Heimskringla - 02.11.1932, Blaðsíða 6

6 BLAÐSCDA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 2. NÓV. 193Z.
per sem
notið
T I M BUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamllton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
Á HÁSKA TÍMUM
Saga frá uppreisninni á Indlandi.
EXtir
GEORGE A. HENTY
Af því að litlu varð um þokað, var auð-
gerður undjrbúningurinn undir brúðkaupið.
En allir í virkinu fögnuðu yfir þessum úr-
slitum, og hefði þótt dauflegt, ef endirinn
hefði ekki orðið þannig. Því sagan um lausn
Isabel úr klóm Naha, fyrst heima hjá honum
og síðan úr fangelsinu, var til þessa eina
hugðnæma atvikið í þessum svarta sorgar-
leik.
Brúðargjafir fékk Isabel margar, og all-
ar gagnlegar — voru einkum klæðnaður, því
um skraut og glingur var ekki að ræða á
þessum stað. En kvenbúningarnar, sem hún
eignaðist, voru svo margir og margvíslegir,
að kvöldið fyrir brúðkaupsdaginn sagði dokt-
orinn við hana, að heppilegast væri fyrir hana
að fá vottorð hjá yfirvöldunum um, að öll
þessi föt væru frjálst fengin, því hætt væri við
að lögreglan gæfi henni grunsamt auga, þeg-
ar til Englands kæmi.
“Hvernig á eg að skilja orð þín, doktor?’’
spurði hún.
“Það, sem eg á við, góða mín,” svaraði
hann, “er þetta, að þegar heim kemur og þú
sendir föt þín til þvottakonu, þá hlýtur hún,
ef hún er ráðvönd, að leiða athygli lögregl-
unnar að því, að á fötunum eru svo óendan-
lega mörg nöfn og fangamörk.”
“Það er satt, það er grunsamlegt,’’ svar-
aði hún, “en á það verð eg að hætta þangað
til eg get komið því við að merkja þau öll á
ný. Eg ætla mér nú að gera talsvert af því
áður en eg fer því eg býst við að sitja hér hálf-
an mánuð enn áður en lagt verður afstað til
Calcutta. En vita skaltu að eg snerti ekki
merkin, sem nú eru á föfunum. Eg sauma
mitt fangamark fyrir ofan þau gömlu, og orð-
ið “frá” í línu á milil míns fangamarks og
hinna. Það minnir mig ætíð á þessa stund
og á góðvinina, sem eg hitti hér í styrjöld og
raunum í ókunnu landi.”
Snemma morguns á brúðkaupsdaginn
gekk Hindúi að virkishliðinu, og bað um inn-
gönguleyfi, er honum var þegar veitt, af því
að hann hélt á bréfi til Miss Hannay. Þegar
hann kom á fund hennar, fékk hann henni
bréfið og böggul lítinn, er hafði að geyma
kvenskart sett gimsteinum. Við það var fest-
ur lítill miði og stóðu á honum aðeins tvö
orð: “frá Röbdu’’.
Doktorinn lék við hvern sinn fingur í
brúðkaupsveizlunni, er hófst undireins og
vigslunni var lokið. Það bar tvent til þess,
að hann var svo kátur; fyrst það, að fram
var komin hans innilegasta ósk; og annað
það, að hann var ferðbúinn í för til hefnda.
“Maður mætti ímynda sér að þú værir
að leggja af stað í skemtiferð,” sagði Isabel.
“Allar skemtiferðir í heiminum komast
ekki í hálfkvisti við þessa, góða mín,” svar-
aði hann. “Eg hefi æfinlega verið gefinn fyr-
ir veiðar, og nú ætla eg að elta og — veiða
tígra — tvífætta tígra og með mannsmynd.
