Heimskringla - 29.03.1933, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 29. MARZ 1933
HEIMSKRINGLA
3. SlÐA.
Phnnp 22 035 l'hnnr 25 287
HOTEL CORONA
26 Rooma Wlth Bnth
Hot and Cold Water ln Bvepy
Room. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Rates
on Request
Cor. Maln & Notre Dame East
WINNIPEG, CANADA
STÓRSLYS f GÆRKVELDI
Þýzka flutningaskipið Brigitte
Sturm og línuveiðarinn Pap-
ey rekast á — 6 menn farast.
Rvík. 21 febr.
í gærkveldi kl. 81^ varð það
slys hér rétt utan við Engey, að
þýzka flutningaskipið Brigette
Sturm, er hingað var á leið með
salt, rakst á línuveiðarann Pap-
ey frá Hafnarfirði, er var að
koma frá Reykjavík.
Kom þýzka skipið á Papey
miðja, sem sökk eftir 2—3 mín-
útur. Á Papey voru 17 menn,
komust fjórir þeirra upp á at-
kerið á mógi þýzka skipsins, en
fjórum var bjargað af sundi.
Hinir níu skipvarjarnir fórust,
og þoru það þessir:
1. Jón Oddsson, 1. vélstjóri,
átti heima í Hafnarfirði, 32 ára,
lætur eftir sig konu og 3 börn.
2. Bjarni Magnússon, úr
Hafnarfirði, 40 ára gamall, ó-
giftur.
3. Björn Jónsson, úr Hafnar-
firði (ættaður úr Norður-Múla-
sýslu) 43 ára, giftur. Lætur
eftir sig 3 börn.
4. Eiríkur Magnússon, úr
Hafnarfirði, 25 ára, vann fyrir
gamalli móður.
5. Cecil 'Sigurbjörnsson, úr
Grundarfirði, 37 ára. Lætur
eftir sig konu og 5-6 böm í ó-
megð.
6. Jóhann Kristjánsson, úr
Grundarfirði, 41 árs.
7. ólafur Jónsson, frá Dal-
vík, 20 ára.
8. í»órður Kárason, úr
Reykjavík (sumir segja ættaður
ur Vestmannaeyjum) 24 ára
gamall.
9. Þórður Guðmundsson,
Vesturgötu 22, Reykjavík, 42
ára. Var giftur Björgu Sigurð-
ardóttur; þau áttu 2 ung börn.
Þeir, sem björguðust, voru:
1. Guðmundur Magnússon,
skipstj. Hallveigarstíg 9. Rvík.
2. Halldró Magnússon,
stýrimaður, úr Hafnarfirði.
3. Bjarni Marteinsson, II. vél
stjóri, úr Hafnarfirði.
4. Helgi Halldórsson, mat-
sveinn, Skólavörðustíg 12,
Reykjavfk.
5. Bjarni Árnason, úr Stykk-
ishólmi.
6. Jórmundur Einarsson, úr
Grundarfirði.
7. Guðmundur Jóhann Guð-
mundsson, úr Hafnarfirði, og
8. Gunnar Sigurðsson, úr
Hafnarfirði. ,
Viðtal við lögreglustöðina.
Kr. 2.20 í nótt kom þangað
Guðbjartur Ólafsson hafnsögu-
maður og tilkynti, að milli 8—9
í gærkveldi ftefði árekstur orðið
milli línuveiðarans Papey og
tþýzka flutningaskipsins Brigette
Sturm, og hefði Papey sokkið á
nokkrum mínútum. Níu skip-
verjar hefðu farist, en átta verið
bjargað, þar á meðal skipstj.
Guðmundi Magnússyni, Hall-
veigarstíg 9, Reykjavík. Hafði
Guðbjartur skrá yfir þá, sem
farist höfðu, og eru nöfn þeirra
birt hér í blaðinu eftir þeirri
skrá. Slysið vildi til rétt utan
við Engey.
