Heimskringla - 02.11.1932, Blaðsíða 1

AMAZINC NEWS
PHONX PRESSfS^ 4
37266 U-ysrL 3> 1.
Mhíh. . and Pressed up.
PeríKs
MENI YOUR GHANGE
rrjisu
* #v > and Smartly
Service 11 Presaed
PHONK 87 3M
PeptKs
XLVII. ÁRGANGUR.
WTNNIPEG MIÐVTKUDAGINN 2. NÓV. 1932.
NÚMER5
KOSNINGA HUGVEKJA. ið fram, þá er hér alls ekki um þykt voru árið 1907. Það hefir
------------ það að ræða, hvort eigi að aldrei verið fært upp um eitt
Það er tvent í sambandi við kjósa þessa menn, heldur að- cent síðan. Það hefir staðið ó-
kosningar þær, sem fara fram eins um það, hver þeirra fái bifanlegt í fjórðung aldar, hvað
í Norður Dakota næsta þriðju- flest atkvæði og þá um leið, ivel sem hefir látið í ári, og
dag, sem mér finst þess vert hver þeirra verði kosinn til sex, þrátt fyrir það að dollarinn er
að vekja athygli íslenzkra kjós ára, hver þeirra til fjögra og meira en helmingi minna virði
enda sérstaklega á. Annað er hver þeirra til tveggja ára. — ■ en hann var fyrir tuttugu og
dómarakosningin. Hitt er lög Það liggur í augum uppi, að ef j fimm árum síðan. Það í sjálfu
um framtíðarlaun dómara, sem allir kjósendur greiða öllum j sér er kauplækkun um meira en
greiða á atkvæði um í þessum þremur atkvæði, þá fá þeir all- helming. Á sama tímabili hefir
kosningum. | ir nákvæmlega jafnmörg at-
Fram að þessum tíma hefir kvæði. Það hafa vinir og stuðn-
kjörtímabil héraðsréttar dóm- ingsmenn Buttz dómara greini-
ara (District Court Judges) í lega skilið. Tölurnar sýna, að
Norður Dakota verið aðeins þeir hafa unnið að því dyggi-
fjögur ár. Árið 1930 var sam- lega, að kjósendur greiddu at-
þykt grundvallarlagabreyting, kvæði með Buttz einum, og að
sem lengdi kjörtímabilið til sex þetta hefir borið árangur, því
ára. Það var spor í réttu átt- atkvæðagreiðslan í útnefning-
ina. Ríkinu er skift í sex héruð arkosningunum (primaries) s.
eða umdæmi (judical districts). 1. júní fór á þessa leið: Buttz,
1 því umdæmi, sem flestir ís- 35,531; Grímsson 34,109, og
lendingar búa í, eru þrír hér- Kneeshaw, 33,607. Með öðrum
aðsréttar dómarar. í þessum orðum hafa 1,422 kjósendur
kosningum, eins og að undan- greitt Buttz atkvæði án þess
förnu verða allir þrír kosnir í að greiða Grímsson atkvæði,
kaup þeirra dómara í Canada,
sem samsvara héraðsréttar dóm
urum í Norður Dakota, verið
fært upp frá $4,000.00 og upp
í $9,000.00. Með öðrum orðum,
það hefir verið meira en tvö-
faldað. Samt er fundið til þess
hér, að jafnvel ^þetta kaup sé
of lágt til þess að tryggja það,
að hæfustu lögmenn fáist í
dómarastöður. Hér talar enginn
um að lækka dómarakaup. Það
er talið sjálfsagt, að það verði
hækkað undireins og batnar í
ári.
Það er skammsýni af versta
einu, en sú breyting verður á og með því þokað Buttz svo tæi að greiða atkvæði með
í þetta sinn, að í stað þess að langt á undan Grímsson og
allir þrír séu kosnir til sex ára, Kneeshaw. Þessir stuðnings-
verður sá, sem flest atkvæði menn Buttz hafa skilið það að
fær, kosinn til sex ára, sá næsti eins og hér stendur á, er það
til fjögra og sá lægsti aðeins eiginlega alveg þýðingaríaust
til tveggja ára. Framvegis verð- að greiða atkvæði, ef greitt er
HÁSKÓLASJÓÐSHVARFIÐ.
