Heimskringla - 06.09.1933, Side 1

DTERS and CLEANERS LTD.
TATLORS and FURRXERS
324 TOONQ ST.
COUNTRY ORDERS
RECEIVE SPECIAL
ATTENTION
AT CITY PRICES
DYEKS and CLEANEBS LTD.
TAXLORS and FURRTERS
MINOR REPAIRS—FREE
PHONE 37 061
W. E. Thurber, Ugr.
XLVII. ÁRGANGTTR.
WTNNTPEG MIÐVIKUDAG ..n N , 6. SEPT. 1933.
NÚMER 49.
FRÉTTIR
f veizlu hjá Danakonungi.
Charles A Lindbergh og kona
hans, sátu veizlu hjá Kristjáni
Danakonungi og Alexandríu
drotningu í Amalíuborgar kast-
alanum s. 1. fimtudag. Lind-
hergh er sem kunnugt er að
gera athuganir til undirbúnings
stöðugum flugferðúm milli Ame
ríku og Evrópu fyrir Pan-Ame-
rican Airways félagið. Herma
fréttirnar að lindberglis-hjónin
muni heimsækja Svíþjóð.
* * *
Stefna. Arthur T. Henderson
formaður Diamond Taxicab fé-
lagsins, sem við slagsmálin var
riðinn á bæjarfundi í Winnipeg
•nýlega, hefir stefnt bæjarráð-
inu og krefst $50,000 af því
fyrir að á hann var ráðist af
Blumberg bæjarráðsmanni með
slagsmálum á fundinum. Bæj-
arráðinu stefnir Henderson, að
því er hann segir, vegna þess,
áð Blumberg sé ekki þess verð-
ur, að eiga nokkuð við hann
um þessar sakir.
* * *
Hengdur. Peter Piniak, sá er
myrti Mrs. Squarok og son
hennar, 5 ára gamlan, 29. marz
á þessu ári, á heimili þeirra 10
mílur vestur af Winnipeg Beach
var hengdur s .1. föstudag í
Headingly í Manitoba .
* * *
Mjólkurverðið. Þref nokkurt
hefir verið um mjólkurverð í
Winnipeg undan farið. Kröfðust
framleiðendur að verðið væri
hækkað. Hafa þeir áður fengið
$1.55 fyrir 100 pundin yfir vetr-
aimánuðina, og mjólkin þá ver-
ið seld lOc potturinn til neyt-
cnda flutt heim dl þeirrá. Nú
fóru framleiðendur fram á
$1.85 íyrir 100 pundin, en þá
kváðust mjólkurfélögin, verða
að se'’a hana llc pottinn. Eft-
ir m'kið þjark liefir það nú
orðið aö samkomuiagi að verð
framleiðanda eða bónda verður
$1.68, en söluverð til neytend.i
eftir sem áður lOc potturin, eða
eins og verið hefir að vetrinum
áður, einu centi hærra en verð-
ið að sumrinu.
Verð þetta gildir frá 5. sept.
í búðum verður potturinn 9c.
Pelinn af rjóma er 12c fluttur
heim en lOc í búðum. í gallónu
tali er verð til neytenda á mjólk
25c gallónan. Til þeirra sem
bæjarstyrk hafa, er potturinn
9c. Bænum þykir sjáanlega ekki
nauðsynlegt fyrir sig að greiða
hið sama fyrir mjólkina og aðrir
bæjarbúar gera. Hversvegna
væri fróðlegt að vita.
Má.3 þetta hafði hin þar til
skipaða nefnd fylkisins (Utility
Board) með höndum. Mega úr-
slit þess viðunandi heita. Er
það ekki sízt landa vorum W. J.
Líndal, K.C. að þakka, er eftir
heill neytenda leit í málinu. Það
er ekki vafi á því að verðið
hefði ekki orðið lOc, eða hið
sama og s. 1. vetur, ef hann
hefði ekki staðið þarna á verði
fyrir neytendur.
* * *
Hveiti-uppskeran. Hveiti-
uppskqra er metin að verði á
þessu ári í Canada 269 miljón
mælar. Af hverri ekru í Mani-
toba og Alberta, fengust að
meðal tali 13 mælar, en í Sask-
atchewan ekki nema 9 mælar.
Skýrslur sem Searle Grain félag
ið gaf út um síðustu helgi bera
þetta með sér. Má eflaust
treysta þeim, því 93 prósent af
hveitinu er þá selgið í Manitoba
og 54 prócent þreskt. í Alberta
og Saskatchewan er þresking
að vísu ekki eins langt komið
en slætti má þar einnig heita
lokið, svo áætlunin getur varla
breyzt til muna. Ekru fjöldinn
sem hveiti var sáð í, er sagður
25,177,000.
