Heimskringla - 18.10.1933, Síða 6

«. SIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18, OKTÓBER 1933
JÓN STRAND
Saga eftir
PAUL TRENT.
Þýdd af
G. P. MAGNÚSSON.
Svo sat Joyce hljóð við hliðina á gamla
velgerðar manninum hennar og Jóns. Við og
við sagði hann nokkur orð eða setningar, en
henni duldist það ekki, að altaf var að draga
af honum. Svo kom Jón, og með honum
prestur. Án nokkurrar tafar voru þau svo
gefin saman í hjónaband með hinn biðlundar
lausa óvin lífsins — dauðann — í aðsígi. Þau
krupu svo niður við rúmstokkinn og Cobden
lagði sínar máttvönu hendur á höfuð þeirra
og bað þeim blessunar.
Nú kom læknirinn inn og er hann hafði
litjð á sjúklinginn sá Jón að læknirinn taldi
það aðeins stutt tíma spursmál þar til endirinn
kæmi.
“Eg þarf að tala við Jón einann, viljið þið
hin gera svo vel og ganga út á meðann?”
sagði Cobden. — Hin fóru út úr herberginu
en áður en Joyce fór, kysti hún frænda sinn;
síðan sneri hún sér við til að fara.
“í>ú mátt vera kyr. — Maðurinn óg konan
er eitt. — Jón, eg kom hingað til þess, að
hrósa sigri yfir Southwold. — Eg hefi sagt
honum, að þú sért .sonur hans. — Eg skildi
hann ekki. —• Sigurhrós mitt gaf mér enga
ánægju heldur sérsauka og biturleik. — Nú er
ég á förum til Marian og mé^ finst sem eg
geti fyrirgefið — fyrirgefið alt.”
“Við skulum ekki tala um hann,” sagði
Jón, sem átti bágt með að tala fyrir grátstaf.
“Ef þú eignast son. — Ætlarðu þá að lofa
honum að bera mitt nafn? — Og ef þú eignast
dóttur, þá láttu hana heita Marian. — Eg held
að endirinn sé nú að koma — eg er farinn að
sjá heim. — Já — þarna kemur Marian á
móti mér. — Vertu sæll, elsku Jón — vertu
sæl Joyce — verið bæði sæl. — Guð blessi og
----.” Þögn. Stríðið var á enda.
Jón tók í hönd Joyee og þau krupu niður
og fluttu bæn sína í hljóði. Er þau stóðu á
fætur beygðu þau sig ofan að hinu kalda enni
hins framliðna og kystu það.
“Við skulum koma héðan, elskan mín,”
sagði Jón og tók í hönd hinnar grátandi konu
sinnar og leiddi hana burt.
Er þau gengu fram göngin er lágu að
framdyrum hússins, mætti þeim þjónn er
sagði:
“Herra Southwold oskar eftir að tala við
yður hr. Strand áður þér farið”.
“Segðu honum, að hr. Cobden sé skilinn
við, og að líkið verði tekið innan skamms og
flutt á fyrverandi heimili hins látna,” sagði
Jón og hélt áfram út.
XLVIII Kapítuli.
Þrem dögum síðar fór jarðarförin fram frá
heimili hins framliðna og var fjöldi fólks við
statt. Aðal syrgjandinn — og sá eini í sann-
leika auk Joyce — var Jón Strund. Það urðu
flestir undrandi yfir því að sjá forsætisráð-
herrann, Gerald Southwold, þar viðstaddann.
í kirkjugarðinum stóð Southwold við gröf
þess manns sem eitt sinn hafði verið vinur
hans en sem hann hafði svo svikið á skamm-
arlegan hátt. Hann var hugsi og tók náum-
ast eftir hvað fram fór í kringum hann.
Að athöfninni lokinni, gekk Jón af stað
yfir þangað ,sem hann hafði skilið við bíl sipn.
Hann gekk hægt og niðurlútur. Ótal endur-
minningar flugu gegn um huga hans á þessari
stundu. Faðir hans fór á eftir honum og kall-
aði til hans.
“Eg þarf að tala við þig,” sagði South-
wold í lágum róm og í mikilli geðshræring.
“Ekki núna! Eg er að fara til konunnar
minnar, sem bíður eftir mér,” sagði Jón kulda-
lega.
“Vilt þú koma heim til mín í dag eftir
miðdaginn; segjum kl. fjögur?”
“Já,” sagði Jón um leið og hann gaf öku-
manninum merki um að aka af stað.
Þegar han kom heim, fór hann rakleiðis
til herbergja sinna. Joyce opnaði dyrnar og
hann gekk inn án þess að mæla orð; kastaði
sér ofan á stól og varp öndinni mæðulega.
