Heimskringla - 16.03.1932, Blaðsíða 6

fi, SFÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 16. MARZ 1932
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppreisninni á Indlandi.
Eftir
Georg'e A. fienty
“Það vona eg að hafi verið,’’ sagði Bath-
urst. “Ef alt fer samkvæmt þessari ágizkun,
verður byrði hennar fuH-þung, þó hún hafi
ekki þessa mynd fyrir augum, með vissri von
um að það sem hún sýndi, eigi eftir að koma
fram. Eg vildi að flokkur ykkar yrði bráðlega
sendur til Cawnpore aftur.’’
“Eg skal ekki trúa að það sé alvara þín
að óska þess,” sagði doktorinn.
“Eg veit hvað þú ert að hugsa um, dokt-
or. En það er einmitt þess vegna að eg óska
þess,” svaraði Bathurst. “Og trúirðu því, að
mér hefir fundist þú reka mig til þess að heim-
sækja þig í Cawnpore, einmitt aðallega til þess
að kynnast henni.’’
“Það er rétt til getið, Báthurst. Mér þykir
svo vænt um hana, að mig hryllir við að hugsa
til þess, ef hún kastaði sér fyrir fæturnar á
einhverjum umkomulausum aula. Hún er
elskuverðasta stúlka, og eg hefi verið og er
sannfærður um, að það er á þínu valdi að
gera henni æfina gleðiríka og hamingjusama.
Eg hefi álitið að þú værir henni fyllilega sam-
boðinn, þó þú sért ekki í hernum, því þú átt
svo miklar og góðar eignir á Englandi. Og svo
skal eg nú játa, að í seinni tíð sýnist mér að
alt hafi gengið skrikkjalaust í þessa átt.”
“Má vera að svo hefði orðið,” svaraði
Bathurst, “ef þessi væntanlega hætta vofði
ekki yfir.Ef uppreisn og styrjöld dynur á, er
um leið úti um allar slíkar hugsjónir. Það hlýt-
ur þá að sannast að eg er bleyða, og eg ætla
mér að reyna að skipa sjálfum mér sæti, þar
sem eg hlýt að týna lífinu. Mig langar ekki
til þess að fyrirfara mér vísvitandi, en þó geri
eg það heldur en að lifá lengur,' eftir að hafa
orðið mér til skammar í annað sinn.’’
“Nú þykir mér þú vera farinn að draga
óþarflega dökkar myndir, Bathurst.”
“Það geri eg ekki, doktor, og þú veizt
það eins vel og eg.”
“En setjum nú svo, Bathurst, að Sepoy-
amir geri uppreisn. Hví skyldu þeir vilja gera
foringjum sfnum mein?’’ sagði doktorinn. —
“Setjum svo að þeir séu óánægðir, að þeir
hafi réttmætar kvartanir fram að bera, og að
þeir enda þverneiti að hlýða boðum yfirmann-
anna, hvaða ástæðu hefðu þeir til að gera
foringjunum og þeirra fólki mein — fólki, sem
aldrei hefir auðsýnt þeim annað en gæði, og
sem aldrei hefir gefið þeim ástæðu til að
kvarta?"
“Eg vona af alhuga að ótti okkar sé á-
stæðulaus,” svaraði Bathurst. “En satt sagt
er ekki gott að segja, hvað gerist. Eg á bágt
með að trúa að þeir ráðist á yfirmennina, og
því bágra með að trúa, að þeir vilji vega verju-
laust kvenfólk og börn. En hvernig sem því
er varið, lízt mér mjög skuggalega á fram-
tíðina.’’
“Og þú hefir auðvitað ekkert frétt um
þetta frá Hindúum?” spurði doktorinn.
“Ekki eitt orð. Og eg er sannfærður um
að alþýðan veit ekkert um þetta brugg. Það
er einn einasti maður aðeins, sem látið hefir
hrjóta orð, er skilja má sem bendingu um að
vandræði séu fyrir hendi, og sá maður er
töframaðurinn. Eg hugsaði ekkert um orð
hans, þegar þau voru töluð. En þegar eg nú
athuga þau í sambandi við myndina, sem
hann hefir sýnt mér og okkur, skil eg vel að
þau geti haft sérstaka þýðingu. Síðan höfum
við líka heyrt svo margvíslegar sögur um
óánægju meðal Sepoya, og það styrkir mig
enn betur í þeirri trú, að orð hans hafi haft
sérstaka þýðingu. Orðin voru ekki mörg og
ekki torskilin. Hann endurtók það aðeins
tvisvar eða þrisvar, að í launaskyni fjrrir mína
hjálp, væri hann fús til að leggja líf sitt í
sölurnar mín vegna. Nú, þetta gat verið sagt
svona í meiningarleysi. En svo getur líka ver-
ið, að hann hafi talað þau með hliðsjón af
komandi vandræðum.”
