Heimskringla - 14.08.1935, Page 5

Heimskringla - 14.08.1935, Page 5
WINNIPEG, 14. ÁGÚST, 1935 HEIMSKRINGLA 5. SÍÐA haldið áfram að rera íslenzkir, sem eyddu hér kröftum sínum eins lengi og við missum ekki gengu hér í gegnum hið bitrasta sjónir á verðmætum norræns landnámsstríð, sem íslendingar menningararfs. Og þegar mað- j hafa nokkru sinni háð. Kvenn- ur er staddur á íslenzkasta ; anna, sem kallaðar voru til að staðnum hér vestra, verður hafast við í litlum, köldum og manni ekki láð það, þó maður hugsi sér og æski slíkrar mið- stöðvar þess sem íslenzkt er, einmitt þar, í Nýja-íslandi. VIÐ LAGNINGU GRUNNSTEINS að minnismerki yfir íslenzka landnámsmenn að Gimli 5. á- gúst 1935. eftir J. J. Bíldfell, forseta Þjóðræknisfélagsins Islenzku menn og konur! Vér íslendingar höfum komið saman við ýms tækifæri og undir ýmsum kringumstæðum, í þessu landi, en sjaldan við tækifæri, sem eins hefir brent sig inn í instu fylgsni hjartna vorra, eins og það sem safnað hefir oss saman um grunn þann, sem hér er reistur. Engin minn- ing héfir læst sig svo um líf vort og sál, eins og minningin um mennina og konurnar, sem þessi varði er hér skal reisa er helgaður—íslenzku mennina og konurnar, sem lentu hér við ströndina á Gimli fyrir sextíu árum síðan. Slíkar minningar eru mönn- um dýrmætar, eða ættu aö minsta kosti að vera það. En þó að minningar í hjörtum og hugum manna séu gullvægar, þá eru þær þó forgengilegar, eins og alt annað, sem að tím- ans tönn nær til. Endurminn- ingarnar fölna og fyrnast með tíð og tíma og sifjaböndin mást þar til þau slitna. Menn háfa því fundið annað ráð til að varðveita viðburðina frá því að falla í gleymsku og dá, og það er að varða þá svo traust að minnismerkin séu talandi vott- ar þeirra, frá einni kynslóð til annarar og öld fram af öld. Minnisvarðarnir eru eins gamlir og mannkynssagan, eða eldri. Þeir hafa verið reistir í öllum löndum og af öllum þjóð- um. Táknmyndir þeirra eða fyrirkomulag er mjög með mis- munandi' hætti, og fer eftir menningarþroska þjóða, eða hlutaðeigandi einstaklinga. En þó að táknmyndir þeina séu margar og oft hver annari ólíkar, þá eiga þeir þó allir sam- eiginlegt gildi, að minsta kosti í tveimur aðal atriðum. Hið sögulega og hið minningarlega gildi. Mönnum hefir nú raunar ver- ið þetta ljóst áður, en aldrei eins berlega og nú, þegar varðarnir eru farnir að fylla upp í eyður sögunnar, og gefa samtíð vorri skýrari myndir af menningará- sigkomulagi liðinna tíða, en fólk átti áður kost á. Þessi minnisvarði, sem vér leggjum hornsteininn að í dag, skal reistur til að vera sögulegt tákn á þessum stað, þegar at- burðurinn, sem hann varðar er fallinn í gleymsku og dá, og þó “Queen Mary” kynslóðir komi og kynslóðir Ensk blöð skýra frá því, að t fari, skal hann standa, til var- kinu nýja risaskipi, Queen Mary, anlegs tákns um landtöku ís- j verði alls þrír kvikmyndasalir. lendinganna fyrstu, sem bygð hófu í Vestur-Canada. En ásamt því að vera sögu- óhollum húsakynnum og halda við ylnum á arni þeirra. Kvenn- anna, sem urðu að deila litlum brauðleifum á milli margra. — Kvennanna, sem eftir erfið dagsverk urðu að vaka yfir veikum börnum sínum, þegar ylurinn frá eldstæðum húsa þeirra vermdi sjúkrabeðinn ann- ars vegar en vetrarfrostin nístu þau hins vegar og urðu svo að fylgja hverju þeirra eftir annað til grafar, en mæltu þó eigi æðruorð. Kvennanna, sem jókst orka við hvern erfiðleika og