-
dæmi verður bezti innblásturinn. Praxedis, bú
-þig sjálfa undir, og skilaðu til Spazzó stallara
einnig, að hann eigi að skemta með því á morg-
iun með því að segja gamlar sögur. Eg vona
að allir verði viðbúnir!”
Hún tók Virgil upp og kastaði honum há-
tíðlega undir borðið sem tákn þess, að nýr tími
hefðist á þessari stundu. Hugmynd hennar
var góð og vekjandi, en klaustursveinninn, sem
setið hafði með höfuðið í kjöltu Praxedisar,
skildi ekki með öllu hvað var að vera.
“Hvenær fæ ég að læra meiri grísku, á-
gæta frú?” spurði hann. “Thalassi ke
potami — ”
“Þegar gráu hárin eru aftur vaxin,” svar-
aði hún glöð í bragði, og gaf honum annan koss
Ekkehard gekk hratt út úr salnum.
20. KAPITULI
Hinar gömlu þýsku sagnir.
Efst upp á Hohentwiel, og innan kastala-
múranna, hafði undurfallegur aldingarður
verið búinn til á háum kletti og steinveggur
hlaðinn umherfis. Þetta var yndisfagur blett-
ur, eins hár og nokkur varðtum. Hlíðin gekk
snarbrött þarna niður. Það mátti kasta steini
ofan í dalinn með því að halla sér út yfir vegg-
inn. Og sá, sem yndi hafði af víðsýni, gat
horft yfir hæð og dal, vatn og Alpahæðir, og
ekkert skygði á.
Gamall hlynur veifaði greinum sínum yfir
einu horni garðsins. Vængjaðir fræbelgirnir
vou þegar orðnir þroskaðir og brúnir og féllu
jafnt og þétt í hrúgur á jarðveginn undir trénu.
Stigi hafði veið reistur upp við grágrænan
stofninn, og stóð Praxedis fyrir neðan hann og
hélt á stórum tjalddúk, en Burkard sat uppi í
greinunum og reyndi að festa dúkinn með
hamri og nagla.
‘‘Gættu vel að!” hrópaði Praxedis upp.
‘‘Eg held að þú sért að horfa á storkinn þarna,
sem er að fljúga að kirkjuturninum í Radolfs-
zell. Gættu þess, þú fyrirmynd latneskra mál-
fræðinga, að þú rekir ekki naglan beint upp í
loftið.”
Praxedis hafði lyft upp dúknum með ann-
ari hendi, en rétt í því að hún sagði þetta, misti
Burkard haldið á sínum enda, alt féll ofan, sleit
hálflausan naglan úr greininni og gríska stúlk-
an var grafin undir allri hrúgunni.
“Bíddu nú klaufinn þinn!” hrópaði Prax-
edis gremjulega og reyndi að losa sig úr þvæl-
unni. ‘‘Eg skal koma og sjá til, hvort ég get
ekki fundið fleiri grá hár til þess að klippa úr
þér!”
Hún hafði varla lokið við orðin, er dreng-
urinn hafði hoppað niður af stiganum og stóð
á dúknum fyrir framan hana.
‘‘Sittu þá kyr,” sagði hann, “og ég skal
ganga sjálfviljugur undir refsinguna. Mig
dreymdi í nótt, að þú hefðir rifið af mér alt
hárið, og ég varð að fara sköllóttur í skóla, en
mér þótti ekkert fyrir því.”
Praxedis sló hann laust á höfuðið.
“Vendu þig ekki á ósvífni í sumarleyfi
þínu, drengur minn, eða bakið á þér verður
fyrirtaks gólf fyrir vöndinn að dansa á, þegar
þú kemur aftur í skólann.”
En piltinum var ómögulegt að hiugsa nú
um svala skólastofuna. Hann stóð hreyfingar-
laus fyrir framan Praxedis.
“Jæja þá?” spurði hún, ‘‘hvað er um að
vera? Hvað viltu?”
‘‘Koss!” svaraði námsmaðurinn í fögrum
vísindum.
“Hlustið á spör-hanann!” sagði Praxedis
hlægjandi. “Og hver er ástæðan yðar há-
göfgi fyrir slíkri fyrirskipun ? ”
“Þetta gerði hetogafrúin,” svaraðai Bur-
akrd, ”og þú hefir beðið mig minsta kosti tíu
sinnum að segja þér söguna mm það, er ég
flýði með nrínum gamla vini Romeiasi undan
Húnunum, og hvernig hann barðist eins og
hetja. Eg segi þér ekki frá þessu öllu saman
nema þú gefir mér koss.”
“Hlustaðu nú á mig,” mælti gríska mærin
og setti upp á sig alvörusvip, ‘‘og ég skal segja
þér dálítið og mjög merkilegt.”
“Hvað er það?” spurði drengurinn á-
fjáður.
‘‘Að þú ert sá kjánalegasti lítill skelmir,
sem nokkru sinni hefir sloppið út úr skóla-
stofu,” bætti hún við, brá hvítum handlegg-
junum utanum hann ög smelti hjartanlegum
kossi á nefið á honum.