Að auki,’’ og hann varð alt í einu alvarlegri,
“býst eg við að græða engu síður en særa og
deyða. Eg ætla mér ekki að vera hermaður
nema þegar eg hefi ekkert að gera sem dokt-
or. Sá maður, sem unnir stöðu sinni, og það
geri eg, sleppir aldrei tækifæri til að gera alt
sem hann getur, og eg er hræddur um, að eg
fái æði mörg slík tækifæri. Ofan á alt þetta
bætist, góða mín, að maður má til með að
vera “glaður á góðri stund”. Þess oftar sem
við hlæjum, þess minni tími gefst okkur til
að gráta.”
Það var ekki staðið upp frá borðum fyr
en kominn var tími til þ,ess að stíga á hest-
ana. Eitt augnablik aðeins fengu ástvinirnir
til að kveðjast, og sú skilnaðarstund, þótt
stutt væri, bar í sk’auti sínu allra alda heit-
ustu og sárustu tilfinnin^ar.
Riddaraliðið þeysti af stað til Cáwnpore.
Meðal þeirra fyrstu, er þeir Bathurst og dokt-
orinn komu auga á, er þeir riðu heim að her-
búðum Breta, var Wilson, og hrópaði hann
upp yfir sig af fögnuði, þegar hann kom auga
á þá.
“Velkominn, Bathurét minn góður!’’ sagði
hann. “Þú komst þá undan heill á húfi. —
Gaztu bjargað Miss Hannay?”
“Já, Wilson, eg var svo heppinn að geta
það.”
“Það er gleðifrétt, sönn gleðifrétt,’’ sagði
Wilson og hristi hönd Bathursts í ákafa, en
tár stóðu í augum hans. “Eg vissi vel að þú
gerðir rétt í því að senda mig í burtu, en' oft
hefi eg séð eftir því síðan. Eg veit að eg hefði
ekki gert neitt gagn, en það var eitthvað svo
vesallegt að yfirgefa þig í öllum þessum
fjandasæg. — Og þú komst undan líka, dokt-
or,” bætti hann við og heilsaði nú doktor
Wade jafnvingjarnlega. “Það er meira en eg
gerði mér von um. Eg taldi aldrei til að und-
an hefðu komist nema við Bathurst. Mér
hefir liðið ákaflega illa síðan við fréttum um
ódæðisverkið óskaplega hérna í fangelsinu.
Eg treysti Bathurst að vísu og vissi, að væri
nokkur kostur að bjarga benni, þá mundi
hann gera það, og þegar við sáum fangelsið,
þá leizt mér svo á, að það væri engum mensk-
um manni mögulegt, að ná nokkrum burtu
þaðan lifandi. En hvar skildir þú við Miss
Hannay?”
“Við skildum hvergi við hana,’’ sagði
doktorinn við hann. “Miss Hannay er ekki
lengur til! En láttu þér ekki finnast svo til
um þetta, maður. Hún breytti nafni sínu morg
uninn sama og við fórum frá Allahabad.”
“Hvað!” sagði Wilson glaður í bragði.
“Er hún þá Mrs. Bathurst? Það gleður mig
líka, Bathurst, og hérna er hendin. Eg vissi
að svona mundi fara, ef þér tækist að bjarga
henni. Eg réði það af orðum hennar einu
sinni fyrir löngu síðan, að henni þótti vænt um
þig. Mig dauðlangaði til þess að eiga hana,
en vissi frá upphafi að það væri vitleysa að
færa slíkt í tal, og sannarlega fagna eg að
þú fékst hana fremur en einhver annar. —
En komið þið nú inn í tjaldið mitt, — þið haf-
ið heyrt að það á að sameina ykkar flokk
þeim flokki, sem eg er í, eða leifum þess
flokks, því við erum búnir að missa nærri
helming af okkar mönnum. Þeir hafa hrunið
niður á leiðinni hingað fyrir vopnum Hindúa,
og síðan hingað kom fyrir sólslagi og hita-
veiki. En komið þið — eg á hér ögn af gos-
drykkjum, sem eg rakst á í búð í gær, og eg
veit að þið eruð þyrstir. Þetta alt gengur
bara elskulega. Eg man ekki til að eg hafi
fengið svona miklar gleðifréttir í einu á æfi
minni.”