stækkuðu í hverri hættu. Land- námskvennanna vestur-ís- lenzku,, sem voru prýði stöðu sinnar, bygðar sinnar og ætt- þjóðar. Að síðustu er þessi varði próf- steinn á íslendinga sjálfa. Hvers virði er minningin um þessa landnámsmenn og landnáms- konur yðar íslendinga? Er bar- átta þeirra, sigrar þeirra og trú- trúmenska nokkurs virði fyrir oss? Metum vér það nokkurs, að þetta landnámsfólk af vorri þjóð, stríddi og sleit sér til þess að vér, sem á eftir komum mættum njóta ávaxtanna af verkum þeirra og lífsþæginda sem það bjó oss í ríkari og fyllri mæli, bæði efnalega og andlega talað, en vér annars heifðum getað gert? Eg veit þið metið það, og eg veit að á meðal landa minna, hvar svo sem þeir eru niðurkomnir í þessari viðáttu- miklu heimsálfu, er' ekki að finna svo járnkalda haustsál að hún ekki beygi sig í lotningar- fullri þögn fyrir minningu land- námsmannanna og landnáms- kvennanna, sem fyrst reistu bú og bygð á strönd Winnipeg- vatns og strengdu þess heit að geyma þá minning í hreinu hjarta eins lengi og lífið endist og að gera hana eins arðberandi innstæðu í sínu eigin lífi og unt er. Þjóðræknisfél. ísl. í Vestur- heimi, sem gengist hefir fyrir að byggja þessa undirstöðu og þessari hornsteinslagningu, hef- ir ákvéðið að halda minnisvarða byggingunni áfram tafarlaust unz að henni er lokið, þó enn skorti fé til að ljúka því verki. Það vonast eftir samhygð, sam- vinnu og samtökum yðar allra, vonast eftir að allir geti orðið eitt í því að áform það geti tek- ist, svo hægt verði að afhjúpa minnisvarðann 21. október næstkomandi, sem er sextugasti lendingar afmælisdagur land- námsfólksins hér á ströndinni, minning þess til verðugrar við- urkenningar og oss íslendingum sjálfum til sóma. Lífsreikningur sjötugs manns Þegar eg lít yfir lífsreikning minn Og liða hann sundur, í næði —\ Margskonar úttekt eg í honum finn Sem ekki var matur, né klæði. Flest sem hjá öðrum eg inn hefi lagt, Eg út tók í svikum og snuði. Eg skulda víst fáum, það fæ eg þó sagt, Nema foreldrum mínum, og guði. S. J. Scheving ÆFIMINNING HITT OG ÞETTA legt tákn, á þessi varði að vernda og vegsama minningu mannanna, sem á hallandi hausti árið 1875 lentu hér við ströndina, framandi og félausir. Mannanna íslenzku, sem komn- ir voru “austan um hyldýPis haf” klæðlitlir og skýlislausir. Mannanna, sem ruddu hér brautina og bygðu f y r s t u bjálka heimilin. Mann- anna, sem höfðu eigi annað á milli sín og dauðans en hendur sínar og hugrekki. Mannanna, sem möttu lög og rétt jafnt sínu daglega brauði og fyrstir allra settu á stofn lög- og reglu- bundið mannfélag í þessari bygð. Mannanna, sem fyrstir ruddu brautirnar í gegnum eyðiskóga þessa héraðs og brú- uðu fenin og flóana. Mannanna Einn salur fyrir hvert farrými. * ¥ * Vatnabíll Þýskur verkfræðingur hefir fundið upp nýja gerð bíla, sem hægt er að aka jafnt á sjó og landi. Vagnar þessir geta far- ið með alt að 20 km. hraða. * * * Hið konunglega ítalska flugfélag hefir heitið 100,000 líra verð- launum þeim manni sem fyrstur finnur upp flugvél, sem ein- göngu er rekin áfram með mannsafli. * * * Útviarpsveiki Læknar í Ameríku þykjast hafa fundið nýja veiki hjá fólki, sem hlustar á útvarp á stuttum bylgjum. Sjúkdómurinn lýsir sér á þann hátt að fólk verður blóðlaust, fær slæman höfuð- verk og verður heyrnarsljóft. STEINÞÓR JÓSEFSSON Hann andaðist á spítala í Winnipeg 15. júlí síðastliðinn, eftir langvarandi