Joyce fór að tilreiða miðdegisverð.
Joyce var farin að verða áhyggjufull út af
þeirri þögn sem hvíldi yfir manni hennar. Síð-
an Cobden dó, hafði hann naumast talað orð,
nema svara eins og tveggja atkvæðis orðum
af á hann var yrt. Hún þóttist skilja að það
stafaði af sorg yfir missir fóstra síns.
“Eg elskaði hann líka heitt,” sagði hún
og gekk til Jóns og lagði hönd sína á öxlina á
honum. “Viltu ekki tala við mig um hann?
Þú mátt ekki láta sorgina ná svona yfirhönd-
inni yfir þér. Eg veit að nú líður honum vel
— og eg veit að hann mundi ekki hafa viljað
að þú létir þér líða illa hans vegna.”
“Hann var alt, sem eg átti í heiminum —
nema konan mín.”
“Jón! Þú iðrast ekki eftir því, að hafa
gifst mér? Gerði eg rangt að samþykkja
það?”
Við þessar spurningar vaknaði hann til
meðvitundar um það ,að hann væri ekki að
breyta rétt gagnvart henni. Hann tók hana í
faðm sér, og hún byrgði andlit sitt upp við
barm hans og grét.
Hann. fór að reyna að hugga hana með
því, að tala við hana blíðlega um mannin,
sem þau höfðu bæði unnað svo heitt.
“Þú iðrast þess ekki, að þú giftist mér?”
spurði hún svo aftur. “Eg veit að þér var
skipað að gera það, og þú vildir ekki brjóta
mót vilja þess manns er skipaði,” sagði hún
lágt.
“Horfðu framan í mig, elsku Joyce,” sagði
hann. Og er augu þeirra mættust, sá hún svar-
ið við spurningunni.
“Guði sé lof!” sagði hún.
“Eg ætla að fara og finna Southwold —
föður minn — eftir hádegið,” sagði Jón háðs-
legur á svipinn.
“Verðurðu að sjá hann — þann mann?”
spurði hún.
“Já. Svo skulum við fara eitthvað burt
úr London fyrir nokkra daga og skemta okkur
við náttúru útsýni þau er við höfum ekki
áður séð. Þegar við komum svo heim aftur
þá verð eg að fara að vinna. — Vinna okkur
inn peninga. — Við höfum úr litlum efnum að
spila, góða mín.”
“Eg set það ekkert fyrir mig, úr því eg
hefi þig hjá mér — en Jón, góði-, þú mátt ekki
vera of harður við föður þinn.”
“Kallaðu hann ekki þetta,” sagði hann
biturlega,
Á þeim tiltekna tíma var Jón kominn að
húsi Southwolds og honum vísað inn í lestrar-
stofuna. Þar á veggjum sá hann margar
manna myndir hanga, og taldi hann sjálfsagt
að þær væru af spttmönnum sínum þó hann
gæti ekki gert kröfu til neins skyldleika við bá
— og kærði sig heldur ekki svo mikið um það.
Svo opnuðust dyrnar og Southwold kom
inn, Jón stóð á fætur og þessir tveir meno
horfðu hvor á annan án þess að mæla orð.
“Þú ert sonur minn,” sagði Southwold að
lokum í lágum róm.
Jón aðeins hneigði sig, en sagði ekkert.
Honum fanst kvera og sjóða í höfðinu á sér
eins ,og potti — hugsanafærin unnu ekki. —
Honum fanst hann sjá manninn sem stóð fyrir
framan hann, í allskonar myndum og gerfi. —
Stundum sá hann hann lítinn, laglegan blíð-
ann og góðlegann á svipinn ,en oftar sást hann
stór, hrikalegur, harður og illmannlegur. Af
hVerju stafaði þetta? Svona sýnir hafði Jón
ekki orðið var við fyr. Stafaði það af því, að
hann hataði þennan mann.
“Eg viðurkenni, að það var eg sem gerði
tilraun til að eyðileggja mannorð þitt og fram-
tíð,” sagði Southwold kuldalega. ^
“Eg veit það. — Og eg veit alt um þig. —
Átt þú ekki til neinn snefil af sómatilfinning?
Ertu gersneiddur öllum mannlegum tilfinn-
ingum?”
“Eg býst ekki við, að þú trúir mér, en það
er sannleikur, að eg áleit það landinu fyrir
beztu, að þér væri rutt úr vegi í pólitízka
heiminum. Það var ekki af neinum persónu-
legum ástæðum því mér hefir alla jafna fallið
þú vel í geð.”