“Getur verið og getur verið ekki,’’ sagði
doktorinn. “En víst er það, Bathurst, að þar
átt þú traustan liðsbróður, sem töframaður-
inn er. Töfravald hans virðist takmarka-
laust, og skyldi eg þess vegna ekki verða
neitt hissa, þó hann gæti komið þér undan á
sama hátt og hann lét dóttur sína hverfa.”
Þetta sagði doktorinn í spaugi, en bætti svo
við: “En í alvöru talað, það ætti að vera mik-
ið gagn að eiga þenna mann fyrir vin. Þessir
töframenn eru alstaðar á ferð, og eins og
flökkuskáldin á Frakklandi á fyrri öldum, eru
þeir hvarvetna kærkomnir gestir. Þessi mað-
ur hlýtur því að komast að umtalsefni manna
og eru öll líkindi til að hann gerði þér að-
vart, ef upphlaup væri fyrir hendi.”
“Engan veginn ólíklegt,’’ svaraði Bath-
urst. “En nú er mál komið að leggja sig
fyrir, því í fyrra málið klukkan sex verð eg
seztur í hnakkinn og kominn af stað,” og
hann tók hatt sinn og gekk yfir að húsi sínu.
Eftir að Bathurst fór, sat doktorinn æði
fíma reykjandi og hugsaði um sögu Bathursts
áður en hann lagði sig fyrir. Hann hafði
heyrt eitthvað um hugleysi Bathursts, en
hafði aldrei veitt því eftirtekt. Þeir höfðu báð-
ir verið á sömu herstöðinni, fyrst eftir að
Bathurst tók við stjórnarþjónustu, og dokt-
ornum hafði undireins litist vel á hann. Hann
tók eftir því að hann sneiddi sig hjá öllum
samkvæmum og glaumi, en sökti sér með á-
hyggju niður í störf sín og var ótrúlega ál-
varlegur, svo ungur piltur. Alt þetta þótti
doktornum skrítið, en hafði komist að þeirri
niðurstöðu, að þessi framkoma ætti rót sína
að rekja til einhverra unglings ástamála, eða
til þess, að hann hefði ratað í einhverjar
raunir heima á Englandi. En svo varð dokt-
! orinn að breyta þessu áliti sínu, er tímar liðu.
Piltur á Bathursts aldri nær sér æfinlega von
bráðar eftir slíkar raunir, hversu miklar sem
þær kunna að hafa verið, en Bathurst tók
ekki minstu breytingu, og doktorinn var nú
orðinn framkomu hans svo vanur, að hann
var fyrir löngu hættur að hugsa um það mál.
En nú alt í einu var ástæðan leidd í ljós. —
“Það er hrapallegt,” hugsaði doktorinn, “að
hann skyldi koma út hingað aftur. Auðvitað
getur hann ekki gert að vanstyrk sínum frem-
ur en kryplingurinn getur gert að vanskapn-
aði sínum. En verði hér uppreisn, þá verður
líka lífið honum óbærilegt. Það skil eg mikið
vel og hans tilfinningar. Væri eg eins og
hann, og væri eg kvaddur út í orustu, held
eg helzt að eg fengi mér inntöku af
blásýru, til að binda enda á raunimar. Við
stærum okkur af siðfágun og menning, en
erum í raun réttri Iitlu fremri en villiþjóðim-
ar. Hugrekki er alt að því þýðingarlatls eig-
inleiki í mentuðu landi, en ef á bjátar, ef á
hugrekki þarf að halda, og það er þá ekki til,
fyrirlítum við þann hinn sama, öldungis eins
einlæglega eins og forfeður okkar fyrir mörg
hpndruð árum hefðu gert. Hvað Bathurst
snertir, þá er þessi vanstyrkur meðfæddur
sjúkdómur, sem líklega er ólæknandi. Að þess-
um sjúkdómi undanskildum, er hann spurs-
málslaust ígildi hvers annars í hugrekki, og
miklu meira en ígildi flestra, eins og viður-
eign hans við dýrið sannar. En ef hugur hans,
eða öllu heldur taugastyrkur, bilar, þegar á
þyrfti að halda til að verja líf kvenna og
barna, þá væri velgerningur að gefa honum
blásýru, einkum ef Isabel yrði í þeim hóp. Og
það, að hún er hér, er hans þyngsta þraut í
þessu sambandi, það sé eg Ijóslega.”
