Heimskringla - 18.02.1931, Page 5

WINNIPEG 18. FEBRCtAR, 1931.
HEIMSKRINGLA
5 BLAÐSIÐA
verið lýst. Að minsta kosti hika
eg ekkert við að endurnýja þá. að-
vörun, sem eg gerði fynr nokkrum
árum, að vissara sé að vita, livað
einkaréttindum manna liður, áður
en uppfyndingargáfa, sem legið get-
ur fólgin í gripum þeirra, er orðin
einhverjum og einhverjum úti í viðri
veröld, að féþúfu. Það.er seint að
vakna upp við vondan draum, þegar
svo er komið.
J. P. #>ólmundsson.
Rœða
I. Ingaldsonar á fylkisþingl Manl-
toba, flutt 81. jan 1931.
Herra forseti:
Um leið og mig langar til að
taka til athugunar hásætisræðuna,
þ áleyfi eg mér að taka undir með
þeim ræðumönnum, er á undan hafa
talað og látið í ljós lukkuóskir sín-
ar, og sérstaklega vil eg þakka til-
lögumanni og stuðningsmanni hans
fyrir, hvað vel þeir hafa undirbúið
ræður sínar og flutt þær. Einnig vil
eg flytja forsætisráðherra og ráðu-
neyti hans þakklæti frá kjósendum
í Gimiikjördæmi og þingmanni þeirra
fyrir, hve vel ráðuneytið hefir starf-
að og reynt að greiða fram úr þeim
vandamálum, er fyrir liggja. „
Eg hefi hlustað með eftirtekt á
ræður leiðtoga hinna stjómmála-
flokkanna. Eg verð að kannast við
að eg varð fyrir vonbrigðum út af
ræðu hins háttvirta leiðtoga con-
servatíva; í fyrsta lagi af því að
hann hafði engar ákveðnar tillögur
að gefa viðvikjandi hinum ýmsu
vandamálum; og í öðru lagi, að
hann skyldi gefa sinn dómsúrskurð
áður en nokkrar sannanir voru fram
komnar í málinu viðvíkjandi samn-
ingnum um Brandon orkustöðina.
Leiðtogi liberala gerði sínar bend
ingar stuttar og skorinortar; og þó
þær væru í mörgu gagnlegar, get
eg ekki fallist á þær allar.
Leiðtogi verkamannaflokksins, að
mínu áliti, flutti ágæta ræðu. Ekki
af því að hann féllst á margar stefn-
nr stjómarinnar, heldur af því að
hann tók til yfirvegunar sum þau
mál, sem alvarlegust em á dagskrá
I heiminum í dag.
Eg geri ekki tilkall að vera neinn
stjómmálamaður, og ætla ekki að
vega aftan að neinum; en eg ætla
ekki að draga neina dul á það í
ræðu minni, að eg er ekki samþykk
ur mörgum meginatriðum í stefnu
sambandsstjómarinnar, og mun eg
minnast á það síðar i ræðu minni.
Eins og minst hefir verið á í há-
sætisræðunni, hafa ákveðnar ráð-
stafanir verið gerðar í samráði við
sambandsstjómina I atvinnuleysis-
málinu, og verðum við að kannast
við að forsætisráðherra sambands-
stjómarinnar var fljótur til að koma
1 gegn 20 miljón dala fjárveitingu til
að stemma stigu fyrir atvinnuleys-
inu. Einnig verðum við að kannast
við, að Bracken og ráðuneyti hans
hafa grt breytingu á útbýtingu þessa
fjár, svo að sveitarfélög njóti góðs
af.
Herra forseti! Mundi nú nokkur
maður, innan þings eða utan, segja,
að ef liberal flokkurinn hefði kom-
ist að, að þeir hefðu ekkert aðhafst
1 þessu efni ? Eg fyrir mitt leyti
er sannfærður um, að hvaða stjóm,
sem væri, takandi til greina allar á-
stæður, hefði hlotið að bæta úr at,-
vinnuleysinu. En hvað tekur við
eítir að þessu fjárframlagi hefir
veri ðeytt?