veikindi. iSteinþór fæddist 21. október, 1880 í Stykkishólmi á Islandi eða þar í grend. Foreldrar hans voru Vigfús Jósefsson og Guð- rún Jóhannesdóttir; voru þau bæði ættuð úr Snæfellsnessýsl- unni. Þau fluttust vestur þeg- ar Steinþór var bam að aldri og settust að í Mikley, eftir tveggja ára dvöl í Winnipeg. Bjuggu þau þar nokkur ár og hét heimili þeirra Hólmar. Það- an fluttust þau til ísafoldar- bygðarinnar í Nýja íslandi og áttu þar heimili um eitt skeið, eða fram til ársins 1903, er þau fluttust vestur í Grunnavatns- bygðina, eins og hún var þá nefnd. Þar bjuggu þau fyrst við Stony Hill Pósthús og síðan við Hove pósthús. Var Vigfús alkunnur dugnaðarmaður, á- reiðanlegur og vandaður. Guð- rún var greindarkona, og bæði voru þau vel látin. Hann dó árið 1915 en hún 1925. Steinþór ólst upp með for- eldrum sínum og dvaldi lengst af hjá þeim meðan bæði voru á lífi. Oft var hann þó við vinnu frá heimilinu, einkum plægingar. Var hann þá tíðum í samvinnu við frænda sinn, Kristján Pétursson Bjarnason- ar, sem nú býr í Arborg. Voru þeir systkinasynir og mjög sam- rýmdir frá barnæsku. Um þetta leyti var iSteinþór tvo vetur við nám á búnaðarskólanum í Winnipeg. Mörg síðari árin átti Steinþór heima á Lundar og stundaði þar margskonar smíðar og fiskiveiðar í Manitobavatni á vetrum, meðan heilsa hans leyfði. Var hann lengi í félagi með Jóhanni Gíslasyni og smíð- uðii þeir meðal annars mikið af netaflám, sem talsverður markaður var fyrir um það leyti. Fyrir nokkrum árum misti Steinþór heilsuna, svo að hann varð að hætta allri erfiðis- vinnu. Fór heilsa hans mjög hnignandi hin síðustu árin. Var hann þá lengst af til heimilis hjá Snæbirni Einarssyni á Lun- dar og konu hans Guðríði, og naut þar beztu aðhlynningar. Steinþór heitinn var prýði- lega vel gefinn maður og mjög fjölhæfur. Verkhygni og hug- vit hafði hann í ríkum mæli, og fékst talsvert við uppfinningar; má til nefna plóg með sérstöku lagi, til að Plægja með rætna jörð, og motor-sleða, er hann smíðaði. Ekki urðu þessar upp- finningar honum nein fjárupp- sPretta, þótt að líkindum hefði mátt gera báðar vel nothæfar. En ekki var síður eftirtektar- vert, hversu athugull hann var á öðrum sviðum. Hann fylgdist mjög vel með opinberum málum og talaði um þau af þekkingu og skilningi, þótt hann tæki ekki mikinn beinan þátt í þeim. Hann var mikið hneigður fyrir skáldskap, las og kunni utan- bókar mikið af íslenzkum Ijóð- um og hafði næman smekk fyr- ir því sem fagurt var í þeim. Sjálfur var hann og vel hag- mæltur, en fór svo dult með það, að fáir vissu. Á síðari árum hneigðist hug- ur haiis mikið að sálarrann- sóknum. Las hann mikið um þau efni og tók þátt í tilraun- um þar að lútandi. Var hann einn þeirra fáu, sem geta talað um þau efni öfgalaust og sagt frá reynslu sinni í þeim án ákafrar málafylgju. Hefir það eflaust verið rannsóknarþrá hans, sem kom honum til að gefa sig við þessum viðfangs- efnum. Var hann sannfærður um að reynsla sín og annara væri nóg sönnun fyrir fram- haldslífi eftir dauðann. í trú- málum var hann fylgjandi hinni frjálslyndu stefnu og í stjórn- málum einlægur umbótavinur. En í hvorugu tók hann mikinn beinan þátt; enda var hann að upplagi dulur maður og lítið fyrir það gefinn, að láta mik- ið á sér bera í almennu félags- lífi. Auk þess sem hann var hæfi- leikamaður mikill, og það á mörgum sviðum, var hann drengur hinn bezti—vandaður og fáskiftin um aðra í daglegri