Heimskringla - 04.10.1933, Síða 6

«. SlÐA.
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 4. OKTÓBER 1933
JÓN STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
C. P. MAGNÚSSON.
Hann huldi andlitið í höndum sér, og sat
hugsi . Philip sá að hans nærvera þar gat
ekki orðið vini hans að neinu liði, svo hann fór.
Nokkru eftir að Jón var orðinn einn, stökk
hann á fætur og fór að ganga hratt um gólf.
Var þetta ekki vanhugsað hjá honum? Hví
þurfti hann að kasta frá sér allri sinni lífs-
gleði fyrir synd sem hann sjálfur hafði ekki
drýgt og átti enga sök í? — Nafnlaus! Já,
hann var nafnlaus. En hafði hann ekki tæki-
færi til að gera það nafn sem hann bar, mikils
vert og áberandi um alt land? — Joyce vissi
allann sannleikann og henni hafði ekki komið
til hugar að gerast honum fráhverf fyrir það,
né líta niður á hann — heldur hafði hún orðið
ennþá ákveðnari í því, að verða konan hans.
Gat ekki skeð að fleiri — ef til vill fjöldi — liti
á þetta sömu augum og hún. — Var hann ekki
að draga upp einhverja svo hræðilega mynd að
hann sjálfur óttaðist hana. — Var hann ekki
að vekja upp draug, sem svo engum gerði
mein öðrum en honum sjálfum? — Lýsti þetta
ekki lítilmensku hjá honum og kjarkleysi? —
Var þetta samboðið þeim hugsunarhætti, sem
hann hafði ætlað sér að láta Jón Strand hafa?
Hann gat ennþá séð í huga sínum rauna
og sorgar svipinn á andliti hennar, þegar hann
sama sem hratt henn frá sér með kulda við-
móti er hún vildi sína honum blíðu og hlut-
tekningu. — Hvað hann hlaut að hafa sært
hana — og hvað hún hlaut að vera góð per-
sóna, að hún skildi ekki fá á honum hatur og
skömm fyrir framkomu hans við hana. Það
greip hann óstjórnleg löngun — löngun sem
alveg ætlaði að gera hann ringlaðann—löng-
un eftir að geta gripið hana í fang sér og kyst
hana. Og ef Joyce hefði verið stödd þarna
inn í herberginu hjá honum á þessu augna-
bliki, þá hefði hann ekki getað staðið við þá
ákvörðun sem hann hafði sett sér. — Hann
hefði tekið hana í fang sér og kyst hana —
heitt og innilega.
“Eg elska hana — hún er mín. — Eg get
ekki gefið hana upp!” sagði hann upphátt við
sjálfan sig.
Þannig glímdi hann við hugsanir sínar
langt fram á nótt, og er hann loksins fór í
rúmið, var hann uppgefinn á sál og líkama.
Svefnin kom seint og var órór. Hann dreymdi
Joyce og einlægt á þann veg, að hún var í
örmum hans og hann var að kyssa hana — og
hún endurgalt honum alla kossana. — Hvað
honum fanst í svefninum kossar hennar vera
sætir og blíðir.
Þegar hann vaknaði þá var komið langt
fram á dag, þá hafði hann kvöldið áður ein-
sett sér að fara tímanlega á fætur. Það
fyrsta sem hann sá er hann opnaði augun, var
Philip við rúmstokkinn og var andlit hans ak
uppljómað af gleði.
“Eg sá að þú svafst svo vært, að eg hefi
ekki viljað vekja þig fyr, enda þótt að mig
vantaði að þú sæir morgunblaðið og læsir það,
sem þar er sagt frá, — Það er hreinasta unun
að lesa það. Eg kom hér með eitt fyrir þig
að lesa áður en þú ferð að klæða þig,” sagði
Philip og rétti blaðið að Jóni með mesta á-
nægju svip.
XLVI Kapítuli.
