Heimskringla - 11.10.1933, Síða 6

S. SÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 11. OKTÓBER 1933
JON STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNÚSSON.
“Eg sé ekki eftir neinu ,sem eg hefi gert
á liðnum tíma — eg finn ekki að eg hafi gert
neitt rangt. En samt sem áður gleðst eg yfir
því, að Strand hefir tekist að hreinsa sig af
þeim ósannindum, sem á hann voru borin. Mér
hefir alla jafna fallið hann vel í geð.”
“í>ú hefir viðhaft all einkennilega aðferð
til að sýna það,” sagði Cobden og færðist ein-
kennilegur dauða svipur yfir andlit hans augun
sýndust hálf brostin og titringur kom á allann
líkama hans. “Til hvers kom eg hingað? —
Eg get ekki munað það.”
“Það er hyggilegast fyrir þig að fara heim
til þín.”
“En eg kom hingað til þess, að segja þér
etithvað — hvað var það? — Er eg að tapa
minninu? — Eg hefði ekki átt að koma, eg er
of veikur og máttvana ennþá,” sagði Cobden
með hvíldum. Svo alt í einu safnaði hann
öllum þeim kröftum sem hann hafði yfir að
ráða, og hóf rödd sína hærra en fyr: “Nú man
eg það! — Eg kom í herbergi það, sem Mar-
ian var í og fann hana þá liðið lík. En hún
hafði skilið eftir son, sem lifði. — Hann lá í
rúminu hjá henni og brosti til mín. Eg tók
drenginn í fang mér og hjá mér hefir hann
verið síðann.”
“Hvað ertu að segja maður?” hrópaði
Southwold.
“Eg veitti drengnum það bezta uppeldi
sem í mínu valdi stóð — og eg hefi séð
hann vaxa upp í það að verða að miklum
manni og verkfæri til þess, að koma fram
hefndum á föður sínum, sem er óverðugur að
f
kallast því nafni.”
“Cobden! Er þetta mögulegt? Er þetta
sannleikur?”
“Með dugnaði sínum og manndómi hafði
drengurinn sig áfram hærra og hærra unz
hann var sleginn niður — af föður myndinni
sinni.”
“Er Jón Strand sonur minn — sonur
Marian?”
Southwold var orðinn mjallhvítur í andlitið
og líkami hans hristist eins og laufblað fyrir
vindi. Hann var kominn í ákafa geðshræring
og beið eftirvæntingarfullur eftir svarinu.
“Já, Jón Strand er sonur þinn — nafnlaus
sonur er þú kastaðir frá þér eins og einskis-
verðum hlut, sem þú vildir ekki hirða eða hafa
neitt með að gera.”
Cobden átti orðið mjög örðugt með að
tala, og er hann slepti síðustu orðunum, þraut
allur hans máttur. En naumast mun Gerald
Southwold verða svo gamall maður, að hann
muni ekki eftir augnaráði því, sem Cobden leit
hann þetta skifti.
XLVII Kapítuli.
Þegar Jón hafði lesið blöðin fór hann ofan
til morgunverðar með Philip. Bráðlega komu
þau inn í borðstofuna, Joyce, Sylvía og faðir
hennar. Þau voru í sérstaklega góðu skapi og
hafði það upplífgandi áhrif á Jón.
Að máltíðinni afstaðinni fóru þau Jón og
Joyce afsíðis í stofunni, frá hinum.
“Útnefning fer fram kl. 12 í dag. Ef eg
verð kosinn gegnsóknarlaust, þá skulum við
fara strax heim. Mér er hálf órótt út af frænda
þínum, eg veit að hann muni vera talsvert
veikur ennþá,” sagði Jón.
“Hjúkrunar konan sagðist mundi senda
okkur símskeyti tafarlaust, ef honum versn-
aði.”
Þau gengu inn í setustofuna, og settust
þar niður. Þau voru þar ein og hvorugt þeirra
sagði orð. Alt í einu varð Jöni litið til Joyce
og sá að hún hafði horft á hann allan tímann.
Ástin skein úr augum hennar og andlitið
Ijómaði af unað og fögnuði.
“Elskan mín!” sagði hann.
“Jón! Eg er svo glöó. Nú er mér farið að
skiljast, hvaða hræðilegur reynslu tími hefir
staðið yfir, þar sem því öllu er nú lokið. —
Meðan á því stóð þorði eg ekki að láta mér
koma það í hug. — Eg elskaði þig áður, en
nú elska eg þig tíu sinnum meir. -— Er það
rétt af mér að skýra frá þessu? Er það ekki
álitið ókvennlegt. — Mér er sama hVað álitið
er í því efni.' — Eg get ekki hjálpað því — eg
verð að gefa tilfinningum mínum lausan taum-
inhér eftir. Þú hefir reynt að fjarlægast mig,
þessa síðustu tíma, en nú, hér eftir, skal þér
ekki takast það. Það er þitt óhræsis stolt, sem
hefir orsakað það, en stoltið verður að víkja
fyrir ástinni.”
