Heimskringla - 28.08.1929, Side 1

Áfœtufitu nýttzku lltunar og fatahrolna-
unarstofa í Kanada. Verk unnlS 4 1 degl
KLLICE AVB., and SIMCOB ITE.
WínnlpeB —!— Man.
Dept. K
XLIII. ARGANGUR
• p ---rr:
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 28. ÁGÚST, 1929
NÚMER 48
HELZTU FRÉTTIR
K A N A D A
Eftir því sem landbúnaðardeild
Canadian Pacific brautarinnar skýrir
frá, er uppskeran í ár komin þó dá-
lítiö lengra en um sama leyti í fyrra,
þaö er að segja sláttur og þresking.
Höföu 152 hveitivagnfarmar verið
komnir á lestir félagsins um miðja
síðustu viku samanborið við 19 vagn-
farma á sama tíma í fyrra, og 146
vagnfarmar af grófari korntegund-
um.—
Mestu vandræði stafa innflutninga-
yfirvöldunm enn, sem fyrri daginn, af
brezkum innflytjendum, er sérstaklega
hafa verið valdir úr á Englandi, til
þess að flytja hingað. Hafa þeir
fengið meiri og minni tilsögn í helztu
landbúnaðarstörfum heima á Englandi
(aðallega þó víst minni) áður en
þeir fluttu hingað, til þess að búa þá
undir landbúnaðarvinnu hér og hafa
um 4000 þessara manna flutzt hing-
að í sumar. Eru margir þeirra harð-
óánægðir, er hingað kernur, með þau
'kjör er hér bjóðast hjá bændum og
krefjast heimflutnings. Er þegar
farið að flytja þá heim til Englands
aftur — auðvitað á kostnað liins
opinbera — og er talið víst, að um
250 þeirra þurfi að flytja þannig,
eða rúmlega sex af hverju hundraði.
Einn hefir þegar verið dæmdur í
þriggja mánaða fangelsi fyrir “flakk”,
og á síðan að flytja hann heim aftur.
Komið hefir til tals hér, að reyna
að íá Rt. Hon. J. H. Thomas. inn-
siglisvörð (Lord Privy SealJ Mac-
Donaldráðuneytisins, er staddur er á
ferðalagi í Kanada að tala yfir
hausamótunum á þessum sérstaklega
aðfengnu vinnumönnum, en þykir
víst býsna vafasamt, hvort hann muni
vilja nokkuð blanda sér í þau við-
skifti, enda hætt við því, að orðin
ein fái lítið við þá tjónkað.—
Hon. Albert Prefontaine, landbúnað
arráðherra Manitobafylkis hefir ný-
lega sent út áskorun til bænda í fylk-
inu um að birgja sig sem allra fyrst
höfrum til útsæðis næsta vor, þar eð
lítil hafrauppskera muni verða hér
í sumar, sökum þess hve hafrasáning
var takmörkuð í vor við það sem var
í fyrra.
Frá Ottawa er símað 22. þ. m., að
Tom Moore, formaður “Trades and
Labor Congress of Canada,” sé farinn
til St. John, N. B., á 45. ársfund
sambandsins, til þess að reyna að
ráða fram úr öngþveitinu sen inn-
flutningur brezkra verkamanna hefir
komið innflutningayfirvöldunum í.
Koma á þá ráðstefnu Hon. Peter
Heenan, verkamálaráðherra Kanada,
og Rt. Hon. J. H. Thomas innsiglis-
vörður Breta er hér er staddur í
Kanada um þessar mundir. Er sagt,
að menn þar eystra bíði með mikilli
óþreyju eftir því hvað hann hafi til
þessara vandræðamála að leggja fvrir
hönd verkamannastjórnarinnar á Bret
landi, en um það hefir hann vand-
lega varist allra frétta síðan hann
kom, þótt ekkert leyndarmál sé það,
að hann er fyrst og fremst hingað kom
inn til þess að kynna sér sem bezt
allar aðstæður í því sambandi.