* * *
Prinsessa í fimm daga. Janet
Snowden ung mær og for-
kunnar fríð og einka erfingi
stórríks olíu-mangara í Banda-
ríkjunum, giftist 26. ágúst í-
tölskum prinsi, Siriguano don
Francesco Caravita að nafni.
Eftir fimm daga sambúð í hjóna
bandinu, krafðist Miss Snowden
hjónaskilnaðar. Segist hún að-
eins hafa þekt prinsinn tvær
vikur áður en hún giftist honum
og telur hjónabandið hafa verið
misráðið.
* * *
ViggirSingar Frakka. Á 125
mílna svæði á landamærum
Frakklands og Þýzkalands, hafa
Frakkar varið 100 miljónum
dollara til þess að koma upp
víggirðingum með skotgröfum
fyrir innan til þess að vera ekki
óviðbúnir, ef detta skyldi í þjóð-
verja að gera áhlaup á þá. For-
sætisráðherra Edouard Daladier
yfirskoðaði verkið s. 1. fimtu-
dag á víggirðingunum og lýsti
fyrir stjórnarráðinu velþóknun
sinni á því. Kvað hann þjóð-
verja ekki vaða viðstöðulaust
inn í Frakkland nú eins og
þeir hefðu gert 1914. Með-
stjómendum sínum sagði hann
ennfremur, að vafi léki ekki á
því, að þjóðverjar væru að búá
sig undir nýtt stríð. Og það
stríð yrði úr loftinu háð. Loft-
skipa tilbúningur þjóðverja bæri
vitni um það, því þó látið væri
heita, sem nota ætti þau til
annars en hernaðar, dyldist eng-
um að þau væru gerð með það
fyrir augum að gera þau með
sem minstum breytingum að
herskipum. Aðra sönnun fyrir
því að þjóðverjar byggju ekki
íyfir góðu, kvað forsætisráð-
herra Frakka vera undirbúning
þeirra að eiturgas-framleiðslu
og sprengief na; verksmið jur
risu svo óðum upp, er að þessu
litu, að ætla mætti að þær yrðu
innan eins árs nægilega af-
kastamiklar til að verða við
þröfum þjóðverja þó út í stríð
færu þá. Hvað sem aðrir halda
um þjóðverja og stefnu þeirra,
er það víst að Frakkar trúa, að
fyrir þeim vaki stríð, því þeir
myndu ekki annars ausa út fé
til hervamar eins og þeir gera.
* * *
Skólastarf hafið. í gær tóku
skólar í Winnipeg og út um
Minningar
(íslendingadags ræða)
Þú minninga munblíðust drotning,
Þú móðir í norðljósa höll.
Ljúk upp þínu há-hvelfda hliði,
Því heim koma þörnin þín öll
—Koma hugfangin börnin þín öll!
Lát forn-skáldin fagna og hvetja,
—Þá farmenn og einvalalið.
Með skjöldum er skarað—til minja,
Og skart-litum tjaldað er svið.
—Skarti tjaldað er minninga svið.
Sem áhrif frá ódáins veigum
Berst ómanna djúpúðga sál.
Það drepur úr nútímans dróma
Hið dáðreynda norræna stál.
—Skáldsins dáðreynda norræna stál.
Heyr karlmensku hreiminn í kveðju,
Heyr kempuna fornu að Borg,
Þó harmur sé hjartanu búinn,
Skal hugur ei bugast af sorg,
—Norrænn hugur ei bugast af sorg.
Heyr Kórmak og Gunnlaug í kveðju,
—Þó kvæðið sé vonbrigðum skygt.
Vér hyllum þá hetju sem tapar
Ef hjartað er göfugt og trygt.—
—Norrænt hjarta er göfugt og trygt.
Frá vestfjörðum viðkvæmt er rómað
Hve vonlaus er útlegð og ströng.
Þar útlaginn draumspakur orti,
Og úthelti þránni í söng.—
—Andans djúprættu heimþrá í söng.
En Þormóður strýkur um strenginn,
—í styrjöldu spakur og skygn.
Hann helstríðsins hugraunir skoðar
Með hóglátri norrænni tign.—
—Deyr í hóglátri norrænni tign.
Vér geymum þau áhrif og óma,
—Það auðsafn vort minningum fest.
í hafróti hugsjón og stilling
Er hugrekki sannast og bezt,
—Norrænt hugrekki sannast og bezt.
-Seattle, 6. ágúst, 1933.
