Heimskringla - 06.05.1936, Side 5

\
t
WINNIPEG, 6. MAl, 1936
HEIMSKRINGLA
6. SIÐA
liverg ritverks — með hvaða
hætti það varð að lyktum full-
gert. Hvers vegna að slík rit-
gerð hefir til þessa ekki verið
samin, er mér ekki ljóst, nema
ef vera skyldi að hégómagimi
rithöfundanna eigi hér stærstan
hlut að máli. Flestir rithöfund-
ax — sérstaklega skáldin —
vilja heldur að lesendumir álíti
bandi við ágæti þess. í>að er að
segja, lengd hugaræsinga
þeirra, sem skáldlegu hugtökin
framleiða, geta verið í beinu
hlutfalli við áhrifin, sem þeim
ier ætlað að vekja.
Með þetta fyrir augum, jafn-
framt því, að vera innan tak-
maxka listfengnisskynjunnar
fjöldans, og ekki fjarri smekk-
að þeir yrki í eins konar hug- í vísi ritdómara-ns, var eg ekki
sjóna-æði eða hugskoðunar-
ofsa. í>eim myndi fortakslaust
hrylla við þeirir hugsun, að
lesendunum væri leyft að
skygnast bak við tjöldin, þar,
sem alt er á rúi og stúi og öllu
ægir saman:— Vandvirknis-við-
leitnin — staðfestuleysi — ó-
þroskaðar hugsjónir — áformin
sjálf, sem hent eru á lofti á
síðasta augnablikinu — svipir
óteljandi hugsjóna, sem aldrei
sjást í þeirra fullgerðu mynd —
fullþroskaðar ímyndanir,. sem
hafnað hefir verið í einhverju
örvæntingarvingli sem óviðráð-
anlegar — útskafningar og inn-
skot — trissur og tannhjól og
útbúnaður sá, er sjónarsviðinu
hreytir, djöflagildrur og stigar,
hanafjaðrir, rauði farfinn og
svörut bætumar. Desendunum
myndi ekki þykja fengvænlegur
íþessi sjóður, sem er, í níutíu og
níu tilfellum af hundrað, aleiga
bókmenta-leikarans.
En hinsvegar veit eg það, að
lengi að íbrjóta heilan um það,
fhve langt að kvæðið, sem eg
hafi í huga, ætti a.ð vera — hér
um bil hundrað ljóðh'nur.
Næst var þá að afráða hvaða
aðferð eg ætti að beita við
framsetning efnisins. Og hér
má geta þess, að alla þá stund,
sem kvæðið var í smíðum, misti
eg aldrei sjónar á því fyrirhug-
aða áformi, að gera það svo
úr garði, að það fengi almenna
viðurkenning. Eg kaus þá að-
ferð, að láta fegurð vísa at-
hyglinni veginn. Og eins og eg
hefi oftsinnis sýnt fram á, er
fegurð aðal tilgangur þessa
ikvæðis. Ætla eg svo í fáum
orðum að skýra þetta nokkuð
nánar.
Ánægja, þegar hún er áköf,
hrífandi og óblandin,. vaknar.
að minni hyggju, ósjálfrátt þeg-
ar fegurð stendur oss fyrir hug-
skotssjónum. Þegar eg tala um
fegurð, þá meina eg einungis
áhrif, en ekki eiginleika, og er
mörgum höfundum væri ó- aðeins hrein sálarhrifning, óháð
mögulegt að rekja framgangs-
sporin, sem liggja að þeim nið-
urstöðum, er að lyktum voru
kjörnar. Yfir höfuð að tala,
vakna hugmyndimar ekki sam-
kvæmt neinu reglubundnu
skipulagi, heldur íá ringulreið,
og er hafnað, eða hagnýttar á
líkan hátt og samstundis
gleymt.
iHvað sjálfan mig snertir, þá
hefi eg hvorki samhygð með ó
beit þeirri, sem vikið er á, né
veitist mér örðugt að rifja upp
með mér hvert einasta fram-
kvæmdarspor ritverka minna.—
En þar sem slík sundurliðun
ritverka fjallar ekki um kosti og
lesti þeirra, þá mun það ekki
teljast velsæmisbrot, þótt eg
sýni hér smíðisaðferð minna
eigin handaverka. Eg kýs þá
“Hrafninn”, þar sem það kvæði
mun alkunnast allra minna rit-
verka.
