Heimskringla - 12.02.1936, Side 4

4. SlÐA.
WINNIPEG, 12. FEBR. 1936
HEIMSKRINGLA
í
'ííii.’ímslmmilct
(StofnuO lSSt)
Kemur út á hverjum miövikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
ÍS3 og SS5 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsímia 86 537
VerC blaðslns er $3.00 árgangurinn borgÍBt
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
011 viðskifba bréf blaðinu aðlútandi sendlrt:
Manager THK VIKINO PRKSS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HKIMSKRINOLA
853 Sargent Ave., Winrúpeg
"Helmskringla" is publiabed
and printed by
THK VIKINO PRKSK LTD.
863-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telepibone: 86 637
WINNIPEG, 12. FEBR. 1936
Á ÁRSFUNDI SAMBANDSSAFNAÐAR
Á árfundi Sambandssafnaðar í Winni-
peg, s. 1. sunnudag komu þeim er þetta
ritar og þar var staddur í hug orð Ibsens,
að hvernig sem frelsið gæfist, væri þó á-
valt þetta við það, að fyrir öðru væri ekki
skemtilegra að berjast en því.
Það þurfti ekki nema að heyra árs-
skýrslur safnaðarins lesnar til þess að
sannfærast um það, að þessi tiltölulega
fámenni hópur allra íslendinga er til þess
albúinn, að liggja ekki á liði sínu, málefni
og hugsjón safnaðarins til eflingar.
Þó engin sál væri beðin um peninga
söfnuðinum til styrktar, er fjárhag,ur
hans langt fram yfir það sem við hefði
mátt búast á þessum tímum. Það leggur
hver sitt fram af fúsum vilja og með það
eitt í huga að greiða eftir getu fyrir mál-
efninu.
Og í hverju er þá málefni kirkna sam-
bandssafnaðanna vestan hafs fólgið? —
Svarið er, að það er fólgið í frelsi, algeru
trúfrelsi.
Sálir manna binda engin bönd í þeim
kirkjum. Engin kirkja er slík til önnur á
meðal íslendinga og þó víðar sé leitað.
Hún er í fullu samræmi við vísindi nú-
tímans og hugsjónir þeirra, er ráðgátum-
ar leysa, er þroski, framför og velferö
manna hvílir á, ekki aðeins í dag, heldur
einnig á morgun. Hún er framtíðar
kirkja.
Hún er ein mikilsverðasta andlega
hreyfingin, sem komið hefir fram í ís-
lenzku þjóðh'fi.
Og hún á fleiri fylgsmenn út í frá, eða
hjá þeim, sem öðrum kirkjum, eða engri
kirkju heyra til, en nokkur önnur kirkja.
Sá er nokkru háleitu máleifni ann, hlýt-
ur að vera með stefnu slíkrar kirkju.
Því að hvernig sem fengið frelsi gefst,
eins og Norðurlandaskáldjöfurinn sagði,
er það ein dýrmætasta hugsjónin, að
vinna og berjast fyrir. Og þeirra sem í
sh'kri starfsemi hafa átt þátt, verður getio
er tímar h'ða.
Það var ekki hugmyndin héir, að
segja fréttir af ársfundinum. Þess gerist
heldur ekki þörf, þar sem þær verða
bráðlega birtar af ritara safnaðarins. —
Þetta er aðeins brot af því, er í hug
manns kemur, er athyglinni er beint að
ársstarfi þessara kirkna.
IV,R. CASGRAIN OG
ÞINGFORSETASTAÐAN
Mr. Pierre Casgrain, sem kjörinn var
þingforseti í Ottawa af Kingstjórninni
fyrir skömmu, er sagt margt vel gefið. En
á því má þó telja nokkurn vafa, hvort að
hann sé þingforseta-stöðunni vaxinn.
í sömu andránni og honum er falin
þessi virðingar staða, fer hann til verks
og rekur um 127 manns, sem ýms störf
hafa haft með höndum bæði um þingtím-
ann og endranær um fleiri ár og ræður
aðra í stað þeirra.
