Heimskringla - 04.10.1933, Page 1

D. D. Wood & Sons Ltd.
Verzla með ryklaus kol og
kók. “Þeir hafa lagt til
hitann á heimilunum í
Winnipeg síðan ’82”
Símar 87 308—87 309
D. D. Wood & Sons Ltd.
Einka útsölumenn í Winni-
peg á hinum frægu “Wild-
fire” kolum er ábyrgst eru
hin beztu.
Símar 87 308—87 309
XLVIII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVTKUDAGINN 4. OKTÓBER 1933
NUMER 1.
með mjög góðum árangri. Hann flug á hendur, en mishepnað-flir undanrenningu og er sá iðn- en flýði þaðan í stríðinu og j hrúgað á stóra hestvagna og
ekið til
FRÉTTIR
Roosevelt efnir til stórfeldra
vörukaupa í líknarskyni.
í byrjun þessarar viku til-
kynti Roosevelt forseti að stjórn
in hefði ákveðið að veita 330
miljónir dala til vörukaupa með
það fyrir augum, að hafa björg-
ina við hendina handa þeim er
á þyrftu að halda á komandi
vetri.
Vörurnar sem keyptar verða
eru auðvitað aðallega matvara,
klæðnaður og eldiviður.
Hugsar stjórnin sér að kaupa
þær beint frá framleiðanda og
spara sér með því alla milli-
liði.
Um útbýtingu vörunnar verð-
ur samvinnu leitað við sveitar-
og líknarfélög. Sækja þau
forða sinn til landsstjórnarinn-
ar.
Stofnun er um þetta mikla
starf sér, verður stjórnin að
koma á fót. Aðal umsjá henn-
ar eða starfsins er mælt, að
verði falin Harry L. Hopkins,
sern nú er umsjónarmaður líkn-
arstarfsemi landsstjórnarinnar.
Þessi vörukaup ættu að
grynna talsvert á vörumagninu
á markaðinum og örfa viðskift-
in.
Með þeim koma og meiri pen-
ingar í umferð.
En mest er auðvitað um þetta
vert að því leyti sem það léttir
böl þúsunda bjargarlausra.
* * *
Frá Cuba
Á Cuba sló í ósvikinn bárdaga
í gær og er sagt að alt að þvf
100 manns hafi fallið fyrir
byasuskotum og sprengjum en
200 særst.
Áhlaupið gerðu byltingamenn
a National-hótelið í Havana, en
það hefir verið nokkurs konar
stjórnarsetur um tíma. San-
Martin-stjórnin hefir varist bylt-
ingamönnum þaðan. Hefir hót-
elið verið umsetið alt að því í
mánuð. Verk stjórnarinnar
hefir því verið það eitt að
verjast þaðan með her sínum.
En í gær varð stjórnin að
gefast upp. Hafði skothríð
bulið á hótelinu, brotið þar
glugga, borað kúlugöt á veggi
og' sært og drepið marga í liði
stjórnarinnar. Fyrir liði bylt-
ingamanna var maður sá er
Batista heitir og er herforingi.
Er sagt að hann hafi verið
fremstur í flokki þeim er San
martin stjórnina settu til valda.
En nú leikur honum hugur
sjálfum á að taka við stjórn.
Ekkert höfðust Bandaríkin aö
meðan bardagi þessi og blóðsút-
heilingar fóru fram. Leggja þeir
er hina föllnu syrgja þeim það
illa út, en byltingamenn telja
þau hafa gert rétt í að koma
þarna ekki nærri.
Byltinga-menn virðast því
þarna hafa unnið ákveðinn sig-
ur. Stjórnarsinnar eru í varð-
haldi margir eða liggja særðir á
sjúkrahúsum. Er hermt að Ba-
tista liafi tekið forseta-stöðuna
úr honum San Martins. En á-
reiðanlegar eru þær fréttir ekki
taldar.
Og langt kvað vera frá því að
kyrð sé komin á, þó byltinga-
menn hafi þarna sigur nokkurn
hlotið. 1 gær slápp San Mar-
tin forseti með naumindum hjá
því að vera myrtur. Var á bíl
hans skotið, en þó ekki sakaði
það hann sjálfan, særðist eitt-
hvað af lífvörðum hans.