Liggi,ir þá fyrst fyrir höndum
að ákveða hversu langt að
kvæðið skuli vera. Sé kvæðið
svo langt, að það verði ekki les-
ið í einni lotu, njótum vér ekki
iþeirra afar þýðingarmiklu á-
hrifa, er samhangandi hugsun
leiðir af sér. Ef vér verðum
að gera fleiri en eina atrennu
að lestrinum, tapar efnið sam-
hengi, sökum daglegu viðburö-
anna, se-m ávalt vilja skerast í
leikinn. Þar sem höfundurinn
verður að gæta þess vandlega
að vanrækja ekkert, sem orðið
getur áformi hans til eflingar,
verður hann að athuga þetta
atriði grandgæfilega. Væri
kvæðið lengt að þessum mun,
mundi sú viðbót vega upp á
móti því, sem samhengi efnis-
ins skerðist? Eg svara þessu
afdráttarlaust neitandi. Kvæði
sem vér köllum langt, er í raun
og veru ekki annað en saman-
hangandi bálkur stuttra kvæða-
líðandi stig stuttra skáldlegra
hugtaka. Það er ekki nauð-
synlegt að færa sönnur á að
löngu kvæðunum sé þannig
háttað, að öðru leyti en því,
hvernig það vekur hugan eða
hrífur sálina; og allar ákafar
hugarhræringar, sökum sál-
rænnar nauðsynjar, verða að
vera skammærar. Sökum þess-
ara ástæða, má telja góðan
helming “Paradísarmissir” að-
allega óbundið mál — skáldleg-
ar hugaræsingar á víð og dreif
innan um samsvarandi óhjá-
kvæmilegar niðurbælingar, og
er þar með svift, sökum hinnar
afarlengdar, þeim mikilvægu og
listmætu áhrifum, sem samfeld
hugsun veitir. Innan slíkra tak-
marka getur lengd ljóðsins ver-
ið í nákvæmm hi(utfallssam-
vitsmunum vorum og tilfinn-
ingum hjartans. Eg bendi á
fegurðareinkun þessa kvæðis
eingöngu sökum þeirrar reglu
listarinnar, að áhrif verða að
stafa frá beinum orsökum. Til-
gangnum ætti að ná með sem
hagkvæmilegustu móti og unt
er. Enginn hefir Iborið á móti
því, að þessi áminsta sálarhrifn-
ingar-fegurð nái hæsta stigi í
þessu kvæði. Þótt áhrifa sann-
leikans, eða fullnæging vits-
munanna, og geðshræringarinn-
ar, eða æsing hjartans, gæti að
vissu leyti í kveðskap, þá verða
þau áhrif miklu áþreifanlegri í
óbundnu máli. Sannleikurinn
krefst nákvæmni, en geðshrær-
ingin ófegurðar, og hvort um
sig er algerlega gagnstætt feg-
urð, sem er, samkvæmt minni
skoðun, ánægjufull uppörfun
sálarinnar. Það er ekki þar með
sagt, að geðshræring og sann-
leikur geti ekki haft þýðingar-
mikil áhrif í kveðskap; sem
sagt, þau geta bæði skýrt og
stundum aukið áhrifin að mikl-
um mun — rétt eins og ósam-
hljóða tónar í hljóðfæraleik
gefa laginu tilbreytni — en
sannur listamaður leitast ávalt
við að stilla og samræma notk-
un þeirra aðal áforminu, og
færa þau eða klæða í þann feg-
urðarbúning, sem einkennir
kvæðið.
Þar sem eg skoðaði nú feg-
urð sem umdæmi mitt, lá þá
næst fyrir að ákveða hvaða
hugarþel að hástig hennar ætti
að vekja. Reynslan hefir sýnt,
að hæsta stig hennar, hverrar
tegundar sem hún kann að
vera, vekur undantekningar-
laust hverja viðkvæma sál til
gráts. Ætti bragheimurinn því
að vera þrunginn harmi og ang-
urværð.