Og það var ekki eins og þarna væri um
“feit embætti” að ræða, því á meðal
Iþeirra reknu voru kolamokarar, þvotta-
kerlingar og vikastúlkur.
Ósvinna þessi spurðist brátt svo illa
fyrir, að Mackenzie King, forsætisráð-
herra, sá þann kostinn vænstan, að skipa
Mr. Casgrain, að ráða alt þetta sama fólk
aftur til starfsins, en segja hinum, sem
voru nýteknir við, að bíða þar til að
stöðurnar losnuðu. Má þetta á betri veg
virða við forsætisráðherra, enda þótt Mr.
Casgrain hafi sér til málsbótar; ‘‘hvað
Aöfðingjarnir hafast að,” og King hafi
sjálfur verið fordæmið.
En hvað gerir nú Mr. Casgrain? Getur
það verið, að hann sætti sig við stöðuna,
eftir að hafa auglýst á svo fyrirlitlegan
hátt flokksofstæði sitt, jafnvel þó þingið
eins og það er nú skipað líti ekki á það.
Þingforseta-staðan er ábyrgðarmikil
valda og virðingarstaða. Henni eru marg-
ar hefðbundnar og helgar skyldur sam-
fara í lýðfrjálsu landi, sem enginn getur
óhegnt leikið sér með eða brotið eftir vild.
HVERS Á ABERHART AÐ GJALDA?
Hvernig stendur á því, að blöðin Wipni-
peg Free Press og “The Commonwealtb,”
blað C. C. F. flokksins, reyna með öllu
móti að gera Aberhart og stefnu hans að
óreyndu eins tortryggilega, hlægilega og
jaifnvel vitfirringslega og þeim er unt?
Vér segjum ekki að hið síðar nefnda blað
sé eins hræfuglslega gráðugt í ummælum
sínum og blaðið Free Press, en í því sem
það skrifar um social credit stefnuna, er
það eins heitt og ákveðið í að fordæma
hana og nefnt blað.
Nokkur undanfarin ár hefir hagur þess-
arar þjóðar ekki verið beysnari en það, að
menn hafa verið alt annað en ánægðir.
Og Aberhart forsætisráðherra, er auðvit-
að hvorki sá fyrsti, né eini pólitíski leið-
toginn, sem talið Ihefir breytingu á skipu-
lagi þjóðfélagsmálanna reynandi. En hann
er fyrsti maðurinn hér, sem sú ábyrgð
hvílir á, að ganga til verks og breyta
hagfræðisfyrirkomulaginu.
Og að Aberhart sé þetta alvörumál
og að hann ætli að standa við skoðun
Sína, má ráða af því, að í hásætisræðu
fylkisstjórnarinnar er það tekið fram, að
stjómin leggi fyrir þing tillögur um breyt-
ingar á hagfræðismálum fylkisins í sam-
ræmi við social credit stefnuna. Hvort að
Aberhart hafi fundið ’ráðningu gátunnar
um það hvemig mein þjóðfélagsins verö:
bætt, má auðvitað deila um. Hafi honum
ekki hepnast það, er hann ekki; sá eini
sem það hefir hent. En hann er mörgum
ólíkur í því, að hann álítur betra að gera
einhverja tilraun, heldur en að standa
grafkyr.
Þar sem öll önnur ráð hafa brugðist,
er engu slept, þó social credit sé reynt,
og að sú tilraun fái að njóta sín óáreitt
af pólitískum fúskurum. Ef hún skildi
hepnast, hafa íbúar þessa þjóðfélags fulla
ástæðu til að vera þakklátir. Mishepnist
hún, er að minsta kosti sú vissa fenginn,
að bætur á hag þjóðfélagsins verða ekki
ráðnar með því að halda þá leið.
CANADA-BANKI
í hásætisræðunni í Ottawa, er minst á
Canada-lbanka, og á þá leið, að hann
verði gerður að þjóðeign, eins og vikið
var að fyrir kosningar. Stjórnin ætlar því
að kaupa hluti bankans, en þeir eru í
Ihöndum 12,062 manna, sem dreifðir eru
austur og vestur um alt þetta iand,i eða
með einhverjum meðölum ná stjórn hans
í sínar hendur.
