Heimskringla - 11.09.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. SEPT., 1929
EKKEHARD
Saga frá 10. öld,
eftir I. von Scheffel.
sem hann hafði bælt og byrgt svo lengi myndu
brjótast út á þennan hátt. En nú var það
um seinan og áhrifalaust hvað liana snerti.
• f>ú ert veikiir,” sgði hún.
‘Veikur”’ sagði hann. “Það voru um-
skifti mín. Fyrir ári síðan uru hvítasunnuna,
þegar, eins og nú, ekkert Hohentvviel var til
fyrir mig, bar ég líkkistu St. Gall í hinni helgu
skrúðgöngu. Og allt í einu kom kona og
kastaði sér niður fyrir framan mig. ‘‘Stattu
upp,” kallaði ég til hennar, en hún lá kyr í
rykinu. “Ó, prestur,” sagði hún, “gakk þú
yfir mig með þinn helga dóm, svo ég megi
verða heil.” Og ég steig yfir hana. Konan
þjáðist af hjartaverk. Nú er þetta þveröfugt.”
Rödd hans hvarf fyrir ofurmagni tilfinning
anna, svo hann gat ekki talað. Hann fleygði
sér við fætur hertogafrúarinnar, og greip um
fald fata hennar. Allur líkami hans hristist
sem laufblað i vindi. Heiðveig hertogafrú
varð gripin, gripin gegn sínum vilja, eins og
handagrip hans um kjól hennar hefðu þrýst
gegnum sál hennar hinum ósegjanlegu hugar-
kvölum hans.
“Stattu upp,” sagði hún þýðlega,” og
reyndu að hugsa um eitthvað annað. Þú
skuldar oss ennþá sögu. Stjórnaðu sjálfum
þér!”
Ekkehard hló mitt í angist sinni. “Sögu!”
kallaði hann upp, “já, sögu! En við segjum
hana ekki; við skulum leika hana, þessa sögu.
Frá brjóstvirkjunum í turninum mínum getur
maður séð svo vítt yfir, og svo langt niður í
djúpið fyrir neðan, þetta lokkandi, töfrandi
djúp. Hvers vegna ætti þessi hertogalegi
kastali að halda okkur til baka? Maður þarf
aðeins að telja þrjá, síðan að láta sig falla, og
við svífum niður í faðm dauðans. Þá er ég
ekki lengur munkur, en frí og frjáls til að
vefja þig örmum, og hann sem að sefur þarna
— og um leið sló hann hnefanum á gröf Burk-
ards lávarðar — "skal ekki ná að varna mér
þess! Þó að hann komi hinn gamli maður,
sleppi ég þér ekki. Við munum líða saman
upp til turnsins aftur, og við munum sitja þar
sem við vorum vön að sitja, og lesa Virgil
okkar til enda, og þú verður að bera rósina í
skarbandinu þínu, og allt mun verða eins og
það áður var. Við munum loka hliðinu fyrir
hinum gamla hertoga og hlægja burtu hið ill-
kvittna umtal. Og fólkið mun segja þegar
það situr kring um árninn á vetrarkveldin:
‘ Hún er falleg sagan af hinum trygglynda
Ekkehard, sem drap Ermanrick keisara vegna
þess að hann hengdi Harlungen, og sem síð-
an sat í mörg hundruð ár fyrir framan Venus-
berg með þeim ummælum að hann myndi
sitja á þeim stað til dómsdags og stökka burtu
ölum pílagrímum sem kynnu að koma til
fjallsins. En að síðustu varð hann þreyttur
og hljóp burtu og varð munkur í St. Gall. Þar
hrapaði hann af háum stað og dó. Og nú
situr hann við hliðina á fölleitri konu og les
Virgil. Og um miðnætursbilið hljóma þessi
orð gegnum Hegau: “Þú skipar mér, ó drottn-
ing, að endurnýja hina ósegjanlegu sorg.”
Síðan verður hún að kyssa hann hvort hún vill
eða ekki — því dauðinn veitir það, sem lífið
liefir neitað okkur um.”
Meðan hann talaði bar svipur hans vott
um ósjálfræði og hálfgerðan trylling, en er
hann þagnaði varð hann aftur yfirbugaður af
tilfinningu. Hertogafrúin stóð hi;eyfingar-
laus meðan á ræðunni stóð, og glampi af með-
aumkvun skein út úr hinum köldu augum
hennar er hún beygði sig niður til hans.