“Vel gert!” hrópaði djúp bassa rödd úr
garðshliðina um leið og hún ýtti drengnum frá
sér hlægjandi.
Þetta var Spazzó stallari.
‘‘Jæja, ert það þú?” sagði Praxedis og brá
sér hvergi. “Þú kemur alveg á réttum tíma,
herra stallari góður, til þess að hjálpa mér til
þess að setja upp þetta tjaldloft. Eg kem því
aldrei í verk með þessum strákkjána.”
“Það er engu líkara!” sagði Spazzo og gaut
hornauga til klausturssveinsinns. Burkard
hafði töluverðan ótta af hinu grimdarlega yfir-
skeggi stallarans, og brá sér því inn í runnann.
Stjörnufræði og kveðskapur, Aristótels á frum-
málinu og rauðar meyjarvarir, alt varð að einni
bendu í huga þessa fimtán ára sveins.
“Eru engir hæfari innan klausturmúranna
til þess að taka við kossum, fagra mær?”
spurði Spazzo.
‘‘Ef þeir eru nokkrir til,” svaraði Praxedis,
“þá hafa þessir, sem hæfari eru, riðið út og eru
að flækjast um í þoku og dimmviðrí og koma
ekki hingað fyr en um hádegi. Og þá eru þeir
því líkastir, sem þeir hafi verið að eltast við
vofur alla nóttina.”
Spazzo breytti umtalsefninu. Hann
hafði heitið sjálfum sér því, að hann skyldi ekki
minnast einu orði á næturreiðina og gauks-
galið og "vince luna.” Hann spurði nú auð-
mjúkur —
“Hvað get ég gert til þess að aöstoða þig?”
"Hjálpaðu mér til þess að búa til lauf-
skála!” mælti Praxedis. “Hertogafrúin ætlar
að stefna hingað saman hirð sinni í kvöldsval-
anum. Þér verðið öll að segja þar sögur, herra
stallari góður, gamlar sögur, þær furðulegustu
og skemtilgustu, sem þið þekkið. Okkar náð-
uga frú er búin að fá nóg af latínunni, og æskir
eftir einhverju öðru, einhverju, sem ekki er
tekið úr bókum — sögum úr hennar eigin landi.
Þér er ætlað að leggja fram þitt lítilræði.”
‘‘Drottinn miskunni sál nrínni!” mælti
Spazzo.” “Eg hefði sannarlega orðið forviða
á að heyra þetta, ef ekki mætti ávalt búast við
einhverju skrítnu, þegar kvenmaður fer með
völdin. Eru þá engvir söngvarar eftir, engir
hörpuleikarar, sem geta sungið sig hása um
þessar þjóðsögur, og gera það fyrir eina hjálms-
fylli af víni og sneið af villibráð. Við erum að
hækka í verði, verð ég að segja! ‘‘Flækingar,
fíflskaparmenn, kveðendur og þessháttar fólk
skal flengt verða með priki, og kvarti þeir yfir
því, þá skal bæta þeim það upp með manns-
skugga á vegg!” * ‘‘Eg þakka kærlega fyrir
heiðurinn!”
‘‘Þú gerir það, sem þér er fyrirskipað, eins
og trúr lénsmaður — sem ekki hefir enn gert
fulla grein fyrir sérstökum erindsrekstri yfir
vínbrúsum,” mælti Praxedis. “Eg er viss um
að það getur orðið skemtilegra en að stafa sig
fram úr latínu. Langar þig ekkert til þess að
skara fram úr okkar virðulega vini, Ekkehard?’
Bendingin hafði töluverð áhrif á stallar-
ann.
“Réttu mér hornið á dúknum,” mælti hann,
“Við skulum setja upp tjaldþakið.” Hann
steig upp í stigann og festi báða endana við
greinarnar. Beint á móti trénu voru nokkurar
háar stengur og á þær fest blóm og vafnings-
viður. Praxedis fór með hornin sín tvö þangað
og eftír skamma stund var lokið við að teygja
dúkinn yfir svæðið og blikaði fallega á hann
innan um grænt laufið og jurtirnar.
“Það gæti farið vel um mann við að sitja
yfir kvöldvíninu sínu hérna,” sagði Spazzo og
stundi yfir því, sem beið hans. Praxedis rað-
aði niður sætum og borði. Hægindastólll her-
togafrúarinnar, prýddur með útskurði, var
látinn upp við hlyninn, en lágir stólar skamt frá
fyrir hina. Hún sótti gígju sína og setti á
borðið og Burkard bjó til stóran blómvönd,
samkvæmt fyrirmælum hennar og setti á hann
fyrir framan stól hertogafrúarinnar. Þvínæst
tók hún band úr rauðu silki og batt umhverfis
stofn hlynsins, þaðan lét hún það ná yfir stang-
irnar og síðan yfir í vegginn, svo að þröngt hlið
eitt varð eftir.
“Lítið þið nú á!” sagði hún glöð í bragði,
‘‘Ljóðahöll vor er umgirt og læst eins og rósa-
garður Lárins konungs. Ekki var lengi verið
að koma upp þessum veggnum.”
* Lög í Svabíu.