fylkja, Báffínsland, Grænland, Is-
land og Færeyjar. Væri á þessari
leið lafhægt að birgja sig með elds-
neyti á hverjum 300 mílum er flogn-
ar væru, enda er þetta beinasta leið-
in héðan til Englands, þótt mjög
virðist öðruvísi, á þeim óheppilega
gerðu landsuppdráttum, er vér eigum
við að búa, eins og dr. Vilhjálmur
benti á í fyrirlestrum þeim, er hann
hélt hér síðast í vikunni sem leið og
þegar hefir verið getið.—
Rt. Hon. J. H. Thomas, innsiglis-
vörður ,Lord Privy Seal) í ráðuneyti
McDonalds á Bretlandi, kemut hingað
til Winnipeg um mánaðarmótin og
verður hér 2. og 3. september. Sagt
er, að hann muni flytja hér tvö er-
indi. Verður hann gestur fylkis-
stjóra meðan hann stendur hér við,
ásamt frú sinni og einum syni þeirra
hjóna.
Framkvæmdarstjóra Free Press,
hins volduga Winnipegblaðs, Mr. E.
H. Macklin, var haldið veglegt sam-
sæti á miðvikudaginn var af eigend-
um blaðsins, þeim Sifton bræðrum,
sonum, Sir Clifford heitins Sifton, í
minningu þess, að Mr. Macklin hafði
þá fengist 50 ár við blaðamennsku.
Var heiðursgestinum gefið málverk
af honum sjálfum í fullri líkamsstærð,
gert af einhverjum bezta málara í
Kanada. Samsætið sat fjöldi vestur-
kanadiskra blaðamanna.—
Enn haldast hinir óvenjulegu hitar
og þurkar, er gengið hafa yfir Kana-
da í sumar. Alla síðustu viku var
mjög heitt hér, sérstaklega síðari
hlutann. Voru 100° í skugga hér á
laugardaginn, enda var Winnipeg þá
heitastur staður í Kanada.
Afleiðingin af þessum miklu hitum
og þurkum er meðal annars sú, að
mjög erfitt er að slökkva skógarelda
þá, er svo víða hafa geisað um land-
ið, enda kvi'kna sífellt fleiri, og hefir
til dæmis ekki lengi gengið önnur
eins eldbylgja yfir Manitobafylki svo
menn muni. KViknuðu þrír nýir
skógareldar hér í fylkinu vikuna sem
leið. Læsti eldur sig í sumarbú-
staði Winnipegbúa i Winnitoba, þrem
mílum vestan við landamæralínu
Manitoba og Ontariofylkja, og brunnu
nokkur hús. Skógareldur læsti sig
svo nálægt Winnipeg Beach, að
sunnan, að einungis munaði hálfri
mílu, að eldurinn kæmist í þorpið, og
var hrimgbrautin og gangstéttin í
hættu um tíma. Náðu menn valdi
yfir eldinum með vatni frá vatns-
leiðslu bæjarins, og er nú ekki talin
hætta stafa þaðan. Annar skógareld
ur brennur um hálfa mílu vestan við
Winnipeg Beach, og gæta hans um 30
manns, að hann læsi sig ekki inn í
bæinn, né til frökara tjóns. A
næstu grösum við Winnipegborg og i
útjöðrum bæjarins hafa gosið upp
eldar sem enn eru óslökktir, en hafa
þó eigi gert verulegan skaða.
Hitunarkerfi “Hydro,” vatnsvirkjun
arkerfi Winnipegborgar hefir gefið af
sér $36,585.19 i hreinan ágóða, fyrstu
sex mánuði ársins 1929, og 'hefir því
'höggvist dáiaglegt skarð í tekjuhalla-
fúlguna frá iþví i fyrra, er nam $102,-
420 við ársbyrjun í vetur.
í viðtali, er fréttaritari Free Press
hér í Winnipeg, átti við dr. Vilhjálm
Stefánsson nú um daginn, lét dr. Vil-
hjálmur það álit í ljós, að innan 5
ára — og jafnvel áður en ár væri lið-
ið, ef Kanadamenn aðeins þekktu sinn
vitjunartíma — myndi sólarhrings-
póstsamgöngur verða komnar á milli
London á Englandi og Kanada. Væri
öruggasti vegurinn, sá er bezt borg-
aði sig og því hinn sjálfsagðasti, um
norðurhluta Ontario eða Manitoba-
Frá Ottawa er símað, ,að raðherrar
sannbandsstjórnarinnar séu nú sem
óðast að hverfa aftur til höfuðborgar-
innar úr sumarleyfi sínu. Er sagt
að þeir muni jafnharðan setjast á
rökstóla til þess að ræða hvernig
Kanada skuli snúast við tollhækkun
Bandarí'kjanna, og starfa svo að því
máli í haust, að stjórnin hafi ein-
'hverjar ákveðnar tillögur um það
efni að leggja fyrir sambandsþing-
ið, er það kemur saman í vetur.
