Heimskringla - 12.11.1930, Blaðsíða 1

Heimskringla - 12.11.1930, Blaðsíða 1
/ DYERS & OLHAMERS, LTD „„ SPECIAL Me«’s Suits Dry <M n n Cleaned & PressedJ^ I iUU (Cash and Carry Price) Delivered, $1.25 Buttons Tightened, Replaced and all Minor Reparirs Free DYERS & CLEANERS, LTD. SPECIAL, Ladies’ Plain Silk 4 AA Dresses Dry Cleaned^ I >UU & Finished (Cash and Carry Price) Delivered, $1.25 Minor Repairs Free XLV. ÁRGANGUR. WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 12. NÓVEMBER, 1930. NCTMER 7 FRA SAMVKLDISFUNDINUM. Eins og kunnugt er, hefir gengið 5 stappi með málin á samveldisfund- mum. Stefna sú er Bennett hélt f|am í sambandi við viðskifti rikisins °g nýlendanna, vakti þegar i upp- hafi svo mikla athygli, að gerðir fundarins hafa mest snúist um hana. Einkum eru það þó kröfur nýlend- anna um að fá einhverja tryggingu fyrir markaði á Englandi fyrir sínar vörur, með því að leggja 10% toll á sömu vöurur frá öðrum löndum, sem gerðir fundarins hafa strandað á. Cg þótt MacDonald forsætisráðherra Englands hafi hótað Evrópulöndun- úm, er tolla eru sífellt að hækka hjá sér, að gjalda þeim liku líkt og leggja einnig tolla á innfluttar vör- nr þeirra, er stjórn hans samt ekki reiðubúin að veita nýlendunum þessi hlunnindi. Er Snowden fjármálaráð- herra því einkum andvígur. Bret- tand hefir verið talið vígi fríverzlun- ar, og má eflaust heita það, það er að segja viðvikjandi vörum sem það sjáift þarf að kaupa. En tollívilnun Þiggur það samt á vörum, sem það Þarf að selja til nýlendanna að minsta kosti. Þá kærir það sig ekki um að keppa við heimsmarkaðinn. Þetta virðist núverandi stjórn á Englandi sjást yfir i sambandi við tillögur Bennetts, eða að hún kærir sig ekki hm að sjá það, sem er líklegra. Að Því er England snertir, er afstaða Þess þvi skiljanleg. Hitt er óskilj- anlegra, hvemig á því stendur, að úberalar í Canada, og sérstaklega aðal málgagn Vesturlandsins, blaðið Free Press í Winnipeg, skuli dæma skilmála þá, er Bennett fer fram á fyrir hönd nýlendanna, óalandi og 6- ferjandi, þar sem þeir eru aðallega i Því fólgnir að tryggja bónda Vestur- 'andsins sölu á hveiti sínu í Englandi. Tollurinn, sem Bennett fer fram á. !ýtur fyrst og fremst að því, að svo raiklu leyti sem Canada snertir. Ef af því leiddi einhverja verðhækkun ^ bveiti, sem ekki er þó ástæða til að halda, og því síður að til muna f?eti komið til greina á brauðverði 1:11 almennings á Englandi, af ekki bærra tolli en farið er fram á, þá samt sjáum vér ekki hvaða ástæða getur rekið liberala hér í landi til að mótmæla sliku, þar sem að það yrði aðeins bóndanum hér í hag, sem oss finnst satt að segja að ekki sé of vel baldinn af því sem hann er að fá fyrir hveiti sitt. A hinn bóginn svarar' þessi tollur ekki nema til þeirrar • tollívilnunar, sem Bretland nýtur nú og hefir um tugi ára notið hjá nýlendunum- Það er að vísu satt, að Bretland kaupir ureira af nýlendunum, en þær kaupa af Því. En nýlendumar verða þá að selja þar vöru sína hlunnindalaust °g verða að keppa við heimsmark- aðinn, sem er hið sama og selja lægra en allir aðrir. Að hinu leytinu kaup- *r Bretland vörur frá Suður-Ameríku svo að 90 miljónum dala nemur á ^ri, en selur ekki Suður-Ameríku- ríkjunum vörur fyrir nema 20 milj- önir dala. Og ennfremur ber þess að Sæta, að Bretland