* * *
F. Fredrickson
Fr. Fredrickson hefir verið
ráðinn hjá Princeton University
hockey félaginu að stjórna leikj-
um þess á komandi vetri. Hefir
hann /áður stjórnað hockey-
leikjum fyrir bandarísk félög
var og ein af hockey-leikurum ist það og laskaði loftskip sitt.
Fálkanna gömlu, er hockey- * * *
kappar heimsins urðu árið 1920.
* * *
O. B. U. kært
One Big Union blaðið sem
gefið er út í Winnipeg, hefir
verið kært af lögreglu þessa bæj
ar fyrir að hafa veðmál um
Fjölskyldu rænt
Mr. George E. Cox, heitir
miljóna mæringur einn og línu
skipaeigandi í New Orleans í
Bandaríkjunum. Hann var að
heiman og í öðru ríki nokkra
daga nýverið. Þegar hann kom
hönd viðvíkjandi fótboltaleikj- heim til sín s. 1. laugardag, varð
um. Voru þrír aðal-stjórendur
blaðsins, R. B. Russell ritari O.
B. U. útgáfu félagsins, Jack
Armytage, ritstjóri og Thomas
Dunn, allir handsamaðir og
kallaðir fyrir rétt s. 1. mánudag.
Blaðið hefir notað þessi veðmál
til að afla sér áskrifenda og
heitið $2,500 verðlaunum í
hverri viku, þeim er réttast
geta til um úrslit fótboltaleikj-
anna. En slíka aðferð telur
lögreglan ólögmæta. Bækur O.
B. U. félagsins og margir skáp-
ar af skjölum voru teknir. Tak-
ist lögreglunni að sanna, að
aðferð blaðsins geti heitið bein
veðmál, kemst það tæplega hjá
þungri sekt.
* * *
Lýkur starfi
Macmillan nefndin, sem verið
hefir að rannsaka banka og
peninga mál landsins, lauk
starfi sínu s. 1. viku. Um til-
lögur hennar í þeim málum vita
menn ekkert ennþá með vissu.
Að svo miklu þykjast þó frétta-
ritarar hafa komist, að farið
sé fram á að yfirbanki sé stofn-
aður af landsstjórninni, er tögi
og hagldir hafi á lánum, veltu-
fjármagni o. s. frv.
* * *
Forsætisráðherra
kemur vestur.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, kemur forsætisráðherra
Canada, R. B. Bennett til Wrin-
nipeg 10. október. Flytur hann
ræðu það sama kvöld (þriðju-
dagskvöld) í Auditorium. Verð-
ur það eina ræðan er hann
flytur hér og almenningi gefst
kostur að hlýða á.
* * *
Háflug
Síðast liðinn föstudag unnu
Rússar sér það til frægðar, að
fljúga hærra en nokkur hafði
áður gert.
Flugið tók hið mikla skip
þeirra “Statosta” frá Moskva.
Að fjórum klukkustundum liðn-
um kom það aftur niður en 70
mflur burtu.
Hafði þá flogið verið í 17,900
metra hæð, eða rúmar 11 mílur.
Er það 1200 metrum hærra en
prófessor August Piccard flaug
árið 1932. Hann komst þá
16,700 metra upp frá jörðu. En
hann dvaldi í 12 klukkustundir'
við rannsóknir í háloftinu.
Þrír menn voru í rússneska
loftbátnum. Eru nöfn þeirra
Georgi Krokofiev, Ernest Birn-
baum og Konstantin Gudenoff.
Var tilgangur þeirra með fluginu
að gera ýmsar rannsóknir, svo
sem á geimgeislum, rafmagni,
lofti, áhrifin á menn þar o. fl.
Skipið var útbúið beð súrefni
ætlast var til að entist 3
mönnum í 40 kl.stundir. Það
hafði og útvarpstæki. Tveimur
kl.stundum og 19 mínútum eftir
að það tók flugið, komu skeyti
frá því, að þeir væru komnir
hærra en Piccard hafði flogið og
héldu áfram upp á við.