Lá þá næst fyrir að innleiða
einhverja listræna beiskju
grunntóna sem kvæðið léki á frá
upphafi til enda. Þegar eg var
búinn að skoða nákvæmlega í
huga mér helztu bragarhættina
og með hvaða hætti að hin í-
þróttalegu áhrif voru framleidd,
sá eg brátt, að af öllum áhrifs-
gögnum, sem alment eru notuð,
stóð viðkvæðið fremst. Að sjá
hve oft það hafði verið notað,
fullvissaði mig um ágæti þess
og mikilvægi. Kom mér nú í
hug, þar sem það hafði alt af
verið notað í þess upphaflegu
mynd, að það væri ágætlega
fallið til umbóta. Utan þess að
vera algerlega einskorðuð ljóða-
kveðskap, eru áhrif viðkvæð-
anna algerlega komin undir ein-
ræmiskraft þeirra, bæði hvað
hljóm og hugsun snertir. Áhri!-
in skapast eingöngu af endur-
tekningunni — af tilfinningu,
sem samleikur þeirra vekur. Eg
afréð nú að gera einhljóma
þessa margbreyttari, með því
að breyta alt af viðkvæðis-hug-
takinu, án þess þó að breyta
sjálfu viðkvæðinu að nokkrum
verulegum mun.
Var þá næst að velja við-
kvæðið. Þar sem hugsunin átti
að vera á sífeldu reiki, lá í aug-
um uppi, að viðkvæðið varð að
vera stutt, því væri setningin
löng, var slíkt fyrirkomulag ó-
kleifum örðugleikum bundið. —
Því styttri sem setningin var,
því auðveldlegar varð þessu
komið við. Kaus eg því tafar-
laust eins orðs viðkvæði.
Næst var þá að afráða hvers
eðlis að orðið ætti að vera, og,
þar sem það var lokaorð hvers
erindis, hve mörg erindin ættu
að vera. Ættu sh'k vísulok að
ná tilætluðum áhrifum, yrði
orðið að vera hljómfagurt og
vel fallið til framdreginnar á-
herzlu. Við þessar íhuganir
virtist mér langa “ó”-ið hljóm-
fegurst allra hljóðstofanna, í
sambandi við “r”-ið, sem gjör-
legasti samhljóðurinn.
Þessu ráðið til lyktar, var
næsta sporið að velja orð, sem
fæli í sér þessi hljóð, og um
leið, vera í fylsta samræmi við
þunglyndiablæ | þann, sem eg
hafði valið kvæðinu. í slíkri leit
væri ómögulegt að ganga fram-
hjá orðinu “Nevermore”. Sann-
ast að segja, þá var það fyrsta
orðið, sem kom í huga minn.
Næst varð að leita ástæða,
sem gætu afsakað sífelda end-
urtekning þessa eina orðs “Nev-
ermore”. Þó eg fyndi þegar í
stað vandkvæðin, sem á því
voru, að finna nógu sennilega
ástæðu til þessarar endurtekn-
ingar, var mér það ljóst, að
örðugleikarnir lágu eingöngu í
því, að gert var ráð fyrir að
þetta tilbreytingarlausa orð átti
að endurtakast af menskri veru.
í stuttu máli, eg sá að vand-
kvæðin lágu í því, að samræma
þessa tilbreytingarlausu endur-
tekning skynsamlegri íhugun
persónunnar, sem orðið endur-
tæki. í þessari svipan kom mér
hrafns-hugmyndin í hug —hug-
myndin, að láta skynlausa
skepnu, sem gæti talað, hafa
upp orðið. Mér flaug páfa-
gaukurinn fyrst í hug, sem von-
legt var, en við nánari athugun
sá eg að hrafninn, sem á jafn
auðvelt með að tala, var í ó-
endanlega betra samræmi við
grunntóna eða hreiminn, sem
eg hafði fyrirhugað kvæðinu.
Eg var nú kominn það langt
með kvæðishugmyndina, að
hrafn — fyrirboði illra tíðinda
— átti að endurtaka orðið,
“Nevermore”, í lok hvers er-
indis, í kvæöi um hundrað Ijóð-
línur að lengd, með þunglyndis-
sorgarblæ. Með þann ásetning
stöðugt í huga, að stefna á öll-
um stöðurn að hámarki full-
komnunar, lagði eg þessa
spurning fyrir sjálfan mig: —
“Hvaða efni allra hrygðarefna.
samkvæmt almennum skilningi,
vekur dýpstu hrygð?” Dauð-
inn, er svarið, sem ósjálfrátt
kemur í huga manns. “Og
hVenær,” mælti eg, “er þetta
sorglegasta allra hrygðarefna
skáldlegast?” Samkvæmt því,
sem eg hefi áður drepið á, er
þessu einnig auðsvarað: Þegar
það er nátengdast fegurð. Og
hvenær er dauðinn nátengdaíi
fegurð en í dauða fagurs kven-
manns. Þetta er þvl efalaust
heimsins skáldlegasta efni; og
hver myndi tala með dýpri
ihrygð og meiri tilfinningu um
Iþað efni en syrgjandi elskhugi.
