Heimskringla - 04.10.1933, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 4. OKTÓBER 1933
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA.,
kom fyrstur að Jökulsá eftir
hlaupið.
Hann var að koma í bíl vest-
frá Seljalandi undir Eyja-
fjöllum. Þetta var á laugar-
öag. Var hann mest allan dag-
inn að brjótast austur með
Hyjafjöllum; allar sprænur voru
fullar og gekk því erfiðlega að
komast yfir þær .Bakkakotsá
hafði til dæmis brotið skarð í
nppfyllinguna vestan við brúna.
Um dimmumótin á laugar-
dagskvöld komst Brandur loks
að Jökulsá á Sólheimasandi. En
Þegar þangað kemur verður fyr-
ir honum stórt vatn, vestan við
brúna. Hann fer að kanna vatn
þetta, veður út í það, en það er
óvætt. Snýr hann þá við á
bílnum og fer heim að Eystri
skógum.
Næsta morgun (sunnudag)
fer Brandur aftur austur að
Jökulsá og með honum Vigfús
bóndi Ólafsson í Skógum, sem
er allra manna kunnugastur
Jökulsá.
Þegar þeir koma að ánni, sjá
Þeir að stórkostlegt hlaup hafði
komið í Jökulsá. Hafði áin
flætt yfir allar eyrar, aldanna
á milli og voru jakahrannir til
og frá alla leið frá jökli og frain
í sjó. Af verksummerkjum
þeim, sem þarna 'voru, ,var
Vigfús bóndi í Skógum þess
fullviss, að þetta muni hafa
verið eitt hið mesta hlaup sem
komið hefir í Jökulsá í manna
minnum.
Stór áll úr Jökulsá rann fyrir
vestan brúna; var hann riðinn
á sunnudag og skall á bóg-
hnútu.
í hlaupin hefir áin brotið upp-
fyllinguna við brúarstöpulinn að
vestan á ca. 8 metra löngum
kafla. Þar var þó orðið þurt
á sunnudag.
Þ áhafð ieinnig í hlaupinu
grafið undan einum brúarstöpl-
inum — þeim þriðja að austan
— og hafði stöpullinn við það
sigið um ca. ^ meter og brúin
svipnað á kafla að sama skapi.
Samgöngur teppast nú alger-
lega yfir Jökulsá, því að þar er
alófært yfirferðar fyrir bíla. Og
hætt er við að állin fyrir vestan
brúna verði erfiður viðureignar,
því að hann er mikið niður
grafinn. — Takist ekki að teppa
ál þenna og veita honum undir
brúna, getur hann algerlega
stöðvað samgöngur þarna, og
veröur þá að setja bráðabirgða
brú yfir hann.
Jökulsárbrúin var bygð árið
1920, og er mikið og rammgert
mannvirki. Stöplar allir eru úi
steinsteypu, en brúin sjálf úr
járni. Brúin er 210 metrar á
lengd og kostaði um \ miljón
króna, enda var hún bygð þegar
dýrtíðin var mest hér.
Oft hafa komið hlaup með
jaka framburði í Jökulsá síðan
brúin var bygð, en aldrei sakaö
brúna fyr en nú.
—Mbl.
* * *
Tvær ágætar bækur
eru nú nýkomnar í bókaverzl-
anir og hefir ísafoldarprent-
smiðja h. f. gefið þær út. Er
önnur þeirra eftir mag. Árna
Friðriksson, sem hann nefnir
Mannætur, og fjallar um helstu
sníkjudýr mannsins. Bók þessi
er mjög fróðleg og þörf og eru
um 100 myndir til skýringar
efninu. Hin bókin er eftir dr.
Björgu C. Þorlákson og heitir
Daglegar máltíðir. Dr. Björg
er óþreytandi á að fræða ís-
lenzkar húsmæður um nauð-
syn fjörefna, og er bókin að
mestu sniðin eftir útvarpserind-
um þeim, er hún flutti nýlega
hér. Þessara bóka verður getið
nánar síðar.
* * *
Guðmundi Hannessyni
prófessor var haldið heiðurs-
samsæti í Kaupmannahöfn.
Próf. Viggo Christensen stóð
fyrir því, en gestir voru þar
ýmsir læknar, sem hafa verið
á íslandi, eða eru kunnir ís-
lendingum.
—Mbl.