Viðtal við þýzka skipstjórann
Brigette Sturm, grámálað
flutningaskip frá Hamburg,
liggur nú við Ingólfsgarðinn og
er verið að skipa salti upp úr
því. Hefir það ekkert laskast
við áreksturinn, nema hvað lítil
dæld er á stjórnborðabógi þess
rétt undir atkerinu. Alþýðu-
blaðið hefir átt tal við Arp skip-
stjóra. Hann er 52 ára gamall
og hefir verið skipstjóri í 25 ár,
og segir að sér hafi eldrei áður
hlekst neitt á.
Kapt, Arp segir svo frá:
Eg var búinn að sjá skipið
l/2-tíma áður en slysið varð.
Það var hvorki með hliðarljós
né toppljós, heldur að eins tvö
hvít vinnuljós á þilfari. Samt
myndi ekkert slys hafa orðið, ef
bæði skipin hefðu haldið sömu
stefnu. En er hitt skipið var
2—300 metra frá okkur, breytti
það um stefnu, og á sama tíma
setti það upp toppljós og rautt
ljós. En bilið milli skipanna var
þá orðið svo lítið, að ómögu-
legt var fyrir mig að gera ann-
að en láta vélina fara með full-
um gangi aftur á bak, til þess
að draga úr árekstrinum. En á
sama augnabliki og áreksturinn
varð, setti eg vélina í fullan
gang áfram til þess að reyna að
halda Papey á floti sem lengst,
því hefði eg látið skipið fara
aftur á bak, hefði hún sokkið
enn fyr. En þetta kom ekki að
miklu haldi, því Papey sökk á
2—3 mínútum.
4 menn komust úr Papey upp
á akkerið á Brigette og þaðan
upp á skip til okkar, þar á með-
al skipstjórinn, sem var fyrstur.
Vér vorum þá að láta út bát
til þess að bjarga þeim, er á
sundi kynnu að vera, og fór
skipstjórinn í bátinn með mín
um mönnum. Við settum út
annan bát til og hengdum kaðla
út af borðstokknum handa þeim
að taka í, er kynnu að synda að
skipinu. Náði einn maður þann-
ig í kaðal, og björguðum við
honum við skipshliðina, en á
fyrra bátinn náðust 3 menn, og
björguðust þannig 8 menn alls.
Viðtal við Sigurjón Á. ólafsson
Alþýðublaðið átti viðtal við
Sigurjón Á. Ólafsson, formann
Sjómannfélags Reykjavíkur,
sem er sjódómsmaður. Gat
hann ekki gefið frekari upplýs-
ingar en þær, sem að framan
eru greindar, en sagðist hafa
verið kallaður til að mæta í sjó-
rétti, sem haldinn yrði í þessu
máli kl. 2 í dag — Aþbl.
frjálsir, þó á hinn bóginn virð- þessu baslinu að fara að verða
kunnugar “álögur” Nýjaíslands,
því ekki man eg betur, en að
hrakfalla-bálkur þessi, hafi ver-
ið undirtekinn við hverja þing-
setningu síðastliðin 20 ár! En
svo kann það nú að vera mis-
minni og er þá sjálfsagt að hafa
það er sannara reynist, svo sem
Ari að orði komst. Nú sem
sögulegar skýringar þrjóta, fær-
EINAR — I ÞÝÐINGU EINARS
ist sem Skúli hafi ekki fært
sér það frelsi í nyt, heldur þag-
að, eins og sjódreginn—á þurru
landi! En hann kvað bæta það
upp með samvinnuþýðleik í
nefndum eða m. e. ö. o. örlæti
á atkvæði sínu, til þess sem hin-
ir — samnefndar menn vilja
vera láta, og verður því tæplega
um hann sagt að hann sé með
öllu atkvæðalaus — og sannast
þá þar hið fornkveðna að fáum
sé alls varnað.
