Heimskringla - 01.06.1932, Blaðsíða 5

WINNIPEG 1. JÚNÍ 1932
HEIMSKR I N.G L A
5 BLAÐStÐA
Bretlandi komist að þeirri nið-
urstöðu, að ein til tvœr merkur
af öli á dag, eða ein fjeskp. ""
rauðvíni, eða nokkur staup af
whisky og sódavatni, muni ekki
vera skaðlegt fyrir heilsuna, sé
neytandinn á annað borð
hraustur og ekki í geðshrær-
ingu, eða þurfi ekki að beita
kröftum sínum andlegum eða
líkamlegum í það ítrpft-
Lífsábyrgðarfélög hafa safnað
mjög nákvæmum skýrslum um
meðaltal dauðsfalia á hverju
aldurs tímabili, og byggja á
þeim áætlanir sína um iðgjöld.
Sum þeirra hafa látið reikna
út nákvæmlega, hvaða áhrif
áfengisnautnin hefir á aidurs-
lengd manna; og hafa þaú kóm
ist að þeirri niðurstöða, að jafn-
vel mjög hófleg áférigisrtr>:’*-
miði til þess að stytta aldur
yfir höfuð. Þannig t, d. hafa
sum lífsábyrgðayfélög á T'~1
landi, sem hafa safnað skýrsl-
um um þetta í þrjátíu trt
komist að raun um að dauðsfalla
talan er mun lægri meðai mind-
indismanna, en áfengisneyt-
enda, í hlutfalli v}ð áætluðu
tölurnar. Ýms lífsábyrgðarfé-
lög gefa bindindismönnum betri
kjör en áfengisneytendum. Þá
eru og til skýrslur, sem svna,
að á meðal manna, sem ví-mo
sem þeirri kenningu ]íður> að
það.sem menn venja sig.á (ac-
quired habits) sé ekki arf-,
gengt. .
Sú skoðun hefir komið fram
meðal lækna og vísindamanna,
að áfengisnautnin miði til þess
að hinir hæfustu haldi velli,
vegna þess að vekari afkvæm-
in falil hlutfallslega snemma
frá. Hvort nokkuð kann að
að vera hæft í þessu, er alveg
óvíst, en engum heilvita manni
mundi koma til hugar að mæla
með áfengisnautn af þeirri á-
stæðu.
Reynt hefir verið að komast
að niðurstöðum um það, hver
áhrif loftslag hafi á áfengis-
nautn, en ekki virðast þær nið-
urstöður vera mjög ábyggileg-
ár. Þjóðir, sem búa í köldum
löndum, eru að vísu yfirleitt
hneigðar til áfengisnautnar, en
sumar þjóðir, sem í heitustu
löndunum búa, eru það ekki
sfður. Gyðingar, sem búa bæði
í köldum löndum og heitum,
neyta yfir höfuð mjög iítils á-
fengis. Nafnkendur sálarfræð-
ingur (próf. McDougall við
Harvard) heldur því fram, að
þjóðir, sem eru alvörugefnar og
hneigðar til innskoðunar (in-
trospective races) séu meira
gefnir fyrir áfengisnautn en
að áfengisverzlun, er hin hlut- hðrar. Þetta kemur hejm yið
fallslega dauðsfallatala mjög
há, í Englandi er hún þrefalt
hærri en hjá bindindismönn-
vm.
Þessar skýrslur hafa að vísu
verið véfengdar, og rannsóknir
sem próf. Raymond Pearl, við
John Hopkins háskólann i
Bandaríkjunum, gerði viðvíkj-
andi aldurslengd 5000 manna
og kvenna í borginni Balti-
more, virtust sanna, að hóflesr
áfengisnautn hefði ekki haft
nein áhrif á aldurslengd þeirra.
Þess ber að gæta, vegna þess
að það hefir áhrif á
r-l'*’-
það, sem sagt hefir verið um
áhrif áfengisins á taugakerfið.