Bathurst féll illa, er hann frétti, að Have-
lock treysti sér ekki liðfæðar vegna, að ráð-
ast á Luchhnow, en afréði að bíða eftir enn
meiri liðsafla. Kólera og hitaveiki hafði gert
mikinn usla í liði hans, og fótgöngulið hans
alt samanstóð af fimtán hundruð manns. 1
millitíðinni skyldi búast sem bezt yrði og síga
svo af stað í áttina, og halda þannig á, að
Luchhnow-menn héldu her Breta meiri en
hann í raun og veru var, og sendu svo þeim
mun fleiri borgarmenn til móts við þá. Með
því væri það ynnið, að linaðist sóknin á Luch-
hnow-virkið, er Bretar héldu enn.
Herferðin var hafin með því að b'rú var
slegið yfir Gangesfljótið, og var hún gerð
þannig að bátar voru festir saman borð við
borð, þangað til flotinn náði bakkanna á
milli. Átta mflur frá Cawnpore sat her mikill
fyrir þeim Havelock í þorpinu Onao. Varð þar
hörð orusta og lyktaði henni þannig að Have-
lock hafði sigur, og fékk þar fimtán fallbyss-
ur. í þessari hviðu reyndust þeir ágætlega
sjálfboðaliðsmennirnir frá Allahabad, og sem
þar mynduðu sérstaka fylkingu. Þeirri fylk-
ingu stýrðu tveir liðsforingjar og féll annar
þeirra. Allir Allahabad-menn höfðu álit mik-
ið á Bathurst fyrir dugnaðinn við að bjarga
Miss Hannay, og veittist þeim Wilson og dokt-
ornum því létt að útvega honum liðsforingja-
stöðuna í stað þess, er fallið hafði.
Tvær næstu orusturnar voru háðar í
þorpinu Busserutgunge, og þá þar næst í Bit-
hoor — umhverfis höll Nana Sahibs sjálfs.
Fagnaði Bathurst yfir því að vera nú liðsfor-
ingi, og mega beina spjóti og byssusting að
lífverði höfuðpaursins sjálfs. Varð þar hörð og
löng orusta og mannskæð mjög, en endaði
eins og fyrri þannig, að Hindúar flýðu, en
bygging sú hin mfkla var brend til rústa, eins
og Rujub hafði séð fyrir.
Þegar Outram hershöfðingi kom með sinn
her og haldið var af stað til Luckrnow, var
sjálfboðaliðið frá Allahabad skilið eftir sem
varnarlið í Cawpore, því riddaralið var ó-
heppilegt í stræta-höggorustu í stórri borg,
en nauðsynlegt aftur til að þeytast aftur og
fram umhverfis Cawnpore og hindra liðssam-
drátt uppreisnarmanna. Suttu eftir að Have-
lock og Outram fóru frá Cawnpore, dó for-
ingi varðliðsins úr kóleru, og af því að Bath-
urst gekk næstur honum að völdum, tók hann
við flokkstjórninni að honum látnum. Varð-
mennirnir höfðu ærinn starfa; áttu í sífeldu
höggi við uppreisnarmenn, og mátti svo heita
að þeir værq dag og nótt á hestbaki og á
fleygiferð. Bathurst hafði vonað að fá að
fara með til Luckhnow, þegar Sir Colin Camp-
bell nokkru síðar kom með sinn her, en það
fékst ekki heldur, fyr en óvænt orusta lagði
svo marga af sjálfboðaliðinu í valinn — og í
gröfina, að óumflýjanlegt var að sundra því,
sem eftir var af þeim flokki. Fyrstu herdeild-
ir Sir Colins voru komnar til Cawnpore og
framhjá, þegar Hndúaher mikill, undir stjórn
uppreisnarmanna úr Gwallior herdeildinni,
réðist á sextugustu og fjórðu herdeild Sir Col-
ins. Var þar liðsmunur svo mikill, að Bretar
hefðu verið bornir ofurliði, ef sjálfboðalið
Bathurst hefði ekki sýnt jafnmikla frækni og
það gerði. En svo grimm var sú orusta, að
menn Bathursts hefðu stráfallið, ef Sir Colin
sjálfur með sína eigin herdeild hefði ekki náð
á orustustaðinn í tæka tíð, og eins og áður,
snúið ósigri í sigur.
