Heimskringla - 04.03.1931, Page 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL
Men’s Suits Dry Cleaned
and Pressed ...........$1.00
Ladies’ Plain Dresses Dry
Cleaned and Pressed ....$1.00
CíooiI.m C'alled For and Delivered
Mlnor Repairn, FRKE.
I’hone 37 001 (4 lines)
MAKE NO MISTAKES
CALL
*)ori
DYERS & CLEANERS, LTD.
PHONE 377 061 (4 lines)
XLV. ARGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 4- MARZ 1931.
NÍTMER 23
Sveinbjörn Árnason
DAINN
Sú fregpn barst hingað til bæjar-
ins fyrra föstudag frá Chicago, að
^ndast hefði þar í bænum kvöldið
^ður, Sveinbjörn Arnason, trésmiður,
er hér var lengi búspttur og mörg-
Urn kunnur. Sveinbjörn var á heim-
leið úr vinnu er dauða hans bar að
höndum. Hann var formaður á
tfésmíðastofunni í verj^smiðju C. H.
Thordarsons, raffræðingsins þjóð-
kunna,' og hafði haft þá stöðu á
hendi i nokkur ár. Fimtudags-
^veldið lauk hann vinnu, sem venja
er til, um kl. 5, tafði hann þá nokkra
atund uppi á skrifstofu Thordar-
s°ns, eftir því sem Mr. Thordarson
skýrði frá í símtali á mánudaginn,
&ður en hann lagði af stað heim.
Kendi hann sér einskis meins og
var hinn glaðasti í bragði. En fá-
Um augnablikum eftir að hann var
kominn upp í sporvagninn varð hann
Veikur og andaðist að nokkrum
biínútum liðnum. Að áliti læknanna
Var það hjartabilun er varð honum
meini.
Sveinbjörn var áreiðanlega með hin
Um greindustu mönnum í hópi Is
vinsæll og vel látinn og má þar til
nefna, meðal annara C. H. Thordar-
son, er hann vann hjá hin síðari ár.
Hafði Hjörtur mikið álit á honum
og skoðaði hann í hópi sinna beztu
vina.
Sveinbjörn var fæddur 22. sept.
1869 að Hrisum i Flókadal í Borg-
arfjarðarsýslu. Foreldrar hans voru
þau hjón Arni Sveinbjörnsson, bóndi
á Oddstöðum í Lundarreykjadal,
alkunnur gáfumaður, og fyrri kona
hans ólöf Jónsdóttir. Arið 1893
flutti Sveinbjörn til Vesturheim3,
kvæntist um vorið og fór vestur um
sumarið. Kona hans er María
Bjarnadóttir Stephanson, systir S.
D. B. Stephensons kaupmanns í
Eriksdale. E>au settust fyrst að í
bænum Carberry en fluttu seinna
til Winnipgg og bjuggu hér í mörg ár.
Þau eignuðust sjö börn sex eru á lífi
og öll uppkomin og heita Olga gift
hérlendum manni, C. L. Campbell;
Arni; Ingólfur Gilbert; Terry Ang-
antýr; ólöf gift Theodore Blöndal.
og Harvarð Hjörvarður. Hafa þau
öll mannast vel, þrir yngri synir
þeirra tekið háskólapróf.
6. jan. 1916 gekk Sveinbjörn í
Canada herinn og innritaðist við 108
deildina. Var hann settur við verk-
stjórn í Frakklandi. Frá herþjón-
ustu var hann leystur í Apríl 1919.
Dvaldi hann þá enn nokkur ár hér
í bænum, en fluttist þvínæst til
Chicago.
Lík Sveinbjörns var sent hingað til
bæjar á mánudaginn var og för jarð-
arför hans fram frá Sambandskirk-
junni kl. 2. á þriðjudaginn. Ræður
fluttu þeir séra Ragnar E. Kvaran
og séra Philip Pétursson.
K. P.
RCSSLAND.
INDLAND.
Sambandsstjómin í Canada hefir
ákveðið að leggja bann við inn-
flutning á kolum, ásamt viði af öll-
um tegundum, asbestos og loðvöru
frá Rússlandi. Mun Rússland hafa
farið fram á að Canada keypti þess
ar vörur af sér i stað akuryrkju- j
verkfæra, er það fýsir að kaupa
af Canada. En Canadastjórn var
hrædd um að þetta tæki hér at-
vinnu af mönnum, og hafnaði því
viðskiftunum.