Því óglaðari og innibyrgðari
sem menn eru í sjálfa sig, því
meiri er þörfin fyrir að losa
um böndin, sem halda tilfinn-
ingunum í skefjum.
Nokkuð virðist mega leggja
•rtpp úr hinni svo nefndu á-
reynslu-útskýringu ofdrykkj-
unnar (“strain” theory of al-
choholism). Samkvæmt henni
drekka menn til þess að losast
við eitthvað óþægilegt, sem
liggur eins og farg á meðvit-
und þeirra. T. d. hafi drykkju-
vinnu í mörgrtm stórborgum, og
aðra, sem stunda stopula en
erfiða, vinnu. Þetta fólk drekk-
ur til að létta sér erfiðleikana
meðan það er undir áhrifum á-
fengisins, eða, eins og oft er
sagt, til að drekkja sorgum sín-
um.
Gagnstæð þessu er sú áfeng-
isnautn, sem fylgir gleðskap,
viezluhöldum og samkvæmish'fi.
Mikið af svonefndri hófdrykkju
er af því tæi, og á sér auðvit-
að helzt stað meðal efnaðra
fólks- í sumum tilfellum stafar
jesskonar drykkjuskapur af
leiðindum, eins og meðal hinna
fátækustu, eins og t. d. hjá
>eim, sem ekkert hafa fyrir
stafni og yita ekki hvernig þeir
eiga að eyða tímanum, en hafa
nóga peninga til að ná í flest,
sem þeir girnast. í þessum
flokki finnast flestir þeir, sem
mest eru á móti áfengisbanni,
)ótt ekki séu mótfallnir tak-
mörkun á sölu áferigis, og sem
tala mest um skerðingu á ein-
staklings frelsinu og þess kon-
ar. Yfirleítt vilja þessir menn
ékki kannast við böl ofdrykkj-
unnar, er bindindismenn venju-
lega leggja mesta áherzlu á.
Náttúrlega er ekki öll áfeng-
isnautn afleiðing óheilbrigðra
meigða eða viðleitni til að
verjast leiðindum og að verða
frjálsari og örari, með þeim
)ægilegu tilfinningum, sem því
fylgja á fyrsta stígi ölvunarinn-
ar, mikið af henni stafar éin-
göngu af vana. Margir, sem
mjög litla löngun hafa í áfengi
drekka til þess að vera með,
)egar þeir errt staddir þar sem
siður er að drekka. Einkánlega
hefir vani hinna fuliorðnu mikið
vald yfir unglingunum, og vafa-
laust er það, að vaxandi áfengis
skýrslur, að sumir prr"-1 , , , , ,.
. , .. . e ■ maðunnn það á meðvitundmni
mdismenn snemma á æfinm, at .
því að heilsu þeirra er þannig
farið, að þeir þola ekki áfengi,
og hfðu sennilega ekki eins
lengi, ef þeir neyttu þess. —
Ennfremur verður að taka til
greina að mjög er erfitt að
gera greinarmun á hófdrykkju
og ofdrykkju, því náttúrlega
fylgja mjög fáir áfengisneyt-
endur nokkrum vissum reglum
með það. En öllum ber sam-
an um að óhófleg áfengisnautn
stytti lífið Þegar þvi öllu er
á botninn hvolft, má sjálfsagt
telja að skýrslur lífsábyrgðar-
félaganna, séu yfir höfuð með
því áreiðanlegasta, sem hægt
er að fá í þeim efnum.
Hvaða áhrif hefir áfengis-
nautn foreldra á börn þeirra?
Um þetta hefir verið mikið
deilt, og niðurstöðurnar eru,
eins og gefur að skilja, ekki sem
nákvæmastar.
Tilraunir hafa verið gerðar
á dýrum, og virðast þær sanna
ótvfræðilega, að áfengi, sem
foreldrunum er gefið, veikli af-
komendur þeirra. Og það er
engin ástæða til að ætla ann-
að, en að hið sama eigi sér
stað með menn.