Næst óskar ræðum. forsetan-
um til hamingju með kosninga-
sigur og setur á þingi. Þar næst
flytur hann Bracken árnaðar
óskir í tilefni af kosningasigri
hans, þá óskar hann verka-
mannaflokknum til hamingju
með liðsauka þann sem hon-
um hafi bæst í kosningum. Og
íhalds eða þjóðmegunarflokkn-
um — ein og Kringla kallar
hann fyrir sjaldgæft fylgi við
Evans.
1 Lögbergi frá 2. marz s. 1.
birtist mynd. Neðanundir henni
stendur: “Þingmaður Gimli—
kjördæmis, sá er flutti ræðu þá,
rétt eftir setning Manitoba
þingsins er birt er á öðrum stað
í blaðinu.”
Undirskrift þessi vakti athygli
mína — og undrun jafnframt —
og spurnir hrökluðust um hug
minn, hver um aðra þvera. Var
Bergur gamli — hið andvara-
lausa dauðýfli á mannfélags-
málanna sviði — að vakna?
Og ætlaði hann — aldrei þessu
vant — nú upp á síðkastið —
að fara að fræða oss um þau?
Og fer þá ekki krókaleiðir í
geitahús sá gamli til fræða-
fanga, heldur þráðbeint í þing-
tíðindin!
Jú — skeð gat, að ylgeislar
hækkandi sólar hefðu hjálpað til
að “drepa hann ur dróma”
feigðardvalans og fásinnisins.
Mér varð a'ftur litið á mynd-
ina. — Jú, ræðan gat svo sem
vel verið góð. Meir að segja
líkur til að hún væri afbragð,
fyrst Bergur vaknaði svona
skyndilega við — ja skóhljóð
andans. Bezt að gá af sér grun-
inn og eg fer að blaða í blaðinu.
Leitið — og þér munuð finna.
Á 4. eða ristj. síðunni rekst
eg á — “Einar, í þýðingu Ein-
ars”. — Ekki er sú ætlun mín
með skrifi þessu að gagnrýna
ræðuna lið fyrir lið heldur “svífa
eins og andinn yfir vötnunum“
og aðeins dvelja við helstu dá-
semdirnar.
Ræðum. hefur mál sitt með
því, að tilkynna forsætisráð-
herra — og þingheimi jafn
framt, að hann telji það ekki
lítinn heiður í skaut Gimli-kjör-
dæmis fallinn, að hann skuli fá
að tala. í einfeldni minni, hélt
eg, að til þess væru menn af
þjóðinni á þing sendir og þess
af þeim af kjósendum krafist að
þeir legðu gott til málanna,
munnlega og skriflega eða m.
ö. o. að þar væru menn að máli
Eins og sá sem fræðast vill
af lestri tek eg mér tóm til að
hugleiða og brjóta til mergjar
það sem nú er komið ræðunnar.
Spurningin er þá þessi:
Hvað er maðurinn að fara?
Hvað eiga allar þessar ham-
ingju óskir að þýða? Er hann
að fordæmi fyrirrennara sinna
og hinna — að viðra sig upp
við stjómina og hina pólitísku
flokka? Með öðrum orðum —
að koma sér í mjúkinn við þá,
í von um spón og bita? Því er
ekki að neita að þess eru dæm-
in bg að vanhugsuðu máli má
svo virðast.
En taki lesarinn sér tíma til
hugleiðinga og taki með í reikn-
inginn, þekkingarlega aðstöðu
ræðum. verður annað uppi á
teningunum. Fyrst og fremst.
ber að skoða þessa framsetning
málsins, sem sjálfsagt kurteisis-
form, sem fyltjendur mála —
hinna meiri — temja sér og telj-
ast með hyggindum þeim, sem
í hag koma. Því sú kvað listin
í ræðu sem riti, að haga svo
orðum að engann gremji þó
bent sé á yfirsjóna-syndimar,
þessar nöktu fylgjur löggjafa og
lýðskrumara.