Átta tilraunir er sagt, að
Rússarnir hafi gert áður en
þeim hepnaðist þetta haflug
sitt.
Sem dæmi af áhuga manna
fyrir háflugi nú orðið er það, að
í Chicago-borg bíður maður
eftir leiði þessa viku, að leggja
af stað upp í háloftin. Er það
flugmaðurinn T. W. Settle, er á
Chicago sýningunni tókst slíkt
hann þess var, að konu hans,
ungum syni og foreldrum konu
hans hafði öllum verið rænt
meðan hann var í burtu. þlefir
hann sfðan fengið skeyti um
það, að greiða $25,000 í lausn-
argjald fyrir fjölskylduna.
Einn af skipaþjónum Cox hef-
ir verið handtekin og er haldið
að hann sé í vitorði með ræn-
ingjunum. Ennþá eru þó litlar
sannanir fyrir því fengnar.
Nábúar Cox segjast hafa séð
fjölskylduna fara af stað í bil
þeirra að heiman og ekki komið
til baka. Og $9,000 tók kona
hans einn daginn úr banka
hjónanna. Hyggur Cox, að til
aður aðallega rekinn, enn sem komst eftir mikil æfintýri til | þeim ekið til sameiginlegrar
komið er, á Nýja Sjálandi. Hefir Englands. Nú á hún heima í grafar. Þar sáust myndir af
þessi nýji smjörtilbúningur ver- | Sviss og er læknir á hressinga- j börnum, sem voru alveg eins
ið rekinn þar í sambandi við 6c
ostagerðahús. Upp að s. 1. sept-
ember hafa verið flutt út úr
landinu og seld 3,574,000 pund
af þessu smjöri.
Alls eru nú 316 verksmiðjur í
landinu er búa til alskonar fóð- [ bræðurnir
hæli fyrir taugaveiklaða menn, I og beinagrindur.
skamt frá Zurich.
* * *
7300 milur
á smábát
Nýlega hafa tveir Norðmenn,
Hans og Harald
Becker er
bankastjóri hafði ferðast um
Rússland árið 1930 en hann
sagði að ástandið þar hefði
versnað stórum síðan.
Tveir þýskir flóttamenn, sem
nýkomnir eru frá Rússlandi,
ur og fóðurbætir fyrir fugla og | Hamran, siglt frá Noregi til Sáfu hræðilegar lýsingar af á
ali-dýr. í fóður þetta er notað
úrsigt.i úr hveitikorni, hörolía,
riigur og bygg frá ölgerðar og
vínbrenslustofum o. fl.
Þá er gerð áætlun um skepnu
höld í Manitoba. Nær áætlan
þessi upp að 1. júní og er gizk-
að á að þá séu í fylkinu í eign'
bænda, 307,000 hross, (er það
45,000 færra en árið 1926)
805,900 nautgripir, 212,800 sauð
fjár. Er fylkinu skift í 14 lands-
búnaðar héruð og er héraðið
sem nefnt er “milli vatna” það
er landið milli Winnipeg og
Manitoba vatns og norður sem
bygð nær, skepnuflest eftir bú-
þess hafi konu sinni verið [ endatölu. En skepnuflesta hér-
þrengt af ræningjunum. Hvað
sem því líður, er fjölskyldan
ekki komin í leitimar.
* * *
Frá Norður Saskatchewan
í blaðinu “Wynyard Advance”
frá 21. sept. stendur: Mölunar-
hljóið frá þreskivélunum berst
oss nú aftur til eyrna, eftir
tveggja vikna hlé vegna rign-
inga. Uppskera hér um slóðir
er ein sú bezta er gamlir menn
muna og var margur að verða
óþreyjufullur af að geta ekki
hirt hana. Meðal uppskera
hveitis af hverri ekru er sem
næst 25 mælar. En iþegar
þetta er skrifað er ekki nema
lítið af henni þreskt. Vegna ó-
tíðarinnar undanfarið, er þó að
sjá sem hveitið hafi dálítið
bliknað, er kornhlöðunum
berst. Garð-uppskera er einnig
góð. Af kartöflum hafa menn
aðið er Rauðárdalurinn, sunn-
an frá landamærum og norður
að Winnipeg vatni. Millivatna
héraðið telur 13,640 hross, 27,-
460 sauðfjár og 75,490 naut-
gripa á öllum aldri.