Eins og nú horfir við, lítur út
fyrir að atvinnuleysi muni halda á-
fram, meðan aðal atvinnugreinin,
sem er landbúnaðurinn, er í því á-
sigkomulagi, sem nú er raunin á.
Það er ekki fjarri, að manni
hærri ofbjóði hinar sívaxandi kröfur
um opinberar byggingar, sem hefir
1 för með sér, í viðbót við hin al-
gengu útgjöld, nýjar og vaxandi
veðskuldir, og þó er okkur sagt, að
uieiri útgjöld séu óþörf. Það er
°ft spurt: Hvað hefir fólkið i Mani-
toba fengð í aðra hönd, fyrir alla
Þá skatta, er það hefir greitt síðan
Þessi stjóm kom til valda? Enginn
veit betur en núverandi forsætis-
ráðherra, sem er einnig fylkisféhirð-
ir, þörfina á að lækka skatta og
•nntektir, er þarf til stjórnarstarf-
rmkslunnar. En við heyrum aldrei
um hvar eigi að spara eða hvaða út-
gjaldalið eigi að hætta við.
Erfiðasta viðfangsefnið um þess-
ar mundir er ástand landbúnaðar-
ins, sm er afleiðing af óvanalega
lágu verði á öllu, er bóndinn fram-
leiðir.
Með yðar leyfi, herra forseti, ætla
eg að fara nokkrum orðum um á-
stand bænda í mínu kjördæmi; en
ekki þó sem bölsýnismaður, því eg
veit, að bændur í mínu kjördæmi,
eins og i öðrum bygðum, hafa ótak-
markað traust á framtið Manitoba-
fylkis.
Það hafa verið mín forréttindi, að
lifa í Manitoba síðan 1901, og á því
tímabili fylgst með ræktun og bygg
ing meiríhluta þess mikla land-
flæmis fyrir vestan Winnipegvatn,
að ógleymdum bygðarlögunum með
fram ströndinni, er Islendingar fyrst
helguðu sér fyrir fimtíu árum. Yms-
ir af þessum eldri bændum hafa ver-
ið knúðir til að taka lán seinni ár-
in, og einnig þeir, er hafa sezt að
í hinum nýrri bygðarlögum, og nú
verða þeir að borga höfuðstól og
vexti á þeim tíma, sem afurðir þeirra
eru í lægra verði en nokkru sinni
áður.
Þá höfum við írkraníumenn eða
hina nýju Canadaborgara, er fluttu
til þessa lands á árunum 1906 til
1915, og urðu að taka sér léleg lönd
því hin betri voru öll áður upp tek-
in. Þetta fólk hefir ofan af fyrir sér
með landbúnaði og viðarhöggi. En
nú eru afurðir þessa fólks í engu
verði að heita má, og er framtíð
þess mér mikið áhyggjuefni. Eg
vona að það komi ekki til þess, að
það opinbera þurfi að veita þessu
fólki hjálp, enda er hugarfar þess
svo, að það leitar ekki á náðir ann-
ara fyr en það má til. Það er á-
takanlegt, að í þessu gnægtanna
landi skuli vera svona ástand meðal
nýbyggjanna.
Eg býst við að ástandið í öðrum
héruðum sé líkt og í mínu, nema
ef ver skyldi vera.
Hver er ástæðan?
Við skulum snöggvast íhuga sum-
ar ástæðurnar. Vanalega svarið er,
að það sé svona um heim allan. Eg
er ekki hagfræðingur, og ætla því
ekki að reyna að gagnrýna hinar
ýmsu ástæður. En það verðum við
að kannast við, að nægar birgðir
eru fyrirliggjandi til að fullnægja
kröfum hins daglega lífs.
Undanfarin ár hefir hver þjóð
kepst við að auka tolla á innflutt-
um vörum, sem hefir haft í för með
sér, að hömlur hafa lagst á við-
skifti þjóða á milli; og þegar öll
kurl koma til grafar, þá er skifting á
vörum eða efnum grundvallarlegs
eðlis.
Fyr á tímum fór nærri öll verzl-
un fram í vöruskiftum; en eftir því
sem umsetning varð meiri, varð
þetta erfiðleikum bundið, og tóku
menn þá að nota myntina fyrir gjald
miðil, og hefir það virzt reynast
vel, eða að minsta kosti mun eng-
inn leggja til að hinn gamli við-
skiftamáti verði tekinn upp aftur.