VEKÐ MATVÖRU LÆGRA I
CANADA EN BANDARIKJUM.
Samkvæmt rannsókn er senator
Capper frá Kansas hefir gert, er
matvara yfirleitt ódýrari í Canada
en Bandaríkjunum. I skýrslu er sena-
torinn lagði fyrir öldungadeildina
þessu viðvíkjandi, er munurinn einna
ljósastur á brauðverði. Samt kostar i
alt efni til brauðsins minna í Banda
ríkjunum en hér, eða um 2.89 cent
sem hér kostar 3.15 cent til hvers
brauðs, er vigtar eitt pund. En sölu-
kostnaður og auglýsingakostnaður
er meiri í Bandaríkjunum, og það er
ástæðan til þess að brauðið er þar
hærra í verði.
Gandhi og Sir George Schuster,
fjármálaráðherra Indlands hafa jafn-
að miskliðina, sem staðið hefir yfir
milli þjóðernissinna og stjórnarinnar
út af saltlögunum. Fékk Gandhi því
framgengt, að fólki, sem við sjávar-
siðuna býr, sé leyft að framleiða salt
og selja það. Er hann oft á fundum
með stjórninni um þessar mundir, tii
þess að fá leiðréttingar ýmsra ímnara
mála, svo sem að fá rannsókn hrint
á stað viðvíkjandi illri meðferð lög-
reglunnar á innfæddum mönnum, til-
slökun á umsát þeirri, sem Gandhi
segir að eigi sér stað í sambandi við
viðskiftarekstur allan, með það fyrir
augum að hindra að nokkur útlend
vara, önnur en brezk, sé keypt, o. fl.
Fáist einhver bót ráðin á þessu, er
mælt að Gandhi muni fús til þess að
sættast vii? stjórnina og hætta and-
róðri sínum gegn henni.
HALAUNAÐIR
AÐSTOÐARRAÐGJAFAR.
LIBERAL LEIÐTOGAR I SASK.
SEKIR FUNDNIR AF KONUNG-
LEGRI RANNSÓKNARNEFND.
Fyrir ári síðan lagði Hon. J. F.
Bryant, verkamálaráðherra Ander-
,en(]inga er hér hafa búið. Hann var j sonstjórnarinnar, fram kærur í Sas- j
hagarður vel, svo að margir er ^ katchewan þinginu á hendur fráfar-1
skáld hafa verið nefndir, hafa alls andi stjórnar, liberal stjórnarinnar1
kunnað betur með rím að j undir forystu Gardiner. Voru kær- !
íara en hann. Hann var mjög! urnar í því fólgnar að stjórnin hefði
hheigður til lesturs og las mikið
Hseði af Islenzkum ritum og hér-
iendum, og kunnugur var hann flest-
af þeim stefnum sem nú eru
efstar á baugi í hérlendri bókagerð.
Wneigður til vinnu var hann ekki
notað vald sitt óviðurkvæmilega, j
með því að hún hefði hindrað óháð
og hlutdrægnislaust lögreglustarf,
sem og starf þjóna hins opinbera, j
með það eitt fyrir augum að skara ]
eld að pólitískri köku flokksstjórn
en þó röskur við verk er að því ar sinnar. Konungleg rannsóknar-
skyldi
ganga. Hann hafði meira
nefnd, sem skipuð var til að at-
^di af að ræða um ýms þau mál ^ huga, hvort kærur þessar væru á
Sern ofarlega eru í þjóðfélaginu eða rökum bygðar, hefir nú skýrt frá
hýútkomnar bækur eftir enska eða
■A-meriska höfunda. Þar var hann
Ve* heima og hafði lesið feiknin öll,
þvi er laut að Ijóðagerð, trúmál-
Urn eða félagsfræði.
Sveinbjörn var gleðimaður mikill stjórnast um of af pólitískum hvöt-
hafði þá stundum til að vera
Blettinn og gamansamur í svörum.