Þar sem svona margir menn af öllum
stéttum í hverju einasta fylki landsins eru
hluthafar bankans, er varla hægt að telja
hann séreign. En hvað sem því líður, á
nú að breyta honum úr séreigna banka í
þjóðeignabanka.
í stað þess að sjö meðstjómendur bank-
ans eru nú kosnir af hluthöfum hans, á
samibandsstjórnin að skipa þá. Þessir
meðstjórendur hafa litið hendur í hári
með stefnu bankans. Hún er í aðal-
atriðinu ákveðin af yfirstjórnenda bank-
ans og fjármálaráðherra sambandsstjórn-
arinnar.
Aðal störf meðstjómenda bankans, er
að gefa sem raunverulegastar leiðbeining-
ar um hag manna yfirleitt og hvernig
starf bankans snertir störfl þjóðfélagsins.
Þeir eru eftirlitsmenn í þeim skilningi öllu
öðru fremur og ráðgefendur.
Breytingin sem King hugsar sér á
bankanum, snertir ekki vitund undir-
stöðuatriði, stefnu, eða starf bankans í
sjálfu sér. Yfirstjórnandinn og fjármála-
ráðherrann verða að svo miklu leyti sem
enn er kunnugt þeir sem stefnu og starfi
bankans ráða. Eina verulega breytingin,
sem af þessu áformi Kings leiðir, er sú,
að honum eða stjórn hans gefst tækifæri,
að skipa þessa sjö meðstjórendur, í stað
þess, að þeir eru nú kosnir af hluthöfum.
Það leggur stjórninni sjö álitlegar stöður
í hendur, að miðla jafnmörgum trúum,
soltnum, fylgifiskum gínum. Frá sjónar-
miði stjórnarinnar er þetta nóg ástæða
fyrir breytingunni.
Til þess að geta lagt vinum sínum
Iþessa gjöf í lófa, verður stjórnin að taka
$144,500,000 (eitt hundrað fjörutíu og
fjórar miljónir og fimm hundruð þúsundir
dollara) úr fjárhirzlu ríkisins, til þess að
greiða fyirir hlutina. Frá sjónarmiði
skattgreiðenda, er hætt við að þessar sjö
stöður þyki dýru verði keyptar.
(Þýtt úr The Winnipeg Evening Tribune)
RITGERÐ UM MATTHfAS
I nóvember-hefti ritsins “Scandinavian
Studies and Notes”, birtist grein um
Matthías skáld Jochumsson eftir dr. Rich-
ard Beck. Tímarit Iþetta er gefið út af
félaginu “Society for Advancement of
Scandinavian Studies” og standa að því
fræðimenn va'ðsvegar um Bándaríkin, sem
norrænum fræðum unna og sinna. Ritari
félagsins er Joseph Alexis prófessor við
Nebraska-háskólann, en hann heimsótti
Winnipeg síðastl. vetur, sat fund Þjóð-
ræknisdeildarinnar Frón og munu margir
hér minnast hans, ekki sízt fyrir það að
hann, útlendingurinn, mælti þar á ís-
lenzka tungu.
Ritgerð dr. Beck er alllöng, um 14
blaðsíður í ritinu. Er hún því all-greini-
legt yfirlit yfir æfi og skáldskap Matt-
híasar og með sýnishorni af kvæðum
skáldsins, sem áður hafa hér ve-rið þýdd,
þar á meðal þjóðsögnum, er frú Jakobína
Johnson hefir snúið á enska tungu. í
greininni er og hér og þar gripið niður í
og lýst bókmentastarfi íslendinga svo að
það ætti ekki að koma flatt upp á þá út-
lendinga, er hana lesa, þó þjóðin á eyj-
unni afskektu og h'tt þektu, sé nefnd
bókmentaþjóð. Mega Íslendingar hvert
starf er að kynningu á bómentum vorum
lýtur meta og þakka.