Það angraði Southwold stórlega, að hlusta
á Sylvester segja frá ákvörðun sinni, að hjálpa
Jóni við kosninguna í Loamshire, því hann sá
að það eyðilegði allar sínar bollaleggingar eí
Jón næði kosningu. Og þegar morgun blaðið
kom og flutti fréttirnar af fundinum í bæjar-
ráðshöllinni í Loamshire kvöldið áður, varð
hann bæði gremjufullur og sorgbitinn í senn.
Þar las hann á fyrstu síðu, prentað með stóru
letri, að engum dyldist það, að hr. Strand væri
með öllu saklaus, -og að hinn virkilega seki
hefði gefið sig fram á fundinum. Það var þó
raunabót fyrir Southwold, að honum fanst, að
hans var þar ekki getið að neinu leiti. —
Hann hafði þó ekki hlotið neina opinbera
skömm af tiltakinu.
Það var engin efi á, að ef maður jtöí
settur út móti Strand svo til koshinga yrði að
fara, þá mundi hann hljóta stórkostlegann
meirihluta atkvæða. Var því í huga South-
wolds spursmál hvert ekki væri eins heppilegt
að hann fengi sætið mótsóknarlaust. Kjósend-
urnir voru nú í talsverðum geðæsing út af því
sem á undann var gengið, og samhygð með
Jóni út af því ranglæti, sem honum hafði
verið sýnt og yrðu þeir því víst fáir sem ekki
greiddu honum atkvæði sitt, hver annar sem
í vali kynni að vera.
Bollaleggingar Southwolds sem áttu að
verða til þess, að styrkja hann og hans stjórn
höfðu snúist upp í vopn gegn honum sjálfum
og aukið ali mikið á örugleikana.
“Eg er orðinn of gamall til að standa í
þessu,” tautaði hann við sjálfan sig.
Svo tók hann upp morgun blaðið sem
ítarlegustu fréttina færði af fundinum í Loam-
shire, og las þær yfir oftar en einu sinni sumt
af því. Það var kulda hæðnis bros á andliti
hans um leið og hann lagði frá sér blaðið.
“Eg hefði aldrei trúað því, að Mason ætti
yfir þessu sjálfstæði að ráða,” sagði hann við
sjálfan sig.
Er hann las í blaðinu þar sem getið var
um að Jón hefði þakkað fundinum svo inni-
lega fyrir hvemig hann tók í málið, varð
Southwold var við einhverja tilfinning hjá sér
innifyrir, sem hann hafði aldrei orðið var við
fyr, og honum fanst hann verða svo klökkur.
Hann skildi ekkert í sjálfum sér.
“Maðurinn er prúðmenni í alla staði. Ekk?
miklast hann neitt yfir sigrinum. — Hví gal
eg ekki unnið hann yfir á mína hlið á heiðar-
legan hátt? — Eg á eftir að lifa það, að sjá
þann mann í mínu sæti, enda veit eg ekki af
neinum sem er færari um að skipa það en
hann er.”
Til þess, að auðsýna Southwold alla sann-
girai, skal geta þess, að hann lét sig varða
hagi Jóns aðeins sökum þess, að hann vant-
aði að hæfileikar hans gætu orðið landinu og
þjóðinni að sem mestum notum, en það fanst
honum þeir ekki geta orðið nema í samvinnu
við sinn flokk, sem var í hans huga sá eini
rétti stjórnmálaflokkur. Og Southwold fann
svo mikið til og var svo hrifinn af þessum
ásetning sínum, að jafn vel nú fyrirvarð hann
sig ekki fyri það sem hann hafði gert á hluta
Jóns. — í huga hans réttlætti tiigangurinn
athafnir hans.