Það skall hurð nærri hæl-
um fyrir Wilson í þessari or-
ustu. Hann hafði mist vinstri
hendina og blæddi auk þess
úr mörgum öðrum sárum;
hann var fráskila orðinn sín-
um mönnum og umkringdur
af óðum Hindúum, þegar
Bathurst kom auga á hann
og hleypti þegar á sprett,
rauf skjaldborgina, náði í
Wilson með annari hendi og
dró hann upp á hest sinn og
þeysti svo burt með hann úr
orustunni máttvana og blæð-
andi í fanginu, rétt í því er
fyrsta, skothrynan frá Sir
Colin lét svo hátt í eyrum
Hindúa, að þeir tóku að flýja. — 1 þessari
hviðu fékk Bathurst sjálfur mörg sár, en eng-
in saknæm, en svo þótti þetta frægðarverk
tilkomumikið, að þegar Sir Colin heyrði um
það, sagði hann að þessi maður verðskuldaði
Viktoríu-krossinn fyrir. Eins og áður hefir
verið sagt, féll svo margt af liði Bathurst, að
sá flokkur gat ekki lengur haldið áfram sem
sérstakur varðflokkur, og bað þá Bathurst
Sir Colin um leyfi til að mega fylgja einhverri
herdeildinni sem sjálfboðaliðsmaður. Sir Colin
gerði betur. Hann bauð Bathurst að fylgja sér
sjálfum og gerast sendimaður sinn, af því
hann væri svo frábærlega að sér í tungumáli
Hindúa, en það var hæfileiki, sem sendimanni
hershöfðingja var nauðsynlegur. Þessu boði
tók Bathurst með þökkum.
Skömmu síðar kom herdeild frá Luck-
hnow til móts við Sir Colin, og þar hitti Bath-
urst doktorinn, og höfðu þeir margt að segja
hvor öðrum.
“Meðal annars,’ sagði doktorinn, er þeir
gengu til hvílu um kvöldið, “eg hitti gamlan
kunningja í Luckhnow, sem þú getur ekki
gizkað á hver var. Það var hann Foster.’’
“Er það virkilegt, doktor?”
“Já, víst er það. Þeir eltu hann lengi og
gáfu ekki grið, en þó tókst honum að kom-
ast undan. Vörður Hindúa u'm virkið í Luck-
hnow var þá ekki eins þéttur og nú og ekki
önnur eins varkámi viðhöfð, en hann kunnug
ur og fór leiðar sinnar þangað til borgin
blasti við honum fyrir handan fljótið. Beið
hann þá til þess myrkt var orðið og sund-
hleypti þá fljótið sem næst virkinu og komst
inn þangað heill á húfi. Hann hafði sýnt mjög
frækna framgöngu alt í gegn, en fékk mörg
og hættulega sár daginn áður en við brutum
okkur veg inn að virkishliðinu. Það var blátt
áfram tilviljun, að mér var afheint einmitt sú
deild í sjúkrahúsinu, sem hann var í, undir-
eins og eg kom. Hann fagnaði mjög að sjá
mig, en eg sá strax að hann átti enga lífs
von. Auðvitað hafði hann frétt frá Deen-
nugghur og var aumur yfir þeim afdrifum;
en hann vissi ekki, fyr en eg sagði honum, að
þú hefðir bjargað IsabeL Hann hlýddi með
athygli á sögu mína, en sagði svo: ‘Þetta þyk-
ir mér vænt um að heyra, doktor. Þú trúir
ekki, hvað það gleður mig, að hún komst und-
an, og víst hefir Bathurst unnið til að njóta
hennar. En aldrei kom mér í hug að henni