Hvernig Kanadastjórn bregst við i
þessu máli, er enn ómögulegt að
segja, enda er öldungaráð Bandarikj-
anna ekki nærri búið að koma sér
saman um það, hvernig tollhækkun-
inni verði hagað, þegar það mál
verður endanlega afgreitt.
Byggingarleyfi í Winnipegborg og
útjöðrum námu í vikulokin yfir $11,-
000,000, það sem af er árinu, og þar
af $8.860,000 fyrir Winnipegborg
sjálfa. Er það $1,250,000 meira en
í fyrra á sama tíma. AIls nema
byggingdrleyfi í Kanada $336,062,000
fyrir fyrstu sjö mánuði ársins. Mest
hefir verið byggt í Ontario, $137,404,-
600; næst mest í Quebec, $83,833,-
400; í Manitoba nemur verðmæti
nýrra bygginga $30,328,700 alls, á
þessum tíma.
Gasoliustöðvar þjóta upp eins og
gorkúlur hér í Winnipeg, svo nálega
má heita, að ekki séu nema fáein fet
að þeirri næstu, hvar sem maður
stendur í bænum. Alls hafa verið
byggðar rúmar 20 gasolíustöðvar hér
síðan í ársbyrjun í vetur. Flestar eru
þær þó smekklegar gerðar, svo að
freniur má telja þær til bæjarprýði •
en hitt.—
Miklar deilur hafa lengi staðið yfir
hér í Winnipegborg um hvar tekið
skuli land fyrir hið fyrirhugaða sýn-
ingarsvæði borgarinnar, er Heimskr.
hefir áður getið um. Samþykkti
fjármálanefnd bæjarstjórnarinnar, að
vísa því máli til álits Sýningarfélags
Winnipegborgar, hvort gera skuli sýn-
ingarsvæðið þar sem nú er vallknatt-
arsvæði (Golf Grounds) Winnipeg-
borgar í Kildonan.
Miðsölustöð hveiti- og grófkorns-
samlaga Vestur-Kanada hefir tilkynnt
að bætt hafi verið við frumborgun
til samlagsfélaga fyrir hafra, bygg,
hörkorn og rúg. Aukið var 16 cent-
um við frumborgun fyrir No. 2 C. W.
hafra, svo að hún nemur nú 50 cent-
um á mælirinn. Að auki verða
greidd 10 cent á mælirinn fyrir út-
sæðishafra. Frumborgun fyrir No.
1 C. W. 6-raða bygg og No. 1 C.W.
2-raða bygg verður aukið frá 55—
60 cent á mælirinn, og á öllum öðrum
byggflokkunartegundum verður hún
aukin um 5 cent á mælirinn. Frum-
borgun fyrir hörkorn verður aukin
um 25 cent fyrir hvern mæli, hvern-
ig sem hann flokkast, svo að frum-
borgunin fyrir No. 1 N. W. hörkorn
verður $1.75 fyrir mælirinn. Allar
flokkunartegundir rúgs ná 10 centa
viðbót við frumborgun svo að hún
nemur 80 cent á mælirinn af No. 2
C. W. rúgi.
BANDARÍKIN
Fangelsisuppþotin og orsakir þeirra,
sem getið var um í Heimskringlu hafa
vakið ákafa eftirtekt um öll Banda-
ríkin. Er fangavörðunum þó eigi
að kenna um hin hroðalegu þrengsli
og þar af leiðandi óþrifnað og reiðu-
leysi er hefir átt sér stað, því báðir
fangáverðirnir i Leavenworth og
Atlanta höfðu fyrir tveirn árum síð-
an kvartað til dómsmálaráðuneytis-
ins yfir hvorutveggja. En Mrs.