Jakobína Johnson.
Járnbrautarslys. Við bæinn inn í fjörðinn og var nú tekið
Binghampton í New York ríki eftir þessum hamförum úr landi.
í Bandaríkjunum varð hroðalegt|Brugðu menn yið gkjótt Qg
járnbrautarslys í gær. Vöru-1
flutningslest rakst á fólksflutn-
inga lest, er gekk milli Chicago
og New York. Dóu 14 manns,
fylkið til starfa. í skóla í bæn-
um er sagt að séu 38,000 börn.
Talsvert er þó af börnum,
drengjum og stúlkum, sem í 12
bekk ætluðu sér að stunda nám,
en sem geta það ekki
þess, að þar er kenslan seld og
foreldrar þeirra geta ekki greitt
fyrir hana. Eitt hundrað og
fjörutíu dalir eru ekki í hand-
raðanum hjá öllum.
Fyrir kensluna í þessum bekk
hefir hér ekki áður verið sett
neitt. En fjárhag fylkisstjórn-
arinnar er nú svo komið, að
greiða verður fyrir kensluna.
Þeim efnuðu gerir það ekkert til
eða ekki mikið. En börn fá-
tækra eru ekki of góð að gjalda
þess með því að fara mentunar-
innar á mis. Mentamála stjórn-
in í þessu fylki segir ekki:
“Lofið börnunum til mín að
koma.”
Af 2,200 skólum í fylkinu tóku
1,900 til starfa í gær. Hinir
300 sem ekki opnuðu hurðir
sínar, eru margir í suðvestur
hluta Manitoba, er fyrir upp-
skerubresti varð og í sveitum,
sem ekki hafa sína eigin stjórn,
en eru í umsjá fylkisstjórnar.
Er þó búist við að þeir skólar
taki senn til starfa, en stytti
kenslutímann í 8 eða jafnvel 6
mánuði á árinu.
en alt að því 100 manns er
meira og minna meitt.
* * *
Ford. Fregnir hafa borist und-
anfarið um það, að stjórnin í
Ba<ndarfkjunum hafi flarið á
eftir bifreiða-höldinum Ford
með að skrifa undir vinnulauna
textan nýja, er stjórnin hefir
gefið út. Kemur nú upp úr kaf-
inu, að Ford greiði að minsta
kosti 10,000 manns af 40,000
hærri laun, en texti stjórnar-
innar kallar fyrir, eða $4.80 á
dag í stað $4.00, sem er lág-
mark textans. Ýmsum verk-
mönnum sínum greiðir Ford
svo hátt kaup að nemur $10 á
vegna dag Af þessu að dæma, er ekki
líklegt, að stjórnin eigi í miklum
erfiðleikum við Ford að stríða
út af kauphækkunar texta sfn-
um.
vígahugurinn meiru en forsjáln-
in. Stóðu menn í þvögunni
miðri, í sjó upp undir hendur,
og lögðu til hvalanna með vopn-
um sínum á báða bóga. Var
hæði gaman og grátlegt að sjá
aðfarirnar. Einn náunginn var
kominn dýpra en svo að hann
treystist að bjarga sér. Þreif
hann þá í bægsli á einum hvaln-
um og hóf sig á bak og reið
hvalnum klofvega, en hvalurinn
stefndi til hafs. Eftir þessu var
þó tekið í tíma og var reiðskjóti
þessi rekinn á land með harðri
hendi, og “knapann” sakaði
ekki.
Öðrum manni varð fótaskort-
ur, þar sem þó var stætt, og fór
í kaf, en þegar hann var að
reyna að ná jafnvæginu aftur,
fekk hann hnykk af hvalsporði
og keyrðist í kaf öðru sinni og
fór svo þrisvar eða fjórum sinn-
um, og mun honum hafa verið
farið að þykja nóg um, þegar
honum varð loks bjargað. —
Þetta er fádæma mikils verð-
ur og merkilegur fengur, sem
ólafsfirðingum hefir fallið hér í
skaut, því að hvorttveggja, kjöt-
ið og spikið af þessum smáhvöl-
um er afbragðs gott til mann-
eldis. Komu þarna á land um
300 hvalir, frá 6—25 fet að
lengd og giskað á að muni
vega 500—2000 pund, og eru
felstir af„meðal stærð. — Var
símað héðan í næstu þorp og
sveitir og sagt frá björginni og
mönnum boðið að sækja hing-
að það sem þeir vildu, fyrir lítið
verð. Eru utansveitarmönnum
seldur hvalurinn á 10—20 krón-
ur, eftir stærð, og af handa
hófi. En Ólafsfirðingarnir þurfa
ekki annað fyrir að hafa en að
helga sér hver sinn hvalinn,
hjálpast síðan að því að draga
þá upp á malarkambinn og þar
hlupu í alla “trillu”-báta og eru þeir skomir. Hafa nú allir
mótorbáta, sem hægt var að nægilegt kjöt til vetrarins og
koma af stað, og hafði hver með ve^ Þa® ^ Uestir salta
sér það sqm hendi var næst, til[Þa®’ °S súrsa spikið, það
hávaðaauka og vígbúnaðar, svo Isem e^ki er notað nýtt.