Þremur dögum síðar bættist flokkur inn-
lendra hermánna (Sepoya) við varðliðið í
Deennmugghur. Foringi þess flokks var kapt-
einn Foster, þá nýkominn út, eftir frítíma á
Englandi. Daginn eftir að hann kom, spurði
Isabel doktorinn, hvort hann væri nokkuð
kunnugur kapteininum. Frændi hennar hafði
sagt að Foster yrði þar til kvöldverðar.
“Eg vil ráða þér til að sleppa ekki tökum
á hjartataugum þínum, góða mín,” svaraði
doktorinn, “ef Foster er væntanlegur hing-
að. Hann er með allra fríðustu mönnum hér
úti, skrautmaður mikill og ósköp stimamjúk-
ur við kvenfólkið.’’
“Þér þykir lítið í hann varið, heyri eg,”
sagði Isabel.
“Það hefi eg aldrei talað,” svaraði dokt-
orinn. “Nei, ^óða mín, mig minnir að egv
hrósaði honum rétt núna og það ekki svo
lítið.” 1
“Þaö er rétt, doktor. En samt hefir þú
ekkert áiit á honum. Hvers vegna?”
“Líklega af því að við eigum lítið skylt
saman,” svaraði doktorinn í alvöru. “Eg hefi
ekki séð hann síðan herdeildir okkar voru
samvista í Delhi, og við sáumst sjaldan. þá.
Smekkur minn var all-ólíkur hans smekk.”
“Eg hefi nú hugmynd um þinn smekk,"
sagði Isabel. “Hver er hans smekkur?”
“Ja, eg vil nú lofa þér sjálfri að komast
að því, góða mín. Alt sem eg sagði um hann
er satt. Hann er fríður sínum, hefir allmikið
álit á sjálfum sér, er hreystimaður og hefir
oftar en einu sinni aukið orðstír sinn fyrir
frábært hugrekki. Eg er sannfærður um að
honum þykir lítt bærilegt að þurfa að hýrast
á smástöð eins og hér, og að hann þar af leið-
andi muni reyna að dvelja tímann með því að
heimsækja þig og gera þig að vin. En svo
held eg óþarft að trúa öllu, sem hann kann
að segja þér.”
“Eg er nú fyrir löngu hætt að trúa öll-
um fagurmælum, doktor,” sagði Isabel. “Og
í þessu efni vildi eg nú mega álíta mér borg-
ið, eftir þessa bendingu.”
Eftir litla þögn sagði doktorinn með
enn meiri alvöru:
“Það er ekki siður minn
að tala ilt um einn eða ann-
an, góða mín. Eg vona að
þú sért svo réttlát að trúa
því.”
“Þú mátt vera viss um
það, doktor,” svaraði Isabel.
“Það sem eg vildi segja,
góða mín, er þetta,, að í
svona litlu þorpi hlýtur þú
að umgangast þenna mann
dags daglega. Hann er mað-
ur, sem seitt hefir að sér
hjörtu margra stúlkna,- og
kastað þeim jafnharðan frá
sér aftur. Láttu hann ekki ná
haldi á þínu. Hann er ekki
góður rnaður. Hann hefir oftar en einu sinni
verið bendlaður við hneykslismál. Hann hefir
að auki eyðilagt marga myndarlega pilta við
spilaborðið. Hann er hættulegur maður í öll-
um skilningi. Eg tel sjálfsagt, að hann hafi
hjarta sjálfur, sem líffæri, en í siðferðislegum
skilningi hefir hann ekki snefil af hjarta eða
tilfinning. Og eg bið þig þess í allri alvöru,
barn mitt, á hverju sem gengur, að láta hann
ekki ná minsta valdi yfir tilfinningum þín-
um.”
“Eg hugsa að það sé engin hætta á því,
doktor, á eftir þessum aðvörunum,” svaraði
Isabel brosandi. “Eg er þér innilega þakklát
fyrír þessar bendingar.”
“Eg skal viðurkenna, að eg er heimsk-
ingi að sletta mér fram í það, sem mig skift-
ir engu,” hélt doktorinn áfram. “En eg get
ekki að því gert, góða mín, að síðan eg hafði
tilsjón með þér út hingað, finst mér við vera
tengd skyldleikaböndum. Og því segi eg það,
að eg þekki ekki einn einasta mann á öllu
Indlandi, sem eg vildi ekki að nyti þín fremur
en kapteinn Foster.”