Framh.
INGIBJÖRG SOFFfA
BENEDIKTSDÓTTIR LINDAL
Framan af árum var Ingi-
björg sál. við allgóða heilsu, en
fyrir 13 árum síðan fékk hún
snert af slagi og var heilsubiluð
eftir það. Þriðjudagsmorgun-
inn 28. apríi bar eigi á að hún
væri venju framar þjáð, en um
hádegisbilið var hún önduð.
Ingibjörg sál. var greind kona
víðsýn, frjáls í hugsun og góð-
gjöm. Hún var vinföst og trygg
og góð móðir bömum sínum.
Einkar vinsæl var hún meðal
nábúa sinna, enda var flest
bygðarfélk við útför hennar, er
fór fram síðastl. sunnudag, frá
heimili hennar og samkomu-
húsi ihygðarinnar. Hiún var jarð-
sungin af séra Rögnv. Péturs-
syni frá Winnipeg. Flutti hann
nokkur kveðju orð á heimilinu
áður en farið var í samkomu-
húsið. Með burtför hennar er
góð kona til moldar gengin.
f. 19. nóv. 1856—d. 28. apr. 1936
FJÆR OG NÆR
iSem getið var fum hér í blað-
inu í síðustu viku andaðist að
heimili sínu við Thornhill í ís-
lenzku bygðinni við .Brown hér
í fylkinu, þriðjud. 28. apríl s. 1.
ekkjan Ingibjörg Soffíia Bene-
diktsdóttir Lindal eftir langvar-
andi heilsuleysi.
Ingibjörg sál. var fædd að
Kjallandi í Vindhælishreppi í
Húnavatnssýslu 19. nóvember
1856, var því 80 ára að aldri,
er húta. andaðist. Foreldrar
hennar voru þau hjón, Benedikt
ibóndi á Reykjarhóli lí Skaga-
firði, Benediktsson, Þorvalds-
sonar af Reykjarhóls og Skíða-
staðaætt og Guðrún Loptsdóttir
Magnússonar frá Björgum.
Ingi'björg sál. ólst upp í for-
eldrahúsum yfir æskuárin eða
þangað til hún fór að vinna
fyrir sér. Vistaðist hún fyrst að
iHöfnum á Skaga og þaðan að
Miðhópi í Víðidal. Þar kyntist
hún Jónatan Jónatanssyni Lin-
dal, er síðar varð maður henn-
ar (dáinn 11. nóv. 1935) giftu
þau sig árið 1882, og byrjuðu
ibúskap á Miðhópi. Fluttu þau
Iþaðan að Hvoli, voru þar tvö ár
og þvínæst að Hólabaki og voru
þar önnur tvö ár, að þau fluttu
til Vesturheims og settust að
við Garðar í íslenzku nýlend-
unni í Dakota. Þar voru þá bú-
settir mágar hennar tveir; Ás-
geir búfræðingur Lindal og
Jakob er síðar fluttist til Seattle
og andaðist þar.
í 12 ár bjuggu þau við Garð-
ar, eða fram til vorsins 1897.
Það ár var opnað landsvæði það
fyrir innflytjendur er síðar hefir
verið nefnt Brown-bygð. iFIutt-
ust þau ásamt fleiri íslending-
um þangað, námu þar land og
hafa búið þar síðan.
Níu börn eignuðust þau og
eru 8 á lífi. Er nafna ibama
þeirra getið í æfiminningu Jóna-
tans sál. sbr. Heimskr. 20. nóv.
1935.
Dr. A. B. Ingimundson verður
á Riverton Drug Store þriðju-
daginn 12. þ. m.
* * *
Mr. Andrés J. Skagfeld frá
Oak Point, Man., var staddur
í bænum fyrir helgina.
* * *
Fæði og húsnæði
Fyrir pilta, er stunda atvinnu
eða búa í bænum. Geta haft
einstakt herbergi eða verið tveir
1 SUMAR HÚS
og SUMARSKÁLAR
FULLGERÐ Á YÐAR EIGIN LÓÐ
Njótið sumarmánaðanna, úti í umhverfi náttúrunnar
með hana að baksýn. Eaton’s býðst til að reisa fyrir
yður snotran sumarskála á hinum skógivöxnu bökkum
Rauðár eða Assiniboine ár, eða niður á Vatnsbakka sem
yrði ekki eingöngu í samræmi við hið ytra umhverfi
heldur og líka hvíldarstaður yfir sumarið.