Þó er nú eftirtektarvert, að peninga
magnið virðist vera að lenda í fárra
manna hendur, sem ekki. vilja af
þeim sjá, eða sýnast ekki vilja sjá
nauðsynina á jafnari skiftingu auðs.
Tiltölulega var hátt verð á bænda
vörum í Canada á árunum frá 1917
til 1925. Til dæmis má taka, að
bóndi, sem þá tók 1000 dkla lán,
þurfti ekki nema 700 mæla af hveiti
til að endurborga; en nú þarf 2000
mæla til þess að endurborga sömu
upphæð. Svo bætist við ójafnt verð-
fall á þeim vörutegundum, er fram-
leiðandinn þarf að kaupa. Afurðir
bóndans eru 50 prósent lægri í verði
nú en fyrir ári síðan, en það sem
hann þarf að kaupa hefir aðins
lækkað um 10 prósent; og alt bend-
ir til að lágverð á afurðum bænda
muni halda áfram um nokkurn tima
cnn.
Með háum sköttum og háum vöxt
um og mikið af ógreiddum skuldum
begar föllnum í gjalddaga, getum
við annað en búist við erfiðum tím-
um.
Það er ekki ætlun min að fara
fram á gjaldfrest (moratorium) þvi
það mundi ef til vill auka byrðina.
En, herra forseti, það sem eg legg
til er, að þeir ' einstaklingar og fé-
lög, sem eiga lán útistandandi, i-
hugi alvarlega að lækka vexti, segj- ;
um um þriggja ára skeið, og strik-
uðu algerlega út gamla áfallna vexti.
Frh.
STÓRSTÚKUÞING MANITOBA
OG NORÐVESTURLANDSINS.
Frh. frá 1. bls.
glæpamenn, þá sem brjóta lög þessa
lands og annara landa, með þvi að
flytja áfengi úr Canada til annara
landa (t. d. Bandaríkjanna), þvert
ofan í bannlöggjöf. Stjórnin er því
beðin að hegna þvílíkum mönnum
sem hættulegum glæpamönnum.
Landsstjórnin verður líka beðin
að skipa rannsóknamefnd, sem skipi
jafnt bindindismenn og þeir, sem
með vínsölu mæla. Verkefni þess-
arar nefndar mundi vera að rann-
saka ástandið í Canada undir nú-
vrandi vinsölufyrirkomulagi, hvern-
ig ástandið var undir hinu takmark-
aða vinbanni, sem hér hefir verið;
að rannsaka ástandið í Bandaríkj-
unum og öðrum löndum; að bera
saman skýrslur þessu öllu viðvíkj-
andi, og komast að niðurstöðu um,
hvort að vínbann, sem gildi frá hafi
til hafs, væri líklegt til að bæta nú-
verandi ástand eða ekki. Bindindis-
félög og kirkjudeildir víðsvegar um
Canada eru beðin að vera með í
þessari áskorun.
Fylkisstjórnin verður beðin að af-
nema allar vinauglýsingar innan fylk
isins, þar á meðal auglýsingar fyr-
ir bjór og létt vín. Allir, sem um
þingmensku kunna að sækja, ef til
fylkis- eða landskosninga kemur,
verða beðnir að láta í ljós álit sín
og afstöður gagnvart vinbanni, vog
skýra frá því hvort þeir muni til
með að 'styðja vínbannslöggjöf ef
þesskonar lagafrumvörp yrðu inn-
leidd á þingi.
Farið verður fram á það við Al-
þjóða friðarþingið (League of Na-
tions), að leggja ekki verndarhendi
yfir “International Wine Office”, a.
m. k. ekki meðan að League of Na-
tions er að rannsaka gildi áfengra
lyfja.
Ymislegu fleiru var hrundið í
framkvæmd, en rúmleysis vegna ei
minst á það nú.
Þessir embættismenn stórstúkunn
ar fyrir hið nýbyrjaða ár voru kosn-
ir og settir í embætti:
Stór-templar, A. S. Bardal.