“Þú segist vera faðir minn. Eg afþakka
þann heiður að teljast sonur þinn og mun
aldrei geta álitið mig í ætt við þann mann,
sem er sokkinn til botns í fyrirlitningar vilpu
mannfélagsins svo ekkert stendur uppúr nema
eyrun ,sem sýna markið — mann sem hefir
svikið og eyðilagt vin sinn, sem .treysti hon-
um — mann sem vélaði á sitt vald saklausan
kvenmann, sem hann svo fleygði frá sér sem
hverri ónýtrí flýk eftir að hafa fullnægt girnd-
um sínum og lét hana deyja af hungri og
kvölum meðan hann sjálfur lifði í allsnægtum
— mann sem gerði margítrekaðar tilraunir til
að nota ást annarar konu sem verkfæri til að
eyðileggja framtíð sonar síns —”
“Hættu!” grenjaði Southwold en Jón
sinti því engu heldur líélt áfram:
“Hefir hugur þinn aldrei á liðnum árum
hvarflað til baka? — til þess manns, sem hefði
getað notið hæðstu virðingar ef þú hefðir ekki
eyðilagt líf hans. York Cobden hefði notið
meiri virðingar en þú hefir nokkru sinni notið
ef það hefði ekki verið fyrir þínar aðgerðir. Og
sVo er það maðurinn, sem verður til þess, að
bjarga syni þínum frá þeim hörmulegasta
dauða, sem hann hefði hlotið fyrir þínar að-
gerðir, og komið honum til manns.”
“Ef eg hefði aðeins vitað að eg ætti
“Hví vissir þú það ekki? Hverjum var það
að kenna?”
“Þar var sök á báðar hliðar. Móðir þín
elskaði mig aldrei. Það var fljótræðis hugs-
un hennar, sem hún fór eftir, en í raun og
veru elskaði hún altaf Cobden og-----
“Þú undirförull svikari!”
“Það var Cobden sem hún elskaði, hún
margsagði mér það og þess vegna skildi eg við
hana. Þegar eg svo nokkru síðar kom til að
sjá hana, þá var hún farin. Eg reyndi lengi
að hafa upp á henni, en mér mishepnaðist.
Hún gerði mér rangt til með því að fela sig
fyrir mér. Hún rændi mig syni mínum —
“Syni þínum!” hrópaði Jón kaldhæðnis-
lega.
“Eg hafði altaf þráð að eignast son — erf-
ingja. Eg hefði reynt að gera hann að mikl-
um manni.”
“Þú hefðir óefað reynt að gera hann lík-
ann sjálfum þér.”
“Eg veit að eg á skilið öll þín bituryrði og
viðtek þau því mótmælalaust,” sagði South-
wold með talsverðu valdboði í röddinni.
“Eg skil þig ekki,” sagði Jón.
“Eg skil mig ekki stundum sjálfur. — En,
þar sem eg á nú son, sem eg get verið stoltur
af, er eg ásáttur með ,að segja af mér þeirri
stöðu sem eg hefi haft í mörg ár. Síðan eg sá
þig í fyrsta skifti hefi eg ekki getað annað en
dáðst að þér. Þú hefir það til að bera, sem mig
skortir: háar hugsjónir. Og það hefir þú
sjálfsagt fengið í arf frá móður þinni. — Hún
var góð kona í alla staði.”
“Hún sýndi það ekki, að hún hefði sér-
lega háar hugsjónir þegar hún tók þig fram
yfir York Cobden. — Bara að þú hefðir verið
nógu mikill maður til að giftast henni.”
“Það má vel vera, að þú hatir mig, en það
breytír ekki þeim sannleika, að þú ert minn
sonur. Eg hefi samið yfirlýsing sem eg af-
hendi blöðunum til birtingar í dag. Þar opin-
berlega viðurkenni eg þig sem mínn son og
löglegann erfingja — þú náttúrlega tekur svo
upp mitt nafn, og síðar meir-----”
“Eg geri ekkert af því tæi,” sagði Jón
bystur og ákveðinn.
“Þú getur ekki annað. Eg er hinn rétti
og eini erfingi bróður míns, jarlsins af Alde-
burgh, og það leiðir af sjálfu sér að þann titil
erfir þú síðar.”
Jón varð hvítur sem nár í framan og undr-
andi.
“Hvað áttu við? Eg skil þig ekki,” sagði
Jón og svo hló hann kuldalega. “Er þetta
einskonar skrípaleikur, sem þú ert að leika?
Hvernig heimfærir þú það, að eg geti átt tilkall
til jarls titils?”
“Sem sonur minn.”