Mabel Walker Willebrandt, fyrver-
andi varadómsmálaráðherra, er því
embætti gegndi í átta ár, og liafa
skyldi á hendi umsjón með fangelsum
og bannlögum, virðist hafa látið sér
annara um hegðan fangavarðanna
sjálfra, (líkl. með tilliti til bannlag-
anna), að því er merkasta fréttablað
Bandaríkjanna hermir, og það senni-
lega líka að hrúga ibannlagabrjótum
í fangelsin, en að sjá fyrir þvi að
nýir klefar væru byggðir, þar sem
rúm var þegar orðið allt of lítið.
Þess vegna áttu þessi hneykslan-
legu og skelfilegu uppþot sér stað.
En nú hefir Hoover forseti tekið
skjótt og ákveðið í taumana. Gerði
hann heyrumkunnan svohljóðandi úr-
s'kurð síðastliðna viku:
“Endurbætur á fangelsum ríkisins
þola enga bið. Viljum vér Ieita rík-
isþingsins til þess að heimila oss fé
og umboð til þeirra endurbóta.
I Atlanta eru 120% fleiri fangar
en hæfilegt rún er fyrir og i Leaven-
worth 87%. Er þetta orsök óendan-
legrar siðspilling^ar, upphlaupa og
vandræða.....
Atlanta hefir rúm fyrir 1,712 fanga
en nú eru þar 3,787. Leavenworth
tekur 2,000 fanga, en nú eru þar
3,758. Chillicothe í Ohio hefir 250
föngitm of margt. Aðeins McNeil
Island, Wash., hefir nægilegt rúm.
Orsök þyengslanna er (auk rúmleys
is) sívaxandi fjöldi glæpa. Flestir
fangar vorir hafa brotið sæfingar-
meðalalögin, eða um 33% allra
fanga. Um 14% allra fanga eru í
haldi fyrir brot gegn bannlögunum.”
BRETAVELDI
Frá Sandringham á Englandi er sím
að 26. þ. m., að Georg konungur sé
nú kominn svo til heilsu aftur, að
hann sé orðinn sæmilega ferðaíær
fótgangandi. Vloru konunigshjónin
við messu i Sandringham á sunnudag-
inn var, og var það fyr en búist var
við, þareð konungur var nýlega þang-
að kominn sér til hressingar eftir
síðari leguna í Buckingham höllinni
í London.
Nefnd sú, er skipuð var á Bretlandi,
til þess að koma á sættum milli verk-
smiðjueigenda og verkamanna í baðm-
ullarverksmiðjunum í Lancashire á
Englandi, eins og getið var um í síð-
asta blaði, komst að þeirri niður-
stöðu að sanngjarnast myndi að
lækka kaup verkamanna um 6.41%,
í stað 12.82%, er verksmiðjueigend-
ur vildu færa það niður frá því sem
verið hefir undanfarið. Hefir nefnd
in því úrskurðað, að báðir skyldu
slaka til um helming frá uppruna-
legum kröfum sínum. Segir fregn
frá Manchester, 23. þ. m., að báðir
aðiljar hafi gengið að þessum kost-
um, þótt báðum væri drumbs um, og
skuli þessir samningar gilda frá 14.
september. Er þá, um senn að
minnsta kosti, afstýrt verkfallinu, er
tók til 500,000 manna og 1800 verk-
smiðna, en verkamenn hófu aftur
vinnu í byrjun vikunnar, sem Ieið, eins
og frá var skýrt í síðasta blaði.
Frá London berst sú fregn, að nú
sé í óða önn verið að hraða smíði
loftskipsins mikla “R101,” er byrjað
var fyrir þrem árum síðan, en hefir
miðað smátt áfram síðan, sökum ým-
issa hindrana, og er talið að nú muni
eigi líða á löngu, unz það er full-
gert.