“Þú freistar mín, Joyce. Freistingin er
að yfirstíga krafta mína,” sagði Jón ör í skapi.
“Það er ásetningur minn,” sagði hún og
laut ofan að honum og kysti hann brennandi
ástarkossi. “Það er þýðingarlaust fyrir þig að
stríða þetta móti mér og — móti þér sjálfum.”
“Nafnlaus maður, fæddur í smán,” sagði
hann lágt. En hún lagði handleggi sína um
háls honum og kysti hann því meir.
“Það er synd, sem tilheyrir föður þínum
einum. Tapið er hans tap. Hugsaðu til þess,
hvað hver og einn mundi vilja vinna til þess,
að eiga son ,annan eins og þig. Ef faðir þinn
einhverntíma fær að vita sannleikann þá er
það næg hegning á hann fyrir að hafa kastað
þér frá sér.”
“Eg hefi ekki getað hjálpað þvf, að þrátt
fyrir alt, þá hefi eg fundið eitthvað í þeim
manni, sem var aðlaðandi fyrir mig, og eg
hefi hugmynd um, að honum hafi alla jafna
fallið eg vel í geð, þó hann hafi aldrei sýnt
það, heldur hið gagnstæða.”
“Það hefir verið einhver óviðráðanleg
eðlisávísan.—Lofaðu mér að sjá framan í þig,
vinur minn. — Já, eg sá að það er ættar svip-
ur með ykkur. En það vantar eitthvað í svip
hans — eitthvað fyrirmannlegt, góðlegt og
djarfmannlegt, sem er svo áberandi í svip þín-
um,” sagði hún. “En eg get aldrei hatað
hann af því, að hann er faðir þinn.”
Aftur varð þögn og hún lét hendur sínar
hvíla í hans.
“Jón, elsku vinur minn! Mér hefir liðið
svo illa. Á eg enga gleði skilið? Eitt orð af
þínum vörum þreýtir öllum heiminum í gleði
og sælunnar bústað fyrir mig. — Eg veit að
þú elskar mig og þú þráir að taka mig í fang
þér og þrýsta mér upp að hjarta þínu, — það
er sameiginleg þrá okkar beggja — en það er
stolt þitt, sem heftir tungu þína og lokar aug-
um þínum. Lofaðu stoltinu og ástinni að
glíma óhindrað, og veit eg þá, hvert vinnur
sigur á hinu.”
Orð Joyce voru að hafa tilætluð áhrif á
Jón og hún sá það og beið óþreyjufull eftir
svarinu, þegar dyrnar á stofunni opnuðust og
Sylvía kom inn, og leiddi Philip við hlið sér.
Það kom hik á hana þegar hún sá þau Joyce
og Jón svo ástúðleg, hvort við annars hlið, en
Jón kallaði til hennar að koma inn, því honum
fanst hann verða því feginn að vera truflaður
að þessu sinni. — Þetta fanst honum tak-
markalaus reynslu tími fyrir sig. — Stolt og
ást að glíma í hjarta hans.
“Eg sé að þú hefir slegið einskonar eigna-
rétti þínum á Philip,” sagði Jón brosandi. “Má
eg ekki óska til lukku?”
“Þér hefði verið óhætt að gera það, fyrir
löngu síðan. Eg hefi nú verið að gera samn-
inga við pabba,” sagði hún og roðnaði um
leið.
“Með hvaða árangri?” •
“Þeim besta. En nú er það Philip sem er
að þráast.”
“Hvað er að?” spurði Jón og horfði til
Philips.
“Hr. Mason hefir samþykt trúlofun okkar,
og hann hefir ákveðið að hjálpa mér áfram og
útvega mér góða stöðu. Eg er honum þakk-
látur fyrir það, en ennþá er eg efnalaus mað-
ur, og mig vantar að bíða þar til eg hefi
komist yfir næg efni til þess, að geta sóma-
samlega séð fyrir jafngóðri konu og Sylvía
verður mér. — Þetta er alt, sem að er,” sagði
Philip og leit til Sylvíu.
“Þetta er ekki nauðsynlegt fyrir hann.
Hvað gerir til um peninga. — Það veit ham-
ingjan að það er nóg til af þeim, án þess að
vera að afla meir af þeim — og með því fresta
því, sem fram á að koma.”