“Löglegur sonur?” spurði Jón og hvesti
augun á föður sinn.
Nú var það Southwold sem varð undrandi.
“Hvaða áLstæðu hefir þú til að efa að þú
sért minn löglegur sonur?”
Cobden sagði mér að þú mundir aldrei
hafa gifst móður minni. — Er það satt?”
“Eg giftist móður þinni svo fljótt sem eg
gat fengið leyfisbréfið. Eg ætla ekki að
biðja þig að taka orð mín ein fyrir því, heldur.”
Svo gekk Söuthwold yfir að járnskáp þar
í stofunni; opiíaði hann og tók út úr honum
stórt samanbrotið skjal, sem hann svo afhenti
Jóni.
“Ef til vill getur þetta sannfært þig.”
Jón las skjalið. Hjarta hans barðist ótt.
— Var hann nú að fá vissu fyrir því, að hann
væri ekki fæddur í smán. Og er hann hafði
lokið við, að lesa skjalið, færðist gleði og á-
nægju svipur yfir andlit hans. “Guði sér lof,”
andvarpaði hann.
“Eg skil ekki því þú trúðir því, að eg
hefði ekki gifst henni. — Ef til vill hefir Cob-
den leynt þig sannléikanum af ásettu ráði —
“Hann vissi það ekki,” tók Jón fram í
fyrir honum. “Það jók á sorg hans, að hugsa
til þess, að kvenmaðurinn sem hann elskaði,
hefði verið smánuð. Þú verður að muna það.
að þegar hann fann hana loksins, þá var
hún dáin. Hann hefir sjálfsagt ekki fundið
neitt í bréfum hennar er benti til að þið
hefðuð gifst, og því skapað sér þá niðurstöðu
að----”
“Það getur verið þannig. Þegar við vorum
gift, bað Marian mig að geyma skírteinið í
mínum vörzlum. — Svo allann þennan tíma
hefir þú álitið að eg hafi breytt ranglega við
móður þína — og son minn?”
“Já.”
“Það er ekki nema eðlilegt að þú hatir
mig. En lofaðu mér að segja þér míná hlið
sögunnnar. Eg set hana ekki fram sem neina
vörn fyrir mig ,’en mig langar til að þú heyrir
hana. — Eg fékk ást á Marian í fyrsta skifti
sem eg sá hana. Vitandi að hún var þá trú-
lofuð Cípbden, stríddi eg á móti tilfinningum
mínum af öllum mætti, en eg fekk ekki staðist
(mót þeim. Eg fór að verða ósvifinn og ásetti
mér að ná henni frá honum. Eg var lengi
búinn að reyna, áður en eg fann nokkurn bil-
bug á hennar hlið og þá aðeins með því, að
reyna að telja henni trú um að Cobden elskaði
hana ekkert, væri einungis að spila með hana.
Lengi var hún hikandi. Loks kom að því, að
mér tókst að snúa huga hennar frá unnusta
sínum, með ýmsum staðhæfingum—sem auð-
vitað ekki voru sannar—svo greip hana eins-
konar æðis tilfinning og hún sagðist hata
Cobden og að hún vildi aldrei líta hann aug-
um framar. — Eg greip þetta tækifæri og kom
upp með það við hana, að við færum eitthvað
langt í burt. Og hún gekk inn á það. Mér
hafði aldrei komið annað til hugar en giftast
henni, og það gerði eg.”
Hann þagnaði um stund og leit á Jón, en
hélt svo áfram.
“En bráðlega kom breyting á alt. Eg
elskaði hana engu minna en áður. Hver dag-
urinn sem leið færði mér heim ákveðnari sönn-
un um það, að hún elskaði mig ekki vitund og
hafði aldrei elskað mig. — í svefni talaði hún
um York, og eg fór að verða afbrýðissamur. -—
Okkur sinnaðist í orðum ,og eg fór frá henni.
— Þú veist um hver endir sögunnar er. — Eg
gaf aldrei upp um mör gár að leita hennar —
svo frétti eg að hún væri dáin. En eg
heyrði aldrei getið um að hún hefði skilið
eftir neitt barn.”
“Hví viðurkendir þú hana ekki strax, sem
þína konu?”
“í þá daga voru kringumstæður mínar á
annan veg. Þá var faðir minn á lífi og eg var
uppá hann kominn með lífsmöguleika mína.