Fréttin hermir, að þetta verði eitt
mesta loftskip veraldarinnar. Verður
það 730 ft. á lengd; á að getalyft 150
tonnum og hafa rúm fyrir 100 far-
þega, auk skipshafnar. Verður það
útbúið með nýtízku svefnklefum,
danssal, skemtigönguþilfari og jafn-
vel reykingasal. Og sagt er, að
þýzku sérfræðingarnir, er voru á
“Graf Zeppelin,” hafi mjög dáðst að
hitunarkerfi þessa nýja loftflutninga-
bákns. Kjölur og rengur eru úr
dúralmín, sem er eitthvert léttasta og
sterkasta málmblendi er enn þekkist.
Miklu auðveldara á það að vera í
lendingarsvifunum, en nokkurt annað
loftfar sömu tegundar, er áður hefir
verið smíðað á Englandi. Er sagt
að tíu eða tólf menn muni þægilega
geta komið því í lendingarstöð (han-
gar) þar sem við hin flest hefir þurft
aðstoð 2—300 manna í lendingu.
Svo er til ætlast, að skip þetta verði
í förum milli Bretlands og Austurálfu.
Er gert rág fyrir því, að með þvi
verði farið á þrem dögum og hálfum
betur til Indlands.
Til Pabba og Mömmu.
Sú minning er helg, sem í hjörtunum býr;
hver hugsjón er æskunnar vordraumur nýr
sem berst oss frá umliðnum árum,
er faðmurinn ykkar var öruggast skjól
þeim ungunum smáu sem guð ykkur fól,
að vernda með vinnu og tárum.
Við lærðum um himinsins heilögu vé
við hjartaslátt móður, við föðursins kné
svo himininn brosti við barni.
Þá sáum við skýrast, þá skildum við bezt
í skóianum ykkar, þar numum við flest
við ylinn frá kærleikans arni.
Og nú þegar liðin eru’ æskunnar ár
og æfin er hálfnuð með bros sín og tár.
—En munhlýar minningar vaka.—
Þau blys sem þið kveiktuð í barnanna hug
þau brenna til lífs og þau veita oss dug
og lýsa’ oss á braut sem til baka.
Þó‘ rósirnar fölni sem æskan sér ól,
þið yngist við lýsandi kærleikans sól
unz æfin er runnin að ósi.
Og kvöldroðinn spáir um komandi dag
því kvöldið er fegurst um sólarlag.
Þið lifið og deyið í ljósi. —H. J. L.
ÞÝZKALAND
Frá Berlín er símað 24. þ. m., a8
látist hafi á fimmtudaginn var í
Muenchen Lyman von Sanders, her-
marskálkur, 74 ára aS aldri.
Von Sanders var skipaSur yfirhers-
höfSingi alls Tyrkjahers í ófriSnum
mikla. VarS hann frægastur fyrir
vörnina viS Galiipoli, er hann kom
í veg fyrir innrás brezka flotans
um Hellusund og rak af sér hina
harSvítugu sókn bandamanna á
Gallípóliskaganum. Var honum
mikiS verk ætlaS, aS koma skipulagi
á her Tyrkja, er var afar illa úfcbú-
inn, og stórskertur eftir Balkans-
styrjöldina 1912, og þótti honum tak-
ast þaS framar öllum vonum.
Þegar von Sanders varS aS gefast
upp, fluttu Bretar faann til eyjarinn-
ar Möltu í MiSjarSarhafi, en létu
hann lausan eftir friSarsamningana
1919, og snéri hann þá heim til Þýzka
lands. Kom hann ekki viS opinber
mál eftir þaS, en bók faefir faann rit-
aS, er þykir all merkileg, um ástand-
iS í Tyrklandi, er hann kom þarugaS.
Frá Berlín er símaS, aS veriS sé
aS setja þar upp póstbréfakassa meS
nýju sniSi. Um leiS og bréfinu er
stungiS í kassann eru þar fyrir meta-
skálar er vega þaS, og kemur þá í
ljós hve mikiS burSargjald þarf undir
þaS. Er burSargjaldiS þá látiS í
kassann, og frímerkist þá bréfiS og
stimplast í kassanum, svo eigi þarf
meira fyrir því á þann hátt aS hafa.
