Heimskringla - 01.06.1932, Blaðsíða 1

PertKs
The 4 STAR CLEANERS
Men’s Suits
Sulta
Hats
$1.00
50c
PIIONK 37 266
PertKs
The 4 STAR CLEANER8
Ladies’ Dresaes
....$1.00
PHONE 37 266
XLiVI. ÁRGANGUR.
WTNNTPEG MIÐVTKUDAGINN 1. JÚNÍ 1932
NÚMEIR 36
FISKIVEIÐAMÁLIN.
Það er margt eftirtektarvert
fyrir kjósendur á stefnuskrá
jþjóðmegunarflokksins, sem birt
er á öðrum stað í þessu blaði.
Eitt af því er fiskiveiðamál
Manitoba.
Hvað sem Brackenflokkur-
inn kann um það mál að segja
í kosningunum, var ásetningur
lians fyrir skömmu síðan sá,
að loka klakstöðvunum um ó-
ákveðin tíma.
Áreiðnlega hefir það ekki
verið hugmyndin, þegar verið
var að berjast fyrir því, að fylk-
ið fengi umsjá fiskiveiðanna í
Jhendur, að loka upp klökunum,
og koma með því kyrking í
þenna atvinnuveg, fiskiveið-
arnar.
í Gimli kjördæmi eru fiski-
veiðarnar aðal atvinnuvegur
margra íslendinga. Hið sama
má segja um kjördæmin beggja
megin við Manitobavatn. — Sé
nokkuð það spor stígið, sem
hnekkir fiskiveiðunum, er það
um leið hnekkir atvinnuvegi
margra íslendinga
Það er ekki sjáanlegt, að
Brackenstjórnin treysti sér til
að halda þessum atvinnuvegi í
horfi. Fjárkreppa hennar og
hrein og bein samvinnuslit við
sambandsstjórnina, virðast gera
þetta afar torvelt. Hinn látlausi
bardagi Brackens gegn Bennett
og stjórn hans, hefir ef til vill
orðið þessu fylki til meiri bölv-
unar, en menn gera sér í fljótu
bragði grein fyrir.
1 stefnuskrá þjóðmegunar-
flokksins er rækilega út í fiski-
veiðamálið farið. Þar eru svo
að segja lagðar fram tillögur i
því, sem eru svo ákveðnar og
Ijósar, að hver maður skilur
þær. Sá flokkur virðist einn sjá
hvað í húfi er, ef ekki er svo
fyrir séð, að atvinnuvegi þess-
um sé b«rgið. Og möguleikar
hans til þess, með sam^’'"~
við sambandsstjórnina um það,
efast enginn að eru meiri, en
Brackenstjórnarinnar, eða nokk
urs annars flokks, er í þessum
kosningum sækir.
Vér viljum benda kjósendum
í Gimli kjördæmi á þetta at-
riði á stefnuskrá þjóðmegunar-
flokksins. Bftir að fiskimenn
hafa yfirvegað það, mun þeim
ekki dyljast, að atvinnuvegi
.þeirra og fylkinu í held sinni,
er til ómetanlegrar velferðar,
að á þeim grundveli sé að fiski-
veiðamálinu unnið.
Og það segir sig sjálft um
leið, að þingmannsefnið í þessu
kjördæmi, sem undir merkjum
þjóðmegunarflokksins sækir, er
sá, sem mest og bezt getur
greitt fyrir máli þessu á fylkis-
þinginu, svo hagur kjördæmis-
ins megi sem mestur af því
verða. Það er hr. G. S. Thor-
valdson lögfræðingur- Hann er
jafnframt sakir sérstakrar þekk
ingar í þeirri grein, sem mik-
ið þarf á að halda í sambandi
við hagkvæma löggjafarsmíði
þess fiskiveiðamáls, hinum þing-
mannsefnum kjördæmisins svo
langtum fremri. Af reynslu
þeirri, sem fiskimenn hafa, og
af starfi hans í málum þeirra
utan þings, þykir oss sennilegt,
að þeir myndu öðrum fremur
trúa honum fyrir flutningi mála
sinna á þingi. Má því heita
einn þeirra yngri íslendinga,
sem sakir hæfileika sinna, hef-
ir unnið sér álit og traust
manna. Og það eru mennirnir,
sem góðum hæfileikum og and-
legu sjálfstæði eru gæddir, sem
á þingum eiga að vera. Eigum
vér með því við þingmenn yfir-
leitt, hvar sem eru.
Á fleiri atriði í stefnuskrá
þjóðmegunarflokksins, er sér-
staklega koma við málum í
þeim kjördæmum, sem íslend-
ingar eru fjölmennir í, verður
minst síðar.