“Eruð þið enn að berjast?” spurði Mason,
sem kom inn í stofuna rétt í þessu. “Eg hygg
að þú sért að semja um eitthvað sem þú færð
ekki ráðið við, Philip. Hún er þung í rásinni,
hún Sýlvía litla og örðug í snúningum,” sagði
hann brosandi.
“Mig vantar ekki að eiginn maður minn
þræli á neinnri skrifstofu,” sagði hún.
Philip leit til hennar vandræðalegu augna-
ráði.
“Komdu Sylvía, við skulum þreskja þetta
út nú í eitt skifti fyrir öll,” sagði Philip.
“Við getum talað um það hér alveg eins
vel og annarstaðar,” sagði hún og kastaði sér
ofan i hægindastól til að sýna að hún væri
ákveðin í að hafa sitt fram.
“Sem þú vilt, góða mín. Eg ætla bara að
segja eins og mér finst vera og svo getur
þú ákveðið fyrir þig sjálf. Það er ekki langt
síðan eg var út á sorphaug mannfélagsins —
einskis virði. En síðan hr. Strand tók mig
að sér finst mér, að eg hafi unniö sjálfum mér
ögn til bóta, og eg vona, góðgerðarmanni
mínum einnig.”
“Já, það hefir þút gert,” sagði Jón í á-
kveðnum róm.
“En liðni tíminn er ekki langt til baka, og
nú er eg sama sem peningalaus, og ef eg ætti
nú að gera mig ánægðann með að lifa á pen-
ingum konunnar minnar, hlyti eg að ala þá
hugsun hjá mér, aé eg væri einskis virði og í
alla staði hennar óverðugur.”
“En það er ekki einskis virði að gera eitt
konu hjarta glatt og lukkulegt. En það mundir
þú þá gera,”sagði hún blíðlega.
“Það gæti eg gert þó eg inni að ein-
hverju heiðarlegu verki. Ef þú vildir bera
mína gleði og farsæld fyrir brjóstinu eins og
þína eigin, þá mundir þú samþykkja, að eg taki
tilboði föður þíns. Þetta er alt, sem eg hefi
að segja.”
“Vel sagt hjá þér drengur minn,” sagði
Mason. “Og eg er glaður yfir því, að þú lítur
þennan veg á hlutina.”
“Og þú?” spurði Philip og leit til Sylvíu.
“Hvenær hygst þú að geta byrjað aö
vinna,” spurði Sylvía háðsleg á svipinn.
“Svo fljótt, sem hr. Mason hefir eitthvað
fyrir mig að gera.”
“Og það verður daginn eftir að við kom-
um til New York. Eg fór að hugsa um það á
eftir samtali okkar, að eg kýs heldur að þú
verðir þeim megin hafsins. Eg hefi þá betra
tækifæri að sjá og heimsækja dóttur mína við
og við, heldur en ef þú yrðir hér í landi. En
þegar eg er dauður, þá getur þú lifað hvar sem
þú vilt. Er ekki kominn sá tími, sem út-
nefningar fundurinn átti að byrja? spurði
hann svo um leið og hann leit á úrið.
Tveim stundum síðar var Jón orðinn þess
vísari, að hann var aftur orðinn þingmaður
fyrir Loamshire héraðið, því engin annar var
fvali og hann því sjálfkjörinn. Það var mann-
fjöldi mikill samankominn hjá bæjarráðs-
höllinni og það urðu gléði og fagnaðar læti
mikil er það varð ljóst að Jón var kjörinn
gagnsóknarlaust.
Er þau sátu að miðdagsverði yfir á gisti-
húsinu þá um daginn streymdu inn símskeyti
til Jóns er öll höfðu lukkuóskir að færa honum.
Er hann las nöfn sumra þeirra er skeytin
höfðu sent, brosti Jón einkennilega kulda-
lega, því það voru mennimir sem mest höfðu
látið í ljós þá skoðun sína að hann væri sekur,
— og honum ekki treystandi. Sum af þessum
skeytum opnaði Jón ekki, heldur setti þau i
vasa sinn og ætlaði að lesa þau á leiðinni
heim til London.
Er á járnbrautarstöðina kom, var þar stór
hópur af vinum og fylgjendum Jóns er biðu
hans þar til þess að mega fá tækifæri að
kveðja hann og óska honum til lukku.
Eftir að Jón var kominn inn í lestina og
hafði tekið sér sæti í reykingar klefanum,,
kveikti hann í vindli; tók svo upp hin ólesnu
símskeyti og fór að lesa þau.