T'ag hafði hann á því að koma á
niðurstöðu sinni. En hún er, sú, að
nokkrar að minsta kosti af kærum
Bryants verkamálaráðherra hafi við j
rök að styðjast, og að liberal stjórn-
in sé sek um það, að hafa látið
J. T. Haig, K.C., fylkisþingmaður
fyrir Winnipeg, beindi athygli þings
ins að þvi s.l. föstudag, hve aðstoð-
arráðgjafar Bracken stjórnarinnar
væru hálaunaðir. T. d. eru laun að-
stoðar sveitamálastjóra $6,500 á ári.
Hlýtur hann $4,500 sem aðstoðar-
sveitarmálastjóri; $1,500 sem aðstoð-
armaður á fylkisskrifstofunni og
$500 sem ritari heilbrigðismálanefnd
ar. Eru öll þeSsi embætti i höndum
hans eins.
Laun aðstoðar ráðgjafa heilbrigð-
ismála eru $4,600; aðstoðar akur-
yrkjumálaráðherra, $4,800; aðstoðar
ráðgjafa opinberra verka, $6,000, af
því hann er einnig forseti nefnd-
ar þeirrar, er eftirlit hefir með veg-
um, og fær $1,200 fyrir það starf.
Laun aðstoðar dómsmálaráðherra
nema alls $6,600. Fær hann auk
launa sinna sem aðstoðar dómsmála
ráðherra, $1,800 fyrir vik, sem hann
gerir fyrir vínsölunefndina og síma-
kerfið.
Laun aðstoðar námuráðherra eru
$5,000.
Fyrir aðstoðarmenn virðast J. T.
Haig laun þessi í rífara lagi, og fer
fram á að þau séu skorin niður.
MORATORIUM.
A fundi, sem verkamannafélögin
héldu í Winnipeg s.l. laugardag, var
tillaga samþykt þess efnis, að biðja
fylkisstjórnina í Manitoba um að lög
leiða gjaldfrest (Moratorium) á
eignasamningum til verndar þeim,
er fasteignir kynnu að hafa keypt,
sem þeim væri nú í atvinnuleysinu
ókleift að halda við borgunum á,
og mundu því tapa þeim, ef þetta
væri ekki gert.
------j----
VÖRN GEGN KVEFI.
Læknar á Bretlandi halda þvi
fram, að þeir hafi fundið óbrigðult
efni til varnar gegn kvefi. Uppgötv-
uðu þeir það í fjörefni því, sem “A”
er nefnt og sem er í vissum fæðu-
tegundum.
MALAFERLI 1 VÆNDUM.
stað
umræðum, um eitt eða annað
er voru hans áhugamál. Sögulestur
^ðkaði hann mikið og var minnugur
ú það sem hann las. Gat hann við-
stöðulítið rakið helztu viðburði úr
sogu Evrópu á seinni öldum, sem og
^afiada og Bandaríkjanna. Forn-
r*tunum íslenzku var hann gagn-
tcunn
ugur og mun þar hafa staðið
um, bæði að því er lögreglustörf og
ýms önnur opinber störf fylkisins á-
hrærir. Er skrá rannsóknarnefnd-
arinnar all löng yfir slík brot og
yfirtroðslur. A vissum stöðum var
lögreglu eftirlitsmönnum bannað að
líta eftir vínlagabrotum, og mönn-
um var vikið úr stöðum sínum fyrir
engar sakir eða upp spunnar. Póli-
tiska stjórnarvélin var með öðrum
orðum farin að vinna eins og klukka
í fylkinu, og alt varð að hlýða henn
ar boði og banni, hvað sem lögum
og réttindum leið. Fer oft svo, ef
stjórnir sitja of lengi við völd. En
í Saskatchewan mun liberal stjórnin
hafa drotnað i 25 ár.
C. N. R.
Samkvæmt því er fjármálaráðherra
sambandsstjórnarinnar, Dr. Manion,
segist frá, er tekjuhallinn af starf-
rekstri C. N. R. brautakerfisins i ár
um $30,000,000. I þessum reikningi
eru félaginu færðar til skuldar rent-
ur af höfuðstól þess, sem nemur $53,-
000,000 á ári, eða rúmlega $1,000,-
000 á viku.