“Ekkehard,” sagði hún; “þú mátt ekki
tala um dauðann. Það er brjálsemi. Við
erum lifandi, þú og ég—”
Hann hreyfðist ekki, og hún lagði hönd-
ina ofur hægt á hið brennandi heita enni hans.
En þessi snerting fór sem hemjulaus titrandi
kraftur gegnum líkama hans og sál. Hann
stökk upp. “Þú hefir rétt að mæla,” hróp-
aði hann; “við erum lifandi, þú og ég.” Sjón
hans var hjúpuð iðandi hálfrökkri. Hann
snaraðist fram um eitt skref og greip hinn
stoitlega líkama hennar í arma sína og þrýsti
henni með ofboðslegri ákefð að brjósti sér.
Kossar hans brunnu á vörum hennar og gerðu
öll mótstöðuorð hennar máttvana og dauð.
Síðan hóf hann hana á loft og bar hana líkt
og fórnargjöf til altarisins. “Hví heldur þú
þínum skínandi fingrum svo hreyfingarlaus-
um? Því blessarðu okkur ekki,” hrópaði hann
til hinnar alvarlegu Kristsmyndar.
Hertogafrúin hafði orðið sem höggdofa.
En innan stundar kom í Ijós hjá henni ofsi
hins særða stolts. Hún sló með afli hinn óða
mann á ennið, og reyndi að rífa sig lausa úr
faðmi hans. En hægri handleggur hans var
enn vafinn utan um mitti hennar þegar dyr
kapellunnar opnuðust skyndilega og ljósgeisli
kom inn. Þau voru ekki lengur tvö ein.
Rudimann kjallarameistari í Reiqhenau
kom inn, og í garðinum fyrir utan voru ein-
hverjir fleiri.
Hertogafrúin var orðin náföl af blygðunar
semi og reiði. Ein langa og svarta hárflétt-
an hafði losnað, og hékk niður yfir aðra öxl-
ina.
“Fyrirgefið,” sagði maðurinn frá Reichen
au. “Eg hefi ekki séð neitt!”
Heiðveig hertogafrú vatt sig úr handtaki
Ekkehards. “Já, ég segi! já, já! Augu þín
hafa sé ðþenna brjálaða mann sem gleymt hefir
sjálfum sér og guði sínum. Mér myndi falla það
þungt ef þú hefðir ekki séð neitt, í því til-
felli vildi ég láta stinga út augu þín.’’ Hún
sagði þetta með slíku kuldadrambi sem orð fá
naumast lýst, og allt í einu áttaði Rudimann
sig á þessum undarlegheitum.
“Eg hafði alveg gleymt,” sagði hann fyrir
litlega, “að maðurinn sem stendur þarna er einn
af þeim, sem vitrir menn hafa heimfært til
orð Hieronymusar er hann segir: ‘hegðun
þeirra hæfir frekar brúðgumum og spjátrung-
um en þeim sem helgað hafa sig drottni.”
Ekkehard stóð og hallaðist upp að stólpan-
um, og hann teygði út armana líkt og sagt er
að Oddysseus hafi gert, þegar hann leitaðist
við að faðma skugga móður sinnar. Orð
Rudimanns hrifu hann út úr þessu hita-
þrungna dvalarástandi. “Hver vogar að setja
sig milli mín og hennar?” sagði hann ógn-
andi.
Rudimann klappaði á öxlina á honum með
ósvífnislegum kompánaskap. “Vertu rólegur,
vinur minn,” sagði hann. “Við höfum tíð
indi að segja þér. St. Gallus getur ekki leng
ur skilið eftir hinn vitrasta af sínum lærisvein-
um úti í hinum iðandi og ólgandi gamla heimi.
Þú ert kallaður heim. En gleymdu ekki prik-
inu sem þú ert vanur að misþyrna bræðrum
þínurn með þegar þeir hnuppla kossi á vín-
uppskerutímanum, minn hreinlífi herra,” bætti
hann við í hálfum hljóðum.