“Mér sýndist frændi ekki vera neitt glað-
legur í dag, þegar hann sagði mér frá þessum
manni,” sagði þá Isabel.
“Það þykir mér ekki ólíklegt,” svaraði
doktorinn. “Maðurinn er alræmdur. Og þó
hann hafi ekki farið fram yfir þau takmörk,
sem skifta mönnum í heiðarlega og óheiðar-
•lega menn, og þó hann þess vegna haldi
heiðri sínum að nafninu, og stöðu sinni í
hemum, þá hefir hann oftar en einu sinni
gengið svo nærri þeirri skiftalínu, að litlu
sem engu mátti muna. Frændi þinn hlýtur
að þekkja hann — það gera allir; en svo er
líklegt, að hann opni ekki sinn munn til að
vara þig við honum, því hann er einn þeirra
drenglyndu manna, sem álítur ósvinnu að
hugsa nokkrum manni ilt, nema annað sé ó-
umflýjanlegt. En undir svona kringumstæðum
álít eg rangt að þegja. Að minsta kosti geri eg
það ekki, enda búinn að segja mikið nú, og
fel þér svo orð mín til athugunar. — En með-
al annara orða, mér þykir vænt um að sjá
þig svona hressa og vel útlítandi. Eg sé að
þú ert búin að ná þér eftir yfirliðið um kvöld-
ið. Meðan á því stóð, leizt mér svo á þig, að
eg mundi verða sóttur morguninn eftir til að
bæta þér heilsuna.”
“Ó, já, eg er búin að ná mér fyrir löngu.
Eg skil ekki í hvaða bjálfaskapur það var af
mér, að láta líða yfir mig. Það hefir aldrei
komið fyrir mig áður. En það var alt svo
undarlegt og váveiflegt, að eg var alveg utan
við mig, og var hrædd við myndirnar, þó eg
viti ekki hvers vegna. Þetta er í fyrsta sinn,
að eg hefi getað minst á það við þig einsaml-
an. Seg þú mér nú álit þitt á því öllu, og hvað
það táknar að töframaðurinn sýndi þig í
dulargerfi, .og hvað það táknar, að —” lengra
komst hún ekki, en stokkroðnaði.
“Þú og Bathurst voruð þar líka í Hindúa-
búningi,” tck þá doktorinn fram í. “Svo þú
þektir ykkur á myndinni, þar sem þið komuð
fram úr skóginum, en það hafa engir gert
aðrir, að undanteknum Bathurst og mér.”
“Svo þið þektuð okkur líka?” sagði Isabel
spyrjandi. “Eg var að vona að mér hefði mis-
sýnst, því auk þess að hörund mitt var málað
í líkingu við hörundslit Hindúa, var eins og
skýslæða fyrir andlitinu — alt í einhverri
þoku. Allir sem eg hefi talað við, bæði frændi
Mrs. Hunter, og hinir aðrir, þektu þig á mynd-
inni, en ekki aðra. Hvað getur það táknað?”
“Ja, nú bið eg þig að hafa mig afsakað-
an. En að öllum líkum táknar það bókstaflega
ekki neitt,” svaraði doktorinn. “Að minsta
kosti er það ekki þess virði að brjóta heil-
ann um. Þeir eru undarlegir — hreint yfir-
gengilegir þessir töfraleikir, en þýðingarlaust
að grufla í þeim. Máske það viti á það, að
við setjum upp leikflokk til að leika einhvern
Hindúaleik. Eg hefi aldrei tekið þátt í þess
kyns tilraunum til þessa, en hver veit hvað
fyrir kann að koma.”
“Ætlarðu ekki að koma og borða með
okkur í kvöld, doktor?”
“Nei, góða mín,” svaraði doktorinn. —
“Majórinn bauð mér í morgun ,en eg afþakk-
aði. Eg sagði honum hreinskilnislega, að eg
BÖRNIN ÞRÍFAST VEL Á ROBIN HOOD
HAFRAGRAUT
HobmiHood
Rdpid Odts
hefði óbeit á kaptein Foster, og að eg kysi
helzt að sjá hann sem sjaldnast.”
Hinir borðsgestirnir voru þau kafteinn og
Mrs. Doolan og Mrs. Congreave, einn af stjórn-
arþjónustumönnunum í þorpinu. Doolan kom
fyrstur og tók Mrs. Doolan Isabel tali.