HITT OG ÞETTA
Ráðstefna kaþólskra í Vín.
Vínarborg 8. sept.
Fimm daga mót kaþólskra
Þjóðverja hófst hér í dag meö
því, að kirkjuklukklum allra
kirkna var hringt í klukkustuna
samfleytt. Þjóðernisjafnaðar-
menn eru afaróánægðir út af
móti þessu og hafa reynt að
breiða út lausamiða með áskor-
unum um að taka ekki þátt í
mótinu, og myndum af Þórs-
nu merkinu. — Búist er við, að
40,000 þátttakendur verði á
mótinu, m. a. fimm kardínáiar
nægilegt og hafa selt nokkuð núiQg þrjátíu biskupar. Enda þótt
þegar. Um vinnufólkseklu þarf !þetta sé kallað mót kaþólskra
ekki að kvarta; virðist ókleift að jjjóðverja verða þátttakendur
veita öllum vinnu, er hennar sennilega flestir annara þjóða
er
leita.
* * *
Landbúnaðarskýrslur Canada
I hinum nýútkomnu búnaðar
skýrslum sambandsstjórnarinn-
ar, er ýmiskonar fróðleikur viö-
víkjandi uppskeru allskonar
jarðávaxta í landinu er sýnir
að þetta sumar hefir á margan
hátt verið hagstætt. Þá er og
skýrt frá skepnuhöldum bænda
óg markaðsverði ýmsra búnað-
ar afurða, ennfremur gefnar
bendingar um frófgun akra og
fl. Aldina uppskeran hefir auk-
ist að mun við það sem hún
var síðastliðiö ár. Nemur epla
uppskeran í ár 4,598,000 tunn-
um. Mest er uppskeran í Nova
Scotia 1,846,000 tunnur, í Bri-
tish Columbia 1,394,000 og í
Ontario 1,064,000, afgangurinn
eða 294,000 tunnur skiftist milli
hinna fylkjanna.
Varphænur eru taldar 30,062,-
697, og eggjatekja hefir numiö
277,604,215 dúzinum, er selzt
hafa á $36,586,415.
Fram að 14. sept. hafa 2,184,-
350 svín verið lögð á markað-
inn, en meðal verð farið niður
fyrir árið sem leið.
Alls eru 52 mjólkur niður-
suðu hús í panada, 41 í On-
tario, 5 í Quebec, 3 í British
Columbia, og eitt í hverju fylkj-
anna: Manitoba, Sask. og Nova
Scotia. Smjör tilbúningur í
landinu skiftist að þessum hlut-
föllum: Af hverjum 100 pund
um býr Ontario til 35, Quebec
30, Alberta 10, Man. 9, Sask. 9,
Nova Scotia 3, British Columbia
2 og strandfylkin tvö 1. Þá er
menn, aðallega Pólverjar, Ung-
verjar og Tjekkar. — Engir lög-
reglumenn fá frí á meðan á
mótinu stendur.
* * *
Norrænn klúbbur
í Zurich í Sviss
Árið sem leið var stofnaður
klúbbur í Zurich í Sviss, til þess [
Norður-Ameríku í seglbát, sem
aðeins er 25 fet á lengd. Bátur-
inn heitir “Trade Wind”. Þeir
voru 127 daga (26. mars — 29.
júlí á leiðinni frá Kristiansand
til Brooklyn, en 27 daga þar af
voru þeir í höfnum. Þeir lögðu
af stað frá Noregi 26. mars.
standinu í sveitaþorpunum þar.
Síðan voru lögð fram mörg
hundruð bréfa, sem lýsa neyð-
inni átakanlega.