Ekkehard steig afturábak. Villt löngun,
skilnaðarsársauki, brennandi ástríða, — allt
þetta sauð í sálu hans, en þó einna mest heiftin
yfir því háði sem helt hafði verið yfir hann.
Hann þaut fram til hertogafrúarinnar—en allt
í einu fylltist kapellan af mönnum. Ábótinn
í Reichenau kom til þess að skemta sér við
það, að sjá Ekkehard fara. “Það verður erf-
itt að losna við hann,” hafði hann sagt við
Rudimann. En nú var það orðið auðvelt.
Munkar og leikmenn fylgdu á eftir honum.
“Vanhelgun!” kallaði Rudimann til þeirra.
“Hann hefir lagt sínar lastafullu hendur á hús-
móður sína, og það við altarið sjálft.”
Við þetta þutu hinar síðustu leifar af
sjálfsstjórn Ekkehards. Það var honum um
megn, að sjá það sem hann átti helgast saurg-
að með óskammfeilni og ruddaskap, að sjá
perlum sínum kastað fyrir svín. í ofsabræði
greip hann lampann og sveiflaði bronzkerinu
yfir höfði sér. Ljósið slokknaði, dimmraddað
liljóð heyrðist, og kjallaram. lá með blæð-
andi höfuð á steingólfinu, og lampinn sundur-
molaður við hliðina á honum. Æðisleg áflog
með liöggum og formælingum fylgdu á eftir.
Ekkehard varð brátt ofurliði borinn. Þeir
náðu honum undir sig og bundu hann með
hans eigin mittisbandi, og létu hann síðan
standa upp. Þannig stóð hann, þessi ungi,
laglegi maður, eins og vængbrotinn örn. Það
var sannkölluð hryggðarsjón. Hann sendi
sorgþrungið, biðjandi augnaráð til hertogafrú-
arinnar. En hún snéri sér undan.
“Gerðu skyldu þína,” sagði hún við ábót-
ann, um leið og hún sveiflaði sér drembilega
framhjá munkunum.
Reykjarmökkur kom á móti henni í hallar
garðinum. Frá kastalahliðinu kváðu við
gleðióp. Bak við það var kynnt öflugt bál
með furubútum. Þjónustufólk kastalans dans
aði kringum brennuna og kastaði jafnframt
blómum í blossann.
“Hvað meinar þessi reykur?” spurði her-
togafrúin Praxedis, sem kom á móti henni.
“Það er Jónsmessu-dagur,” svaraði hin gríska
mær.
Kveldið var dauft og drungalegt. Her-
togafrúin lokaði sig inni í veggsvala herberg-
inu sínu og neitaði að taka á móti nokkrum.
Ekkehard hafði verið settur í fangelsi af mönn
um ábótans. í sama turninum, á sömu hæð
og lesstofan hans, var saggafullt, dimmt her-
bergi með gömlum legsteinabrotum frá þeim
tíma, er kastalakapellan var endurreist. Á
þenna óvistlega stað settu þeir Ekkehard.Hálm
visk var fleygt inn fyrir hann að liggja á, og
fyrir dyrum úti var munkur sem hélt vörð.
Burkard, klaustursveinninn hljóp upp og
niður fullur óþreyju og örvæntingar yfir því,
að vita ekkert hvað fyrir föðurbróður sinn
hefði komið. Þjónustulið
kastalans var í stöðugu hljóð
skrafi og kvíslingum. Loftið
var þrungið af þvaðri, líkast
því sem rignt hefði niður ó-
teljandi lygasögúm.
“Hann reyndi að myrða
húsmóður okkar,” sagði
einn. “Hann var að æfa sig
í göldrum,” tilgreindi annar,
“og í dag er Jónsmessan, en
þá hefir Satan engan kraft,
og gat þess vegna ekki bjarg-
að honum.”
Rudimann kjallarameistari
stóð við brunninn í garðinum
og lét vatnið streyma yfir höf-
uð sér. Ekkehard hafði
veitt honum svöðusár og
vætlaði úr því blóð. Praxedis
kom út að brunninum föl og
döpur. Hún var eina mann-
eskjan sem í raun og veru
kenndi í brjóst um hinn ólán
sama fanga. Og þegar hún
sá kjallarameistarann hljóp
hún út í garðinn, sleit upp
með rótum blátt kornblóm,
rétti honum það og sagði:
Haltu því í hægri hendinni
unz það er orðið heitt, og
mun þá blóðrennslið hætta,
eða á ég að sækja fyrir þig
sárumbúðir?”