Þótt lítils verði menn vísari
eftir en áður, heldur leitin að
háskólasjóðnum stöðugt á-
fram. Kemur sú leit líklega til
að kosta skildinginn um það er
lýkur. Yfirheyrslu Mr. Drum-
monds yfirskoðunarmanns reikn
inga, er nú lokið. Frá ýmsu hef-
ir verið skýrt áður, er hann
hefir frá málinu sagt, svo sem
því, að hann hafi æði snemma
á þessu ári, tilkynt sumum ráð-
herrum Brackenstjórnarinnar,
hvernig sakir stæðu, þó ekkert
gerðu þeir þá í að rannsaka
sjóðhvarfið. Ennfremur viður-
eign hans og Machray út af
hinni ófullkomnu greinargerð
fyrir fé háskólans. Það sem
við þetta er að hæta er aðallega
tvent, sem fram hefir komið
við yfirheyrsluna síðan. Er hið
fyrra það, að Mr. Drummond
þykist hafa búist við, að menta
málaráðherra fylkisstjórnarínn-
ar að minsta kosti hafi um hag
þessum kauplækkunarlögum. — j háskólans vitað frá árinu 1925.
Nái þau samþykki, hafa þau' Hann á bágt með að skilja í
ekki áhrif á kaup neins dómara
sem kosinn er áður en þau
ganga í gildi, og breytingin nær
því ekki til neinna dómara fyr
ur svo kosning héraðsréttardóm atkvæði með öllum þremur, því en þeirra, sem kosnir verða ár-
ara hagað þannig, að einn dóm- að með því móti er öllum gert ið 1934 og þar á eftir. Með
ari verður kosinn í einu annað jafnhátt undir höfði, og enginn
hvert ár, í stað þess að allir þrír verður hæstur eða lægstur.
séu kosnir í einu. Með þessu Þeir greiddu í hundraða tali
er fyrirbygt að hægt sé að atkvæði með Buttz einum.
skifta um nema einn í einu, og I Til þess að atkvæðagreiðsla
það með tveggja ára millibili. þeirra hafi nokkra verulega þýð
Þetta er gert til þess að tryggja ingu, verða íslenzkir kjósendur
það, að undir öllum kringum- að hafa það hugfast, að greiða
stæðum séu að minsta kosti atkvæði annaðhvort með Gríms-
tveir af þremur reyndir dómar- son einum eða þá með Gríms-
ar. Þetta er einnig framfara-1 son og Kneeshaw. Eg sé enga
spor. | ástæðu til að álíta, að það spilli
Nú stendur svo á, að í því neitt fyrir Grímsson, þó greitt
umdæmi, sem flestir íslending- sé atkvæði með Kneeshaw líka.
ar búa í, á nú að kjósa þrjá Það er ekki ólíklegt að Knee-
héraðsréttardómara, og aðeins shaw, aldurs vegna, sé nú að
þrír eru í vali. Þeir eru Guð- ^ sækja um kosningu í síðasta
mundur Grímsson, W. J. Knee- ^ sinn, og það væri ánægjulegast
shaw og C. W. Buttz. Þessir ^ að íslendingar léðu honum
menn skipa þessi embætti og fylgi sitt í þessum kosningum
sækja allir um endurkosningu. j eins og ávalt að undanförnu, ef
Nú vill svo vel til að allir sækja þeim finst þeir geti gert það
um embætti gagnsóknarlaust án þess að spilla fyrir Grímsson.
og ná þvf allir kosningu, hvað i í þessumr kosningum fer einn
sem atkvæðum íslenzkra kjós- j ig fram atkvæðagreiðsla um
enda líður. Það er vel farið, því tvær lagabreytingar viðvíkjandi
allir þrír eru mestu sómamenn ! framtíðarkaupi dómara. Önnur
og stöðunni í alla staði vaxn- þessi lagabreyting fer fram á,
ir. í að kaup hæstaréttardómara sé
Grfmsson dómara þarf ekki fært niður frá $5,500.00 á ári
að kynna fyrir íslendingum í og í $5,000.00. Hin lagabreyting-
Norður Dakota, og hann þarfn-
ast engra meðmæla frá mér.