Hann var ennþá ákveðinn í fyrirætlan
sinni og fór því að reikna út nýjar leiðir er
hann gæti farið til þess, að minsta kosti
draga úr þeim áhrifum sem Jón mundi hafa á
þingi eftir þetta. Hann efaðist ekki um, að
allir þeir, sem fylgt höfðu Jóni áður, mundi\
skipa sér aftur undir merki hans og ef til viil
fleiri bætast við hópinn; yrði því stjórnin al-
gerlega í höndum Jóns og hans manna; hún
yrði að leita hans vilja og lúta að hans kröf-
um. — Hann mundi ekki sýna stjórninni neina
miskunn eða tillátssemi.
Hugur Southwolds hvarflaði nú að hans
prívat málum. — Hann skildi ekkert í sjálf-
um sér að hann skildi ekki finna meir til en
raun var á, að Cora hafði gengið í lið með
andstæðingum hans. Hann taldi sjálfum sér
trú um, að það hefði orsakast af ást hennar
á Jóni og að það hefði verið hún, sem hefði
haft þau áhrif á Sylvester sem kom honum til
þess, að snúast í lið með Jóni. En hvort-
tveggja var rangt hugsað hjá Southwold.
Það kom ekki oft fyrir, • að Southwold
gerði sig sekann í því, að hugsa um liðna
tímann. En nú flaug hugur hans með hann
aftur í tímann — aftur að þeim tíma er hann
var uppvaxandi unglingur og vinur Cobdens.
Fyrsti svarti bletturinn í lífi hans féll á hann
þegar hann sveik Cobden vin sinn — en hann
sá strax eftir að hafa gert það — ekki svo
mikið fyrir það að hafa svikið vin sinn, heldur
fyrir þá sök að hann þreyttist á því að hafa
kvennmann { eftirdragi — hann vildi vera laus
og frjáls. Það hafði ekki angrað samvizku
hans mikið er hann heyrði um andlát hennar
Honum fanst sú fregn ekki koma sér við. En
svo var hann á þeim tíma ákaflega önnum kaf-
inn og mátti ekki vera að því, að hlusta á
samvizkuna — sem annars talaði fremur sjald-
an til hans. — Hann var þá farinn að starfa
að stjórnmálunum og hann taldi sig fremur
heppinn en hitt, að losna við kvennmann þann,
sem hann hafði þó sókst eftir og svikið til sín
frá þeim besta vin, sem hann átti. Samvizkan
var önnur fylgi kona hans, sem hann fann
ekki að hann hefði neitt með að gera, og
slepti því fram af henni beizlinu einnig að
mesta leiti. í augum heimsins var hann
mikils metinn stjórnmálamaður, sem hafði eylt
æfi sinni í þarfir lands og þjóðar. Að vera
sér þess meðvitandi var honum meira virði
en ailar konur. Það var innstæða sem honum
fanst enginn jarðneskur kraftur geta grandað.
En nú var hann orðinn uppgefinn og lam-
aður á sál og líkama, og oft flaug það í huga
hans að segja af sér og setjast að þar, sem
hann gæti notið hvíldar og friðar.
Alls konar tilfinnjngar höfðu gert árás á
hann að þessu sinni og honum fanst hann
svo einmana og yfirgefinn, að hann hafði enga
ró. Hann fór því að hitta bróður sinn. Cora
var nýkominn heim frá Loamshire og var
inni hjá föður sínum, þegar Southwold kom
inn.
“Eg geri ráð fyrir ,að þú sért ánægð með
sjálfa þig nú?” sagði hann til Coru.
“Já, eg er ánægð með sjálfa mig, og
mitt starf, en eg skammast mín fyrir þig og
þitt starf. Eg hefi rétt verið að segja pabba
alt saman,’ ’sagði Cora og leit fyrirlitlega og
storkandi til frænda síns.
“Gerald! — það getur ekki verið satt um
þig,” sagði jarlinn í veikum og lágum róm.
“Eg veit það ekki — eg veit ekkert hvað
hún hefir verið að segja þér,” sagði South-
wold eins og það kæmi honum alls ekkert við,
sem þaii hefðu verið að tala um.