Stór-kanslari, Dr. S, J. Jóhann-
esson.
S. Vara-templar, Miss S. Eydal.
S. Gæzlumaður Unglingastarfs,
Jóhannes Eiríksson
S. Gæzlumaður löggjafarstarfs, J.
Th. Beck.
S. Fræðslustjóri, K. M. Magnús-
son.
S. Ritari, B. A. Bjarnason.
S. Aðstoðar-ritari, Miss S. J.
Bjarnason
S. Gjaldkeri, G. M. Bjarnason.
S. Kapilán, Richard L. Vopni.
S. Dróttseti, G. H. Hjaltalín
S. Aðstoðar-dróttseti, G. Thord-
arson.
S. Vörður, Sigurjón Björnsson.
S. trtvörður, Jóhannes J. Húnfjörð
S. Sendiboði, S. B. Benedictsson
Fyrv. S. Templar, G. Dann
Umboðsmaður Alþjóða Hátempl-
ars, H. Skaftfeld.
Næsta stórstúkuþing verður hald-
ið í Winnipeg í febrúarmánuði 1932.
B. A. Bjamason, S. R.
Vardræðsroál.
Fiskveiðar og fisksala.
Það er varla um annað talað nú
hér við Manitobavatn, en um fisk-
veiðar og fisksölu. Fiskimönnum
eru þau mál áhyggjuefni, þvi að
ekki verður annað séð en að sú at-
vinna sé nú þegar eyðilögð eða geng
in úr greipum þeirra.
Veiðin er lítil í vetur, og verðið
lágt; slíkt hefir að vísu komið fyrir
áður, en ekki í eins stórum stíl og
nú. Og nú bætist það ofan á, að
bönnuð er sala á einni arðmestu teg-
und fiskjarins.
Það eru nú loks farin að opnast
augun á fiskimönnum fyrir þvi, að
svo búið megi ekki lengur standa-
væri því reynandi að gera tilraun
til umbóta, áður en það verður um
seinan.
Þá er fyrst að athuga orsakimar
til þess, að veiðin er ekki lengur j nema á sameinuðum
arðberandi; og þar næst að finna ( fiskimanna við vatnið.
ráð til umbóta.
Það mun vera einhuga álit flestra, ,
sem stundað hafa veiði í Manitoba-
vatni undanfarin ár, að fiskurinn sé
áð ganga til þurðar í vatninu. Veið-
in verður smáfengnari með ári
hverju. Fiskur sá, sem veiðist, er
smærri með ári hverju, svo að varla
sést nú fullorðinn fiskur. Orsökin
til þessa er auðsæ. Netjafjöldinn
er orðinn svo mikill í vatninu þessa
síðustu vetra, að viðkomu fiskjarins
er ofboðið. Enda má kalla að vatn
ið hafi verið þéttsett netjum landa
á milli þessa síðustu vetra. Það
virðist því auðsætt að veiði í Mani-
tobavatni verður eyðilögð á fáum
árum, ef þessu fer fram. Þess munu
líka dæmi hér í landi, að góð veiði-
vötn hafa verið alveg eyðilögð á
þenna hátt.
Þá er annað, sem kreppir að
fiskimönnum; það er fisksalan. Fisk-
kaup eru nú algerlega í höndum
auðfélaganna, og það lítur svo út,
sem þau séu öll samtaka með að
halda verðinu niðri. Samkepni er
þar engin; það er algerð einokun.
Fyrir fáinj^ árum sendu margir
fiskimenn beina leið til kaupmanna
í Bandarikjunum, og fengu drjúgum
mun hærra verð fyrir hann en hægt.
var að fá hér í Canada. Nú eru þau
sund lokuð. Tilraunir hafa verið
gerðar í vetur í þá átt, en þær hafp.
mishepnast algerlega. Þá hafa menn
komist að þvi, að ófrosinn fiskur
héðan hefir verið borgaður háu
verði suðurfrá i vetur, en öllu slíku
halda auðfélögin leyndu.