sem byssur og barefli, grjót og Síðari hluta dags í gær og
gærkvöldi komu bátar úr ýms-
um áttum til þess að sækja
“svín” og er hér margt manna
í dag. Siglfirðingar, Svarfdæl-
ingar, Hríseyingar og Húsvík-
ingar. Og er búist við að alt
verði notað — og eru það ódýr
matarkaup að fá t. d. 1000 pund
af kjöti, sem líkast er nauta-
kjöti af veturgömlu, fyrir 15
krónur
ÚTVARP
frá Sambandskirkjunni í
Winnipeg.
ljáblöð. En aðalærslin gerðu
karlamir sjálfir, með því að æpa
og grenja ,alt hvað af tók, þegar
út var komið. Komust nú allir
bátarnir fyrir hvalatorfuna,
skipuðu sér í veg fyrir hana og
ráku síðan á undan sér inn eftir
firðinum. Dýrin urðu trylt og
reyndu hvað eftir annað að
komast út, fram hjá bátunum,
og tvisvar sýndist okkur, sem í
landi stóðum, að þau vera að
sleppa úr greipum veiðimann-
Næstkomandi sunnudag verð-
ur útvarpað guðsþjónustu í ann-
að sinn frá Sambandskirkjunni
í Winnipeg, eins og áður hefir
verið auglýst. Upphaflega var
það söfnuðurinn, sem réðist í að
kosta útvarpið, en á síðasta
þingi Sambandskirkjufélagsins
var samþykt, að félagið sjálft
skyldi framvegis standa fyrir
þessu fyritæki og bera kostnað
af því. Að sjálfsögðu mun fé-
lagið gera það án þess að fara
þess á leit við nokkra einstakl-
inga eða söfnuði sína, að þeir
taki þátt í kostnaðinum, frem-
ur en þeir sjálfir vilja. En þar
sem að komið hefir í ljós, að við
fyrsta útvarpið, snemma í júlí
þetta ár, voru stöku menn fúsir
að láta eitthvað af hendi rakna,
sem svaraði til venjulegra sam-
skota við messur, og tveir að
minsta kosti sendu ríflegar upp-
hæðir, finst stjórnarnefnd fé-
lagsins rétt að láta þess getið,
að slíkar gjafir yrðu þakksam-
lega þegnar. Samt vill hún að
hinu leytinu taka það fram, að
þetta ber ekki að skoða einu
sinni sem tilmæli, því síður sem
áskorun um samskot.
Fyrsta útvarpið tókst mjög
vel, sem vænta mátti, þar sem
séra Ragnar E. Kvaran prédik-
aði þá. Raddir komu úr mörg-
um áttum, sem létu eindregna
ánægju og þakklæti í Ijós. í
þetta sinn prédikar dr. Rögn-
valdur Pétursson og er óþarfi
að taka fram, að útvarpsnotend-
ur mega búast við ágætri ræðu.
Verður svo haldið áfram, eftir
því sem kostur er á með útvarp
frá Sambandskirkjunni í fram-
tíðinni. Fólk er beðið að .athuga
að þetta útvarp fer í gegnum
útvarpsstöðvarnar í Yorkton,
Sask., og Bismarck, N. Dak-
Qta.
Kirkjufélagið væntir þess, að
þetta spor verði til þess að bæta
að einhverju leyti úr þeim skorti
á prestsþjónustu sem því miður
á sér nú stað í sumum söfnuð-
um þess.
G. A.
Blöð frá Akureyri dagsett 10.