“Að þú hafir verið í félagi með Mason,
að svíkja Strand. — Auðvitað veit eg að það
er ekki sannleikur.”~
Southwold var að því kominn, áð segja ó-
satt, en er hann leit framan í Coru og sá
augnaráð hennar, leist honum ekkert á að
leggja út á þann ís, og réð því af að mótmæla
ekki.
“Það var nauðsynlegt til þess, að ryðja
Strand úr vegi”, sagði hann einbeittur í rödd-
inni. — Honum féll illa svipur og augna tillit
bróður síns.
“Eg skammast mín fyrir að eiga svikara
og mannníðing fjrrir bróðir sagði jarlinn í á-
sakandi róm.
“Ef þið feðginin ætlið að halda uppi þess-
um samræðum, þá er mér best að fara aftur.
Það hefir hvorugt ykkar þekking á, að skoða
málið frá réttu sjónarmiði. — Eg var að vinna
gott og þarft verk, en Jón Strand var í vegi
fyrir mér. — Honum þurfti að ryðja burt, svo
verkið gæti haldið áfram.”
“Og þú hafðir engan veg til þess annan en
að svíkja hann og stela mannorði hans?”
“Þegar velferð landsins er í veði, dugar
ekki að hugsá um meðölin sem nota skal ”
“Og það dugar þá náttúrlega ekki held-
ur, að hugsa um þinn eigin heiður,” sagði
jarlinn fyrirlitlegur á svipinn og með kald-
hæðni í röddinni.
“Það er þýðingarlaust, að reyna að láta
þig skilja þetta,” sagði Southwold skömmustu-
legur og vandræðalegur í senn.
“Þú hlýtur að vera orðinn brjálaður, Ger-
ald. — Þú verður að segja af þér tafarlaust.”
“Heimska!”
“Ef þú gerir það ekki viljugur, þá skal eg
láta þig gera það. Þú ert ekki hæfur til að
halda þinni stöðu eftir þetta. — Og eg hefi
verið stoltur af ætt okkar og nafni. — Ef eg
félli frá á undan þér, bærir þú ættarnafnið
áfram — Guð minn góður, sú skömm. — Nei,
eg verð að lifa þig.”
“Er það meining þín að eg verði að segja
af mér því embætti sem eg hefi haft í öll þessi
ár?” spurði Southwold vandræðalegur.
“Já,” svaraði jarlinn ákveðinn og for-
sætisráðherranum duldist ekki að bróður hans
var alvara.
“Þú gefur mér þó dálítinn tímá til að
hugsa málið?”
“Þú þarft ekki umhugsunar tíma, og ættir
að vita hvað þér sjálfum er fjrir beztu. Hugs-
aðu um viðtökurnar sem þú ert líklegur til að
fá þegar þú kemur á þing næst.”
“Eg skal hugsa um það, sem þú liefir
sagt.”
Niðurlútur og skömmustulegur gekk
Southwold út úr stofunni frá þeim. Hann
hafði ekki átt von á, að þau dæmdu hann
svona miskunnarlaust Þau höfðu sjáanlega
ekki getað komið auga á málið frá sömu hlið
og hann. — Frá hans sjónarmiði var málið
ósköp auðskilið.
Eftir alt saman þá var kannske bezt að
vera laus við alt þetta amstur og öll þessi
heilabrot og lifa lífinu í friði og ró.
Hann var óstyrkur er hann sté út úr bíl
sínum og gekk inn í hús sitt. Þjónninn, sem
mætti honum við djrnar, sagði að það biði
hans gestur.
“Hver er það?”
“Hann kvaðst heita Cobden”.
“Cobden?” tók Southwold upp eftir hon-
um, og fór svo inn í lestrarstofuna sína.