in fer fram á, að kaup héraðs-
réttar dómara sé fært niður frá
Allir íslendingar í Norður Da-! $4,000.00 á ári og í $3,500.00.
kota þekkja hann, annaðhvort Fólki er vorkunn þótt það vilji
persónulega eða af afspurn og
vita það, að hann hefir leyst
hlutverk sitt sem dómari svo
vel af hendi, að það er sjálfum
honum og þjóðflokki okkar til
spara, þegar eins hart er í ári
og nú á sér stað, og því hætt
við að það í hugsunarleysi
greiði atkvæði með þessum lög-
um. En þessi lög eru mjög var-
hins mesta sóma. Það er því hugaverð og sparnaðurinn er
ekki um það að ræða, hvort ís- j svo lítill, að hann nemur engu.
lendingar eigi að styðja hann Það eru fimm hæstaréttar-
við þessar kosningar, en aðeins dómarar í öllu ríkinu. Að lækka
um það að ræða, á hvaða hátt kaup þeirra um $500.00 á ári
þeir geti orðið honum að sem mundi spara aðeins $2,500.00.
mestu liði.
Kneeshaw dómari hefir skip-
að dómarasæti lengur en nokk-
ur annar núlifandi dómari í rík-
inu, og nýtur virðingar og álits
allra þeirra, sem hann þekkja.
Það eru fimtán héraðsréttar-
dómarar í öllu ríkinu. Að lækka
kaup þeirra um $500.00 á ári
mundi spara aðeins $7,500.00.
Með öðrum orðum, þá yrði all-
ur sparnaðurinn, ef báðar þess-
Hann hefir verið búsettur í ar lagabreytingar yrðu sam-
Pembina næstum því frá því að þyktar, aðeins $10,000.00 á ári.
íslenzka bygðin hófst í Pembina * íbúatala ríkisins er rúm 600,-
County. Hann hefir frá fyrstu
tíð undantekningariaust reynst
000, svo þessi upphæð er ekki
þyngri byrði en svo, að hún
íslendingum vel. Hjá honum nemur rúmu hálfu öðru centi
lásu þeir lög Daníel Laxdal og j á mann. Það kostar heila fjöl-
Magnús Brynjólfsson, og þeir skyldu minna en 10 cent á ári.
báru ávalt virðingu fyrir hon- j Er hægt með nokkuru viti að
um og hlýhug til hans. Hann er j tala um þetta sem nauðsynleg-
svo sannur og einlægur vinur'an eða tilfinnanlegan spamað?
fslendinga, að hann á ekkert
annað en gott skilið af þeim.
öðrum orðum, þó þau nái sam-
þykki, spara þau kjósendum
ékki eitt einasta cent fyrri en
eftir 1. janúar 1935, og ná
þá aðeins til þeirra dómara, er
kosnir verða 1934, og það tekur
10 ár áður en þau ná til allra
dómara ríkisins. Við lifum öll í
voninni, að áður en 1. janúar
1935 rennur upp, verði kreppan
um garð gengin, eða að minsta
kosti verði þá orðið miklu
rýmra í búi. Það er því lítil
ástæða til þess að láta ginna
sig til þess að greiða atkvæði
með þessum lögum, af þeirri
ástæðu einni, að flestir hafa
erfiðar kringumstæður á þess-
um yfirstandandi tímum. Kaup-
ið er sízt of hátt. Það væri
meiri sanngirni í því að fara
fram á, að það yrði hækkað
heldur en lækkað.
Nái þessi lög samþykki nú,
á það langt í land, að þeim
verði breytt. Nái þau samþykki,
verður Norður Dakota fyrir
þeim vafásama heiðri, að borga
sínum héraðsréttar dómurum
Iægra kaup en nokkurt annað
ríki í öllum Bandaríkjunum. —
Menn, sem hæfir eru fyrir dóm-
arastöðu, gefa þá ekki lengur
kost á sér, og þess verður þá
ekki lengi að bíða, að Norður
'Dakota fái orð á sig fyrir lægst
dómarakaup og lélegustu dóm-
ara í öllum Bandaríkjunum. Er
það ekki ánægjuleg tilhugsun?