nýtur þar engrar follívilnunar, eins og hjá nýlendun- um. Það af þessari vöru frá Suður- Ameríku, sem nýlendumar hafa til útflutnings, lægi því eins vel við að ^eupa af þeim, því enda þótt Bret- !an<j gæti með köflum skrúfað þá vöru frá Suður-Ameríku niður, nem- Ur Það ekki meiru en tollívilnuninni setn nýlendurnar gefa því á vömm Þess. Og hvar er þá ósanngirnin, er gagnvart Bretlandi á að felast í skil- málum Bennetts i sambandi við hin auknu innanríkisviðskifti, er hann fer fram á? Hvert sem Bretland Snýr sér með sínar vörur annað en 11 nýiendanna, á það háum tollum aö mæta. Athygli brezku þjóðar- 'nnar hefir Bennett dregið svo skýrt að þessu, að það hlýtur að verða ennar aðal umhugsunarefni á næst- únni. Að viðskiftum Bretlands er abtaf að kreppa meira og meira, vegna tollhækkana hjá öðrum þjóð- Urn' Og Það mun að því reka, að e ki verði senn í önnur hús að venda yrir því en til nýlendanna. A samveldisfundinum benti for- sætisráðherra Astralíu á það. að elmingur allrar innfluttrar iðnaðar- °ru kæmi tollfrítt til Ástraliu frá retlandi, þótt hár tollur væri á þess- vörum frá öðrum löndum. Samt úr Ástralía engrar ívilnunar eða ^erndar frá Bretlandi. I Canada er as (1^n°*t*íur von um aukinn mark- tnlI1^rr*r b'hg'and, vegha hækkunar á mum við Bandaríkin. Og sömu sögu hafa allar nýlendurnar að segja. Bretland hefir til þessa haft meiri hag af viðskiftum sinum við nýlend- urnar, en við aðrar þjóðlr. Með breytingu á viðskiftastefnu sinni, eins og Bennett fer fram á, og sem er í fyllsta samræmi við þroska nýlend- anna, ætti Bretland enn, jafnframt nýlendunum, að hafa hag af þeim viðskiftum. Allt hefir þetta skýrst fyrir brezku þjóðinni á samveldisfundinum. Og þó stefna Bennetts verði ekki tekin upp fyrst um sinn, hefir hún þó svo mikið verið tekin til greina, að Eng- land býðst nú til að kaupa ákveðna upphæð af hveiti, gegn samningi, frá Canada. Með erindi Bennetts á sam- veldisfundinn, hefir þvi til muna ver- ið greitt fyrir sölu á hveiti héðan, svo að kalla má að betur hafi verið farið en heima setið. BANDAftlKJAKOSNINGARNAR Það mun sjaldgæft, ef ekki með öllu einsdæmi i sögunni, að tala þing- manna, þar sem aðeins tveir flokkar sækja um völdin, verði svo jöfn í báðum deildum þings, að ómögulegt sé á þeim grundvelli einum að segja um, hvor flokkurinn skuli fara með völd, eins og á sig stað í ný af stöðnum kosningum i Bandaríkjun- um. I congressinu, eða neðri deild þingsins, náðu repúblikar i 218 þing- sæti, demókratar í 216, og verka- manna- og bændasinni í eitt. Þar sem að verkamanna- og bændasinninn hefir undanfarið greitt demókrötum atkvæði sitt og mun enn gera það, verður atkvæðagreiðslan jöfn, ef flokksatkvæðin ekki truflast neitt og ef repúblikar fara með völd. Þing- forseta-atkvæðið er þá það eina er úr málum sker. Má þetta heita svo mikið jafntefli, að ekki verður greint á milli þess hvor flokkanna fer með völd, því að reiða sig á atkvæði hvers einasta þingmanns 1 hverju máli, hefir aldrei blessast. Auk þess getur svo farið enn, að breytingar verði á bessum tölum þingmanna hvors flokksins, við endurtaliningu atkvæða þeirra. Ennfremur geta hvenær sem er einhverjir þingmannanna forfall- ast af veikindum eða dáið á kjör- timabilinu og þannig orðið auð þing- sæti, sem allt getur haft áhrif á at- kvæðagreiðslur