“Svo þú ert ekki farin að sjá kaftein Fos-
ter ennþá, Isabel?” sagði hún. “Eg kyntist
honum í Delhi stuttu eftir að eg kom út hing-
að. Að mínu áliti er hann hrein fyrirmynd
þess, sem hermaður ætti að vera, hvað útlit
snertir; en eg held hann sé ekki góður mað-
ur, Isabel. Eg hefi heyrt margar og misjafnar
sögur um hann.”
“Á eg að taka þetta til mín sem aðvör-
un, Mrs. Doolan?” sagði Isabel brosandi.
“Ja, það held eg sé réttast, ef þú vilt
leyfa mér að tala við þig í þeim anda,” svar-
aði Mrs. Doolan. “Það eru til karlménn, sem
við getum daðrað við í það óendanlega, en
svo eru líka aðrir þannig, að það er ómögu-
legt. Hann er einn í þeim flokki. Okkar á
milli sagt, góða mín, daðraði eg við hann
talsvert einu sinni, eins og annað flón, af
gömlum vana frá írlandi, því þar daðra allir,
en það táknar ekkert. Jæja, eg varð að taka
snögglega í taumana, að því er Foster snerti.
Hans hugmjmdir um þess kyns barnaskap
voru gagnólíkar mínum, svo eg bara stein-
hætti öllum gapaskap, og þakkaði hamingj-
unni, að hafa ekki sviðið vængjafjaðrir mín-
ar, og er það meira en æði margar aðrar gætu
sagt.”
“Hann hlýtur að vera hræðileg mann-
skepna,” sagði Isabel.
“Ekki skil eg í því, að þér komi hann
svo fyrir,” svaraði Mrs. Doolan og hló. “Óhætt
er um það, að pðruvísi er alment álit kvenna
á honum. En svo líður nú ekki langt þangað
til þú getur dæmt um það sjálf.”
Það var forvitnissvipur á andlitinu á Isa-
bel, þegar hún leit upp til að heilsa honum.
Þess er líka rétt að geta, að hún játaði með
sjálfri sér, að doktorinn hafði ekki farið með
öfgar, er hann hrósaði fríðleik hans. Hann
var fyllilega sex fet á hæð og því skapi þrek-
vaxinn, og var kæruleysisblær á svip hans
og öllum hreyfingum. Hár hans var snögg-
klipt, efrivarar skeggið var rauðbirkið á lit,
augun dökk, tennurnar hvítar og jafnar. Auð-
séð var það, að hann var hálf-hissa, er hann
sá Isabel.
“Eg hafði naumast gert mér von um, að
hér í Deennugghur væru þrjár ungar og ó-
giftar stúlkur,” sagði hann við majórinn eft-
ir að hafa heilsað Isabel. “Eg hafði þá ánægju
að kynnast þeim dætrum Hunters í dag. Ja,
komdu sæl, Mrs. Doolan! Það eru víst ein
fjögur ár síðan eg hafði þá ánægju að kynn-
ast þér í Delhi.”
“Það mun láta nærri um áratöluna, kaft-
einn Foster,” svaraði Mrs. Doolan.
“Mér finst vera langt síðan," sagði
Foster.
“Eg þóttist vita að þú mundir segja
þetta,” sagði hún og hló, “enda var það ó-
sköp tilhlýðiiegt. En svo er eg líka viss um, að
þér hefir fundist tíminn lengri en mér, því þú
hefir í millitíðinni farið heim til Englands."
“Já, það voru allir komnir,” sagði þá
majórinn. “Vill kafteinn Foster koma með
frænku mína inn í borðstofuna?”
þykist vita að þér finnist dauflegt
hér, eftir dvölina í Cawnpore, Miss Hannay?”
spurði Foster.
“Nei, það er þvert á móti. Mér þykir
skemtilegra hér”, svaraði hún. “Umgengni
okkar hér er frjálslegri og þægilegri, — svo
lítið af föstum siðareglum, en svo mikið af
þeim í Cawnpore. Auðvitað var þar meira af
fjölmennum samkvæmum, en eg er nú ekki
svo injög hneigð fyrir þau. Hitinn er svo mikill
og samkvæmin svo óendanlega löng. Eg vil
helzt ekki fleiri en fimm eða sex gesti við
borðið í einu. Þegar ekki eru fleiri gengur alt
þægilegar. Það geta þá allir tekið þátt í sam-
ræðunum hvar og hvenær sem vill, en í fjöl-
menninu er hver um sig háður sínum sessu-
naut aðeins, en það finst mér vandræða verk,
að tala í meir en klukkustund við menneskju,
sem maður hefir máske aldrei séð áður. Ert
þú ekki á sama máli?”