Allar þessar frásagnir eru
samhljóða þeim fréttum, sem
blaðið “Vossische Zeitung” hef-
ir fengið frá fréttaritara sínum
Fyrsti áfangastaðurinn var Fal- í Moskva. Þar segir svo: Eftir
mouth á Englandi; þangað því, sem staðið hefir í sovjet-
komu þeir 20. apríl, og höfðu
þeir þá lent í sínu af hvoru.
Níu daga voru þeir um kyrt
í Falmouth, og biðu með ó-
þreyju eftir hagstæðum veður-
fregnum, er þó aldrei komu.
Lögðu þeir nú enn á stað, og
stefndu til Lisbon. ' Komust þeir
þangað við illan leik, fengu
hvassviðri mikið, og urðu að
hafa sig alla við. Voru þeir um
kyrt í Lisbon í fimm daga frá
20. maí til 25 maí. Þaðan héldu
þeir til Teneriffaeyjanna, voru
6 daga á leiðinni og frá Tener-
iffaeyjunum til St. Thomas
(Jómfreyjunum). og áður en
mánuðurinn var liðin sáu þeir^
blöðunum seinustu árin skyldi
maður ætla að búið væri að
breyta Rússlandi úr landbúnað-
arríki í iðnaðarríki. Á öðru
ári "fimm-ára-áætlunarinnar”
tilkynti Stalin það, að vandræð-
in með brauðforða þjóðarinnar
væri leyst eftir kommúnistisk-
um reglum. En í janúar í ár
fór Stalin að hafa einhverjar
áhyggjur út af landbúnaðarhér-
uðunum. Og þá kom það upp
úr kafinu ,að af hinum 165
miljónum íbúa í Rússlandi,
verða 130 miljónir að lifa á
landbúnaði. Uppskeran haustið
1932 var svo lítil ,að til vand-
ræða horfði um fæðu handa
hylla undir land. Sáu þeir þá i þeim 35 miljónum manna, sem
að bátinn hafði borið 50 mflur|f borgunum búa. Árið 1913 var
af réttri leið. Þykir það ekki i kornuppskeran talin 80 miljónir
mikið þegar þess er gætt, aðjSmál > en f fyrra aðeins 60
þeir höfðu eigi önnur leiðartæki j miijónir smál., og hafði þó íbú-
en gamlan kompás, klukku og nm lan(isins á þessum tíma
reglustiku. Frá St. ThomaS| fjöigag um 25 milj. manna.
sigldu þeir til Brooklyn, og j vetur, sem leið féllu 100
ientu þeir þar þ. 29. júlí. | þúsundir manna úr hungri í
\ ar þeim vel tekið. Fólk flykt- > i)esta akuryrkjuhéraði Rúss-
ist niður að bryggju til þess að ian(iS- gvo byrjaði stjórnin að
sjá þessa djörfu menn, sem |taka korn af bændum með valdi.
voru útiteknir og veðurbarnir, Bænáur fengu ekki að halda svo
með sítt hár og skegg, og blaða- [ m}kiu eftir, að það nægði þeim
menn og myndasmiðir komu óð- . fll iífsframfærslu, og að vetri
ar á vettvang. En lirifnastii komanda munu hundruð þús-
Ameríkanarnir. j un(1jr manna f Rússlandi líða
sárustu neyð. Nú sem stendur
hefir fólkið ekkert af kornvör-
um, en lifir á brauði úr trjá-
berki, malaðri akasíu, hreindýra
mosa og ljónslöpp.
Hvar sem farið er um Rúss-
land mætir maður á vegunum
þúsundum dauðavígðra manna,
sem eru óþekkjanlegir vegna
megurðar, skitnir og ræfilslegir,
með bólgna fætur og alls konar
sár á líkama sínum. Fyrir
þetta fólk er það hrein og bein
voru norsku
Þeir voru stoltir af þessum lönd
um sínum. Það var heldur ekk-
ert smáræði, sem þeir höfðu
af sér vikið, að sigla 7300 mflur
á svona hnotskel!
Hungursneyðin
í Rússlandi.