og afgreiðslu þing- málanna yfirleitt, þegar munur flokk anna er sama sem enginn. Astand- ið er því þannig, að um úrslit mála á þinginu verður ekkert dæmt af þessum kosningum- I senatinu, eða efri málstofunni, er þó munur flokkanna ennþá minni, eða réttara sagt enginn. Þar eru nú 48 repúblikar og 47 demókratar, en 1 verkamanna- og bændasinni. Og þar sem hinn síðasttalda má telja með demókrötum, ræður ekki einu sinni atkvæði forseta úrslitunum í þeirri deild þingsins. Um úrslit hvaða máls sem er verður því ennþá erfið- ara að gizka þar en í neðri deildinni. getur því svo farið, að þau mál, sem þingið afgreiðir, komi eins oft frá demókrötum eins og repúblikum, og að Hoover forseti Bandaríkjanna verði eigi síður að skrifa undir lög, sem frá andstæðingaflokki hans koma og hans eigin flokki. En svo er nú langt ennþá þangað tii þessir nýkosnu þingmenn koma til skjalanna, því þingsetu öðlast þeir ekki fyr en í desember 1931, eða að rúmu ári liðnu frá kosningu þeirra, er þing kemur saman. Þingtímabili núverandi þingmanna lýkur ekki fyr en 4. marz 1931. Við aukaþingi er ekki búist á komandi sumri, svo þessir nýkosnu þingmenn hafa að öllum líkindum tímann fram að desember 1931 til umhugsunar og undirbúnings undir starf sitt. Að svona langur tími líður áður en núverandi þingmenn fara frá, á rætur sinar að rekja til eldri tíma, þegar samgöngur í Bandaríkjunum voru ekki greiðari en það, að fjórir mánuðir gengu til ferðalagsins úr ýmsum fylkjunum til Washington. • • • I sambandi við ríkisstjóra kosning- amar er eftirtektarverðastur sigur F. D. Roosevelts í New York ríkinu Roosevelt þessi er bróðursonur Roose velts forseta og kippir ef til vill í kynið. Hann hlaut um 700,000 at- kvæða meirihluta i kosningunum, og er sjaldgæft að sjá aðra eins hrúgu atkvæða sópast að nokkrum manni. Roosevelt þessi er Demókrati, þó for- setinn frændi hans væri Repúbliki. Annars unnu demókratar mikinn sig- ' ur í þessum ríkisstjórakosningum. 1 countykosningunum unnu demó- kratar einnig mikla sigra. Nokkrir Islendingar sóttu þar og náðu þessir kosningu: I Pembina County: — J. H. Hann- esson, Treasurer; F. M. Einarsson, County Commissioner; J. K. ólafsson Representative. í Cavalier County: — J. M. Snow- field, States Attorney. í MeHewey County: — Nels G. Johnson, States Attorney. Næstu forsetakosningar verða. eins og kunnugt er, árið 1932, og ef demókratar halda svona áfram að vinna á, lítur ekki glæsilega út fyrir repúblikum. En svo getur margt breyzt þangað til. 1 ísrunaurinn hatði til meðferðar geti leitt flokkaskifting ,er nokkru ráði um það, hvernig kosningar fara næst. Er það auðvitað viðskiftastefnan, eða með hvaða hætti sé hægt að efla við- skifti innan ríkisheildarinnar, er mest áhrif mun hafa i þessa átt. En hvað sem því líður, þykir nú sem stendur ekkert vísara, en að dagar MacDonald stjórnarinnar séu senn taldir. ÖNGÞVEITI I ST.IÓRN- MALUM A ENGLANDI Erfiðleikarnir, sem Macdonaldstjóm in á Englandi hefir átt við að stríða síðan hún tók við völdum, eru kunn- ari en frá þurfi að segja. Framkvæmd ir í hennar helztu áhugamálum hafa farið út um þúfur, eins og t. d. að bæta úr atvinnuleysinu, eða að gera kolanámureksturinn að þjóðeignar- fyrirtæki, sem í kosningunum áður en hún náði völdum yar hennar lif- andi áhugamál. En ekkert hefir