LoftskipiS mikla “Graf Zeppelin,”
er lagSi á staS frá Tokio, á ákveSnum
tíma, yfir Kyrrahaf, til Ameríku, tók
land í Los Angeles á mánudagsmorg
uninn kl. 5.11 — 78 klukkustundum
og fimmtíu og átta mínútum eftir
aS þaS hóf sig til loftsiglingar frá
Tokio. Bar þaS þó fimm klukku-
stundum áSur aS ströndinni viS Los
Angeles, en beiS lendingar unz lýsti.
Nú hefir “Graf Zeppelin” flogiS
16,880 mílur á þessari ferS sinni í (
kring urri jörSina, og eru þá eftir !
um 2,500 mílur til þess aS hring-
ferSinni verSi lokiS, en hún er á enda
í Lakehurst, N. J., og leggur dr.
Eckener upp þangaS eftir 36 eSa 48
klukkustunda hvíld í Los Angeles.
En þessar 16,880 mílur hefir skipiS
fariS á 233 klukkustundum og 35
mínútum, ef reiknaSur er sá tími er
skipiS hefir veriS í lofti. En ferSin
frá Tokio til Los Angeles, á þrem
sólarhringum og sjö klukkustundum
er þrefalt hraSari en fljótasta ferS
meS hraSskreiSasta gufuskipi er far-
in hefir veriS milli þessara staSa.
Merkastir farþegar í þessari ferS
eru Sir Hubert Wilkins heimskauta-
könnuSurinn og flugm. frægi (var
fvrrum meS Vilhjálmi Stefánssyni);
Karl H. von Wiegand, blaSafregn-
stjóri HearstblaSanna í Evrópu, og
einn af kunnustu fregnriturum heims
ins, og Lady Grace Drummond Hay,
nafnfræg fyrir ferSalög og fregn-
ritun. BlaSakóngurinn ameríski
William Randolph Hearst, keypti
sinkaréttindi á öllum íregnum af
ferSinni, fyrir allt aS $200,000, aS
því er þeir telja, er bezt þykjast
vita.
"Graf Zeppelin” hefir flutt á þess-
ari ferS 50,631 póstbréf og böggla og
I nam burSareyrir $44,074.11.
Frá Islandi.
Ak. 1. ágúst.
Rcykir í Ölfttsi
Ríkis.stjórnin hefir nýlega fest
kaup á Reykjatorfunni í Ölfusi. Eru
þaS 4 jarSir, Reykir, Reykjahjá-
leiga, Vellir og Kross og auk þess
% úr Revkjaholti.
I landareign þessara jarSa er eitt
hiS mesta hverasvæSi hér á landi og
landiS viSa ágætlega til ræktunar fall-
iS. En í hverunum er feykileg orka
bundin og er því Reykjatorfan
meira framtíSarland en flest önnur
og er gleSilegt aS ríkiS hefir eign-
ast hana, og aS útiIokaS er aS hún
lendi i höndum braskara. Kaupverð
iS er 1000 kr.—Dagur.
P. J. Tliorsteinsson
útgerSarmaSur andaSist aS heim-
ili sínu í HafnarfirSi, 27. júlí. Var
hann niaSur vinsæll og var atkvæSa-
mikill framkvæmdarmaSur á sinni tíð.
Hann var fæddur 4. júní 1854 í Otr-
ardal á BarSaströnd.
Kvæntur var hann Ásthildi dóttur
GuSmundar Einarssonar á BreiSa-
bólsstaS og var heimili þeirra jafnan
annálaö fyrir gestrisni og faöfSings-
skap. Varð þeim hjónum tíu barna
auSið er upp komust, en aðeins fimm
þeirra eru nú lifandi. Nafnkunn-
astur þeirra systkina var hinn ágæti
listamaöur GuSmundur Thorsteins-
son, er lézt fyrir fáum árum.—Tíminn
SiglufirSi 3. ágúst
Síldarsöltun byrjaSi almennt í
fyrradag. SaltaSar hafa veriS hér
16.902 tunnur, kryddaSar og öSru
vísi með farnar 1322 tunnur. Fyrir-
sjáanlegur tunnuskortur. Síldarafli
þverrandi sökum austanstorma . Goos-
verksmiðja liefir fengiS 29 þúsund
mál, Pauls 35 þúsund. Þorskafli
yfirleitt rýr. Einn bátur fékk í nótt
7000 kíló af fullorSnum þorski.