Þeir dómarar, sem kosnir
verða á þriðjudaginn kemur,
halda núgildandi kaupi yfir
það kjörtímabil, sem þeir verða
þá kosnir fyrir, þó þessi kaup-
lækkunarlög verði samþykt. Sá
sem kosinn er til sex ára, held
ur því þessu kaupi í sex ár, en
sá sem kosinn er til tveggja
ára, heldur því aðeins í tvö ár,
og færist svo niður á niðursetta
kaupið eftir endurkosningu sína
árið 1934. Þetta ætti að vera ís-
lenzkum kjósendum aukin hvöt
til þess að láta ekkert ógert
til þess að tryggja það, að
Grímsson dómari fái flest at-
kvæði á þriðjudaginn kemur og
verði kosinn til sex ára
Það er íslendingum heiður,
að eiga mann eins og Guðm,
Grímsson, sem er því vaxinn
að gegna ábyrgðarfullri trún
aðarstöðu og hér er um að
ræða, og þeir ættu að sjá sóma
sinn í því að styðja hann af al-
öðru. Einnig þykir honum mjög
ólíklegt, að stjórnarráð háskól-
ans hafi ekki neitt vitað um
fjárhaginn öll þessi ár, er á-
byrgðin hvíldi þó á að gæta
hag skólans, og skýrslur hafi
einhverjar hlotið að sjá um
hann árlega.
Síðara atriðið er um yfirskoð
unina. Frá árinu 1925 kveður
hann enga yfirskoðun hafa get-
að farið fram, vegna þess að
Mr. Machray hefði aldrei gert
bækur sínar svo , úr garði að
hægt værí að yfirskoða þær.
Kvaðst hann hafa gert það sem
sér hefði unt verið, að fá reglu
komið á þetta, en það hefði alt
orðið árangurslaust.
En nú hefir Mr. Drummond
Kaup það, sem héraðsréttar-
dómurum er nú borgað, var á-
Eins og þegar hefir verið tek kveðið með lögum, sem sam- 'efli í þessum kosningum.
Hjálmar A. Bergman.
sölubraski með Mr. Machray, LEIKSAMKEPNIN f WINNIPEG
en hefði svo ekki komið hon- ------
um til aðstoðar, er í nauðir rak, Eins og skýrt var frá í síðasta
kvað Mr. Dennistoun tilhæfu- blaði, var efnt til samkepni í
lausan. Rakti hann svo sögu meðferð á leikjum hér í Winni-
sína frá því, er hann gerðist peg síðastliðna viku. Manitoba
félagi þeirra Machray and Dramatic League stóð fyrir móti
Sharþe. Kvaðst Mr. Dennistoun
ekki hafa verið í landsölubrask-
inu með Machray, enda hefði
það verið of stórkostlegt fyrir
sig. Hann hefði ekki haft nægi-
legt fé til þess. Einhverja smá-
upphæð hefði hann samt lagt
í það með þeim á fyrri árum,
er fasteignasala var hér með
lífi og fjöri, og á því hefði hann
eitthvað hagnast, en vegna þess
að hann hefði ekki haft nema
lítið fé handa á milli, hefði
hann ekki orðið ríkur á því. —
Mörg síðari árin átti hann ekki
við fasteignabraskið.
UPPÞOT ATVINNULAUSRA
Á ENGLANDI.
Hópur sækir til hallar Breta-
konungs en er stöðvaður af
lögreglunni.
Ókyrð mikil virðist ríkja í
hópi atvinnulausra manna á
Englandi, einkum í Lundúnum.