ver- ið hægt að gera nema með aðstoð liberal flokksins, og sú náð, sem þann ig hefir veitt verið, hefir oftast verið skorin svo við nögl sér, að heita má, að til lítils annars hafi verið en að halda stjórninni við völd. Enginn neitar því að MacDonald forsætisráð- herra hafi ekki viljað vel og hafi reynt að gera sitt bezta- Én reynsl- an hefir orðið viðar en á Englandi með stjórnir, sem að bakhjarli hafa orðið að nota aðra flokka, að úr framkvæmdunum hefir lítið orðið. En um þá litlu hollustu, sem lib- eral flokkurinn undir forustu Lloyd George, hefi rauðsýnt verkamanna- stjórninni til þessa, virðist nú jafn- vel mjög uggvænt, því innan sjálfs liberal flokksins hefir risið upp mik- il óánægja út af henni, og sumir mikils metnustu og áhrifamestu menn flokksins, eins og Sir John Si- mon og Sir R. Hutchinson, hafa neitað að fylgja leiðtoga flokksins, Lloyd George, ef hann haldi lengur áfram fylgi sinu við stjómina. Getur því svo farið, að innan liberal flokksins verði brátt leitað álits um það, hvort ekki skuli skift um leiðtoga eða taka forustuna úr höndum Lloyd George. Komi að þvi að Lloyd George tapi henni, er MacDonald stjórninni bráð hætta búin. Og enda þótt ekki verði skift um leiðtoga, eru margir úr flokk hans ákveðnir í að veita stjórn- arandstæðingum fylgi ,sem auðvitað hlýtur einnig að veikja stjórnina í sessi. Með þetta ástand fyrir aug- um, er þvi ekki að furða, þó mikið sé talað um að á Englandi vofi yfir stjómarskifti. En þá er spurningin, hvort nokkur stjórnmálaflokkur á Englandi sé svo ste’rkur, að hann nái ákveðnum meiri hluta þó til kosninga komi. Ymis- legt virðist benda til þess, að con- servatíva flokkurinn sé liklegur til þess að verða fjölmennastur. En þó er ekki lengra en vika síðan, að al - varleg tilraun var gerð af flokks- mönnum Baldwin 111* þess að drag.a forustuna úr hans höndum. Þó að sú tilraun heppnaðist ekki og væri jafnvel ekki skoðuð af hreinum toga spunnin hjá blaðakóngunum og lá- vörðunum Beaverbrook og Rother- mere ,en þeir voru aðal mennirnir, er innan flokksins risu upp á móti Bald win, þá er samt líklegt, að afleiðing- arnar verði fremur til að veikja en styrkja conservatíva flokkinn undir leiðsögn Baldwins. Og síðast er nú talsvert á orði að Snowden og MacDonald greini mjög á um, hvaða stefnu brezka stjórnin skuli taka í viðskiftamálum. Tekur MacDonald miklu meira til greina kröfur nýlendanna en Snowden gott þykir. Er þó ekki sennilegt að það verði til þess að kljúfa stjómarflokk- inn, en truflun hlýtur það nokkurri að valda og óeiningu innan flokksins. Af öllu þessu er auðséð öngþveitið í stjórnmálunum á Englandi. Þjóðin virðist ekki geta sameinastSum neinn flokkinn. Og flokkarnir eru jafnvel ekki bundnir neinum sterkum bönd- um innbyrðis. Vantraustsyfirlýsing á Macdonald stjómina var þó feila með 281 atkv. gegn 250 nýlega í þing inu. En útlitið fyrir stjómina hefir talsvert versnað síðan. Ýmsir spá því, að útaf málum þeim, er samveld BÓKMENNTA- VERÐLAUN NOBELS. Sinclair Lewis hefir fengið bók- í menntaverðlaun Nobels að þessu I sinni, og er hann fyrsti ameríski rit- höfundurinn, sem hlotnast hefir sa heiður. Aðrir enskir rithöfundar er hlotið hafa verðlaunin, eru þeir: Rudyard Kipling, Rabindranath Ta- gore, W. B. Yeats og George Bern- hard Shaw. — I skiplagsskrá sjóðs- ins