Eftir að Joyce hafði farið til Loamshire,
átti hjúkrunarkonan, sem yfir Cobden gamia
var, átt í dæmalausu stríði með aö halda
honura rólegum í rúminu Morguninn eftir
bað hann um morgunblaðið en er honum var
sagt að læknirinn hefði sagt svo fyrir, að hann
mætti ekki lesa, þá varð hann æstur og ætlaði
að rjúka ofan úr rúminu. Honum var því
fengið blaðið. Með ákafa fletti hann því, uns
hann fann frásögnina um fundinn.
“Guði sé lof!” hrópaði hann er hann hafði
lesið það, sem gerst hafði á íundiijum. Langa
stund á eftir lá hann hreyfingariaus með lokuð
augun, eins og hann hefði sofnað. En hann
v j að hugsa um það, að eftir alt saman hefði
ucni tekist að hreinsa af sér þann óhróður
sem á hann vgr borinn. — Hann gladdist yfir
því í hjarta sínu. Þegar leið að hádegi uppá-
stóð hann að fara á fætur, og hvernig sem
hjúkrunarkonan reyndi til aö aftra honum
þess, tókst honum að komast í fötin.
“Kallaðu á ökuvag.n fýrir mig,” skipaði
hann svo og hjúkrunarkonan starði á hann
alveg orðlaus og undrandi.
“Það gerir útaf við yður maður eí þér far-
ið út, eins og þér eruð veíkir ennþá,” sagði
hún. “Eg verð aö kalla læknirinn,” bætti hún
við.
“Þú hefir engann tíma til þess. Ef þú vilt
vera dálítið skynsöm stúlka þá er þér bezt að
kalla á ökuvagn strax, eins og eg hefi beöiö
þig að gera. Læknirinn hefir sagt að eg
mætti ekki komast í geðshræring og er þér
því bezt að koma mér ekki í það ástand. Ef
þú gerir þetta ekki strax, þá geri eg það
sjálfur.”
Hjúkrunarkonan sá að það mundi bezt að
gera eins og hann. bað, svo ekki hlytist verra
af. Fór hún því í yfirhöfn sína og lagði af
stað.
Að vörmu spori kom hún til baka, og
sagði að vagnin biði fyrir utan. “En eg fer
með yður,” sagði hún.
“Það líkar mér vel,” svaraði Cobden, því í
sannleika hafði hann óskað eftir því, að hún
fylgdist með honum.
Svo lögðu þau af stað til Downing götu
þar sem hið veglega heimili Southwolds var.
“Það er bezt að þú bíðir hér í vagninum
meðan eg fer inn,” sagði hann við hjúkrunar-
konuna. “Eg verð ekki lengi.”
En hún uppástóð að fylgja honum inn.
Þjónninn sem kom til dyranna bað þau fylgja
sér eftir inn í Iestrarsalinn.
“Fyrst að þú ert komin hingað með mér á
annað borð, þá er bezt að þú bíðir þar til hr.
Southwold kemur,” sagði Cobden við hjúkrun-
arkonuna. Og þau þurftu ekki lengí að bíða.
“Nú er þér óhætt að fara og bíða mín í
vagninum,” sagði Cobden til hjúkrunarkon-
unnar er hr. Southwold kom inn. “Eg skal ekki
láta þig þurfa að bíða Iengi. Hr. Southwold,
þér fyrirgefið þó eg standi ekki upp; eg er
ekki vel hraustur orðinn ennþá.”
“En til hvers hefir þú komið? Þú ættir
að vera í rúminu — þú ert sjúkur maður,”
sagði Sóuthwold hálf önugur.
“Fyrst þú spyrð þessarar spurningar, þá
getur þú ekki hafa lesiðf blöðin. í eitt skifti
hafa þó skýjaborgir og bollaleggingar þíuar
hrunið, og mér kom í hug að koma og sjá
þig og vita hvernig þá bærir þig,” sagði
Cobden gamli háðslegur á svipinn.
“Er það eina ástæðan fyrir því, að þú ert
hér kominn?” spurðí Gerald stillilegur.