Rudimann hristi höfuðið.
ast á sínum tíma,” sagði hann.
í fyrsta skifti sem mér blæðir.
kornblóm sjálf.”
En Praxedis var um það hugað að sætta
óvin Ekkehards. Þess vegna sótti hún sár-
umbúðir, og hann lofaði henni að binda um
sárið, en ekki fékk hún einu sinni eitt þakk-
lætisorð.
“Verður Ekkehard gefinn laus í dag?”
spurði hún.
“í dag,” endurtók Rudimann með fyrir-
litningarhreim í röddinni. “Ert þú sólgin í
það að flétta honum blómsveig, þessum merkis
bera Andkrists, foringja þeirra, sem draga vagn
Satans, honum, sem þú hefir hlúð að og sýnt
virðingu, líkt og hann væri hinn elskaði sonur
Benjamín? í dag? Spurðu þessarar spurn-
ingar aftur eftir mánuð, þarna yfir. frá.” og
hann benti í áttina til svissnesku fjallanna.
Praxedis varð óttaslegin. “Hvað ætl-
arðu að gera við hann?” spurði hún. “Það
sem hann á skilið,” svaraði Rudimann, með ill-
mannlegu augnaráði. Léttúð, ofbeldisverk,
drambsemi, vanhelgun, guðlast — það eru
ekki orð til yfir öll hans vonskuverk. En
guði sé lof, það er ekki skortur á leiðum til að
afplána þau.” Hönd hans hreyfðist eins og
hann væri reiðubúinn að rétta einhverjum ó-
svikiö högg.
“Æ, já, leiðir til að afplána, fagra mær.
Við ætlum að skrifa á skrokk hans allar synd-
irnar sem hann hefir drýgt.”
“Vertu miskunnsamur,” mælti Praxedis;
“hann er veikur maður.”
“Það er fyrir þá skuld að við ætlum að
lækna hann. Þegar hann hefir verið bund-
inn við staur dálitla stund, og í það minnsta
sex keyri brotin á hryggnum á honum, mun
hann hafa losnað við alla sína djöflabragðvísi
og dutlunga.
“Fyrir guðs sakir,” kallaði hin skelfda
stúlka upp.
“Vertu róleg, það kemur meira á eftir.
Frávillingurinn verður að komast til hjarðar
sinnar, þar eru góðir fárhirðar, sem munu ann-
ast það sem á eftir fer. Rúning ungfrú,
rúning! Þeir munu skella af honum hárið,
það svalar höfðinu. Og ef þig skyldi langa til
þess eftir eitt ár, að fara pílagrímsferð til St.
Gall, þá muntu sjá þar, á sunnudögum og há-
tíðisdögum, mann berfættan standa úti fyrir
dyruni kirkjunnar. Höfuð hans mun verða
bert í líkingu við illa sleginn akur, iðrunarbún-
ingur mun hylja líkama hans, og sæma honum
vel. Hvað heldur þú? Og þá hættir hinn
heiðinglegi Virgillestur. Það bregst varla.”
“Hann er saklaus,” sagði Praxedis.
“Öhó!” urraði kjallarameistarinn með
glotti. “Við munum aldrei skaða sakleysið.
Hann þarf að sanna að hann sé það, sam-
kvæmt guðsdómi. Ef hann dregur gullhring
upp úr sjóðandi vatnskatli með óbrendri hendi,
þá mun ábótinn okkar sjálfur gefa honum
blessun sína, og ég mun sverja að það hafi
verið blekkingar djöfulsins, þegar augu mín
litu húsmóður þína, hertogafrúna í örmum
hans heilagleika, bróður Ekkehards.”
Praxedis gat ekki tára bundist. “Kæri,
háæruverðugi herra kjallarameistari,” sagði
hún í bænarróm. Hann gaut augunum til
hinnar grísku stúlku, og þau staðnæmdust við
hinn beinvaxna og fallega líkama hennar.