Fjármálanefnd borgarráðsins í
Winnipeg, hefir lagt til að Jules
Prudhomme, lögfræðisráðunaut bæj-
arins, sé heimilað að stefna Winni-
peg Electric félaginu fyrir vanrækslu
á greiðslu á $150,000, sem bænum
ber i sinn hlut af strætisvagna-
rekstrinum fyrir 1930, og nú er fall-
ið í gjalddaga fyrir tveim mánuð-
um síðan. Hafa tekjum sporvagna-
félagsins verið $3,424,900, en bænurti
bera 5 prósent fyrir notkun stræt-
anna innan landamæra Winnipeg-
borgar.
að komast ekki , himnaríki, en að
lokum tók hann þó ákvörðun. Hann
skammaðist og reifst og var að
síðustu rekinn úr söfnuðinum. Kærði
han svo heiðingjatrúboðsfólkið fyrir
lögreglunni, og hún tók málið til
meðferðar. Var postulinn, múrar-
inn og konurnar tvær settar í “stein-
inn’. Þar viðurkendi hyskið að hafa
sóað öllu samskotafénu í eigin þarf-
ir — ekkert hafði gengið til að
frelsa vesalings heiðingjana í Kína.
Klíkan var dæmd til margra mán-
aða fangelsisvistar.
MUSAGANGUR.
Músagangur er svo mikill á hinum
svonefndu Nollaborsléttum, meðfram
Trans-Australian járnbrautinni, eftir
fréttum að dæma frá Melbouma, að
slíkt þekkjast engin dæmi áður. A
járnbrautinni í Loongana, æddi hóp
ur músa inn á skrifstofuna og ofan
í skúffur þar, og reif og nagaði í
sig bréfpeninga þá, er þar voru
geymdir, á meðan stöðvarþjónninn
var úti að afgreiða farþegalest.
I húsum þar í kring ganga þær
ljósum logum og rifa í sig húsgögn
og rúmföt og skeiða jafnvel um
rúmin meðan fólkið er sofandi í
þeim. Hvernig á ófögnuði þessum
stendur skilja menn ekkert i.
TRUAR-BRAGÐA-REFIR.
MEÐ HUDSONSFLÓA BRAUTINNI
^ Sornlum merg, því svo sagði hann,
að lengst af, hefði hann lesið þau i
^sku, og eigi haft öllu meira yndi
af öðru.
^Teð mann sem Sveinbjörn gat
e*Si hjá því farið að hann myndaði
Sér sínar eigin skoðanir, er ekkl
félH að öllu leyti saman við hinar
algengu og viðteknu kenningar f jöld
ans- Enda gerði hann stundum gam
an að hinum föllnu goðum ei
fjöldinn dýrkaði. trr honum var ekki er eftir Dr. Manion járnbrautaráð
Hægt að gera þröngsýnann mann eða | herra sambandsstjórnarinnar flutt-
Hleypidóma fullann. Hann var mjög ur til Evrópu með Hudsonsflóa braut
fr)álslyndur og viðsýnn á flestum inni á komandi hausti. Til reynslu
Sviðum. Meðal hinn fáu er honum er einnig gert ráð fyrir, að flytja 5
Urðu gagnkunnugir varð hann þvi miljónir mæla af hveiti sömu leið.
Lifandi peningur, sem út úr landi
er fluttur frá Vesturfylkjum Can-
er! ada, verður samkvæmt því er haft
TRYGGINGARFÉ
ÞINGMANNAEFNA.
John Queen, þingmaður fyrir Win-
nipeg, fór fram á það í þinginu i
gær, að ákvæðið um að þingmanna-
efni legðu fram tryggingarfé með
þingmenskuframboði sinu, væri úr
lögum numið. Þingið varð ekki við
þeirri kröfu.
THOS. BOYD LATINN.
Síðastliðinn fimtudag lézt í Winni-
peg Thomas Boyd, mjög nafnkunnur
maður hér um slóðir. Hann hafði ver
ið bæjarráðsmaður frá 1921 til 1930.
Hann tók mikinn þátt í athafna og
félagslífi þessa bæjar og var mikils
virtur.