LEIKFLOKKUR ÁRBORGAR
SIGURSÆLL f SAMKEPNI
Manitoba Dramatic League,
er félag, sem með mjög lofs-
verðum áhuga vinnur að því,
að efla leiklist í þessu fylki.
Er fylkinu skift niður í leikhér-
uð og hafa bygðir innan hér-
aðsins fyrst samkepni í leik-
sýningum. Sá leikflokkurinn
er sigursælastur er í sínu hér-
aði, reynir sig svo síðar við
beztu leikflokka hvers héraðs
í Winnipeg.
27 maí var leiksamkepni af
þessu tæi haldinn í Teulon í
Manitoba- Leiddu þar hesta
sína saman leikflokkar frá
Gimli, Teulon, Balmoral og Ár-
borg. Lauk svo þeirri sam-
kepni, að leikflokkur Árborg-
ar var sigursælastur í þessu
leikhéraði norður milli vatn-
anna. Reynir hann sig þvi
síðar í Winnipeg við beztu leik-
flokka annara héraða fvivio---'
Leikendur í þessum Árborg-
ar-flokki eru allir íslenzkir. En
leikurinn sem þeir sýndu var
auðvitað enskur og er nefndur
“Early Ohios and Rhode Island
Reds’’. En nöfn leikenda voru
þessi: Mrs. T. H. Danielsson,
Mr. S. E. Jóhannson, Mrs. A-
Sigurðsson, Mr. Th. Fjeldsted
og Mrs. M. M. Jónasson.
Séra Ragnar E. Kvaran
stjórnaði leiknum og æfði leik-
endur-
Dómari var Col. Chandler og
fór hann mjög lofsamlegum
orðum um frammistöðu ís-
lenzku leikendanna, sem þarna
voru sigursælastir og um stjórn
leiksins.
Á þessi íslenzki leikflokkur
þakkir skilið frá íslendingum
fyrir vik þetta, að hafa þarna
skarað fram úr í sínu héraði.
Fylgja honum og heillaóskir á
úrslita leiksýningunni í Winni-
peg er fram fer innan skamms.
BRACKEN-LIBERAL
RÁÐUNEYTIÐ SKIPAD
Bracken ráðuneytið hefir nú
bætt við sig þremur nýjum
ráðgjöfum — liberölum sem
reyndar eru sumir famir að
hærast og tóku þeir embættis-
eið sinn s. 1. föstudag. Þeir
eru Hon. E. A. McRherson
borgarstjóri frá Portage La
Prairie- Hann verður fylkis-
féliiröir. í þessum kosningum
sækir hann móti Col. F. G.
Taylor, leiðtoga þjóðmegunar-
flokksins. Er þar búist við
snörpum bardaga. Ýmsum
eldri fylgismönnum McPher-
son’s kvað þó ekki þykja koma
til liðhlaupsins, úr liberal-floVk-
inum í Bracken flokkinn. Mr.
Bracken var áður fjármálaráð-
herra.
Annar nýi ráðgjafinn er Hon.
J. S. McDiarmid. Tekur hann
við námadeild stjórnarinnar-
Sá er umsjá hennar hafði áður.
var Hon. D. G. McKenzie.
Verður hann nú akurvrkiu-
málaráðherra, en Hon. Albert
Prefontaine vék þar úr sæti
og fer úr ráðuneytinu. Og
þri)ðji liberalrtflokksráðiherrann
er Hon. dr. Murdock McKay,
áður leiðtogi liberal flokksins
í Manitoba. Hann er ráðherra
án stjórnardeildar. Við ráðu-
neytið er því bætt tvejimur
mönnum. Hon. W. R- Clubb
var gerður að verlíamálaráð-
herra, auk þess sem i’*nn pr
sem áður ráðherra opinberra
verka.
Ef Bracken-stjórnin skyldi nú
falla í þessum kosningum, sem
öll líkindi eru til, halda þessir
nýju ráðgjafar embættum í hálf
an mánuð. Gera þeir þá nokkru
ver en Jörundur hundadaga
konungur á íslandi forðum, og
er þó í sögunni skopast að
hans hverfulu stjórnartíð.
STEFÁN EINARSSON
þingmannsefni óháðra bænda í
Swan River kjördæmi.
Á fundi er haldinn var í
bænum Swan River s.l- miðviku-
dagskvöld, var Stefán Einars-
son, bóndi frá Minitonas, Man.,
tilnefndur að sækja um þing-
mensku fyrir Swan River kjör-
dæmi, af hálfu óháðra bænda,
eða öllu heldur óháðra fram-
sóknarmanna. Fundurinn var
mjög fjölmennur og sóttu hann
fulltrúar frá öllum deildum
bændafélagsins í Swan River
dalnum.