væri vel til hans. Svo hann er þá ekki nein
bleyða, eftir alt saman? Og þú segir að hann
hafi sagt af sér stjórnarstöðunni og gengið í
herinn sem sjálfboða liðsmaður, í stað þess
að fara heim með henni. Það er sannarlega
drengilega gert, hvað sem öðru líður. Jæja,
mér þykir vænt um. En það má eg segja þér,
doktor, að hefði eg verið heill á húfi, þá hefði
eg ekki fagnað yfir þessu; en mitt sk&ið er
runnið, svo um mig er ekki að tala. Sjáir þú
Bathurst aftur, þá seg honum að mér þyki
vænt um þetta. Eg er viss um að hann verður
henni skollans mikið betri maður en eg hefði
orðið. Mér féll aldrei við Bathurst, — Ifklega
af því að hann hefir*verið miklu betri drengur
en við hinir, — á skólanum, þú skilur. í
Deennugghur féll mér enn síður við hann,
enda ómögulegt að nokkrum hermanni félli
við mann, sem ekki þoldi að heyra byssu-
skot. En þú segir að hann sé laus við þann
veikleika, og þá er alt vel. TJndir öllum kring-
umstæðum verður hann henni góður. Seg
henni líka, að mér þyki vænt um. Eg hugs-
aði einu sinni-------en það gerir ekkert. Mér
þykir vænt um að þú ert laus allra mála líka.’
— Það fór nú að slá út í fyrir honum, og tal-
aði hann stundum um orustur og eltingaleiek
við Sepoya, en ekki skildi eg hann nema endr-
um og sinnum. Seint um kvöldið var hann
meðvitundarlaus, og sat eg hjá honum, þegar
hann alt í einu opnaði augun og sagði: ‘Segðu
þeim báðum að mér þyki vænt um.’ Þetta
voru hans síðustu orð.”
“Hann var mikill hermaður, og að ýmsu
leyti almennilegur maður,’’ sagði Bathurst. Ef
uppeldið hefði verið öðruvísi, er eins víst að
hann hefði orðið mikilmenni, því ekki skorti
hann hæfileika. En eg er hræddur um að heim-
ilislíf hans hafi ekki verið sem heppilegast til
að slétta misfellurnar. Jæja, það var gott, að
hann lét ekki lífið á leiðinní til Luckhnow, eins
og við héldum og fjarri öllum sínum. Það var
líka gott að honum gafst tækifæri til að verja
konur og börn áður en hann féll.”
Þó Wilson misti annan handlegginn aftók
hann alveg að fara heim með öðrum sjúkling-
um. Þegar sár hans voru gróin, var hann skip
aður liðsforingi í Sikhara herdeildinni, og tók
því þátt í orustunni miklu ,þegar Luckhnow
var hertekin, tveim mánuðum eftir stórorust-
una í Cawnpore.
Hálfum mánuði eftir að Luckhnow var
hertekin, kunngerði Sir Colin að í Stjórnar-
tíðindum, sem hann hefði fengið þá um morg-
uninn, væri auglýst að Ralph Bathurst væri
veittur Victoríukross.
“Eg árna þér allra heilla með það, Mr.
Bathurst,” sagði hinn aldurhnigni herkonung-
ur. “Mér hefir verið veitt sú ánægja að segja
satt og rétt frá hinu makalausa hugrekki og
þreki, er þú hefir sýnt með því að bera boð-
skap frá mér fram og aftur um völlinn, þar
sem orustan var hörðust, og það ekki einu
sinni, heldur ótal mörgum sinnum.