Þá dylst athugulum lesara
ekki heldur að ræðum. hefir
fylgsht með störfum þessarar
stjórnar um mörg og “undra-
löng ár” (svo sem næst stapp-
að hefir að líkjast því sem sagt
er að sé hjá drottni “einn dag-
ur sem þúsund ár”, en bara í
ofurlítið breyttri útgáfu). Að
hann veit, hversu fór um “syst-
urnar sjö”. Hann veit, um
þjófnað bókanna og eftirlits-
leysið í því sambandi. Hann
veit, hve fór um fylkisbankann.
Hann veit um fjárbruðlið sem
sökkt hefir fylkinu í, á annað
hundrað milljón dollara skulda-
súpu. Hann veit, um háskóla-
sjóðshvarfið. Hann veit að
stjórnin í því sambandi, hefir
staðið fyrir rannsóknarrétti
eins, eða þvílíkt sem sökudólg-
ur — og honum er ólíklega með
öllu, ókunnugt um tekjuhallan
þetta liðna fjárhags ár. — Já,
hann veit sínu viti. En fram-
setning málsins er fráibær snild,
svo eg minnist ekki nú í svip, að
hafa séð, skjalls og skops,
skemra í milli. Enda hlaut eitt-
hvað til að bera fyrst ræðan
bergmálaðist!
Næst koma sögulegar skýr-
ingar viðvíkjandi kjördæmi
ræðumanns. Hefi eg ekki við
þær að athuga, nema ef vera
skyldi það, að þær mættu telj-
ast óþarft tímadrep, en lengi þó
ekki þingsetu til muna. En svo
má búast við að hinir aðrir
þingm. hafi svipaðar sögur að
segja — og gæti þá verið álita-
mál, hvort sú fræðsla þætti
borga sig. En svo mega þá kjós-
endur á það líta og einhvers
virði telja — þetta, “að gera
garðinn frægann”. Og vel læt-
ur hólið í eyrum manna — og
góðu orkar sá er aðra gleður,
jefnvel þó á þeirra kostnað sé.
Ætti nú stjórninni — svona úr
Eins og eg tók fram í upphafi
þessarar greinar er það ekki
tilgangur minn með henni að
gagnrýna ræðuna lið fyrir lið.
En áður en eg lýk máli mínu.
kýs eg að dvelja stund, við
rannsóknarkröfu ræðumanns —
og í því sambandi minnast ofur
lítið á “Fiskisamlagið.”
Mér leikur grunar á, að stjórn-
ist ræðum. í aukana — spenn- inni kunni að finnast sem Þessi
rannsóknar-krafa þingmanns-
Þér nm notið
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BlrgBir: Henry Ave. Ka«t
Phone: 26 S56
Skrifstofa:
5. gólfl, Bank of Hamilton
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
ir sig megingjörðum mannúðar
fullrar hjálpfýsi.—Útlistar hann
efnalegt ástand bænda og fiski-
manna. Skýrir frá stofnun og
starfi líknarfélaga, sem reita
sem “æður" af sér blóðfjaðrinn-
irnar og berjast “í rauðan drep
og dauða” gegn því ódæði, að
til þess örþrifa-ráðs sé gripið,
að leita framfærslu styrks af
því “opinbera” sem þó kúgar
þennan “skjögrandi horgrinda
hóp” — með tollum, sköttum,
allskonar kvöðum og leyfis-
ibréfakaupum (License) til alls
þess, að bjargráðaviðleitnin býð-
ur.
ins sé of smávægileg, til þess Þeim sem því hefði fallið í
að hún fari að hlutast til um skaut með því að senda Einar
það mál. En ef þingmaðurinn á þing — og því, að hann fékk
í þessu sambandi benti henni á að tala
rekstur samlagsins, -reikninga
þess og rannsóknar-skýrslu,
“The Manitoba Co-Operative
Marketing Board”, mætti svo
fara að henni fyndist ómaksins
vert að líta inn í málið þó ekki
væri nema til að reka af sér
eftirlitsleysis ámælið.