Alls var stungið upp á 12
mönnum, en sjö af þeim gáfu
ekki kost á sér, og þar á meðal
A. McCleary, núverandi þing-
maður kjördæmisirts, en Stefán
varð hlutskarpastur af hinum
fimm.
Stefán hefir verið bóndi í
Swan River héraðinu um all-
langt skeið, og tekið mikinn
þátt í samtökum bænda þar, og
nú sem stendur er hann formað
ur U. F. M. deildarinnar í Swan
River Valley. Hann er skýr
maður og greinagóður, áhuga-
samur og drengur hinn bezti.
Og hann hefir mjög kynt sér
stjórnmál þessa fylkis og sömu-
leiðis sambands stjórnmál.
Vinir hans óska þess, að hon-
um farnist vel í þessum kosn-
ingum, og munu gleðjast yfir
því, nái hann kosningu. Og
þeir eru sannfærðir urn að hann
mundi verða stétt sinni og þjóð
til sóma á þingi-
J. T.
HVERNIG Á AÐ GREIÐA
ATKVÆÐI?
\
Athygli hefir verið dregin að
því í bréfi til þessa blaðs, frá
G. S. Thorvaldson lögfræðingi,
að nauðsyn beri til að skýra
fyrir kjósendum, hvernig fyrir-
komulag sé á atkvæðagreiðslu
í sveitakjördæmum í þessu fylki
í kosningunum, sem í hönd
fara. Er það vel á minst.
Kjósendur merkja atkvæða-
seðil sinn með tölum, en ekki
með krossi. Séu til dæmis 5
þingmannsefni í vali í einu
sveitakjördæmi, má og ætti að
setja tölu við nöfn þeirra allra.
og alls ekki færri en þriggja.
Sá er kjósandi æskir að nái
kosningu, ætti að fá aftan við
sitt nafn á kjörseðlinum töluna
1- Nú halda margir að það spiili
fyrir sínu þingmannsefni, að
merkja töluna 2 við nafn ann-
ars þingmannsefnis, eða töluna
3 við hins þriðja. En þetta er
misskilningur. Ef að sá, sem
hann gefur töluna 1, fær ekki
nógu mörg atkvæði til þess, að
verða áfram í vali, er hann úr
sögunni. Og ef kjósandi merkti
ekki nema töluna 1, væri þá
þetta atkvæði hans einnig ó-
nýtt. Með því að setja töluna
2 við þess nafn á seðlinum, sem
hann kýs næstan, þá kemur at-
kvæði hans þar ennþá til
greina, og svona gengur það
koll af kolli, þar til öll þing-
mannsefnin eru úr sögunni,
nema eitt, og það nær kosn-
ingu.
Hlutfallskosningar eru ein-
mitt til þess gerðar, að atkvæði
manna verði ekki ónýt, þó sá,
er kjósandi kysi helzt að næði
þingsætinu, fengi ekki kosn-
ingu. Sá sem hann viil næst
honum kjósa, fær þá atkvæði
hans, og ef hann nær ekki
kosningu, þá sá þriðji o. s. frv.
Útkoman af þessu er sú, að s'j
sem kosningu hlýtur, hefir meiri
hluta allra greiddra atkvæða,
eins og rétt er. Þessi skýring
vonum vér að nægi.
ÝMSAR FRÉTTIR.
Skömmu eftir að liberal flokk
urinn, eða sá hluti hans, sem
ekki vildi neina samvinnu hafa
við Brackenflokkinn, kaus sér
leðtoga, var hinum fyrri em-
bættismönnum flokksins, dr.
Murdock McKay, leiðtoga, og
Walter J. Lindal ritara, tilkynt
að þeir væru reknir frá þess-
um stöðum sínum. Liberalflokk
urinn tilkynti einnig Mackenzie
King, hvernig komið væri, og
að þeir, sem Brackenflokknum
hefðu sameinast, tilheyrðu ekki
lengur liberal flokki þessa fylk-
is.
* * *
íslendingurinn Victor Ander-
son, er þingmannsefni óháða
verkamannaflokksins í Winni-
peg í fylkiskosningunum. Verka
mannaflokkurinn mun hafa sex
í vali í Winnipeg. Victor er
greindur maður og gegn, og
hefir unnið sér álit og traust
flokksbræðra sinna, og oft
gegnt vandasömum störfum í
verkamannafélaginu, og leyst
þau prýðilega af hendi.