er svo um mælt, að þeir einir skuli fá styrk þenna, sem öðrum frem ur ágæti sig í bókmenntum á hug- sjónalegan hátt. Þykir þetta að vísu ekki koma vel heim og saman við Sinclair Lewis, enda þótt hann sé talinn rithöfundur ágætur. Hann er fæddur árið 1885 í Sank Centre, Minn. írtskrifaður frá Yale háskól- anum árið 1907 og starfaði síðan um nokkur ár sem blaðamaður. Er hann sérstaklega kunnur fyrir skáldsögur sínar, sem eru einskonar gagnrýni á amerisku þjóðlífi, og oft ritaðar af þrótti og biturri hæðni. Kunnastar skáldsögur hans eru: “Main Street”, “Babbitt” og “Elmer Gantry”. ATVINNULEYYSI f 21 LANDI. Alþjóða atvinnumálaráðið I Genf hefir gefið út hagtölur um atvinnu- leysi í tuttugu þjóðlöndum, og hefir | það komist að þeirri dapurlegu niður stöðu, að 12 til 15 miljónir atvinnu- lausra manna muni vera í löndum pessum. Þegar undan er skilið Frakkland. þar sem naumast er hægt að segja að sé um neitt atvinnuleysi að fæða, þá eru hin löndin yfirleitt hvert öðru lakara stödd í þessu tilliti. — 1 Þýzka- landi, sem þó ekki er tekið upp í skýrslu atvinnuráðsins, er ástandið verst. Þar er tuttugasti hver maður atvinnulaus. Efst á skýrslu ráðsins eru Bandaríkin með 4 miljónir at- vinnulausra, og má það teljast með tilliti til fólksfjölda þriðja land í röð- inni, hvað atvinnuleysi snertir. — Stóra Bretland er nr. 2. Þar er 22. íhver maður atvinnulaus. I Canada er ástandið ágætt samanborið við þessi Iönd. | Annars er þessi óskemtilega skýrsla eins og hér segir: Atv.lausir Ibúatala Austurriki . .. .... 156,000 6,526,661 Belgía .... 64,00 7,023,077 Canada . . 200,000 9,986,900 Tjekkó- Slóvakía .... ... 37,000 14,523,186 Danmörk ... ... 25,000 3,434,555 Danzig ... 15,000 386,060 Frakkland .. 1,000 40,745,874 Bretland .2,100,000 44,173,704 Ungverjaland 20,000 8,368,273 Italía „.. 400,000 40,798,000 Holland .... ... 25,000 7,625,938 Noregur .... .... 20,000 2,649,775 Pólland .... 240,000 30,212,062 Gvðingaland 5,000 852,268 Rúmenía .... .... 23,000 17,393,149 Rússland .... ...1,150,000 150,000,000 Saar héraðið 7,000 770,000 Svíþjóð .... ... 26,000 6,087,923 Bandaríkin .. .4,000,000 122,000,000 Júgó Slavía 7,000 12,017,323 AFVOPNUN ARSTEFN AN. Fascistahreyfingin á Þýzkalandi sýnir bezt hversu langt í land sú hugs un á, að þjóðirnar verði fáanlegar til þess að leggja niður vopnin smátt og smátt. Fékk sú hreyfing byr undir báða vængi við misklíð þá, sem nú virðist vera að rísa upp með Frökk- um og Itölum, og naumast verður jöfn uð um sinn- En ef eigi fást jafnaðir úfar þeir, sem orðið hafa með þessum þjóðum út af flotamálum, þá er engin von til að önnur lönd álfunnar gangi langt í afvopnunaráttina, enda létu stórveldin sér hægt á Lundúnafundin- um í var sem leið að stíga nokkurt verulegt skref í þá átt. Mussolini er sá sem í ófriðarglæðurnar skarar. — Sökum þess hversu dólgslega hann lætur, hervæðast Frakkar bæði leynt og Ijóst og Briand fær litla áheyrn með sína bandarikjahugmynd. Þjóð- með þeim svarinn fjandskapur. Vilja þeir fylgismenn Adolf Hitlers alger- lega andmæla Versalasamningnum og taka að efla voldugan her á ný. — Hversu vaxandi fylgi sú stefna hefir sést bezt af nýafstöðnum kosningum þar, þar sem 6 miljónir Þjóðverja greiddu þeim atkvæði. Hefir heims- blaðið London Times látið þá skoðun í Ijós, að þessi