Veita fáir vesaling —
Viltu hjálpa Einar?
Komið gat ’ann þér á þing!
Þú veist hvað það meinar.
Á. B.
Uppgangur Tyrkja
Tyrklands er sjaldan getið hér
á landi og væri þó ástæða til
Eg geng út frá því sem gefnu
að henni sé með öllu ókunnugt
um starfsemi eða rannsókn
þeirrar nefndar. Að það kunni
að vera sameiginlegt með skrif- að ve*ta ÞV1 eftirtekt, því
urum, að gleyma áríðandi Þar stjórnar mikilhæfur maður,
skýrslum í vösum sínum og Kemal Pascha. Hann bjargaði
framvísa þeim ekki fyr en í ó- landinu í ófriðnum mikla út-
tíma, eins og henti Brancken’s vegaði því b6trf friðarskilmála
skrifarann! Að henni sé þar af en nokkurn varði vann fræ
leiðandi ókunnugt um að félagið sigur á Grikkjum> sem so ðu
var löggilt undir samvinnufé- Tyrkjum stríð á hendur, og hef-
Fer ræðum. að maklegleikum,
lofsamlegum orðum um áhuga
þann, svo að mér finst jafnvel,
sem lesa megi milli línanna, að
hér hafi svo að segja endurtek-
ist svarið, sem Jóhannes fékk
við spurningunni: “Ert þú sá
sem koma átt, eða eigum vér
að vænta annars?” Sömul. má( lagslögunum, en aldrei starf-
af þessum mannúðar áhuga og, rækt samkvæmt þeim! Að hún
athöfnum marka, að það sama hafi aldrei séð-reikninga félags-
eigi sér stað í kjördæmi ræðum. ins, sem bárust síðast í hendur þann þafa flestu ráðið 'þar l
sem viðgengst hér í minni sveit, ■'nr,n
ir síðan gerbreytt flestu í land-
inu, jafnvel klæðaburði fólks-
ins. Síðan stjo-jöldum linti mun
að vinstri höndin veit ekkert
um hvað sú hægri aðhefst og
er því ekkert til frásagnar um
það, hverjir hjálpar njóti.
Þá minnist ræðum. á uppþot
það sem átti sér stð að Árborg
á s. 1. hausti. í því sambandi
getum við aldrei þakkað skap-
aranum nóg samlega fyrir það,
“öllum skilningf ofar” lang-
lundargeð sem hann hefir veitt
oss íslendingum af náð sinni.
félagsmanna í júní 1930. En ]andi> þó þing sé þar að nefn.
af þeim ma sja — ef þeir ekki
annars mega skoðast sem
inu. En hvernig tekst honum
()~1 stjórnin á friðartímum? Skyldi
merkingar sem ekkert skal full- |,hann haf steypt landinu { óbotn.
yrt hér um, - að innieign í andi skuIdir eing Qg gerigt { öu.
banka var um $3,000.00. Að í um þingræðisiöndunum?
kælihúsi var fiskur metinn á
Síðustu sex árin hefir spari-
sjóðsfé Tyrkja vaxið úr 2 milj.
um $15,000.00. Að útistand-
andi voru um 30 — 40 þúsund.