* * *
Brúarfoss bjargar þrem
mönnum í Themsármynni
í Lundúnablaði frá 17. þ .m.
er frá því sagt, að Brúarfoss
hafi aðfaranótt 16. þ. m. bjarg-
að þrem mönnum. Þeir höfðu
verið á seglskipi “Faith Robey”
frá London, sem var að flytja
sand. Skyndilega kom leki að
skipinu og sökk það á svip-
stundu. Þeir höfðu mnábát
meðferðis og fóru í hann, en
voru 8 tíma að velkjast í bátn-
um og voru mjög þjakaðir þeg-
ar Brúarfoss hitti þá.
Samtal við 2. stýrimann
á Brúarfossi
Mbl. hefir snúið sér til 2.
stýrimanns á Brúarfossi og fékk
hjá honum nánari upplýsingar
um þessa björgun. Honum fór-
ust orð á þessa leið:
Það var kl. 1.40 aðfaranótt
16. ágúst. Brúarfoss var á
leið frá Leith til London og
kominn inn í Themsármynnið.
Sjór var úfinn og mikill straum-
ur frá landi.
Þegar Brúarfoss var staddur
ca. 3 sjómílur frá Mousse vita-
skipi sást ljósleiftur á stjórn-
borða. Við nánari athugun kom
í ljós, að þetta var mjög lítiö
bátakríli með þrem mönnum í,
ÞESSI NÚTIMA VERÖLD
Verzlunar heimurinn er stöðugt að verða
margbrotnari; þeir piltar eða stúlkur sem
ekki hafa notið sérstakrar tilsagnar og út
í hann fara, eru hamlaðir á ýmsan hátt.
Reglubundið sparisjóðsinnlegg styrkir yður
til þess að undirbúa börn yðar fyrir lífið.
The Royal BanK
of Canada
sem voru frá skipi er sokkið
hafði fyrir 8 klukkustundum,
en mennirnir velkst í bátnum
allan þennan tíma.
Skipbrotsmennirnir voru tekn
ir um borð í Brúarfoss. Svo
þjakaðir voru þeir af kulda og
vosbúð ,að þeir gátu naumast
komist upp stigann, í Brúar-
foss. Báturinn var hálfullur af
sjó og svo illa útlítandi, að
furðu gegnir, að mennirnir
skyldu geta haldist lifandi í
honum þennan tíma. Var bátn-
um slept, því menn töldu hann
einskis virði.
Þegar skipbrotsmenn voru
komnir um borð í Brúarfoss,
og þeir fengið þar föt og hress-
ing, tóku þeir smám saman að
ná sér eftir volkið. Skipstjóri
þeirra skýrði frá, að skipið
sem þeir voru á, hafi verið lítil
seglskúta og var hún lestuð
með sandi. Kom snögglega leki
að skútunni svo mikill, að þeir
höfðu ekki við að dæla. Neydd-
ust skipsmenn því til að yfir-
gefa skipið út í rúmsjó og fara
í þennan smábát, sem var svo
lítill, að hann naumast gat bor-
ið þá alla.
Brúarfoss flutti skipbrots-
mennina til London. Skipstjóri á
Brúarfossi er, sem kunnugt erí
Júlíus Júliníusson. — Mbl.
* * *
150 ára afmæli Grundtvigs
var hátíðlegt haldið í gær í
Kaupmannahöfn og víðsvegar
um Danmörku.
* * *
Skriða fellur
á Víkurkauptún
Um klukkan 10 að nóttu féil
stórkostlegt skriðuhlaup úr
brekkunni ofan við kauptúnið
í Vík í Mýrdal. Féll skriðan
yfir heyhlöður og gripahús og
keyrði alt í kaf. Sum íbúðar-
hús voru í hættu, en sakaði þó
ekki og ekkert manntjón varð.
Tvær kýr voru í fjósi einu,
sem skriðan hljóp yfir og tókst
að grafa aðra lifandi upp úr
hlaupinu; hún stóð fast inn við
gaflað og hafði það hlíft henni.
Hin kýrin var dauð þegar hún
náðist.
Steinsteypubrú er verið að
byggja á Deildará í Mýrdal; en
vatnsflóð var svo mikið í ánni
í gær, að talið var að brúin
væri í alvarlegri hættu.
Stór skriða hljóp á nýja veg-
inn hjá Fagradal í austur Mýr-
dal og tók af veginn á kafla.
* * *
Tvær forndysjar fundnar
í vor fundust mannsbein í
sandinum, þar sem áður var
túnið á Klofa á Landi, og um
200—300 metra í suður-land-
suður frá bæjarrústunum.