Stórmikið eins og allir meta þann heiður
að vera veittur Victoríukross, mat Bathurst
hann ef til vill meira en allir aðrir. Það var
hans endurreisn í öllum skilningi. Það var
bókstaflega ómögulegt fyrir nokkurn mann
að dylgja um hugleysi þess manns, er bar
Victoríukross á brjósti, og lagaleyfi til að
rita stafina “V. C.” á eftir nafni sínu. Og
fögnuður þeirra doktorsins og Wilsons var
helzt engu minni en fögnuður hans sjálfs.
Hvað Wilson snerti, þá var hann óðum
að þokast upp á við í herstjórn — var nú orð-
inn kapteinn, því margir yfirmennirnir í her-
deild hans féllu í Luckhnow-orustunni, en þar
slapp _þó Wilson sjálfur svo vel, að hann
fékk ekki skeinu.
Stórorustur allar voru nú augsýnilega á
enda; en margir mánuðir hlutu enn að líða
áður en allar óeirðir yrðu bældar niður. Nú
var líka kominn svo mikill liðssöfnuður til
Indlands, að herstjórnin hafði ekki lengur
þörf á liðveizlu borgaraliðsins. Þrem vikum
eftir orustuna sagði því Bathurst sig úr hern-
um, og af því hann hafði áður sagt af sér
stjómarstöðunni, var hann nú frí og frjáls að
fara, og lagði hann því tafarlaust af stað nið-
ur um land til Calcutta.
“Það líður ekki langt þangað til eg kem
á eftir,” sagði doktorinn sdlnasta kvöldið sem
þeir voru saman í hermannaskálanum. “Eg
er að hugsa um að sjá fyrir endann á þessum
óeirðum, en þá segi eg mig úr hernum og
sezt í “helgan stein”, eins og maður segir.
Mig hefði langað til að verða þér samferða,
en læknar eru hér svo fáir, að það er ekki
viðlit. Og því miður er eg hræddur um að eg
hafi meira að gera en eg kemst yfir núna
fyrst um sinn.”
Á heimleiðinni heimsótti Bathurst þau
Rujub og Röbdu, að Patna, og dvaldi hjá
þeim hálfan dag. Fögnuðu þau honum mikil-
lega, og á viðbúnaði öllum var auðsætt, að
þau höfðu séð komu hans fyrir. f Calcutta
fékk Bathurst bréf frá Isabel, þar sem hún
sagði heimferðarsögu sína, og að hún yrði til
húsa hjá móður sinni þangað til hann kæmi.
Og þar fann svo Bathurst brúði sína, er hinni
löngu sjóferð var lokið.
“Eg átti vissa von á þér í dag,” sagði Isa-
bel, eftir að fyrstu ástheitu kveðjurnar voru
afstaönar. “Það eru núna réttar sex vikur
síðan, er eg vaknaði við það um miðja nótt
að Rabda var að tala við mig. Eg heyrði rödd
hennar greinilega er hún sagði: “Hann hef-
ir verið hjá okkur í dag. Hann er heill heilsu
og úr allri hættu. Hann er á leiðinni til þín.’’
Af þvf eg vissi upp á hár hvað lengi þú yrðir á
leiðinni frá Patna til Calcutta, þá fór eg morg
uninn eftir ofan á skrifstofur gufuskipafélags-
ins, og frétti um brottfarardaga skipanna frá
Calcutta. Bæði móðir mín og systir héldu
að eg væri ekki með réttu ráði, þégar eg svo
sagði þeim að þú kæmir heim í þessari viku.
Þær hafa ekki allra minstu trú á neinu þvf
sem eg hefi sagt þeim um Rujub og þau feðg-
in en telja mér trú um að það gangi að mér
einhverskonar fmyndunarveiki, sem eg hafi
fengið f þjáningunum og þrautunum eystra.
En máske þær trúi nú.”
“Andlitið á þér hefir tekið rétt yfirgengi-
legum framförum, góða mín,” sagði hann þá.
Frh. á 7. bls.