Hinn 24. ágúst birtist í Norð-
urlandablöðunum eftirfarandi
að sameina alla Skandinava, i fregn frá Berlín:
sem þar eiga heima og viðhalda: Það er enginn efi á því, að
norrænni menningu. í veturjhin sérstakasta hungursneyð ei
sem leið og í vor hafði klúbbur- í Rússlandi. Rússnesku blöðin blessun að fá að dgyja úti á
inn nokkur “menningarkvöld”, Iviðurkenna það jafnvel, að á-jvegunum.
sem helguð voru Noregi, Sví- standið sé slæmt, og. frásagnii
áreiðanlegra manna, sem ný-
þjóð, íslandi og Danmörk. ís-
enzka kvöldið var haldið í mars.
Þar flutti frú Anna de Spindler-
Engelsen fyrirlestur um ísland.
Sagði hún þar ferðasögu frá
Vestmannaeyjum til Reykjavík-
ur, þaðan til Vestfjarða og
norður til Akureyrar, og þaðan
landveg til Austfjarða. (Þessa
ferð fór hún sumarið 1927).
Sýndi hún jafnframt margar og
fagrar skuggamyndir af ýmsum
einkennilegum og förgum stóð
komnir eru frá ýmsum héruð- á Krít.
Fornminjafundur
um í Rússlandi, lýsa hræðilegu
ástandi þár. Miljónir manna i
Ukraine, norðurhluta Kákusus
og Volga héruðunum, hafa ekki
séð brauð í 5 — 8 mánuði.
Fyrir 30 árum fundu menn
leifar Völundarhússins á Krít,
sem grískar sagnir segja um
að Theseus hafi farið í gegn um
eftir bandlinoðu, og drepið þar
í gærkvöldi hélt hið þýska | meinvættina Minotaurus
evangeliska blaðamannafélag
fundi í Berlín. Þar talaði Hind-
erer prófessor um áskorun þá,
sem Innitzer kardináli og erki-
biskup í Vínarborg hefir sent
“Völundarhúsið” var höll Min
os konungs í Knossos á vestan-
verðri eynni.
Þarna fanst mikið af forn-
minjum, sem sýndu að menn-
um hér á landi. í fyrirlestrmum út til allra þjóða um það að ing hafði verið þar á háu stígi
gaf hún yfirlit yfir sögu Islands
og menningu þjóðarinnar og bar
oss vel söguna í hvívetna. Haíói
fyrirlesturinn meðal annars þau
áhrif, að tvenn hjón afréðu að
ferðast til íslands í sumar.
Á eftir söng dönsk söngkona,
ungfrú Lisa Sandby sálm eítir
Pál ísólfsson. Sofðu unga ást-
in mín, eftir Sigvalda Kalda-
lóns og Alfaðir ræður, eftir
sama. Seinast voru íslenzkir
kórsöngvar á grmmófón.
Frú Anna de Spindler-Engel-
sen er læknir. Hún er dönsk
þess getið að búið sé til smjör ag ætt> var um bríð í Síberíu,
hjálpa rússnesku þjóðinni. Hann
kvaðst, vona, að öll evangelisk
kirkjfélög um allan heim, vildi
taka þátt í þessari hjalpaistaií-
semi.
Amerískur bankastjóri Beck-
erer að nafni, sem ferðast hefir
víða um Rússland að undan-
förnu, lýsti því næst því, sem
hann hafði séð þar. Hann sýndi
og myndir frá hallærishéruð-
unum, og báru þær vott um að
ástandið er svo hörmulegt, að
því verður ekki með orðum lýst.
Á myndunum mátti sjá hvernig
líkum hinna hungurmorða var
áður en Grikkir komu þangað,
eða á tímabilinu 3000—1000
fyir Krists fæðingu. En það
þótti merkilegt að ekki fund-
ust neinar minjar þessarar
fornu meninngar á austurhluta
eyjunnar, þótt mikið væri leit-
að. Austurhlutinn hefir þó ætíð
verið frjóvsamari og þar meira
þéttbýli en á vesturhlutanum.
En nú nýlega hafa fundist
merkilegar fornminjar á austur-
hlutanum og sýna þær að menn
ing hefir verið þar á jafn háu
stigi eins og í Knossos.
Frh. á 5 bls. , s