umgengni, raungóður og hjálP- fús við alla sem hjálpar þurftu með. Leituðu margir hjálpar hans, og mun hann hvorki hafa haft skap til að synja né ganga hart eftir sínu. Gaf hann oft eftir allmiklar fjárupphæðir, er hann átti hjá öðrum. Með Steinþóri er fallinn í valinn góður drengur á bezta aldri. Hann var að verðleikum vinsæll maður meðal allra sem kyntust honum; stuðluðu þar að gáfur, prúðmenska og dreng- lund. Þeir sem þektu hann vel vissu, að hann leið mikið síð- ustu árin, en þó var hann jafn- an æðrulaus og sami rólyndi og hugsandi maðurinn sem hann hafði verið meðan hann var heill heilsu. Af nákomnum ættingjum, sem lifa hann ,má nefna K. P. Bjarnason og systkini hans Bjarna og Jónínu og tvær móð- ursystur á Gimli, Mrs. K. Kjer- nested og Hólmfríði á Betel. Eina hálfsystur átti hanri* sem Jóhanna hét og dó hún í Win- nipeg 16 ára gömul fyrir mörg- um árum. Guðbjörg Stefáns- son, ekkja Jóns Stefánssonar að Stoney Hill, var upPeldis- systir hans. Fleiri skyldmenni mun hann hafa átt, en nöfn þeirra eru þeim sem þetta ritar ókunn. —G. Á. í leiðangri þessum taka þátt jöklafræðingur, eðlisfræðingur, fuglafræðingur, loftskeytamenn og læknir, en alls verða leið- angursmenn tíu. Ráðgert er að setja upp tvær vetursetustöðvar á innlandsísn- um, aðra á austurströnd íssins í 2600 feta hæð; hina á jaðri skriðjökuls, sem fellur í Dave Bay. Tuttugu grænlenskir hundar verða með í förinni til flutninga og eru þeir nú á leið frá Kaupmannahöfn. Ráðgert er að gera tilraunir með það að skifta um menn á stöðvunum yfir veturinn. En eins líklegt þykir þó, að það verði ógerlegt. Er því ætlanin að ganga svo frá, að að minsta kosti tveir menn á hvorri vetur- setustöð, auk aðalstöðvarinnar, verði við því búnir, að vera ein- angraðir í alt að sex mánuði á hvorri stöð.—Mbl. FRÁ ÍSLANDI FRÉTTIR FRÁ ERITREU OXFORD-HÁSKÓLI GERIR ÚT NORÐUR-ISHAFSLEIÐANGUR 17. júlí í lok þessa mánaðar leggur Norður-íshafsleiðangur, sem Oxford háskóóli gerir út, af stað frá Englandi. Hefir undanfarið verið unnið að undirbúningi leiðangursins. Ráðgert er að leiðangursmenn verði 14 mán- uði að heiman og setjist að á lítt rannsakaðri og hrjóstugri strönd Norðaustur-Spitsbergen, og stundi þar vísindarannsókn- ir. Leiðangursmenn verða að öllu samantöldu sennilega hinir yngstu, sem ráðist hafa í vetur- setu í norðurhöfum; meðal ald- ur þeirra er 23 ár. London, 17. júlí 50 ítalskar fjölskyldur, sem búsettar voru í Abyssiníu, eru nú lagðar af stað heimleiðis til ítalíu á tveim skipum. Á sömu skipum eru einnig fluttir heim- leiðis sjúkir hermenn. Það er sagt, að 10—12 ítalskir her- menn deyi nú á hverjum degi í Eritreu, en þar er sagður óþol- andi hiti um þessar mundir. — Fjölda margir hermenn veikjast daglega og hafa margir verið fluttir til strandar og eru nú á leið til ítalíu. * * * Oslo 17. júlí Frá Rómaborg er símað sam- kvæmt opinberum heimildum, að ríkisstjórnin telji eins nauð- synlegt fyrir ítalíu að ná yfir- ráðum í Abyssiníu eins og það var fyrir Breta að ná Egypta- landi undir sín yfirráð. — 300 sprengjuflugvélar verða bráð- lega sendar til Afríku frá Róm. * * ¥ Berlín 17. júlí Eftir því, sem blöð í Jugo- slavíu skýra frá, hefir fjöldi rússneskra landflóttamanna, aðallega fyrverandi liðsforingja í keisarahernum og svokallaðra “hvítliða” boðið Mussolini þjón- ustu sína í stríði við Abyssiníu. Að launum mumf þeir, eftir því sem sagt er, krefjast handa sér hluta af Abyssiníu, er kallaður verði “Nýja Rússland” og standi undir vernd ítalíu.