Að skrifstofu og önnur áhöld teyrkneskra punda upp í 40
félagsins voru virt á $10,000.00 mfljónir, og þykja þó Tyrkir
og fleira með meira mætti telja eyöslusamir líkt og íslendingar.
ef þörf gerðist. En þess má Hefír stjórnin hvatt menn mjög
En sem hér° er komið lýsingu! geta að frá nefndum tíma þ. e. tn Þess aö eyða ekki öllu og
ræðum, á hinni seigpínandi j frá í júní 1930 höfum við enga 1 reyna til að efnast.
sjálfsbjargar veiðleitni kjósenda i reikninga séð! Spurnmgin er:j Þag gr þá svona> að Kemal
tekur hann fyrsta stórstigið í, Hvað varð um þetta fé? Sé ,hvetur fólkið tfl þess að draga
umbóta áttina. Bendir hann ræðumaðurinn eða þingm. Gimli | eitthvað saman en Menzka
þingheimi á að svo búið megi kjördæmis þvi andlega algerfi stjórnin IætUr sér annast um
ekki lengur standa. Krefst Þúinn, að hann geti komið svo ag &Uir get{ snuðrað uppi hvað
hann réttar og bjargráðabóta, sinu og okkar fvskimanna — á- hyer á { sparisjóði tfl þess að
búalýð og flekuðum fiskim. til hugamáli við stjormna að hun leggja skatta á spariféð. Ekki
handa. Sýnir hann — og færir, sjái sér ekki annað fært en að vei(..r af tfl þegg ag styrkja
fyrir því rök — í hver óefni sala verða við krofu hans og láti flokksmennina> máiaiiðið.
á framleiðslu fiskimanna er rannsaka malið a þessum grund
j velli — og að sú rannsókn verði Jafnframt því sem spariféð
og heimtar af annað °S meira en nafnið tómt, hefir vaxið, hefir iðnaður blómg
S er tvent mikilsvert unnið. ast, en hann var lítill í Tyrk-
landi. 20 verksmiðjur hafa verið
1. Að við ítarlega rannsókn nýlega bygðar og ganga vel. —
va ver mun þeim ve ur, sem hlýtur að ieiðast f ijos, hvað Þegar fyrstu dúkaverksmiðjurn-
ra íélaginu varð að fótakefli, sem ar graeddu ríflega, þutu fleiri
aftur mundi af sér geta aukinn upp, svo horfur voru á því að
áhuga fiskimanna fyrir endur samkepnin yrði svo mikil að
nýjuðum samtökum á sam- engin þrifist. Stjórnin tólc þá
vinnulegum grundvelli, sem er f taumana og bannaði að byggja
hið fyrsta rétta spor í áttina til fleiri að svo stöddu.
komin.
Vill hann
stjórninni að hún láti rannsókn
fram fara, svo í ljós megi leiðast
framleiðanda til neytanda
Virðist svo sem honum þyki
ekki grunalaust að eitthvað
kunni að vera bogið við við-
skifti þau. Er mér sem eg heyri
og sjái þveræing á þingi. Vill ^aÍégVsíáífsteÖÍB þeirra
ræðum. sýnilega enga landfestu
leyfa útlendum okurfélögum, 2.
frekar en þveræingur Noregs
konungi Grímseyjar-grið.
Verslunarveltan er hagstæð.
Að þá hefði Gimli kjör- — Útflutningur er 15 miljónir
dæmi fylstu ástæðu til þess að tyrkneskra punda meiri en að-
gleðjast og miklast af heiðri flutningur. — Mbl.
Fyrir Fimm Heilar Samstæður
af Poker Hands Spilum
Getið þér fengið kvensokka úr hinu fínasta siki á. 45
möskva prjóni. Jafnframt því sem sokkar þessir eru
hinir endingar beztu eru þeir með
þeirri fögru og glanzlausri áferð, sem
svo mjög er sókst eftir. Fást á öllum
nýjustu litum. Stærðir &yIt 9, 9y2, 10.
Það er sannur spamaður að vefja
upp vindlinga sína sjáifur úr, Turret
Fine Cut, þar sem þér fáið yfir 50
úr 20c pakka.
- | . OKEYPIS með hverjum
Pað borgar sig "•““„ífSEK vl°<i''
að vefja sínar sjálfur” úr
TURRET
FINE CUT
VINDLINGA TOBAKl
GEYMIÐ POKER HANDS SPILIN
Impcrial Tobacco Company of Canada, Limited