hemaðarsinriaði flokk ur Hitlers myndi aldrei hafa náð slík- um vexti og viðgangi á Þýzkalandi, ef betur hefði verið gætt 8. greinár friðarsamninganna, um þær ráðstaf- anir, sem þar eru gerðar um afvopn- un, þar sem svo er kveðið að orði að þjóðimar skuli smátt og smátt afvopnast að því hófi, sem framast væri unnt, með því þó að öryggi þeirra væri eigi hætta búin. En með þeim fyrirvara er hernaðarsinnum í öllum löndum fengin átylla til að blása að glæðunum. KOSNINGAR TIL STÓRÞINGSINS Nýlega eru kosningar til Stórþings- ins um garð gengnar í Noregi, og varð flokkaskiftingin í þinginu eins og hér segir. Hægri og vinstri, frjálslyndir fengu 44 sæti; bænda- flokkurinn fékk 25; vinstri og róttæk ir 34; verkamannaflokkurinn 47- — Hefir bændaflokkurinn tapað nokkr- um sætum frá þvi sem áður var. NYTT VITAMIN. Prófessor Euler skýrir frá þvi í samtali við "Svenska Dagbladet” að við efnarannsóknastofu hans hafi það komið í ljós við geislarannsóknir, að í venjulegu meðalalýsi sé önnur teg- und af vitamin en A-vitaminið, sem er í gulrótum og plöntum yfirleitt, en þetta hefir hingað til verið talið eitt og hið sama. Er nú prófessorinn að rannsaka eðli þessa nýja fjörvis, er hann hefir fundið, ásamt sviss- neskum samverkamanni. HVAÐANÆFA Eftir því sem News Cronicle skýr- ir frá, hefir nýlega skipstjóri, að nafni C. N. Olson, siglt gufuskipi sinu upp að áður ókunnri smáeyju í Miðjarðarhafinu rétt undir Miðjarð- arbaug. Er eyjan 22 mílna löng, en eigi nema rúmlega míla á breidd og hið mesta Edensland, eins og svo margar Suðurhafseyjar eru. Býr þar um 400 manna, kynþáttur, sem ev gagnhraustur og fagurskapaður svo að af ber. Er fólk þetta glaðlynt og ánægt yfir lifinu. Fáar áhyggjur ber það fyrir morgundeginum, enda hefir “menningin” eigi náð að gera innrás í þessa Paradís. Þar er hvorki minnst á aðflutningsbann eða hveitiverð, löng eða stutt pils, klippt hár eða sitt, jafnrétti karla og kvenna, hernað eða kauphallarbrask Þar ætti að setja upp heilsuhæli fyr- ir þá, sem menningin hefir leikið hart. • • • Maður að nafni Kelly, sem vann við nýju brúna, sem verið er að byggja yfir höfnina í Sidney og talið er að verði mesta brú heimsins, datc ofan af henni einn daginn, 175 feta fall í sjóinn. Þykir það engin kurt- etsi að lifa af svo hátt fall. En Kel- ly þessi var ekki á því að fara inn i eilifðina með svofelldu móti. Hann kom beint niður { vatnið með fæt- urna á undan og tók álitlega dýfu, en eftir stundarkorn skaut honum upp aftur og tíu fet upp í loftið. Því næst kom hann ósköp hægt og nota- lega niður á vatnsflötinn aftur, og þreif þá sundtökin og synti í land. * * • I bók, sem prófessor Fluegel við háskólann í London hefir nýlega gef- ið út, spáir hann þvi, að í framtíð- inni muni fólk yfirleitt taka upp þann sið að ganga alls nakið, og hyggur hann að kvenfólkið muni ganga á und an I þeirri tízkunni, eins og annari Fötin, segir prófessorinn, eru ekkert nema tizka. Þau eru hvorki nauð- synleg til að verjast höfuðskepn- unum né til hæversku, ef réttilega er á litið. Vér hlöðum þeim aðeins ut- an á okkur af hégómaskap. “Hæ- verskan,” segir hann, “þar sem hún er réttilega skilin, getur ekkert haft við það að athuga, þótt menn gangi þannig til fara, sem guð hefir gert þá úr garði, og þvi síður sparsemin. — Heilsan myndi einnig vera