Sé eitthvert sérstakt fyrirkomulag sem þér
vilduð hafa á byggingunni þá skulum vér
glaðir gera áætlanir fyrir yður um kostnaðinn.
Eftir frekari upplýsingum spyrjist fyrir hjá
Trjávörudeildinni á aðalgólfi við Hargrave.
ALLIR Á STAÐ
AÐ VORHREINSA
Kastið öllum yðar áhyggj-
um við húshreinsun yfir á
Sanitone aðferðina og eigið
vís farsæl ferðalok.
Vér veitum viðtöku:
Rekkvoðum
Gólfteppum
Stofutjöldum
Gluggatjöldum
Ábreiðum
Rúmteppum
Símið 4-2-3-6-1
QUINTON’S
um herbergið. Sanngjamt verð
og gott fæði. Umsækjendur
spyrjist fyrir að 701 Victor St.
Mrs. Guðrún Barsten.
* * *
Lík í heystakki >
A. Voth, bóndi í grend við
Morden, Man., brendi upp gaml-
an heystakk á engi sínu s. 1.
miðvilkudag. í heystakkbum
fanst lík af manni, sem enginn
veit hver er og brunnið var tals-
vert áður en eftir því var tekið.
Er haldið að maðurinn hafi
Ieitað sér hælis í stakknum og
annað hvort kafnað eða frosið
í hel.
^T. EATON C°u
LIMITED
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
I CANADA:
Ámes................................Sumarliði J. Kárdal
Amaranth..............................J. b. Halldórsson
Árborg.................................G. O. Einarsson
Baldur............................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville..............................Björn Þórðarson
Belmont...................................G. J. Oleson
Bredenbury................................H. O. Loptsson
Brown....,...........................Thorst. J. Gíslason
Calgary............................Grímur S. Grímsson
Churchbridge....................................Magnús Hinriksson
Cypress River.....................................Páll Anderson
Fto’töe.............................. S. S. Anderson
Elfros..................................S. S. Anderson
Eriksdale......................................ólafur Hallsson
Foam Lake...........................................John Janusson
Gimli................................... K. Kjemested
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Glenboro.................................G. J. Oleson
Hayland...............................Sig. B. Helgason
Hecla................................Jóhann K. Johnson
Hnausa................................ Gestur S. Vídal
Hove..............................................Andrés Skagfeld
Húsavík.................................John Kernested
Innisfail...........................Hannes J. Húnfjörð
Kandahar................................S. S. Anderson
Keewatin........................................Sigm. Björnsson
Kristnes...........................................Rósm. Ámaaon
Langruth.................................. B. Eyjólfsson
Leslie...............................Th. Guðmundsson
Lundar....................................Sig. Jónsson
Markerville.........................Hannes J. Húnfjörö
Mozart................................ S. S. Anderson
Oak Point.........................................Andrés Skagfeld
Oakview...............................Sigurður Sigfússon
Otto...............................................Björn Hördal
Piney..................................S. S. Anderson
Poplar Park..............................Sig. Sigurðsaon
Red Deer...........................Hannes J. Húnfjörö
Reykjavík.........................................Árai Pálsson
Riverton......................,.....Bjöm Hjörleifsson
Selkirk.................................G. M. Jóhansson
Steep Rock.........................................Fred Snædal
Stony Hill.........................................Björa Hördal
Swan River.....................................Halldór Egilsson
Tantallon........................................Guðm. ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslaeon
Víðir.............................................Aug. Einarsson
Vancouver...........................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis.............................Ingi Anderson
Winnipeg Beach....................................John Kemested
Wynyard..................................S. S. Anderson
f BANDARÍKJUNUM:
Akra..................................Jón K. Einarsson
Bantry.................................E. J. Breiðfjörö
Bellingham, Wash......................John W. Johnson
Blaine, Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier............................ Jón K. Einarseon
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg....................................Jacob Hall
Garðar.............................. S. M. Breiðfjörð
Grafton.................................Mrs. E. Eastman
Hallson...............................Jón K. Einarsson
Hensel.................................J. K. Einarsson
Ivanhoe............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton...................................F. G. Vatnsdai
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain..............................Th. Thorfinnsson
National City, Calif......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts..........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold..................................Jón K. Einarssoa
Upham.................................E. J. Breiðfjörö
The Viking Press, Limited
Winnipeg Manitoba