Hann vantaði að eg næði í ríkt kvonfang, og
ef’hann hefði komist að því, að eg væri giftur
efnalausri og umkomulausri konu, þá hefði
hann sent mig veg allrar veraldar frá augun-
um á sér. Eg hefi ekki sagt þér þetta sem
neina vörn í mínu máli. Eg veit hverjar þínar
* tilfinningar eru gagnvart mér, og eg lái þér
ekki. Það eina, sem eg fer fram á við þig er
það, að þú álítir mig ekki, að öllu leiti slæman
mann og auðsýnir mér þann sonar kærleik,
sem þú finnur að þér er fært. — Svara þú
ekki mínu máli í neinum flýtir — þú hefir
gifst stúlku sem verður þér í alla staði góð og
kærleiksrík kona. Bið þú hana að leiðbeina
þér í svari þínu til mín. Hvað þér viðkemur,
þá hefi eg ákveðið að gera þá yfirlýsing sem
eg gat um áðan, og hvað peningum viðkemur,
þá------”
“Minst þú ekki á peninga!” Það mál ligg-
ur milli hluta í bráðina. Þú veist það ef til vill
ekki, að eg hefi sagt af mér stjórnmála-embætt-
um mínum og ætla að hætta við öll stjórnmál.
— Eg veit að starfinu verður haldið áfram af
syninum þar sem faðirinn hættir.”
Jón var búinn að ná sér eftir áhrifin, sem
hann varð fyrir við lestur skjalsins, og leit nú
til föður síns nokkuð öðrum augum. Það var
svo mikil fróun fyrir hann að vita, að nú gat
hann horft framan í heiminn án þess að þurfa,
að bera kinnroða fyrir fæðingu sinni. Er Jón
leit föður sinn'þarna fyrir framan sig á gólf-
inu drjúpandi höfði, fann hann sig snortinn
meðaumkun með honum.
“Vill sonur minn leggja hönd sína í
mína?” spurði Southwold og rétti fram hönd
sína.
Og svarið var, að hendur sonar og föðurs
tóku saman föstum tökum og ylríkar tilfinn-
ingar streymdu til hjartans.
“Nú munt þú segja konu þinni fréttimar.
Hugði hún einnig að------”
“Hún hafði sömu skoðun og eg í þessu
rnáli. Og hún mun gleðjast jafn mikið og eg
yfir því, að móðir mín var----”
Jón beygði af og reyndi ekkert að dylja til-
finningar sínar.
“Þú getur alderi skilið hvað mikla þýðing
þetta hefir fyrir mig. Þegar eg var bam, ,fór
leyndardómurinn um foreldra mína að leggjast
þungt á mig — það varð mér svo þung byrði,
að eg ætlaði ekki að geta risið undir henni. —
Svo hugði eg að gátan væri ráðin — og að eg
væri kominn í þennan heim án réttar til
nokkurs nafns eða nokkurrar ættar. — Þá
fyltist eg fyrirlitningu á sjálfum mér. — Eg
skammaðist mín fyrir augum heimsins. En—nú
er þessu öllu rutt úr vegi, og eg þori að líta á
sjálfann mig — sem mann.”
“F"arðu nú heim til konu þinnar. — Þinnar
góðu konu — komdu svo aftur og sjáðu mig.
Jón — eg verð að kalla þig bara Jón — eg
skil nú af hverju það stafaði, að mér líkaðir þú
altaf svo vel. Guði sé lof, að mér mistókst
fyrirætlan mín. — Það var djöfullegt athæfi,
°S eg er altaf að finna það betur og betur
hvað níðingslegt það var . Það hlýtur að verða
ætíð blettur á minni sál. Guð fylgi þér, sonur
minn, -og mundu að þú átt föður sem vill nf
öllu sínu hjarta bæta fyrir misgerðir sínar.”
Og han rétti fram hönd s(na sem var tekin án
þess, að hikaö væri við.
XLIX Kapítuli.
Þegar Jón gekk út frá föður sínum, var
hann léttur í spori og glaður í lund. Bíllinn
sem hann ók á, fór með geysi hraða, en hon-
um fanst hann ekkert komast áfram. Þegar
hann kom heim til sín, fór hann ofan í vasa
sinn eftir framdyra lyklinum en fann hann
ekki svo hann barði að dyrum.
Joyce kom til dyra og er hún sá Jón,
spurði hún:
“Hvað hefir komið fyrir?”
Hann svaraði engu heldur þreif hana í
fang sér og þrýsti henni upp að hjarta sér.
“Joyce, eg þarf ekki lengur að blygðast
mín. Eg er frjálsborinn maður. — Nú get eg
horft framan í heiminn. — Eg er sonur Gerald
Southwolds — hjónabands barn.”
Hún rak upp lágt hljóð og dró sig ögn
frá honum.
“Jón!” sagði hún og fylgdist svo með
honum inn f setustofuna.
Frh. á 7 bls.