“Ekki algerlega. Það er dálítið annað,
sem mig vantar að tala við þig um. Manstu
hvað við vorum fyrir þrjátíu árum síðan?
Ungir, efnilegir uppvaxandi mentamenn, með
glæsilega framtíð. — Og hvað við vorum þá
góðir vinir?”
“Til hvers hefír þú komið hingað?” spurði
Gerald aftur.
“í þann tíma áleit eg, að ekki væri maður
til á jörðinni, sem jafnaðist á við þig. Eg
skoðaði þig sem strang-heiðarlegann mann I
alla staði og hefði ekki trúað neinu misjöfnu
um þig. Manstu hvaða hluttekning þú þóttíst
sýna mér í sorg minni yfir því að tapa Mirian?
Hundurinn þinn. — Þú þóttist ekkert vita, og
þóttist vera að leita hennar með mér. — Hefir
nokkru sinni þekst árgari svikari og níðingur
en þú? En það var ekki í gegn um þá leit,
sem mér leið verst; heldur í þann tíma sem eg
leit Mirian Iiðið lík og komst að öllum sann-
leikanum. — Það var þá, yfir hennar ná, sem
eg sór þess dýrann eið að hefna hennar fyr
eða síðar. Fram að þessum tíma hefir mér
ekki tekist það. — Þú hafðist til metorða og
valda, með því að blinda alþýðuna og hylja
þinn innri mann með svikum, undirferli og
lýgi, á sama tíma sem eg var að sökkva
dýpra og dýpra í forsmán og fjrrirlitning fyrir
þínar gerðir.
“Eg hefi engann áhuga fyrir þessari fram-
sókn þinni,” hreytti Southwold út úr sér. “Þú
ert sjúkur — með óráði. Eg ætti að senda
eftir hjúkrunarkonunni,” bætti hann við, og
gekk fram í ganginn.
“Stanzaðu! Eg er ekki búinn rtieð þig
ennþá. Þú lézt þér ekki nægja að eyðileggja
framtíð mína og líf, heldur hefir þú, svo fljótt
sem þú fékst tækifæri til þess, — reynt að
eyðileggja framtíð og líf þess eina manns, seni
eg elska í heiminum — Jón Strand.”
“Það er Iangt frá því, að framtíð Jóns
Strands sé eyðilögð. Hann verður endursend-
ur á þing með enn meira afl á bak við sig
en nokkru sinni áður,” sagði Southwold í mik-
illi geðshræringu, því honum stóð stuggur aí
einhverju sem gerði vart við sig í svip Cobdens,
en sem hann gat ekki gert sér grein fyrir hvað
var.
“En það er ekki þér að þakka. — Þú hefir
gert alt sem þú gazt til þess, að ryðja honuin
úr vegi þínum og viðhaft þá aðferð til þess,
sem hver og einn annar en þú, mundi hafa
hikað við að nota til þess, að reka hund út úr
húsum sínum. — Er samvizka þín steindauö?
Eða hefir þú aldrei átt neina? Var þér aldrei
gefinn neinn skerfur af mannlegum tilfinn-
ingum? Er hjarta þitt úr steini?
Cobden þagnaði og dróg andann þungt og
með miklum erfiðismunum. — Hann lagði
hönd sína á hjartað, sem barðist æðislega. í
fyrsta skifti leit nú Southwold á hann með-
aumkunar augum.
“Þrátt fyrir alt sem þá hefir gert til þess
að eyðileggja Jón Strand, hefir hann unnið
sigur ,og þegar hann kemur aftur á þing muu
hann leggja sérstaka áherzlu á að endurgjalda
þér og láta þig líða á h'kann hátt og þú hefir
látið hann líða.”
“Þetta er um seinann fyrir þig; eg hefi
ákveðið að segja af mér,” sagði Southwold
vandræðalegur.
Cobden varð forviða við þessa yfirlýs-
ing, því hann hafði ímyndað sér að Gerald
mundi reyna að hanga á embættinu til dauða-
dags.