Guðmundur Árnason hrepp-
stjóri í Múla skýrði Matthíasi
Þórðarsyni þjóðminjaverði frá
þessu og fór Matthías þangað
austur nýlega til þess að skoða
staðinn. Honum segist svo frá:
Konudys? — Nokkrar beina-
leifar, örfúnar, sáust þar í sand-
inum. Af legu þeirra nú varð
ekki ráðið með vissu hvernig
líkið hafði verið greftrað, og
engir steinar voru þar heldur er
gæti bent til þess. En með því
að skæna upp sandinn og mold-
arleifarnar sást hin óhreyfða
jörð og þá kom í ljós hvar gröf-
in hafði verið. Hún hafði snú-
ið frá austri til vesturs, verið
um 1 1 metri á lengd og um
i metri á breidd, tekin ferhyrnd
og regluleg. Af fótabeinum og
tönnum, sem nú fundust á
grafarbotninum, mátti sjá, að
höfuð hafði horft mót austri.
Tennurnar voru mjög slitnar og
sést á því, að hér hefir gamal-
menni verið jarðað.
Um miðja gröfina komu í
ljós leifar af knífi (matknífi),
en bæði var skefti hans, sem
var úr tré, örfúið, og blað og
tangi sem brunnið kol. Lá kníf-
urinn nær þversum í gröfinni og
hafði verið við hægri hlið. Lítið
og fallegt brýni úr hein fanst
hér einnig nær fótum; er það
ferstrent of grænkar til end-
nna. Nær miðri gröf, vinstraa
megin, fanst lítill moli af gulri
eldtinnu (jaspis) og leifar af
járni, sennilega eldstáli.
Vegna þess hvað beinaleifarn-
ar eru litlar og fúnar, verður
ekki af þeim ráðið hvort hér
hefir verið greftraður karlmað-
u eða kona. En þar sem engar
vopnaleif.nr fundust hér, gæti
það fremur bent til þess að það
hefði verið kona.
Annar legstaður. — Um 600
metra í vestur-útsúður frá bæj-
arrustunum í Klofa, og þó innan
endimarka hins gamla tún-
stæðis, sem nú er alt örfoka,
fanst í sumar önnur dys, eða
bein úr manni, blásin upp úr
sandinum. ’Var það höfuðskel
og fleiri bein. Rétt hjá fanst
spjótoddur og framhandleggs-
bein.
Þegar til var skænt í sand-
inum, þar sem höfuðskelin
fanst ,komu í ljós táköglar, hæl
og ristarbein og sást að gröfin
hafði þar verið. Hún hefir ver-
ið stutt og fætur sennilega
kerptir allmikið. Hún sneri frá
austri til vesturs og hefir hinam
framliðna verið snúið þannig i
henni, að hann hefir horft mót
vestri. Tennur voru mjög slitn-
ar og sýna, að þetta hefir ver-
ið gamalmenni, en spjótsoddur-
inn, sem fanst þar rétt hjá,
bendir ótvírtæt til þess, að hér
hafi karlmaður grafinn verið. —
Vinstra megin í miðri gröf fund-
ust leifar af smáknífi (senni-
lega matknífi) og lítið heinar-
brýni, fremur óreglulega lagað.
Nær því sem hafði verið hægri
öxlin á líkinu, fanst rónagli
úr járni.
Gröfin virtist hafa verið
nokkru dýpri í miðju en til
endanna.
Hestdys — Landnorður af
þeirri dysinni sem fyr getur
fundust allmörg hrossbein á
víð og dreif, en þó helst á ein-
um stað. Virðist þar hafa verið
dysjaður hestur ,en óvíst hvað
dysin er gömul. Er ekki senni-
legt að sú dys standi í neinu
sambandi við mannsdysina
(konudysina?). Bilið á milli
þeirra er heldur langt til þess
að álitið verði að hesturinn hafi
átt að vera reiðskjóti hins fram-
liðna á helvegi.
—Mbl.
FRIÐRIK JÓNSSON
(Æfimnining)
F. 9 sept. 1861—D. 26 sept. 1933
Þriðjudaginn 26. sept. andað-
ist á almennasjúkrahúsinu í
Winnipeg Friðrik Jónsson, bóndi
frá Mozart, Sask., eftir stutta
legu, var fluttur þangað 9. sepl.