Nýlega birtist grein í Free Pres3
um fiskveiðar í Manitobavatni. Þar
kemur fram sú fáránlega tillaga, að
heppilegast mundi, að skifta vatn-
inu niður i spildur og leigja þær
hæstbjóðendum á uppboði. Það er
hægt að geta til hvaðan sú alda er
runnin, því engum mundi koma slíkt
til hugar nema auðfélögunum. Þau
mundu ætla sér að ná álitlegustu
svæðunum og yfirbjóða fátæka fiski-
menn. Tillagan er svo grunnhygnis-
lega hugsuð, að hún getur tæpast
verið frá manni, sem nokkuð þekk-
ir til fiskveiða. Væri henni fylgt.
þá þyrfti að mæla vatnið alt í
reiti, og setja glögg takmörk fyrir
hvern reit; því að tæplega myndi
einum manni leyft að þevrgirða
vatnið. Slik mæling yrði ekki fram
kvæmd fyr en vatnið væri lagt landa
á milli, en það getur dregist fram
yfir miðjan desember. Mælingin
mundi taka langan tíma, og þá fyrst
er henni væri lokið yrði hægt að
bljóða spildurnar upp. Enginn vissi
hvar hann fengi veiðistöð fyr en því
væri lokið, og nú væri bezti veiði-
timinn fyrir löngu liðinn.
Þetta alt er fiskimönnum mikið
áhyggjuefni, þvi eins og alt horfir
nú við, er sjáanlegt að fiskveiðarn-
ar verða alveg arðlausar, fyrir þá
sem við vatnið búa; enda munu fáir
fiskimenn hafa gert betur en að afla
fyrir kostnaði þenna vetur, og marg
ir, sem ekki hafa náð því.
Hvað verður þá um fiskveiðamar
hér, ef við verðum neyddir til að
hætta ? Auðvitað geta auðfélögin !
haldið áfram að hreinsa upp það,
sem eftir verður í vatninu. Það
getur borgað sig fyrir þau, þó að
htið veiðist. Þau fá að líkindum
þrefalt hærra verð fyrir fiskinn, en
það sem þau gefa okkur. Og þau
væru vís til að gefa okkur vinnu
með lágu kaupi fyrir að veiða fram-
undan löndunum okkar. —Þá mundi
margur gamall fiskimaður verða
siir á svipinn.
Það er ekki mitt meðfæri að bera
fram ákveðnar tillögur I þessu máli.
Til þess þurfa sem flestir fiskimenn
að ráða ráðum sínum, og verða sam-
mála. Fylkisþingið er nú þegar
tekið til starfa. Það hefir efalaust
þetta mál til meðferðar, og þá má
búast við þvi, að því berist tillögur
um það úr ýmsum áttum. Þar ættu
tillögur fiskimanna við Manitoba-
vatn að vera þyngstar á metum. En
þá er um að gera að þær verði sam-
hljóða. Það er því bráðnauðsynlegt
að fiskimenn taki nú höndum sam-
an í þessu máli, og sendi einhuga
áskorun til þingsins um tillögur þær
sem þeir álita hagkvæmastar. Þessu
verður auðvitað ekki komið í kring
fundi allra
En slíkan
fund er eki að búast við að almenn-
ingur sækti úr fjarlægum veiðistöð-
um. Það mundi því heppilegast, að
fiskimenn og útvegsbændur í hverri
veiðistöð, hefðu undirbúningsfundi
heima hjá sér, og semdu þar uppá-
stungur um breytingar á veiðilög-
unum. A þessum fundum væru svo
kosnir menn, einn eða fleiri, til að
mæta á aðalfundi fiskimanna, þar
sem þessar tillögur væru ræddar og
á þeim bygð bænaskrá til þingsins,
og bænarskráin síðan fengin i hend-
ur þingmönnum okkar til flutnings.
Með þessu eina móti yrði komið í
veg fyrir, að þinginu bærust ósam-
hljóða bænarskrár frá fiskimönn-
um.
Fiskimenn og útvegsbændur við
Manitobavatn! Verið nú einhuga og
skjótráðir, að koma þessu máli I
framkvæmd. Byrjið nú þegar, þvl
þetta þolir enga bið. Það þarf að
komast inn á þingið áður en aðrar
tillögur verða teknar til greina.