—Vísir. Draugasögur bannaðar í Kína 1 Kína er búið að gefa út reglugerð, sem bannar allskonar blót og formælingar í útvarpinu. Einnig er bannað að útvarpa draugasögum og öðrum leynd- ardómsfullum frásögnum. Sviplegt slys Eskifirði 19. júlí. í fyrrinótt um fjögurleytið vildi til sviplegt slys á Krossa- nesi við Vaðlavík. Bátur með þremur mönnum, hlaðinn skel, lagði þá að landi. Innsiglingin í höfnina er þröng, mjó renna milli tveggja flúða,—en háflæði var. Steytti báturinn á annari flúðinni. Kom gat á hann, og hvolfdi honum við næsta útsog. Einn maðurinn druknaði, en hinir komust lífs af. iSá, sem druknaði, hét Elís Sigurðsson, bóndi á Krossanesi. Hinir voru Tryggvi Eiríksson, vinnumaður, og Stefán Sæ- mundsson, 14 ára piltur frá Norðfirði. Elís druknaði, er hann gerði tilraun til að bjarga drengnum. En drengurinn náði í ár, og komst upp á klöPpina. Tryggvi misti aldrei af bátnum og fékk komið honum á rétt- an kjöl, og bjargaðist þannig til lands. Einar Ástráðsson héraðslækn ir var sóttur til að reyna að gera björgunartilraunir á Elís, en það reyndist árangurslaust. —Alþ.bl. * * * Hollenskir stúdentar Reykjavík, 20. júlí. Undanfarin sumur hafa holl- enskir stúdentar komið hingað til sumardvalar á bæjum upp til sveita. Hefir það gefist vel og báðir aðilar verið ánægðir, bændurnir og stúdentarnir. 1 gærkveldi komu hingað með Gullfossi sextán hollenskir stúd- entar, 5 stúlkur og 11 Piltar, ;sem ætla að dvelja hér sumar- mánuðina á ýmsum bæjum sunnan og vestanlands. Var upphaflega í ráði, að þeir byggi á Garði meðan þeir stæðu við í bænum, en sökum rúmleysis þar sem stendur, hef- ir þeim verið komið fyrir í Málleysingjaskólanum; búa þeir þar, en borða á Garði. Jón Gissursson sér um stúd- entana fyrir hönd Torfa Hjart- arsonar, bæjarfógeta á Isafirði. en hann er formaður móttöku- nefndar. Stúdentunum hefir verið skift niður á þessa bæi: Breiðabólstað á Síðu, Húsa- fell í Borgarfirði, Stfera Ás, Örn- ólfsdal, Helgavatn, Kvíar, Bílds- fell, Hlíð, GnjúpverjahrepPi, Múla, Biskupstungum, Holt, Ön- undarfirði, Gunnólfsvík. Nokkr- ir fara vestur, og kemur Torfi Hjartarson þeim þar fyrir. — Mbl. Kaupið Heimskringlu Lesið Heimskringlu Borgið Heimskringlu HOW TO FIND AND HOLD . . . A Good Position • Sound Qualifications—Dominion Business College courses, especially built for the complex conditions of modern business, are the best aváilable. • Confidence—Up-to-date tuition methods of indivi- dual instruction give the graduate the necessary poise and self-reliance. • The Right Approach—Dominion graduates are taught the principles of businesslike procedure in everything they do. They also receive definite ad- vice on interviewing, applications, and the ability to “hear of” available positions. They are taught to sell their services. 9 Contacts—The Dominion Business College is well known for the efficiency of its training, and its graduates are preferred by business men. The Employment Department puts numbers of young people in touch with prospective employers every month. If you want the best position, give yourself the best training. We are open all the year round. INQUIRE NOW FOR FULL INFORMATION DOMINION BUSINES S COLLEGE On the Mall, and at Elmwood, St. James, and St. John’s i

x

Heimskringla

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.