Skýrslum hefir verið safnað
um ættir, sem hafa verið drykk
feldar, og hefir komið í ljós,
að veiklun af ýmsu tæi -
tækileiki fyrir sjúkdóma, eru
mjög algeng í slíkum ættum.
En vitanlega getur átt pér stp^
í sumum tilfeljum, að
hnignun sé að ræða, og að til-
hnei)gingin til áfengiftnaut”''
sé aðeins hluti af henni. Ppmt
sem áður má það heita sannað
að veruleg áfengissýkning (pro-
nounced alK^hoholism) veldur
veiklun í taugabyggingu næstu
kynslóðar, sem svo aftur hefir
í för með sér áfengissýkingu í
annari kynslóðinni. Slíkur bnip—
andi ættleggur er frjósamur
akur fyrir vissar tegundir af
brjálsemi og flogaveiki. Þessi
arftaka gengur ekki aðeins frá
móður til barns, sökum með-
göngunnar, heldur einnig frá
föðurnum til barnsins, hvað
að hann sé lítils metinn, eða sig
skorti sjálfstraust, drekkur hann
til að auka hugrekki sitt, og
láta sér finnast að hann sé
meiri maður en honum finst
hann vera, þegar hann er al-
gáður — drekkur í sig móðinn.
Um það kemst einn höfundur,
sem ritað hefir um félags- og
samlífshneigð manna, þannig
að orði: “1 baráttunni miili
)ess, sem manninum hefir ver-
ið kent að þrá, og þess, sem
hann í raun og veru fær að
njóta, hefir hann fundið að
alkóhól, ásamt vissum eitur-
lyfjum, er óheiilavænlegur, en
engu að síður verulegur friðar-
gjafi.’’
Töluvert hefir verið lagt upp
úr þvi, að menn drekki til þess
að gefa kynhvötum sínum
lausari taum, og eru það eink-
um lærisveinar dr. Sigmunds
Freud, sem halda því fram;
enda útskýra þeir furðulega
margt sem afleiðingar niður-
bæidra kynhvata- Nú er það
reynsla allra, sem nokkur kynni
hafa af sölu kvenna til ólifn-
aðar, að mjög náið samband
er á milli hennar og áfengis
nautnar. En þess ber að gæta
að þar er áfengissalan út af fyr-
iy sig oft mjög ábatasöm. Eigi
að síður er það áreiðanlegt, að
kynhvatir örvast við áfengis-
nautn, eins og aðrar meðfædd-
ar hvatir, sökum þess að sjálf-
stjórnin lamast.
Mjög miklar líkur eru til þess
að fátækt og tilbreytingarleysi
í lífsháttum leiði til drykkju
skapar á háu stígi. Þannig hef-
ir það reynst á Bretlandi, eink
anlega með konur í fátækra-
hverfum stórborganna þar. Lífs
kjör þeirra eru yfirleitt ill og
drykkjuskapur meðal þeirra ali-
almennur. Sama er að segja
um þá menn, sem stunda ýmsa
atvinnu, sem er óvenjulega
þreytandi og veitir litlar til
breytingar. Yfirleitt hneigjast
þeir meira til drykkjuskapar en
aðrar stéttir manna. Svo er t. d.
meíU verkamenn við hafnar-
nautn kvenna í samkvæmis-
lífinu, sem nú er svo mikið og skólahéraða.
talað um, er að mestu leyti1
vani sem hver tekur eftir öðr-
um og sem hæglega getur
breyzt, þegar ný samkvæmis-
lífs tízka heldur innreið sína I
félagslíf hinna betur megandi.
Frh.
unandi hátt.
> ’ * ' > 1 ' n '
13. — Fjárhagur og skattar:
Þjóðmegunarflokkurinn trúir
fastlega á framtíð Manitoba-
fylkis, og mun reyna. á allan
hátt að byggja upp hag þess.