nektinni meðmælt í flestum tilfellum.” Hygg- ur prófessorinn að fólk muni taka upp sið þenna i fyllingu tímans með mesta jafnaðargeði. Æfiminning. JÓNAS JÓNASSON f. 6 marz 1852 — d. 21 okt 1930 Langflestir Islendingar, er hingað fluttu fyrr á árum voru miðaldra- menn og þaðan af yngri. En langt •er nú orðið síðan og árin hafá liðið hjá og aldur færst yfir þá, enda hafa þeir nú óðum verið að hverfa burtu þessi síðari ár, svo fæstir eru nú eftir þeirra er fyrstir líomu Meðal þeirra Islendinga er hingað komu árla á árum var Jónas Jónasson smiður, er andaðist hér í bæ fyrir rúmum þrem- ur vikum síðan, að heimili sínu, 624 Sherbrooke stræti. Hann var hraust- menni hið mesta fram eftir öllum aldri, en heilsa og kraftar voru þrotin. Rúmfastur var hann búinn að vera, síðan snemma í desember í fyrra, að hann þá gekk undir upp- skurðskurð er reyndist gagnslaus. Jónas heitinn var fæddur á Kárs- stöðum í Helgafellssveit í Snæfells- nessýslu 6 marz 1852. Foreldrar hans voru hjónin Jónas ögmundsson og Ragnheiður Amadóttir er bjuggu á Kársstöðum. Ungur fór Jónas í fóst- ur til föðurbróður síns, Jóns ögmund- sonar og konu hans er bjuggu í Stóra Langadal á SkógarströnÖ. Þar kvæntist hann 1877 fyrri konu sinni, Ingveldi Bárðardóttur, er ættuð var úr Helgafellsveit , var hún systir Sigurðar Bárðarsonar smáskamta- læknis er hér bjó um langt skeið í Winnipeg, en fluttist vestur á Kyrra- hafsströnd fyrir mörgum árum síðan og býr þar nú. Þai* Jónas og Ing- veldur eignuðust 2 börn, sem nú eru dáin. Konu sína misti Jónas eftir stutta sambúð og flutti þá skömmu síðar til Ameríku, mun það hafa ver- íð árið 1887. Settist hann að hér í bænum og dvaldi hér ávalt eftir það. Jónas var hæfileika maður á marg- an hátt. Strax á unga aldri varð hann smiður góður bæði á tré og járn, þótt sjálfur yrði hann að vera sinn eigin kennari. Lítt stundaði hann þó þá iðn eftir að hingað kom en vann um mörg ár Við vatnsverk bæjarins og bæði fyrir og eftir algenga erfiðsvinnu. Á fyrstu árunum eftir að hingað kom, reisti hann sér hús á Elgin Ave, bjuggu þá Islendingar flestir á þeim slóðum, en nokkuru fyrir aldamót færði hann sig suður í bæinn og byggði þá húsið nr. 624 á Sherbrooke stræti, þar sem hann bjó síðan til æfiloka. Árið 1906 kvæntist Jónas heitinn öðru sinni. Er kona hans á lífi og heitir María Methúsalemsdóttir, ætt- uð úr N. Múlassýslu. Var hún ekkja sr hún giftist Jónasi og hét fyrri maður hennar Eyleifur Magnússon. Hún átti einn son barna er Leifur Mathew heitir og kallar sig Ellison. Var hann þá ungur að aldri og hefir Jónas gengið honum í föður stað. Jónas heitinn andaðist þrotinn að heilsu og árum 21 okt. síðastl. Meðan heilsan vanst til, var hann sjaldnast aðgerðarlaus því hann var að upp- lagi verkgefinn og dugnaðar og starf semdarmaður mikill. En saga hans, i því efni, er að litlu eða engu leyti frábrugðin, sögu hinna fyrri inn- flytjenda, er erfiðuðu daginn allan til kvelds, en tóku fæstir meiri laun að lokum en hinir er slæptust iðju- lausir á torginu fram á elieftu stund. Jarðarförin fór fram frá heimil- inu 24 okt síðastl. Ræðuna fluttl séra Rögnv. Pétursson. Margt fólk var þar samkomið en einkum hinir eldri sveitungar og samferðamenn, er minni og minjar bera eldri áranna. R. P.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.