SÁNING OG UPPSKERA*
Villist ekki! — Guð lætur ekki að
sér hæða; því að það„ sem maður
sáir, það mun hann og uppskera. Því
að sá, sem sáir í hold sjálfs sín, mun
af holdinu uppskera glötun; en sá,
sem sáir í andann, mun af andanum
uppskera eilíft líf. En þreytumst ekki
að gera það sem gott er, þvi að á
sínum tíma munum vér uppskera ef
vér gefumst ekki upp!—Gal. 6:7—9.
iSíðast liðin sunnudag reyndi eg að sýna
fram á það, að ef að heimurinn ætti að
fara sífelt batnandi, þá væri nauðsynlegt
að gera meira en að umsnúa mannfélag-
inu. Á meðan að mennirnir sjálfir eru ó-
fullkomnir, getum vér umsnúið mannfé-
laginu eins og við viljum, og gert eins
mörg ný lög og oss þykir nauðsynlegt.
En ástandið í heiminum mun þó lítið
batna, meðan að mannkynið sjálft er ekki
nógu fullkomið til þess að hagnýta sér
breytinguna.
Vér getum öll orðið að socialistum,
eða commúnistum, eða hvað annað, sem
við viljum — og stofnað það stjórnarfyr-
irkomulag, sem er í bezta samræmi við
pólitíska skoðun vora, en á meðan að
rnönnum er stjórnað af eigingimi og
sjálfselsku, þá mun ástand mannfélags-
ins ekkert batna. Það má ibreyta stöðu
mannanna í þjóðfélaginu á allan mögu-
legan hátt, en ef að mönnunum sjálfum
er ekki stjómað af breyttum hugsunar-
hætti, verður ástandið lítið öðruvísi en
það nú er. Meiri sannleikur felst í orðum
textans en margir hyggja. “Það sem
maður sáir, það mun hann og uppskera.”
Þetta er eitt æðsta lögmál tilverunnar,
eins og margsinnis hefir Verið sannað,
ibæði á vísindalega vísu sem andlega. En
á meðan að menn skilja það ekki, eða
vilja ekki skilja það, og'breyta ekki eftir
því, heiminum til ibóta — þá er ekki við
góðu að búast.
Á vorum dögum eru margir orðnir ó-
þolinmóðir. Þeir sjá umhverfis sig margt
sem þeim finst ætti ekki lengur að eiga
sér stað: fátækt, bágindi, óréttlæti í við-
skiftum og í breytni mannanna, ójöifnuð
og skort. Er þeim sönn vorkun í erfið-
leikum sínum, og æskilegt væri, að slíkt
hefði aJdrei þurft að eiga sér stað. En
óþolinmæði og ávítanir bæta aldrei úr
erfiðleikunum. Hið eina sem ba^tir, er
sannur skilningur á þVí, sem orsakað
ihefir þessa erfiðleika. Þeir stafa fyrst og
fremst af manna völdum. Þeir stafa að
svo miklu leyti af manna völdum, að ef
vér gætum útrýmt í dag öllu því, sem
mennirnir bera ábyrgðina á í því efni, þá
væri það sem eftir er varla teljandi; það
væri í rauninni ekkert vandamál. —
Mennirnir væru þá fullkomnir og líf
þeirra einnig. Þá uppskæru menn ekki
lengur glötun af sáning sinni, — eins og
í dag, heldur hið eilífa líf, sem er upp-
skera þeirra, sem sá í andann.
Það er um þetta síðasta atriði, sem eg
vil fara fáeinum orðum í kvöld, með sér-
* Ræða flutt í Sambandskirkjunni í
Winnipeg s. 1. sunnudag, alf séra Philip M.
Péturssyni.
stöku tilliti til ástandsins sem
umkringir oss.
í orðum textans lesum vér:
“sá sem sáir í andann, mun af
andanum uppskera eilíft líf.” —
Ennfremur lesum vér.—“Þreyt-
umst ekki að gera það gem gott
er, því að á sínum tíma munum
vér uppskera, ef vér gefumst
ekki upp.”