Flokkurinn skilur, að fjár-
: i
hagurinn er mest áríðandi af
öllu, er fylkinu við kemur, á
þessum tíma. Að skattar eru
orðnir langt of erfiðir, og þurfa
að komast í það horf, að mögu-
legt sé að greiða þá án mik-
illa örðugleika. Að kostnaður
við stjórnárrekstur verður að
minka, svo að skattar verði
ekki hærri, en er við hæfi fólks
að borga. Að kostnaður má
ekki vera meiri en inntektir,
svo reikningar geti jafnast.
Til þess að þetta geti orðið,
lofast flokkurínn til að láta end-
urskoða fjárhag og skattgreiðsl
ur fylkisins, og koma því skipu-
lagi á fjárhaginn, að hver borg-
ari geti treýst.
14. — Héilsa og velferð:
Fundurinn ákveður að halda
áfram að starfrækja heilbrigð-
isdeild fylkisins, og emnig að
eknastyrkurinn ætti að haldast
í sama horfi, hvað sem öðru
líður.
15. — Jámbrautarkerfið C.
N. R.:
Flokkurinn trúir á framtíðar-
heill C. N. R., og vill styrkja
það á allan hátt sem séreign
þjóðarinnar.
16. — Samkomulag á skött-
um og þjóhustu:
Flokkurinn álítur, að það sé
ekki hagkvæm skifting á skött-
um á milli ríkis- og fylkis-
stjóraar, og lofast til að rann-
saka það mál fyllilega, í þvf
augnamiði, að sanngjörn skift-
ing og samkomulag geti átt sér
stað á sköttum og þjónustu, á
milli ríkis og fylkis, og sveita
Greiðið atkvæði
No. 1
með
ROBERT
KERR
Kaupmanni frá
St. Laurent, Man.
UMSÆKJANDA FRÁ HÁLFU CONSERVATIVA
, i
l i :l
I ST. GEORGE KJÖRDÆMI
HEFIR ÁTT HEIMA f HÉRAÐINU ALLA ÆFI
HANN FYLGIR AÐ MÁLI:
HAGSÝNI í STJÓRNARFARI
SPARNADI LÚTGJÖLDUM.
AÐ ÚTBORGANIR FARI EI FRAM ÚR TEKJUM.
' * ’ ■ 1 t • ♦ • . . t
AÐ ÖLL BÖRN HAFI TÆKIFÆRI Á ALÞÝÐIJ-
SKÓLAMENTUN.
f
Undir umsjá Conservative Association
614 Avenue Bldg., Winnipeg.
!
!
!
ni
17. — Þjóðvegur:
Þjóðmegunarflokkurinn er
með því, að almennur þjóðveg-
ur sé lagður til The Pas, og sé
)að gert í sambandi við atvinnu
leysismál. j
STEFNUSKRÁ
(Frh. frá 1. bls.)
hafa úrskurðað, að ríkið sjáíít
skuli hafa fult löggjafarvald
fiskiveiðamálum, og
þar eð ríkisstjórnin hefir öll
tæki og möguleika og reynslu
til eftirlits í þeim efnum, og
þar eð ríkisstjórnin hefir
betra tækifæri til að gera hag-
kvæma samninga við aðrar
þjóðir, viðvíkjandi tollum og
öðrum viðskiftum, og
þar eð síðan fylkisstjórnin
hefir haft eftirlit með fiskiút-
vegi, þá hefir starfræksla þeirr-
ar iðnar minkað vegna fjárleysis
stjórnarinnar,
þá ætlar flokkurinn að fara
fram á, að ríkisstjórnin taki að
sér umsjón á fiskiútvegi og
klökun í Manitoba,
og að á meðan á slíkum samn
ingatilraunum stendur, að reyna
eftir megni að bæta fiskimark-
aðinn innan og utan ríkisins,
og að sjá um að víðvarpað sé
dagprísum á meðan á veiði-
tíma stendur.