ág. geta þess, að þar sé staddur
um þær mundir dr. Sigfús Blön-
Idal, yfirbókavörður við Konung-
og jafnvel ekki neitt.. bókasafnið í Kaupmanna-
- Hefir komið til orða að senda Ufn> ásamt frú sinnl-
skip til Reykjavíkur með eitt- * * *
anna. í bæði skiftin tókst þó hvað af þessari miklu björg,
FRÁ ÍSLANDI
HVALADRÁPIÐ í ÓLAFSFIRÐI
Um 300 marsvín æða upp á
þurt land. Flytur Morgunblað-
ið í Reykjavík eftirfarandi fregn
af því: i
í
Ólafsfirði 10. ág.
gærmorgun fóru nokkrir
bátar til fiskjar að vanda. Var
bátunum að komast fyrir þau
aftur. Var þá stundum all-ægi-
legt að sjá aðfarirnar, því að
margir voru bátarnir litlir og
lentu sumir í miðri “svína”-
þvögunni og gengu á ýmsum
endum. Ein “trillan” varð t. d.
eftir fyrir innan torfuna miðja,
þegar hinir bátarnir voru komn-
ir fyrir. Varð þessi litla skel
fyrir, þegar hvalirnir voru rekn-
ir til baka og ruddust þeir á
hana og undir hana svo að hún
tókst á loft hvað eftir annað, en
ekki varð henni hvolft. Þegar
nær dróg landi fór reksturinn
að ganga treglegar, en þá tóku
nokkrir hvalirnir sig út úr hópn-
um, og brunuðu beint upp í
sand, og strönduðu þar í flæðr
Var nú hert á hávað-
sjór þó all-úfinn og nokkur larmálinu.
gráði. — Tóku bátverjar á ein- anum og óhljóðunum og rekið
um “trillu”-bátnum þá eftir
gríðarmikilli marsvínatorfu, sem
ólmaðist í fjarðarmynninu. Bát-
urinn var einn síns liðs, en þeir
bátverjar brugðu við og sigldu
bátnum fyrir torfuna og hugð-
fast á eftir og um klukkan ell-
efu f. h. voru allir hvalirnir
strandaðir í sandinum, niður
undan instu húsunum í þorpinu.
Ruddust nú þeir sem í landi
voru fram, með byssur, barefli,
ust að reka “svínin” inn í fjörð- ljái og sveðjur og óðu fram
inn, — með hávaða og ýmsum '.í þvöguna. Var það mesta mildi
illum látum. Tókst þetta von- [ að ekki skyldi hljótast af
um betur. Hvalirnir tóku á rás meiðsli eða slys, því að nú réði ingar bíða því komandi sumars.
svo að ekkert fari til spillis.
Slys urðu engin og lítil
meiðsli.
* * *
Blaðið “íslendingur” sem gef-
ið er út á Akureyri, flytur eftir-
farandi frétt 28. júlí:
Vestur-fslenzkt tónskáld,
Þórarinn Jónsson frá Seattle í
Bandaríkjunum kom hingað til
bæjarins í gær. "Er hann á leið
til æskustöðva sinna á Austur-
landi. — Hefir hann verið 32 ár
vestra, en gerir nú ráð fyrir að
setjast að hér heima.
» * * *
Engar kosningar í haust.
Af blöðum frá íslandi að
dæma, er ekki útlit fyrir að
kosningar fari fram í haust,
eða að aukaþing verði kallað
saman til að gera út um kjör-
dæma málið. Hitt virðist það
líklegasta, að reglulegt þing
verði haft í vetur og kjördæma-
málið og fjármálin verði af-
greidd. Fer það þing fram
undir stjórn fyrverandi sam-
steypustjórnar, er Ásgeir Ás-
geirsson veitir forstöðu. Kosn-
Rvík. 10. ág.
Friðrik ríkiserfingi
kom hingað í gær, ásamt fylgd-
arliði, á G.s. íslandi. Skipsins
var von um kl. 6 og hafði þá
safnast saman múgur manns á
hafnarbakkanum. Auk forsætis-
ráðherra og frúar hans, voru
þar hinir ráðherrarnir, yfirvöld
bæjarins, sendiherra Dana, er-
lendir ræðismenn o. m. fl. Þegar
skipið var að leggja að lék
lúðrasveit undir stjórn Páls ís-
clfssonar “Ó, guð vors lands”
og því næst þjóðsöng dana
“Kong Christian stod ved höjen
Mast.” — Friðrik ríkiserfingi
steig nú af skipsfjöl ásamt liði
sínu og bauð forsætisráðherra
hann velkominn til landsins, en
settur borgarstjóri bað mann-
söfnuðinn að hrópa ferfalt
húrra fyrir ríkiserfingjanum, og
gerðu menn það. Þvi næst ók
ríkiserfinginn ásamt forsætis-
ráðherra, að Hótel Borg, þar
sem hann býr, uns “ísland” fer
norður. — í gærkveldi var veisla
hjá forsætisráðherra. í dag fór
ríkiserfinginn til Þingvalla.
—Vísir.
Frh. á 5 bls.