“Það er svona, er það?” sagði hann, með
herping á vörunum. “Eg gæti ef til vill beð-
ið ábótann líknar honum viðvíkjandi, ef —”
“Ef?” spurði Praxedis áköf.
“Ef þér þóknaöist að skilja eftir ólokaðar
dyrnar á herberginu þínu í kveld, svo ég gæti
komið til þín og látið þig vita um úrslitin á
erindi mínu.” Og um leið tók liann á sig
sjálfsánægju- og eftirvæntingarsvip, og dró
saman með gáskakeim fellingarnar í yfirhöfn
sinni, svo sköpulag hans kæmi betur í ljós.
Praxedis fór áftur á bak og stappaði ofan á
hið bláa kornblóm, sem lá við fætur hennar.
“Þú ert hrakmenni, herra kjallarameist-
ari”, sagði hún og snéri sér við. Rudimann
var ekkert flón, og sá af svip hennar og augna
ráði, að herbergisdyrnar hennar myndu lok-
aðar það kveld og sérhvert kveld upp frá því
fyrir öllum kjallarameisturum kristindóms ■
ins. Hún gekk í burtu. “Hefir þú nokkrar
fleiri skipanir?” spurði hún, um leið og hún
fór.
“Já, þú gríska naðra og stingfluga,” svar-
aði hann kuldalega. “Eg vil fá ediksbrúsa,
ef þú villt gera svo vel. Eg ætla að bleyta
svipurnar mínar í edikinu. Skriftin verður
þá betri og máist ekki eins fljótt. Eg hefi aldrei
haft þann heiður fyr að hýða Virgilsþýðara.
Slík persóna verðskuldar sérstaka nákvæmni
hvað það snertir.”
Undir linditrénu sat Burkard, klaustur-
sveinn, snöktandi. Praxedis kyssti hann
um leið og hún gekk framhjá, aðallega til þess
að skaprauna kjallarameistaranum.
Hún lagði leið sína til herbergis húsmóð-
ur sinnar með þann ásetning að grátbiðja
krjúpandi Ekkehardi miskunn. En hún barði
að dyrum árangurslaust. Þær opnuðust
ekki. Heiðveig hertogafrú var ákaflega reið.
Ef munkar Reichenau hefðu ekki komið inn
á þessari óheillastund myndi hún hafa fyrir-
gefið Ekkehard þessa fífldirfsku sem hann
sýndi af því hún hafði sjálf sáð til hennar, en
nú var þetta orðið opinbert hneyksli, sem
krafðist refsingar. Óttinn við illmálgar tung
ur hefir orsakað furðu margt.
Ábótinn hafði sent upp til hennar bréf frá
St. Gall. Bréfið hljóðaði þannig: “Reglur
St. Benedikts heimta ekki aðeins ytra form,
heldur að maðurinn sé munkur hvað líkama
og sál snertir.
Ekkehard var kallaður fram aftur og nokk
uð af skrifum Gunzo fært fram gegn honum.
Hertogafrúin lét sig þetta engu skifta. Hún
vissi vel hver forlög myndu bíða hans, ef hann
'væri seldur í hendur andstæðinga sinna, en
hún var ákveðin í því að gera ekki neitt fyrir
hann. Praxedis kom aftur og knúði dyrnar,
en þær opnuðust ekki. “Þú vesalings mölur,”
muldraði hin gríska stúlka raunamædd. Með-
an á þessu gekk lá Ekkehard í fangelsinu sem
maður í vondum draumi. Fjórir berir veggir
umluktu hann og að ofan komu dauf blaktandi
ljósglæta. Við og við skalf hann eins og af
kulda, og þunglyndisbros lék um varir hans
með vonleysisblæ. En þess á milli varð hann
sem vitstola af reiði og stökk upp með krefta
hnefana.
1 þessu tilliti er mannshugurinn líkur haf-
inu. Þó ofveður hafi slotað, æða öldurnar,
öskrandi og freyðandi, jafnvel meir en áður;
og allthf öðruhvoru, hendist alda og alda froðu
fellandi upp svo geist að máfarnir flýja.
Hjarta Ekkehards var ekki algerlega sundur
“PENINGANA TIL BAKA”
Skilyrðislaus ábyrgð í hverjum poka.
RobinHood
“Það stöðv-
“Það er ekki
Hafðu þitt