Ennfremur að menn, er sjá
um útflutning á fiski, leggi
fram veð, er tryggi framleið-
endum umsamið verð á fiski
og kaup vinnumanna.
12. — Bændalán:
Þar eð stórar' peningaupp-
hæðir — lánaðar til bænda
gegnum Farm Loans og Rural
Credits og aðrar deildir stjóm-
arinnar — eru enn útistand
andi, og
þar eð kostnaður í sambandi
við þau lán er of hár, og áfram
haldandi byrði á fylkinu, og
þar eð slíkan kostnað mætti
að mun minka, með nýju verð
mati á slíkum lánum, j
þá ákveður þessi fundur* að
nýtt verðmat fari fram á þess
um tryggingum, er stjórnin
heldur, á hagkvæman og við
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh.
Um nóttina gistum við á
höfðingjasetrinu Kornsá. Sýslu-
maður Húnvetninga, Lárus
Blöndal, hafði búið á þessu
heimili í mörg ár, en á seinustu
stundu fefngið veitingu fyrtr
Norður- og Austuramtinu, en
lézt á Kornsá áður en hann
kæmi því við að flytja á amt-
mannssetrið á Akureyri. Þaraa
bjó því ekkjufrúin með börn-
um sínum, og til húsa hjá
henni var Jóhannes sýslumað-
ur Jóhannesson, eftirmaður
Lárusar í Húnaþingi. Þetta fólk
alt og sameiginlega, kunni full-
komnustu tök gestrisninnar, og
hafði afl þeirra hluta, sem til
hlýddu. En ekki þarf nema
einn gikk í hverja veiðistöð.
Þarna var einn gestur fyrir,
héraðslæknir Júlíus Halldórs-
son frá Klömbrum. Hann var
víst nokkuð drukkinn, enda vín
á borðum, og var ómögulegt
að hreyfa nokkru umtalsefni,
svo að hann stæði ekki þvers-
um i veginum. Eg veit að fæst
orð hafa minsta ábyrgð, en hér
get eg ekki verið að brjóta sett-
ar reglur og hlýt að segja frómt
frá, þótt sumt hvað megi kyri
liggja. Eftir langt og leiðinlegt
þjark um lítið efni, réðist hann
beint á okkur Jakob, fyrir þá
vitleysu að láta narra okkur á
þingvallafund að tilefnislausu.
Og svo óð hann eins og búr-
hveli með háði og getsökum
yfir marga mætustu menn Þing-
eyjarsýslu. Eg var kanske fljót-
fær, og þurfti þó ekki að verða
mjög úr máta, þó eg yrði orð-
hvassari en Jakob, því hann
vildi helzt ekki tala við drukna
menn. En þar að kom, að eg
sagði kanske fleira en þægilegt
var að sitja undir, minti hann
-' á, að hafa á næturþeli rænt
þingeýsku konuefni úr föður-
húsum, og sem þó var öðrum
manni heitbundin, farið huldu
höfði með hana vestur í Húna-
vatnssýslu, og gifst henni þar,
svo engu yrði um þokað. Mér
leiddist þóf þetta, og ætlaðist
til að það endaði þá með hnefa-
réttinum gamla. En oft fer
öðruvísi en ætlað er. Júlíus
læknir stóð á fætui* og allir
aðrir um léið, en hann einn
var rólegur, og sagði að nú
væri kominn tími til fyrir sig
að fara heim, því hánn hefði
ekki ætlað að vera nóttina.
Engum þakkaði hann eins inni-
lega fyrir skemtunina eins og
mér. Þá var lögð hendi á öxl
mína og var það ekkjufrúin,
og bað hún mig að finna sig,
en þeir læknirinn, Jóhannes
sýslumaður og Jakob gengu út.