* * *
Stjórnin í Þýzkalandi féll s-L
mánudag. Bruening og ráðu-
neyti hans varð aö leggja nið-
ur völdin. Ástæðan er sú, að
stjórnin hafði með valdi gert
leit á aðalstöðvum Hitlers-
manna, og þóttist finna þar
skjöl, er með sér bæru, að
flokkurinn sæti á svikráðum
við land og stjórn. Málið fór fyr-
ir hæstarétt. Var úrskurður
réttarins sá, að um ekkert land-
ráðabrugg hefði verið að ræða
í skjölum þessum af hálfu Hit-
lersmanna. Sá dómsúrskurður
kostaði stjórnina völdin.
Hver við völdum tekur eða
myndar aftur nýja stjórn, er
ekki fullkunnugt enn. Þó er
haldið að hægri sósíalistar eða
afturhaldssamari þingflokkara-
ir muni reyna það. Yfirleitt er
þeim þó ekki hugað langlífi, og
að kosningar hljóti innan árs
að fara fram. Og þá eru Hit-
lers menn taldir líklegastir til
sigurs.
* * *
14 manns urðu fyrir bílslys-
um í Winnipeg yfir síðustu
helgi. Þrír af þeim eru hættu-
lega meiddir, og átta aðrir á
sjúkrahúsum. Aðeins þrír eru
á fótum eða lítið meiddir.
Frá fyrsta janúar á þessu
ári hafa níu manns dáið af
bílslysum í Winnipeg, og 174
meiðst svo, að á sjúkrahús
hafa orðið að fara- Bílarnir eru
að verða ljótu morðtólin.
* * *
Stubbs dómari sagði lausri
stöðu sinni í skiftaréttinum ný-
lega, vegna þess að Bracken-
stjórnin lækkaði laun hans um
60 prósent, eða niður í $1000
úr $2500 á ári.
STEFNUSKRÁ
samþykt á fundi þjóðmegunar-
flokksins í Brandon 12. maí
1932.
1. — Þjóðmegunarflokkurinn
skuldbindur sig til að starfrækja
verkefni fylkisins á sem hag-
kvæmastan og arðvænlegastan
hátt.
2. — Atvinnulejjsi:
Það er skylda fylkisins, eftir
því sem því er fjárhagslega
mögulegt, og í samvinnu við fé-
lög og aðrar stofnanir, að draga
úr þeirri neyð er hlotist hefir af
atvinnuleysi, með því að veita
attvinnu og gera mögulegan
meiri iðnað og verzlun. ne e'’
það er ekki mögulegt, þá með
beinum tillögum til þeirra, sem
nauðulega eru staddir.
Þetta er svo umfangsmikiö
starf og alvörumál, að á þess-
um erfiðu tímum þarf sérstaka
framtakssemi og ráðdeild, svo
hjálpin geti orðið sem gagnleg-
ust, og jafnað hlutfallslega nið-
ur, þar sem nauðsynlegast er,
og umfram alt má ekki verða
óþörf eyðsla á tíma eða pen-
ingum.
Svo að þessu takmarki verði
náð, mun þjóðmegunarflokkur-
inn, ef hann nær kosningu,
strax kjósa óháða nefnd hæfi-
leikamanna, er skal hafa um-
sjá á þessu starfi, og skal sú
nefnd fá alla mögulega hjálp
til áframhaldandi rannsókna á
atvinnuleysismálum og mögu-
leikunum til að ráða fram úr
þeim.
í sambandi við áframhald-
andi atvinnuleysi, mælum vér
með þjóðlegri ábyrgð, og að
fylkin og ríkið vinni í samein-
ingu að ráðum, til að koma á
slíkri ábyrgð, er sé bezt fallin
fyrir canadiskan iðnað.
3. — Mentamál:
Þjóðmegunarflokkurinn álítur
að mentamál sé fyrsta skylda
allra fylkisstjórna, því þau feli
í sér siðferðislegan og andleg-
an þroska allra borgara, og sé
undirstaða þjóðlegrar velmegun-
ar. Þess vegna skuldbindum vér
oss til að fylgja eftirfarandi
mentunaraðferðum:
a) Að koma í framkvæmd
öllum sanngjörnum og hag-
kvæmum ráðum, er tryggi
hverju barni endurgjaldslausa
skólakenslu í öllum deildum
barnaskólanna.
b) Að koma skipulagi á veit-
ingu þá, er fylkisstjórn leggur
til skólanna, og ef nauðsyn
krefur að auka þá vetiingu, svo
að hvert barn eigi kost á þeirri
undirbúningsmentun, er það á
tilkall til.
c) Að koma í framkvæmd
sanngjarnri og ábyggilegri kaup
skrá, nákvæmu eftirliti, eftir-
launum, og öllu er lýtur að því
að gera kennarastöðuna svo
fullkomna, að hinir beztu and-
legu hæfileikar geti unnið að
menningu æskulýðsins.
d) Að reyna sem fyrst að
koma þessu í framkvæmd, með
því að koma fullkomnara skipu-
lagi á mentamáladeild fylkis-
ins, og tryggja samvinnu allra
aðila.