Friðrik Jónsson var fæddur 9.
sept. 1861 á Víðirhóli á Fjöli-
um í N. Þingeyjarsýslu, ein-
hverri hinni afskektustu, en ein-
kennilegustu og hrikalegustu
sveit landsins. Faðir hans vai
hinnu alkunni framkvæmdar og
gáfu maður Jón Árnason á Víð-
irhóli, bróðir Guðmundar Árna-
sonar bónda á Grímsstöðum í
sömu sveit, en móðir Kristín
Eiríksdóttir. Lá sveit þessi und-
ir Skinnastaðasókn í Axarfirði,
og var þangað afar löng kirkju-
sókn og lítt fær á vetrum. Fyrir
framkvæmdir þeirra bræðra
Jóns á Víðirhóþ og Guðmundar
er reist kirkja á Víðirhóli fyrir
sveitina og fékkst fyrir því kon-
ungsleyfi 1859. Lögðu þeir
bræður Jón og Guðm. framt á
kirkjubygging þessa og munu
hafa kostað hana að miklu leyti,
til þess að börn þar innansveitar
gætu orðið fremur aðnjótandi
uppfræðingar, er sóknarprestur
átti að annast, en ef fara þyríti
með þau hina löngu og erfiðu
leið norður í Axarfjörð. Heimili,
er slíkann áhuga sýndi fyrir
framförum og menningu gat
eigi annað en hafa haft hm
hollustu áhrif og hvatningu til
framtaks og framfara á ungl-
inga þá er þar ólust upp. í
föðurgarði ólzt Friðrik upp til
fullorðins ára; ásamt systkinum
sínum, er nú eru aðeins fjögur
á lífi: GuSmunda, ekkja Frið-
riks Erlendssnoar frá Garði í
Kelduhverfi, býr í Axarfirði.
Árni Jónsson bóndi við Wyn-
yard, kvæntur Helgu Hallgríms-
dóttur systur hins alkunna
fræðimanns Jónasar Hall, er
andaðist fyrir tveimur árum síð-
an, að heimili sínu við Edinburg,
No. Dak. GuSbjörg ekkja
Kristjáns Ásgeirs Benediktsson-
ar, fræðimanns, er andaðist fyr-
ir mörgum árum síðan, og
Benedikt, ókvæntur og býr viö t
Mozart. Bróðir þeirra Björn
fluttist ásamt þeim hingað vest-
ur og dó í Winnipegosis um
aldamót.
Friðrik kvæntist 1887, Þor-
gerði Erlendsdóttir skálds Gott-
skálkssonar frá Garði í Keldu-
hverfi. Var brúðkaup þeirra
haldið á Víðirhóli. Reistu
þau bú fyrst á Víðirhóli, þar
næst á Nýjahóli og síðast á
Nýjabæ á Fjöllum og fluttust
þaðan 1893 til Canada. Settust
þau að í Winnipeg. Þar andaðist
Þorgerður kona Friðriks 1912.
Áttu þau tvör börn á lífi, eitt
höfðu þau mist heima á ætt-
jörðinni. Bára er nú er hjúkrun-
arkona og til heimilis í New
York, og Eiður er þá var uin
tvítugs aldur og byrjaður á há-
skóla námi. Bjó Friðrik áfram
í bænum eftir lát konu sinnar
svo börn hans gætu notið skóla-
vistar upp að árinu 1916, en
sumarið áður gekk Eiður sonur
hans í herinn og innritaðist 15.
júní við 79 hersveitina, (Cam-
eron Highlanders) og fór með
henni 4 okt. um haustið til Eng-
lands. Flutti Friðrik sig þá bú-
ferlum úr bænum vorið eftir og
vestur til Mozart til Benedikts
bróður síns þar sem hann hefir
búið í félagi við hann síðan.
Snemma ársins 1916 var Eiður
sonur hans sendur frá Englandi
í skotgrafirnar á Frakklandi.
Þar særðist hann um haustið,
en greri fljótt. Dvaldi hann
þá á Englandi um hríð, en var
sendur aftur á orustuvöllinn i
marz 1918. í október mánuði
særðist hann aftur, og þá mjög
hættulega. Af þeim sárum and-
aðist hann 19. des. um veturinn.
Voru það þung harmatíðindi
fyrir föðurinn ,er mjög tregaði
sonarlátið og mun hann aldrei
hafa náð gleði sinni eftir það.
Gerði hann sér miklar vonir
með Eið er var hið bezta
mannsefni og námsmaður ágæt- i
ur. Færðist nú og aldurínn
smámsaman yfir hann og orka
og starfsþol tóku að þverra.
Harma sína bar hann vel og eigi
mun hann hafa kvartað eða
leítað ásjár annara, en læsti þá
innra hjá sér. Var þar um helg-
ar dyr að ganga. Að upplagi
var Friðrik hinn mesti starfs-
maður, mun hann hafa vanist
því strax á uppvaxtarárunum,
því Fjallasveitin krafðist stöð-
ugrar vinnu sumar sem vetur.