Frúin var mér þakklát fyrir að
hafa kvittað reikninginn við
læknirinn, og vildi nú sýna mér
alt húsið hátt og lágt. í fyigd
með okkur voru synir hennar
tveir, Ágúst, þá sýsluskrifari, og
Björa, mig minnir hann yrði
prestur. Það var nú í sjálfu sér
ekki mikið að sjá húsið, en það
var hin hliðin, að njóta allrar
þeirrar nærgætni, útlistunar og
upplýsinga, sem blessuð frúin
hafði á boðstólum. Það var
menningarvegur, og eg hefði
látið hana fá Norður- og Aust-
uramtið, þó maðurinn félli úr
sögunni, hefði eg fengið að
ráða.
Loks komum við aftur inn i
drykkjustofuna. Þar sat hitt
fólkið að skemtilegum semT-æð-
um, og sagði mér að læknirinn
hefði aldrei farið glaðari frá
Korasá, og vildi hann að eg
kæmi til sín í bakaléiðinni. En
þarna var kominn nýr félags-
meðlimur, Jósefína dóttir ekkju-
frúarinnar, og hafði tekið sæti
næst sýslumanninum. Frétti eg
það seinna að hún væri heit-
mey hans. Þar var og Jósep
sonur frúarinnar, og var mér
sagt að hann væri ráðsmaður
á búinu. Alt þetta fólk var svo
gestrisið og vingjamlegt, að við
gengum seinna til sængur en.
vera skyldi, því farið skyldl
snemma á fætur að morgnip-
um, þar sem ákveðið var ,aÖ
leggja upp á Grímstungu- og
Amarvatnsheiði næsta dag. En
það reyndist okkur 17 tíma
ferð milli bæja.
Morguninn eftir kom eg
snemma út í bjart og blítt veð-
ur, og setti vel á mig sveitina.
Reykirnir stigu beint upp og
hátt í loft frá heimilunum út
og suður eftir dalnum, en ekki
man eg hvort eg taldi heimjlin
af reykjunum, enda ekki vfst
að alstaðar hafi þá þegar ver-
ið búið að kveikja upp. Eln svo
langt sem eg sá og skildi, þá
komst eg að þeirri niðurstöðu,
að allar jarðir á báðar síður í
sveitinni hlytu að vera stórar,
og dæmdi eg það meðfram af
byggingunum, sem alstaðar
sýndust svo miklar og bera
vott um góðan efnahag. Vatns-
dalur er ein af þessum prýði-
legustu sveitum landsins. Dal-
botninn er breiður milli fjall.a
og áin sýnist falla nokkurn veg-
inn eftir miðjum dalnum, og
skifta svo haganlega og jafnt
á milil bæjanna á báðar síðiir
við sig, að alstaðar er hagi og
engi að sjá yfirdrifið. Fjöllin,
einkum að vestan, ekki mjög
há, en aflíðandi og grasi vax-
in upp á brúnir. Af einhverju,
sem eg heyrði eða sá, dró eg þá
ályktun, að talsverður ríkis-
mannarígur mundi eiga sér stað
í þessari sveit. Mikið var á
Kornsá talað um, og okkyr
sagt af framúrskarandi bónda
í næstu sveit; minnir mig að
hann héti Björn Eysteinsson,
en vinnumannslaus var hann Qg
vann fyrir og hirti 300 fjár og
tilsvarandi af hestum og kúm.
Sama alúðin og gestrisnin
annaðist okkur þenna morgun
til þeirrar stundar, er við rið-
um af stað.
Við fórum hjá Grímstungu,
en þar bjó þá Björn Sigfússon
preets Jónssonar frá Reykja-
hlíð við Mývatn. Ekki man eg
Frh. á 8 bla.
Greiðið atkvæði með öllum
Liberal-Progressive
KJÓRLISTANUM
16 JÚNf
D. CAMERON
W. J. FULTON
HON. W J. MAJOR
R. MAYBANK
HON. J. S. McDIARMID
Hon. Dr. E. W. MONTGOMERY
Birt aZ fyrirmselum Liberal-Progressive Jolnt Executive
W. J. Borlase, Secretary.