Meðal þeirra var eitt skeyti er orsakaði
honum ótta og angur; það hljóðaði þannig;
“Kom rakleitt eins fljótt og auðið er
heim til mín að Downing stræti, Cobden
hér mjög hættulega veikur.—Southwold.
Það var ekki fréttin um veikindi fóstra
hans, sem olli honum ótta heldur hitt: Hví
var hann þar hjá Southwold? Hafði hann far-
ið þangað til þess að segja honum — alt?
En hvað gerði það svo til, þó Southwold
vissi að hann væri sonur hans? Hann hafði
ætlað sér að segja honum, fyr eða síðar, hvaða
álit hann hefði á honum fyrir meðferð hans
á konunni, sem var móðir hans. Og þá hlaut
Southwold að verða alls vísari.”
Eftir nokkra umhugsun rétti hann skeyt-
ið til Joyce, þar sem hann áleit réttast að
hún vissi allann sannleikann. — Hann bjóst
eins vel við, að þegar þau kæmu til Downing
strætis, þá yrði Cobden skilinn við þennan
heim. Er Joyce hafði lesið skeytið, stóð hún
upp og færði sig nær honum. Hann sá að það
var hans líðun sem hún hugsaði meira um
nú ,en frænda hennar.
“Eg finn sárt til með þér, vinur minn,”
sagði hún lágt og tók hönd hans í sína.
“Þú verður að koma með mér,” sagði
hann, og féll svo í hugsana dvala.
Hvorugt þeirra hafði min,stu löngun til að
tala og þeim fanst sem létt væri af sér þungri
byrði er lestin nam staðar í London, Philip
leit eftir farangri þeirra en þau, Jón og Joyce
hröðuðu sér að ná í ökuvagn, þau óttuðust
að þau mu.ndu koma of seint.
Þegar þau komu á heimili Southwolds,
var þeim sagt að hann væri ekki heima; voru
þau svo leidd inn í herbergi það sem Cobden
lá í. Læknir hafði verið kallaður og mætti
hann þeim í herbergisdyrunum.'
“Hvernig líður honum?” spurði Jón.
‘“Hann er meðvitundarlaus og mun ekki
eiga langt eftir. það er honum sjálfum að
kenna; hann átti ekkert að fara út,” bætti
læknirinn við.
“Haldið þér, hr. læknir að hann fái með-
vitund jftur áður hann skilur við,” spurði Jón
klökkur.
“Það er ejkki gott um það að segja.”
Þau fóru inn, og að rúminu sem maður-
inn hvíldi í — fölur og máttvana, meðvitund-
arlaus—sem verið hafði þeim sem besti faðir.
Hann andaði þungt, og raunasvipur hvíldi yfir
andltii hans, en þó einbeitni og hörku drættir
kringum munninn. Hann sýndist mörgum
árum eldri en hann var þegar þau sáu hann
síðast.
“Það er setustofa hér við hliðina á þessu
herbergi og þangað getið þér farið og beðið
ef þið viljið. Eg skal kalla á ykkur er eiu-
hver breyting verður á,” sagði læknirinn.
Þau fóru inn í setustofuna og tóku sér
sæti.
Joyce var grátandi, og er þau voru orðin
tvö ein, gat Jón ekki staðist freistinguna
lengur, heldur tók hana í faðm sér. — Höfuð
hennar hvíldi upp við hjarta hans. — Þannig
þafði hún kosið að hvílast löngu fyr.
“Gráttu ekki, elskan mín. Eg held að
frændi þinn sé ásáttur með að deyja. Líf
hans hefiý ekki verið annað en armæða og
stríð. — Hann er orðinn þreyttur.”
Alveg ósjálfrátt byrjaði hann svo á því
að segja Joyce söguna frá fyrri árum fóstra
síns og því, hvernig Southwold lék hann. Sú
saga varð til þess, að Joyce fékk skilning á
mörgu því, sem hún hafði áður ekki skilið.
Þau töluðu svo aftur og fram um það líf
sem gamli maðurinn hafði þurft að lifa, unz
hurðinni var hrundið upp, og læknirinn kom
inn.
“Hann er að spyrja eftir þér,” sagði lækn-
irinn til Jóns.
“Eftir mér?” spurði Joyce.
“Nei, hann spurði eftir Strand enium.”
“Jón, þú kallar á mig inn til hans áður
öllu lýkur,” sagðí hún.
“Já,” svaraði hann um leið og hann kysti
hana blíðlega á ennið.
Cobden horfði fram að dyrunum, sínum
döpru litlausu augum, en er hann sá Jón
koma inn, færðist líf og fjör yfir svip hans.