Mismunandi skoðunum hefir
Verið haldið fram af mönnum á
öllum öldum um það hvernig
maður gæti öðlast eilíft líf. —
Einu sinni var því haldið fram
og er sumstaðar haldið fram
þann dag í dag, að aðal hlut-
verk kirkjunnar væri )það, að
bjarga sálum manna frá reiði
guðs. Á þeim dögum þegar sál-
ir allra manna sýndust vera í
voðalegri hættu, í eilíifðinni, var
engin vandi að fá menn til þess
að sækja kirkju, þar sem kirkj-
an var skoðuð sem hið eina,
sem gæti bjargað sálum þeirra.
Þegar þetta var almenn skoð-
un, þá var við því að búast að
vel væri hlynt að kirkjunni. Ef
að maður er í láfshættu, þá er
engin þörf á mlkilli mælsku til
þess að fá hann til að grípa til
björgunartækjanna. En nú er
sú skoðun að breytast. Kirkjan
er eki lengur skoðuð sem nokk-
urskonar björgunartæki, sem
bjargað getur sálum manna úr
hættu. Menn trúa ekki lengur
að Guð sé hverflyndur, né held-
ur að hann dæmi sálir manna
til eilífrar refsingar.
En þó að þessi eldri skoðun
sé að mestu leyti horfin, er ekki
þar með sagt, að menn þurfi
ekki að gæta hvemig þeir breyta
í þessu líífi, eða að engin þörf
sé á að maður búi sig undir
eilíft líf.
Eg hygg að svo sé ekki. Eg
hygg að sannleikurinn sem fólg-
inn er í orðunum: “Það sem
maður sáir, það mun hann og
uppskera”, standi eins óhagg-
anlegur í dag og þegar þau orð
voru fyrst rituð, fyrir mörgum
öldum síðan.
Ekki trúi eg þvl að menn
verði fyrir eih'fri útskúfun eða
eiiífri sælu í h'fi eilífðarinnar.
Og eg veit að margir eru á
sömu skoðun. En, þó að vér
höldum þessu fram, þó að vér
höfum yfirgefið gömlu trúna,
fylgir því þá að oss sé sama um
það, hvort að vér séum undir
það búnir að ganga braut eilífð-
arinnar eða ekki?
iSem dæmi skulum vér hugsa
oss, að á nærri því hvaða.
stundu sem er, sé eitthvert afl
eða einhver kraftur í þessu
jaröneska lífi, sem vér ráðum
ekki við, sem tæki oss i langferð
til einhvers annars lands, í ann-
ari heimsálfu, eða til einhverrar
annarar borgar. Við skulum
hugsa oss að vér værum tekin
af stað á þessu augnabliki! —
Væri oss sama um það, að vér
værum komin á þetta ferðalag,
án aHs fyrirvara og án nægilegs
undirbúnings? Væri oss sama
um það, að skilja eftir verk ó-
gert, óframkvæmdar skyldur?
Vér trúum flest allir á ó-
‘dauðleika sálarinna,r, vér trúum
flestir á líf eilífðarinnar. Vér
trúum því einnig að þar mun-
um vér finna alt hið æðsta og
fullkomnasta, sem vér getum
ímyndað oss í þessu lífi: kær-
leik, samúð, brjóstgæði. Það
verður hinn andlegi maður, sem
ibýr þar; þessvegna finst mér
það vera hið allra nauðsynleg-
asta, að leggja rækt við hið
andlega í þessu h'fi, svo að vér
verðum þegar ’kallið kemur,
ekki algerlega óundirbúin að
ganga þá braut, sem allir menn
verða að ganga, fyr eða síðar.
Annað dæmi: Við skulum
líta á lífið, sem nokkurskonar
námsskeið, líkt því sem stúd-
entar ganga gegnum í menta-
stofnunum, í háskóla, hvaða
háskóla sem er, Harvard, Mani-
toba háskóla eða háskóla ís-
ilands. Þar verða menn að
kynna sér nám sitt. Þeir verða
að öðlast góða þekkingu á þeim
greinum, sem þar eru kendar.
Gera þeir það til þess að þeir
verði sem bezt undibbúnir þegar
til prófs kemur. Þá sézt hverju
sáð hefir verið, og þar af leið-
andi hver uppskeran er.
Námsmaðurinn fæst árum
saman við sáning eða ræktun.