Nýlega var stofnaður nýr söfn-
uður í Kaupmannahöfn. Var hann
skírður “Zions vinir”. Spámaður
safnaðarins, guðs útvalinn þjónn,
stjrónaði guðsþjónustunum og öllu
starfi safnaðarins. Einn aðstoðar-
mann hafði han, hét sá Christensen
og var múrari. Spámaðurinn eða
postulinn, sem þóttist líkjast einna1
mest Páli gamla postula, hét Val-
entin. I safnaðarstjórn voru auk
þessara tveggja manna tvær konur;
var önnur kona Cristensens.
“Zions vinir” söfnuðu fé til heið-
ingjatrúboðs, eins og margir góðir
menn gera. Féð streymdi til þeirra
frá bljúgum hjörtum, er trúðu í ein-
feldni, og sælir eru einfaldir. Stjórn
safnaðarins var trúað fyrir pening-
I unum án þess að nokkrum dytti í
! hug að tortryggja hana. — En högg-
ormurinn komst inn í söfnuðinn og
kom af stað ófriði, eins og i Eden
forðum. Verkakarl nokkur “gerði
rövl”, og heimtaði að fá að vita,
hvernig fénu væri varið. Postulinn
og múrarinn spentu greipar og
góndu til himins, en ásjónir þeirra
^ ljómuðu af trúartrausti og sakleysí.
I Þeir töluðu áminningarorð til þessa
j fallna bróður og sögðu, að ef hann
bætti ráð sitt, þá myndi verða mikil
gleði á himnum. Karlinn klóraði
I sér á bak við eyrað og þótti “skítt”
Fórnandi máttur
og hljóður
“Fórnandi máttur er hljóður,”
heyrði eg eða hálfheyrði, eins og í
einshverskonar fjarlægð, líklega likt
og i svefngöngu, þó eg ekkert megi
fullyrða um það, af þvi að eg hefi
aldrei virkilega reynt, hvað það er.
Að minsta kosti vaknaði eg þá bráð
lega við það, að það var eitthvað
að koma fyrir. Það buldi fyrir eyr-
unum á mér dynjandi lófaklapp, og
mínar hendur voru sjálfkrafa farnar
að klappa, án nokkurs vísvitandi á-
setnings, og héldu því áfram þang-
að til þær fundu sig sjálfar, og með
því hjálpuðu mér til að finna mig.
Eg læt mig hafa það að lýsa
þessu svona fyrir kunningjum mín-
um á prenti, af þvi eg er ekki öld-
ungis viss um að eg hafi nokkru
sinni fyr skilið það jafn vel og nú,
hvað átt er við með þessu orðtaki
að maður verði frá sér numinn.
Og þetta henti mig i lútersku kirki-
unni í Winnipeg þriðjudagskvöldið
hinn 3. þ. m., undir þvi að hlusta á
kantötu Björgvins Guðmundssonar,
sungna undir sjálfs hans umsjón og
yfirstjórn. Þetta tek eg fram, af því
að mér er það mjög til efs, að ann-
ar söngstjóri næði þvi sama út úr
henni, sem hann nær. Það er hver
sínum hnútum kunnugastur. Það
gátu ekki annað en rifjast upp fyr-
ir mér mínar eigin staðhæfingar, að
kvöldi Islendingadagsins í Wynyard
1921. Þær þóttu þá sjálfsagt öfga-
fullar, og hafa kanske verið það, en
eg var ekkert að næla utan úr því,
að Björgvin þessi (mér þá alveg ó-
kendur bóndi þar í nágrenninu),
hefði hreint og beint spilað þar á
\
söngflokkinn sinn eins og lifandi
hljóðfæri þá um daginn. A Islendinga
daginn hér í sumar rifjaðist þetta
ekki upp fyrir mér, og af því veit
eg, að þetta hefir ekki endurtekið
sig þar fyrir mínum sjónum; en í
lútersku kirkjunni nú sá eg ljósþf
andi aftur það sama. — Ekki
virðist þó nein þessi lifandi nóta
finna til þess, að hatti sínum sé
hallað með þvi, að vera slik nóta
í þessu samstilta lífræna hljóðfæri
í höndum söngstjórans, og sannar-
lega þarf ekki heldur að láta sér
finnast það.