“Það gleður mig, að þú ert hér drehgur
minn í tíma. — Það hefir angrað mig. — Nú
get eg dáið í friði. — Sestu hérna á stól við
rúmið hjá mér.”
Jón reyndi að segja eitthvað en munnur-
inn var þur svo hann gat ekki hrært til tung-
una.
“Eg hefi Iesið alt um það í blöðunum í
morgun. — Eg er stoltur af þér. — Eg vissi
altaf að þú ynnir sigur, það hefir aldrei brugð-
ist, að það góða vinni sigur að lokum. — Það
hefði verið mér ánægjulegt að fá nú að ltfa
og sjá þig rísa, hærra og hærra í áliti hjá
fjöldanum — unz þú værir kominn upp á
hæðsta tindinm — En eg er særður og upp-
gefinn — og dauðinn því velkominn — eg hefí
sigrað á ærlegann hátt, og nú er eg á förum
til Marian — móður þinnar.”
“Þú hefir verið mér sá besti föður, sem
nokkur maður hefir átt,” sagði Jón og átti
hart með að koma upp orðunum fyrir klökkva.
“Eg elskaðí þig hennar vegna fyrst, en
þíns sjálfs vegna nú síðast. En tíminn er stutt-
ur gem eg hefi nú eftir — og eg hefí margt að
segja við þig. — Þá er Joyce. Eg veit hvað
þú hefir haft í huga þínum henni viðkomandi,
en slíkt er heimska helber. — Hún á tilkall til
þín, og þú mátt ekki kasta henni frá þér, Jón.
— Þú mátt ekki láta stolt þitt ráða þar. — Ef
þú óskar að gleðja mig á síðustu augnablikum
mínum í þessu Iífi, þá verður þú að gera eins
og eg bað þig. — Eg á enga peninga til að
skilja henni eftír, og framtíð hennar er mér
áhyggjuefni.”
“Eg skal líta til með henni og sjá um að
hana skorti ekki, að svo miklu leyti sem eg
get.”
“Eg treysti þér, Jón. — Þú hefir aldrei
brugðist mér. Hvar er Joyce? Láttu hana
koma hingað inn.” /
Jón gekk út úr herberginu og sótti Joyce.
Hún kom og kraup á kné við rúmstokk fóstra
síns. —
“Ekki að gráta, elsku Joyce. — Eg er ekki
að deyja alveg strax. — Jón! farðu og fáðu
giftingarleyfisbréf tafarlaust. Engin orð um
það. og enga töf. — Gerðu eins og eg segi þér.”
“Hvað áttu við?”
“Mig vantar að sjá ykkur sameinuð í heil-
agt hjónaband hér við rúmstokkinn minn,
áður eg dey.”
Jón hikaði ögn og er gamli maðurinn sá
það hálf reis hann upp á olnboga en féll niður
aftur máttvana.
“Þú getur ekki neitað mér um mína síð-
ustu bón. Farðu strax, áður það verður of
seint.”
i
Nu var ekkert hik á Jóni lengur. — Hann
flýtti sér út úr herberginu.
“Elsku Joyce. Eg veit að þú verður hon-
um góð kona. —• Þú og Jón, er alt sem mér
hefir verið nokkurs virði síðan Marian
dó. — Eiginmaður þinn verður mikili maður
og góður maður. — Þú ein getur skilið hvað
xhann hefir orðið að líða. — Frá þeim tíma,
sem þú komst fyrst inn á heimili mitt, hefir
það verið ósk mín og von, að þið yrðuð hjón.
Eg get ekki dáið rólegur fyr en eg hefi séð
ykkur verða það. — Þú einnig, Joyce, ert stolt
það er í ættinni — en misskilningur getur
oft komist inn án þess, mann vari.”
Hún grét lágt. Nú leit hún upp og svipur
hennar varð djarflegri.
“Eg elska Jón af öllu mínu hjarta, og allar
mínar athafnir skulu verða með tiiliti til hans
vilja og velgengni. Eg er eins stolt af honura og
þú ert, og hans velgengni og upphefð í lífinu
verður sólskins blettur í mínu lífi. — En aldrei
mun eg gleyma gamla manninum, sem var svo
góður við hina tvo munaðarleysingjana. "Ef
það hefði ekki verið fyrir þessa hjartagæðsku
og manndóm, þá hefði æfi Jóns, að líkindum
orðin aum. Og það sama má segja um mig-
Við erum bæði í stórri skuld við þig. — Stærri
skuld en við kunnum að gera okkur í huga-
lund. — Við erum þér þakk^át af öllu okkar
hjarta.”