Hann var hagur maður á hvaða
verk sem var og útsjónarsamur
enda famaðist ávalt vel bæði
heima á ættjörðinni og eftir að
hingað kom. Hann var hinn
umhyggjusamasti heimilisfaðir,
og vildi jafnan alt fram leggja
fyrir börn sín og eiginkonu að
þeim fengi vegnað sem bezt.
Hann var hinn samvizkusamasti
í öilum viðskiftum og vandaður
til orða og verka. Hann var
eigi margskiftinn, var af hinum
eldra skólanum er tók mann-
gildið fram yfir mikillætið.
Hann var prúður í framgöngu
og vinsæll.
Alla æfi hneigðist hann mjög
til náms og lesturs og studdi
hann þar greind og gott minm.
Við jafna heilsu var hann
öll hin síðari ár þangað til á
þessu vori. Fór hann þá að
finna til sjúkleika þess er aö
lokum dró hann til dauða. Fyrir
rúmum 2 vikum síðan var hann
fluttur hingað til bæjar og færð-
ur inn á almenna sjúkrahúsið
sem að ofan er sagt, þar sem
hann andaðist þriðjudaginn 26.
sept. Dagsverkinu var lokið,
æfni var öll. Með sæmd lauk
i hann því, með sæmd víkur hann
héðan af vegferðinni, með sæmd
íkveður hann. Lífið skuldar hpn-
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BlrgfBlr: Henry Ave. En«t
Sími 95 551—95 552
Skrlfstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
um meira en hann skuldar þvi.
Þyngra og dýrmætara framiag
varð hann, fyrir öfugstreymi
aldarfarsins, að leggja landi
þessu til ,en það lagði honum.
Með honum er mætur sonur,
vorrar fornu þjóðar, af heimi
horfin.
Jarðarförin fór fram frá út-
fararstofu A. S. Bardals, laug-
ardaginn 30. sept. að viðstödd-
um ættingjum og vinum. Séra
Rögnv. Pétursson flutti þar
nokkur minningar orð að skiln-
aði.
R. P.
Ungfrú Jessie Marie De Both
*
byr til sína bragðljúfu
Epla Snúða
með
Magic
Baking Powder
"Þegar ung húsmóðir
spyr mig aðtjþví hvaða
lyfti duft hún eigi að
nota” segir ungfrú De
Both, forstöðukona
nafntoguðu De Both
Home Maker’s Cook-
ing' Shcools, “þá er
ráðlegging mín þessi: notið það bezta
—það, sem er heint, jafnt að gæðum
og óbrygðult. Þér getið ekki notað
hinar lægri tegundir og búist við
jöfnum árangri.
“Reynsla mín með Magic hefir
verið einkar farsæl. Eg hefi fundið
að það er ekki breytilegt að gæðum
og að það bregst aldrei. Svo veit eg
að það er laust við öll skaðleg efni. ’
Vitnisburður annara vel þektra
matreiðslusérfræðinga eru í fullu
samræmi við þessa niðurstöðu ung-
frú De Both. . . .
I sannleika notar meiri hluti allra
fæðu sérfræðinga og matreiðslu
kennara í Canada einvörðungu Magic
og mæla með þvi.
EPLA SNtÐAR
1 pottur af mjöli I % bolli af mjólk
2 teskeiðar Magic Sykur
Baking Powder Kanel
l/2 teskeið af salti Epli
2 matskeiðar af smjöri
Blandið saman í skál, mjölinu lyf ti
duftinu og saltinu. Núið smjörinu
út í það. Hellið í þetta mjólkinni
kaldri unz deigið er lint. "Breiðið
út á mjölbomu borði. Skerið i |
ferhyminga. Afhýðið og kjarna-
skerið epli og leggið & ferhyming-
inn. Fyllið kjarnaholuna með litl-
um bita af smjöri, sykri og örlitlu
af kanel. Vefjið svo ferhymingun-
um upp í snúða utan um eplið og
athugið vel að það sé vel hulið svo
að hvergi sjái í það, því gufan
innati i snúðunum bakar eplið
meðan deigið er að bakast. Rjóðr-
ið svo dálitlum rjóma yfir og bak-
ið í meðal heitum ofni 400* F. i
4 minútur. Framreiðið með rjóma
og eplalög.
B In Canada
Chatclaine instílute
“Lauat vlð álun”
Þessi staðhæf-
>ng á hverjum
bauk er yður
trygging fyrir
því að Magic
Baklng Powder
er laust \4ð álún
og onnur skað-
leg efni.