4. — Raforka:
Þjóðmegunarflokkurinn fylg-
ir eindregið þeirri stefnu, að
fylkisstjómin starfræki raf-
orkustöðvar, og mun reyna að
sjá um framkvæmdir í því efni,
svo að fylkisbúar hvar sem er,
geti orðið aðnjótandi raforku á
sanngjörnu verði.
5 — Talsímar:
Þar eð talsímakerfi Manitoba
er eign fólksins, og
þar eð margir sveitasímar eru
ekki notaðir vegna örðugra
tíma, og
þar eð allur kostnaður við
talsímakerfin til sveita er sá
sami og að undanförnu, og
fleiri talsímar á lægra gjaldi
mundu vera meira arðberandi,
en núverandi gjald á stöðugt
fækkandi talsímum, og af þvi
að það er mjög áríðandi fyrir
almennings heill, að talsíma-
samband haldi áfram um fylk-
ið,
þá skuldbindur þjóðmegunar-
flokkurinn sig til til að lækka
talsímagjöld út um sveitir, svo
að viðunandi sé, en þó skulu
þau símagjöld aðeins vera í
gildi meðan þessir erfiðleika-
tímar standa yfir.
6. — Verkamál:
Þar eð þjóðmegunarflokkur-
inn skilur, að meirihlnti borg-
ara fylkisins eru erfiðisvinnu-
fólk, og
þar eð þegar hefir verið stofn-
sett verkamáladeild,
þá tekur flokkurinn ábyrgð
á þeirri deild, í gegnum ráð-
herra hennar, og skuldbindur
sig til að bæta þarfir og lifn-
aðarhætti verkalýðsins, á allan
sanngjarnan hátt, með sérstakri
hliðsjón af vinnutíma, og því,
að samningar geti orðið sem
sanngjamastir milli verkafólks
og vinnuveitenda
7. — Flæðarmál Winnipeg-
og Manitobavatna:
Þjóðmegunarflokkurinn skuld
bindur sig til að láta rannsaka
möguleikana á að stemma stigu
fyrir of-flæði þessara vatna, án
þess að skerða vatnsorku eða
fiskiveiðar. ;
8. — Akuryrkja:
Þar eð akuryrkja er grund-
vallar iðngrein fylkisins, og
þar eð akuryrkjudeild núver-
andi stjóraar er hætt að starfa
að heill akuryrkjubænda,
þá skuldbindur þjóðmegunar-
flokkurinn sig til að koma al-
gerlega nýju skipulagi á akur-
yrkjumáladeildina, í því augna-
miði, að þessi deild geti orðið
að ótvíræðu gagni framleiðend-
um í fylkinu,
og að reyna á allan hátt að
gera bændum sem hægast fyr-
ir að koma framleiðslu sinni á
markaðinn, og að sem flestir
markaðir séu opnir bændum i
Manitoba, og að reynt sé að
senda sem flestar bændavörur
eftir Hudsonsflóa leiðinni.
. 9. þjóðvegir:
Þar eð núverandi stjórn hefir
með sköttum frá sveitum, bygt
upp þjóðvegi, og
þar eð þessir þjóðvegir hafa
verið og eru byrðir á sveitun-
um, og þar af leiðandi á bónd-
anum, og
þar eð stórar upphæðir af
peningum hafa verið og eru
innheimtar af stjórninni fyrir
bílaskatta og gasolíuskatta,
miklu meira en fyrir skuldum
og viðhaldi á núverandi þjóð-
vegum,
þá er það álit þessa fundar,
að öllum kostnaði við bygging
og viðhald þjóðvega í Manitoba
skuli létt af sveitunum, en skuli
vera sérstaklega borgaður af
fylkinu sjálfu.
10. — Auðsuppsprettur fylk-
isins:
Þjóðmegunarflokkurinn álítur
að starfræksla náma hafi verið
af skornum skamti vegna á-
hugaleysis núverandi stjórnar,
og lofast til að auka framfarir
með lágningu brauta og öðru,
er geti orðið til umbóta í því
efni.
11. — Fiskiveiðar:
þar eð dómstólar landsins
Frh. á 6 bls.