Á síðastliðnum tveimur vikum
hafa óeirðir brotist út, að
minsta kosti þrisvar sinnum. —
Hinn 21. október hófu atvinnu-
lausir menn kröfugöngu í nánd
við London (Lambert Section)
og var óánægjuefnið ilt fæði,
t. d. morgunverður er aðeins
var brauð, smjörlíki og te. Sló í
rimmu með kröfugöngumönn-
um og lögreglunni. Meiddust
um 80 manns í þeirri orrahríð-
inni.
27. október er svo annað upp
þotið í Hyde Park. Koma þar
mjög verið víttur fyrir, að gera saman um 50>000 manns. Stíga
þessu, og hafði blaðið Free
Press gefið fagran silfurskjöld
að verðlaunum fyrir þann flokk
inn, er sigurinn hlyti. Síðastlið-
ið vor var kept í heimahéruð-
um víðsvegar um fylkið, og
tóku miUi 30 og 40 leikflokkar
þátt í þessu. Fimm sigurvegar-
ar keptu svo að síðustu hér f
Winnipeg. Úrslitin urðu þau, að
flokkur frá Árborg, er í voru
íslendingar einir, bar sigur af
hólmi. — Leikurinn, sem þeir
Arbirgingamir sýndu, heitir
“Early Ohios and Rhode Islánd
Reds", eftir Mary K. Reely.
Leikendur voru Mrs. T. H. Dan-
íelsson, Mrs. M. M. Jónasson,
Mrs. S. A. Sigurðsson, Mr. S.
E. Jóhannsson og Mr. Thor
Fjeldsted. Léiðbeinari flokssins
var sr. Ragnar E. Kvaran.
Leiksamkepni þessi hefir vak
ið mikla athygli bæði í og utan
Winnipegborgar, og þykir mönn
um sem töluverð sæmd hafi
fallið í skaut hinnar íslenzku
bygðar og leikflokksins.
Séra Ragnar E. Kvaran, sem
lét sér mjög ant um að efla á-
huga fyrir leiksýningum meðan
hann dvaldi í Árborg, er nú að
koma á fót sýningu í Wlnnipeg
af leikriti föður síns, “Hall-
steinn og Dóra”. Þetta leikrit
var sýnt á íslandi í fyrra vet-
ur við ágætan orðstír. Leikfé-
lag Sambandssafnaðar er nú að
glíma við þetta undir forustu
séra Ragnars, og bíða kunnug-
ir með óþreyju eftir að sjá með
ferðina.
ekki fylkisstjórninni fyr aðvart
um þetta. Svarar hann því til,
30 manns í ræðustól til og frá
um garðinn, og eftir það er
•að sfn skylda sé aðeins í því i kröfuganga hafin. En innan
fólgin, að tilkynna fjármála- ] gkamg er ait komið í uppnám.
eftirlitsmanni háskólans !það, ^ Rjfu kröfugöngumenn greinar
en hann var Mr. Machray. — af trjám og alt
sem hönd á
Hvort hann lét aftur samnefnd-
armenn sína vita um það, kæmi
ekki mál við sig. Skólaráðið
kvað hann hafa stjórn háskól-
ans með höndum að öllu leyti.
Að féhirði þess hefði sér borið
að víkja með umkvartanir sín-
ar, en ekki til fylkisstjórnarinn-
ar, og það hefði hann gert.
Þar eð hann hefði heldur ekki
haft aðgang að skjölum þeim,
er með þurftu til að sanna, að
um sjóðþurð, væri að ræða,
hefði verið áhætta fyrir sig að
hreyfa því við stjórnina. Sjóð-
þurðina hefði hann ekki getað
sannað fyr en á þessu ári. —
Hefði hann þá tilkynt fylkis-
stjórninni það, enda þótt hann
væri með því að ganga fram-
hjá aðal stjórnanda og fjárhags
eftirlitsmanni háskólans, Mr.
Maehray. Að honum hefði sér
samkvæmt lögum um stofnun
og reglugerð háskólans, borið
að víkja með umkvartanir sín-
ar viðvíkjandi yfirskoðun reikn-
inga.
Hvernig reikningar þeir hefðu
verið, er Mr. Machray hefði lagt
árlega fyrir háskólaráðið, væri
sér með öllu óljóst. Heldur
kvaðst hann ekki vita, hvort
háskólaráðið eða Mr. Machray
hefði nokkur reikningsskil gert
mentamálaráðherra fylkisins,
sem lögum samkvæmt hefði þó
átt að gera.