Þarna vaknaði eg þá, eins og eg
sagði, við lófaklappið. Og það jókst
og dvinaði og jókst svo aftur, og eg
var að lenda 1 vafa um, hvað lengi
eg ætti að halda áfram að fylgjast
með í þessum kröfum. Það greip mig
hugsunin: ójöfnuður. Sú hugsun ligg-
ur oft nærri yfirborði í huga min-
um, kanske oftar en mér er holl-
ast, eins og vill verða fyrir fleiri
jafnaðarmönnum. Hugurinn byrjaði
á að kenna lagsmiðnum þenna ó-
jöfnuð, að slíta hljómana fremur i
sundur þarna, heldur en í öðrum
stað fyr, þar sem einsöngur hafði
verið með karlmannsrödd, án þess
að mögulegt væri að biðja um þann
söng aftur (eins og mann langaði
þó til þess). Að visu sansaði eg mig
á þvi, hvað þýtt og blítt þessi kven-
raddar einböngur hafði leikið um
hlustir mínar þá um stund, en það
var ekki orðið neitt einsdæmi, eftir
það sem á undan var gengið. Eg
hlaut að hafa mist af einhverju, er
aðrir náðu; — hafði ekki viljað
leggja það á augun í mér, að fylgja
efni þess, sem sungið var, í bók, er
eg hafði þó handa á milli til þess,
— og konan hafði ekki sungið efnið
svo skýrt að það dygði mér, og eg
þóttist auk heldur, í hótfyndni minni
hafa fundið dálítinn keim af ensku
í framburðinum. Mundi þetta lófa-
klapp geta stafað af vinsældum þess
arar konu? Mér fanst það geta bor-
ið sig. Eg vissi hver hún var, kona
Baldurs læknis Olsons, afar vinsæl
og í fjarska miklu áliti, enda lét
fólkið sér ekki detta í hug að hætta
lófaklappinu, fyr en það hafði sitt
fram.
Því verður ekki lýst með orðum,
hvað það er sumum okkur sæluríkt
hvernig Islendingurinn leitar fram,
í konu eða karli, hvenær sem á hólm
inn er komið. Frú Sigríður fann, að
hún var skoruð á hólm — hólm at-
gervisins. Hún reis, settist aftur;
reis á ný. A nokkrum hinum næstu
augnablikum, lagði hún þessu hugð-
næma listaverki hjartað í brjóstið.
(Meira síðar.)
FJÆR OG NÆR
Hátíðar kantata Björgvins Guð-
mundssonar: “Islands þúsund ár”,
var sungin í gærkvöldi í Fyrstu lút-
ersku kirkju undir söngstjórn tón-
skáldsins, fyrir næstum því fullu
húsi. Var kantötunni tekið með mikl
um fögnuði, enda má vafalaust telja
hana hið myndarlegasta tónverk.
Söngkraftar voru og í' góðu lagi og
ágætlega æfðir, og slíkt hið sama
má segja um undirspilið. Ætti eng-
inn íslendingur hér i bæ, sem þvl
getur við komið, að láta það undir
höfuð leggjast, að heyra kantötuna,
þegar hún verður endurtekin næst-
komandi fimtudagskvöld. Er það
sannarlega gleðiviðburður í hinu fá-
skrúðuga félagslífi vor Vestur-Is-
lendinga, þegar hægt er að flytja
fram jafn gott' tónverk eftir Islend-
ing og fyrir áhuga og dugnað söng-
elskra Islendinga.
Annars verður nánar um þetta
ritað á öðrum stað hér í blaðinu.
A föstudagskvöldið þann 6. febrú-
ar s.l., söng herra Sigurður Skag-
field í kirkju Sambandssafnaðar að
Riverton, Man., fyrir fullu húsi.
Söngurinn tókst ágætlega, eins og
vænta mátti, og voru áheyrendur
mjög hrifnir af list söngmannsins.
Hann er glæsimenni og geðjaðist
fólki vel að framkomu hans, sem er
er mjög látlaus og alúðleg. Söng-
skráin var að meirihluta á íslenzku,
og söng herra Skagfield mörg auka-
númer. Fred Friðfinnsson lék undir
á pianó.
Eftir söngsamkomuna var nokkr-
um bygðarbúum boðið með hr. Skag-
field heim til Mr. og Mrs. S. Thor-
valdson. Voru þar framreiddar rausn
arlegar veitingar og skemti fólk sér
við söng og samræður fram eftlr
kvöldinu.
Einn \dðstaddur.