Það er stöðugt verið að sá í
sálarakur hans þekking og
fræðslu, og þá er hitt enn þá
meira, sem hann sjálfur sáir í
sál sína með stöðuguiíi lestri
og námi. öll kenslan er eigin-
lega ekki annað en leiðbeining
honum til handa, við sáningar-
starfið. Hann verður að vera
sí-iðinn og athugull, ef vel á að
fara. En hann sér oift og löng-
um lítið, hvað gemgur, — finst
sér fara Mtið fram, þroskunin
ganga seinlega, ávöxturinn vera
Mtill, en hið stöðuga námsstrit
lýjandi. Margt vill þá glepja
fyrir og mörg tælandi röddin
ginnir hann frá þreytandi starfi
út í það, sem hinum læigri hvöt-
unum finst skemtilegra og á-
reynsluminna. Einn iðjuleysis-
dagurinn dregur annan á eftir
sér; uppskeran, eða prófið virð-
ist þá svo langt undan landi, að
ávalt megi ná því mista upp
aftur; og þannig gengur það,
koll af kolli. En svto eftir lang-
an tíma kemur prófið, — upp-
skeran eftir sáningar- og gróðr-
artímann, og þá kemur þetta ó-
umflýjanlega lögmál í ljós: —
“Það, sem maðurinn sáir, það
mun hann og uppskera.” Iðni
hámsmaðurinn, sem fanst sér
oft verða lítið ágenigt og þráði
alt af að sjá árangur af starfi
sínu, hann rekur sig nú á það
að uppskeran er meiri en hann
bjóst við, þreifar á því, að strit
hans var aldrei til ónýtis og að
hann hefir verið í samvinnu
við öfl í djúpi sálar sinnar, sem
gera það að verkum, að allur
gróðurinn hefir orðið ríkulegri,
en hann þorði að vona, og hefir
jafnframt haft göfgandi áhrif á
alt hið innra líf hans. En hinn.
sem lét tælast og glepjast, rekur
sig á það, að hver sú stund, er
leið ónotuð hjá, og teytt var í
gáleysi, kom aldrei aftur, og að
mjög svo erfitt var að ná því
aftur, sem eitt sinn var mist.
Hann sér einnig, að uppskeran
fer eftir sáningunni. Hann sér,
ef hann lokar ekki augunum
fyrir því, að þeir kraftar sem
illa eru notaðir, taka Mtlum
þroska, en sljóvast jafnvel og
rýrna. Því að hverjum þeim
sem notar námshæfileikana vel,
honum verður gefið, sjvo að
hann hefir nægtir, en frá hinum
verður tekið, jafnvel það litla,
sem fyrir var. Vaxtar- og
þroskalögmálið er æfinlega al-
varlegt lögmál fyrir þann, sem
hirðir ekki um að vera í sam-
vinnu við það. “Guð lætur ekki
að sér hæða.” En þetta sama
lögmál er hverjum þeim gleði-
efni, sem vil leggja fram krafta
sína í samvinnu við það, því að
hann veit, að hann muni upp-
skera á sínum tiíma, ef hann
gefst ekki upp.
Á sama hátt og bamaskólar
og háskólar landsins eiga að
undirbúa nemendur sína til
starfs í jarðnesku lífi, er lífið
sjálft nokkurskonar skóli, þar
sem menn eiga að undirbúast
til hins eilífa lífs. Alt Mf vort
er nám. Vér erum fædd í þenn-
an heim til þess að nema. Og
námið er stöðugur sáningartími,
og uppskeran kemur á sínum
tíma.
Það stendur ekki á sama
hvernig vér stundum nám vort,
því eins og skrifað stendur: —
“Guð lætur ekki að sér hæða;
það sem maður sáir, það mun
hann og uppskera.” — Þegar
prófið kemur, þá verðum vér að
vera vel undir það búin, — með
því að hafa lifað eins háleitu og
göfugu lífi og unt er, og í sam-
ræmi við allar þær æðstu og
fegurstu hugsjónir, sem andleg-
ir leiðtogar mannkynsins hafa
birt oss.
Gerum vér þetta, þá munum
ivér ekki aðeins hafa göfgandi