Annar maður, sem yfirheyrð-
ur var s.l. viku af rannsóknar-
nefndinni, var R. M. Dennistoun
dómari, félagi Machray and
Sharpe um æði langt skeið.
Orðróm þann er gengi um það,
FJÆR OG NÆR.
festi til að lemja á lögreglunni
með. Og grjótkastið var eins og
kúlnahríð. Umferð á þessum
strætum stöðvaðist með öllu
um tíma. Loks gat lögreglan
skakkað leikinn. Um 70 manns
meiddust og sumir all hættu-
lega. Kröfuganga þessi var haf-
in sem mótmæli gegn nýjum
lögum um styrkveitingu stjórn-
arinnar til atvinnulausra. Hafði
styrkurinn verið færður eitt-
hvað niður.
Voru nokkrar skemdir gerðar
á húsum, gluggar brotnir og
þvi um líkt. •
■ Síðastliðinn mánudag var
þessi sami leikur endurtekinn.
Var göngunni nú heitið til
stjórnarbygginganna, en þar var
lögreglan þröskuldur í vegi. —
Hrópuðu þá einhverjir í hópn-
um, að þá skyldu þeir halda
til Buckingham hallarinnar, bú-
staðar Bretakonungs. Tók nú
hópurinn á rás þangað með hót-
unum um, að vinna þar á
nokkrum gluggum. En einnig
þar var lögreglan í veginum,
svo að þangað varð ekki kom-
ist. Hófst nú uppþot og bar-
smíð um hríð. Loks tókst lög-
reglunni að sefa óeirðirnar og
tvístra hópnum. Tólf menn
meiddust. Tugir þúsunda tóku
þátt í uppþotinu.
Á þessu hefir nú gengið und-
anfarinn hálfan mánuð á Eng-
landi. Og fyrir allar óeirðir er
þar ekki séð enn, þótt kyrt
megi heita þessa stundina.
Rauða flaggið var borið í
fararbroddi í þessum kröfu-
að hann hefði auðgast á land- göngum.
Blað eitt hefir Heimskringlu
verið sent frá Long Beach, Cal.
Mynd er í því af íslenzkum
hjónum, sem sögð eru að vera
einu tslendingarnir í bænum,
og halda þau á myndinni á
blaðinu Heimskringlu og eru
að lesa hana. En fyrirsögn grein
arinnar, sem myndinni fylgir
er “Tunga víkinganna lesin og
töluð í Long Beach”. Og í
greininni er hitt og annað um
ísland og íslenzka þjóð sagt,
enskumælandi mönnum til
fróðleiks.
Sumarliði Swanson heitir ís-
lendingurinn fullu nafni, sem
hér er átt við. Hefir hann dval-
ið í Bandaríkjunum í 14 ár, en
var áður um 5 ára skeið í Win-
nipeg. Kom þá um tvítugt frá
íslandi. Kunni hann ekkert í
ensku máli er hingað kom, en
hefir nú haldið ræður á ensku
við ýms tækifæri, og sagt Long
Beach búum ýmislegt um ísland
og Islendinga. Finst blaðinu
talsvert til, hve liðugt honum er
um enskt mál, sem hann byrjaði
þó ekki að læra fyr en um
tvítugt. Mrs. Swanson er dóttir
Mr. óg Mrs. G. J. Goodmundson,
er lengi bjuggu í Winnipeg og
flestum íslendingum eru hér
kunn.
* * *
Gísli Jónsson frá Wapah P.
0., Man., lagði af stað s. 1.
laugardag vestur til Wynyard,
Sask. Býst við að dvelja þar
tveggja vikna tíma hjá kunn-
ingjunum.
* * *
Sunnudaginn 23. október and
aðist að Gimli, Man., Margrét
Guðmundsdóttir, 69 ára að
aldri. Hún var jarðsungin mið-
vikudaginn þann 26. af séra
Ragnari E. Kvaran.