Þið vitið allir, hvers vænta má.
ef tillögur auðfélaganna verða ofan
á. Það fær vist engum dulist, að
þau vinna að þvi leynt og ljóst, að
ná öllum yfirráðum yfir veiði í vatn
inu, eins og þau nú þegar hafa náð
einvaldi á fisksölunni.
Vogar 10. febr. 1931.
Guðm. Jónsson.
a
*■ 60 ALLOWANCE ON Y0UR
OLD RADIO OR PHONOGPAPH
Recjardless of its aQe.make or con -
diiion ás part payment on aWVctór'
Combination Home Recordino Radio-
Eléctrola $397^ 2 years to p.ay
Lieciroia ^ years lop.ay
the, balance. Phone22-68o. Open tijl II
í^Wtfíítd.
THE BEST IN RADIO * 'l
Lowest Terms in Canada
I

lnnköllunarmenn Heimskringlu:
f CANADA:
Árnes................................. P. Finnbogason
Amaranth ............................ J. B. Halldórsson
Antler...................................Magnús Tait
Árborg................................G. O. Einarsson
Baldur.........................................Sigtr. Sigvaldason
Belmont ...............%.................. G. J. Oleson
Bredenbury..............................H. O. Loptsson
Beckville ........................... Björn Þórðarson
Bifröst ...........................Eiríkur Jóbannsson
Brown............................. Thorst. J. Gíslason
Calgary............................ Grímur S. Grímsson
Churchbridge.........................Magnús Hinriksson
Cypress River...........................Páll Anderson
Ebor Station............................Ásm. Johnson
Elfros............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale ............................ Ólafur Hallsson
Framnes..........................................Guðm, Magnússon
Foam Lake................................John J^nusson
Gimli......................................B. B. Ólson
Glenboro...................................G. J. Oleson
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Hayland...............................Sig. B. Helgason
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa............ .. . *..............F. Finnbogason
Húsavík ..............................John Kernested
Hove..................................Andrés Skagfeld
Innisfail ........................ Hannes J. Húnfjörð
Kandahar .............................. S. S. Anderson
Kristnes...............................Rósm. Árnason
Keewatin.................................Sam Magnússon
Leslie.............................Th. Guðmundsson
Langruth............................. Ágúst Eyólfsson
Lundar ................................ Sig. Jónsson
Markerville ........................ Hannes J. Húnfjörð
Nes......................................Páll E. lsfeld
Oak Point.............................Andrés Skagfeld
Otto, Man.................................Björn Hördal
Poplar Park............................Sig. Sigurðsson
Piney...................................S. S. Anderson
Red Deer ........................... Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík........................................ Árni Pálsson
Riverton ......................... Björn Hjörleifsson
Silver Bay ...................... Ólafur Hallsson
Swan River .. ,. .. . ................Halldór Egilsson
Selkirk.............................. Jón Ólafsson
Siglunes.................................Guðm. Jónsson
Steep Rock .............................. Fred Snædal
Stony Hill, Man........................... Björn Hördal
Tantallon.............................Guðm. ólafsson
Thornhill.........................Thorst. J. Gíslason
Vlðir.........\.........................Aug, Einarsson
Vogar....................................Guðm. Jónsson
Vancouver, B. C.......................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis..........................August Johnson
Winnipeg Beach........................John Kernested
Wynyard...............................F. Kristjánsson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra ................................ Jón K. Einarsson
Blaine, Wash......................Jónas J. Sturlaugsson
Bantry.............................. E. J. Breiðfjörð
Cavalier ............................ Jón K. Einarsson
Chi<‘ago.............................Sveinb. Árnason
Edinburg.............................Hannes Björnsson
Garðar...............................S. M. BreiðfjörB
Grafton................................Mrs. E. Eastman
Hallson.............................Jón K. Einarsson
Hensel................................Joseph Einarsson
Ivanhoe.................................G. A. Dalmahn
Milton.................................F. G. Vatnsdal
Mountain.............................Hannes Björnsson
Minneota................................G. A. Dalmann
Pembina ..........................Þorbjörn Bjarnarson
Point Roberts......................Sigurður Thordarson
Seattle, Was(h.......J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold .............................. Jón K. Einarsson
Upham................................... E. J. Breiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba