Heimskringla - 25.01.1939, Qupperneq 1
LIII. ÁRGANGUR
HELZTU FRÉTTIR
Frá sambandsþinginu
í byrjun þessarar viku tilkynti
MacKenzie King forsætisráð-
herra í þinginu, að hann hefði
skipað tvo nýja ráðherra. Tek-
ur annar þeirra við póstmeist-
arastöðunni. Heitir hann Nor-
man A. McLarty, frá Windsor,
lögfræðingur og þingmaðu fyrir
Essex West. Tekur hann' við af
Hon. D. C. Elliott, er frá stöð-
unni fór vegna vanheilsu. Hinn
ráðherrann er skipaður var, hef-
ir enga skrifstofu og er því vara-
maður. Nafn hans er James A.
MacKinnon, þingmaður frá Ed-
monton West, og eini liberal-
fulltrúinn frá Alberta á sam-
bands-þinginu.
Ennfremur hélt verkamálaráð-
herrann, Hon. Norman Rogers
ræðu til varnar hásætisræðunni
og sagði í henni frá því, hvað
Kingstjórnin æltaði að gera í at-
vinnuleysismálinu. — Þátttaka
hennar í framfærslukostnaði at-
vinnulausra, yrði nú 40% en var
30% áður. Fylkin og bæirnir
eiga að sjá fyrir 60% af kostn-
aðinum.
Verk sem fylkin tækjust á
hendur kvaðst sambandsstjórnin
styðja með því að greiða helming
vinnulauna við þau. Þetta væri
nú þolanlegt, ef fylkin hefðu
sjálf fé að leggja í nokkurt verk.
Hvað veitt var á síðast liðnu
ári eru ekki skýrslur yfir, en
hámarkið, sem sambandsstjórn-
in .ákvað, var þetta: Til Nftva
Scotia $210,000 árlega; Prince
Edward Island $48,000; New
Brunswick $225,000; Quebec
$4,800,000; Ontario $5,580,000;
Manitoba $1,980,000; Saskat-
chewan $2,430,00; British Col-
umbia $1,380,000. Alberta er of
syndugt til að vera talið með á
skrá þessari. Nú verður ekkert
hámark sett. En eina fylkið sem
hagnýtt getur sér það að ein-
hverju leyti, verður Ontario-
fylki. Er gert ráð fyrir að veit-
ingin til þess verði einum þriðja
meiri en s. 1. ár. Með þessu virð-
ist ekki eiga um annað að hugsa
en Ontario-fylki. Lætur að lík-
um að eitthvað þurfi til þess, ef
vinna skal kosningu þar á kom-
andi sumri.
Til að temja æskuna (youth
training) gaf Mr. Rogers í skyn,
að verja ætti þrem miljón döl-
um. Sé kensla af þessu tæi,
með alla þá skóla sem landið
hefir, til nokkurs annars nauð-
synleg en að kenna æskunni að-
greiða liberölum atkvæði, væri
fróðlegt að vita hvað það er.
Það er með því að fylkja æsk-
unn þannig sem Hitler og Mus-
solini náðu völdum.
Stuðningsmenn hásætisræð-
unnar á sambandsþinginu, voru
J. E. Matthews þ.m. frá Bran-
don og Lionel Shevrier þ.m. frá
Stormont. Var ræða hins síð-
arnefnda að mestu á frönsku.
Barcelona í hættu
Frá Spáni voru fréttirnar þær
í gær, að her Francos væri aðeins
5 mílur frá útjörðum Barcelóna
á suður-vígstöðvunum. Er sagt
að nokkrir af ráðgjöfum stjórn-
arinnar hafi flutt í borgirnar
Gerona eða Figueras norður af
Barcelona og nær landamærum
Frakklands. Mun stjórnin taka
sér þar bústað, ef Barcelona
verður tekin innan skamms, sem
nú eru allar líkur til. í fregnum
frá uppreistarmönnum segir að
það skifti aðeins nokkrum
klukkustundum þar til borgin
verði að gefast upp.
Uppreistarmenn hafa í marga
daga flogið yfir borginni og
sprengjunum hefir rignt niður.
Hafa frá 50 til 150 manns oft
farist á dag og skemdir orðið
miklar.
Hersveit sem undir nafninu
“The Lost Legion” gengur og
sjálfboðar frá öðrum þjóðum
heyra til, er sagt að stjórnin
hafi sent heimleiðis eða norður
til Fraklands í gær. í sveit þess-
ari eru 350 Canadamenn, 104
Bandaríkjamenn og 50 Englend-
ingar.
Hitler rekur Schacht
frá ríkisbankanum
Síðast liðinn laugardag bárust
i fréttir frá Þýzkalandi ,um að
|Hitler hefði rekið Dr. Hjálmar
Schacht frá stjórn ríkisbankans
þýzka.
Ástæðan fyrir þessu er sú að
Hitler þykir Schacht hafa um of
tekið fram fyrir hendur sér og
ónýtt áform sín; auðvitað hefir
Schacht ekki gert þetta nema
þegar áformin hafa stefnt fjár-
hag þýzkalands í hættu.
í fjármálarekstri er Schacht
I hinn sami fyrir Þýzkaland og
jMantagu er fyrir England. Og
það þykir ganga kraftaverki
næst hvað honum hefir tekist að
halda fjárhag Þýzkalands við og
trausti erlendra fjármálamanna
þrátt fyrir alt sem gengið hefir
á í Þýzkalandi. Sannleikurinn
mun sá, að hann eigi fáa sína
líka í fjármálarekstri.
Til þess að halda vináttu og
trausti við England, hefir
! Schacht ráðlagt Hitler að fara
gætilega í eindurheimt nýlenda
sinna. Hið sama hefir Fritz
Wiedmann gert. En Hitler ætl-
ar nú heldur ekki að hafa hann
lengur í ráðum með sér, en hefir
ráðgert að senda hann til San
Francisco til að taka þar við
konsúls embætti.
Með þessu ryður Hitler þeim
tveim mönnum úr vegi sínum,
sem hann telur sér og stefnu
sinpi hafa verið erfiðasta. Býst
hann með burtvikningu þeirra
við að hafa óbundnari hendur.
Út um heim er þannig á þetta
litið, að fjármálasamband við
Þýzkaland sé nú úr sögunni.
Það sem haldið er að Hitler
muni gera er að taka upp beina
vöruskiftavérzlun við þær þjóð-
ir, sem erlend viðskifti geta ekki
rekið á annan hátt. Og þær
þjóðir eru nokkrar, sem ekki
hafa neitt gull eða silfur. Hver
veit nema Hitler takist að keppa
þar við Breta og aðra um heims-
verzlunina
Dr. Schacht og Wiedmann
bentu Hitler stöðugt á að þjóðin
þarfnaðist meira með brauðs og
smjörs, en byssa. Og þeir töldu
óvit að halda ekki vináttu við
Bretland, Bandaríkin og Frakk-
land. En Hitler gefur ekkert
fyrir þetta. Joachim von Rib-
bentrop er aftur sammála Hitler
og lýsir blessun sinni yfir öllum
hans áformum. Hann hreytir
ónotum í alla, sem ekki^ru
með stefnu Hitlers og er þessa
stundina flestum meira metinn
af Hitler.
Það sem fyrir Hitler vakir enn,
er að ná Ukraníu. Hann er stöð-
ugt að reyna að lokka Pólverja
til að vera með sér, en yfirgefa
Rússa. Og þegar Franco hefir
unnið Spán og Mussolini fer að
kreppa að Frökkum, ætlar Hitler
sér sama leikinn í Ukraníu og
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 25. JANÚAR 1939
NÚMER 17.
hann lék í Austurríki og Tékkó-
slóvakíu. Hann álítur að sýna
alt að því miljón manna her á
landamærum Ukraníu, muni
nægja. Þessa segja fregnirnar
að hann muni freista í apríl í vor.
Að hann standi Mussolini að
baki í viðureign hans við Frakka,
er ekki talinn neinn vafi á.
Þýzkaland skuldar brezkum
bönkum um $200,000,000 lán,
sem þeir telja sér nú sama sem
tapað vegna þessarar breytingar
á fjármálastefnu Hitlers.
Suðaustur sækir Hitler með
það fyrir augum að komast sem
bezt að eystri ríkjunum á Bal-
kan-skaganum.
Holland er einnig haldið að
hann hafi í sigti við tækifæri.
Wulther Funk ráðherra sinn
og hagfræðing skipaði Hitler
stjórnanda ríkisbankans í stað
Schachts.
Hermenn sína bað Hitler að
ryðga ekki í herfræðum sínum
og vera við öllu búna með vorinu.
Frakkar neita Spánar-
stjórninni um aðstoð
Neyðarkalli spönsku stjórnar-
innar um aðstoð, var neitað af
stjórn Frakka s. 1. föstudag.
Þrátt fyrir þrábeiðni Mercel-
ino Pascua, sendiherra Spánar á
Frakklandi, synjaði Georges
Bonnet utanríkismálaráðherra
SAMANDREGNAR
F R É T T I R
George Drew hersir hefir vei’-
■ið kosinn foringi íhaldsflokksins
í Ontario-fylki. Hlaut hann
mjög einróma fylgi, enda hinn
fjölhæfasti maður. Hann er
hernaaður, lögfræðingur, garpur
mesti í opinberum málum og
góður rjthöfundur. Og hin
snarpa atrenna" hans í Bren-
byssumálinu, hefir ekki sízt vak-
ið athygli. Fyrir hana má hann
heita kunnur um alt land. Og
vinsældar og virðingar nýtur
hann nema hjá fjáróreiðumönn-
um hins opinbera, er illan bifur
hafa á honum.
* * *
“The Laurier House” í Ot-
tawa, er eign MacKenzie Kings
forsætisráðherra. Menn hafa
þeir óðara halda, að eg sé ó- | Ú T VA R P S R Æ Ð A
merkdegur smjaðrari og lyga-|flutt á annan dag jóla, 1938,
í Bellingham, Washington
laupur og kasta mér frá sér eins
og heitri kartöflu.
Margt þykir nú bera með sér,
að veður sé að hlýna á jörð
vorri.
Til dæmis heldur rússneska-
nefndin, sem eftirlit hefir með
ferðum um höfin fyrir norðan
Rússland og Síberíu, að þar sjá-
ist vottur þess, að sjór sé að
hlýna. Jörð telur þessi sama
nefnd einnig hafa frosið lengra
suður á Rússlandi fyrir 100 ár-
um, en nú. Þá er sagt að við
þorsk verði nú vart norður við
Nova Zembla og Spitzbergen,
sem vanalega haldi sig í hlýjum
sjó.
Eftir Lincoln Ellis, sem fyrir
skömmu lagði af stað til Suð-
haldið að hús þetta, sem fyrrum i urpólsins að vitja skiþsins “Erp”
var heimili Sir Wilfred Laurier, log sem þangað er nú kominn,
heyrði til liberal flokknum ogjer það haft, að hann hafi lengi
væri bústaður þess eins er í það verið þeirrar skoðunar, að meiri
af séra A. E. Kristjánssyni
og það skifti væri forsætisráð-
herra úr þeim flokki. En Mr.
King segir eignina hafa verið
gefna Lady Laurier, er í erfða-
skár sinni hafi gefið sér hana.
* * *
Hvað er Manitoba gamalt?
Arthur Holmes, prófessor í jarð-
fræði
kuldar hafi verið suður þar fyrir
tugum ára, en nú sé þar.
* * *
Tólf þingmenn fóru fram á
það í þinginu í Stokkhólmi í gær,
að leggja til við nefndina sem
um útbýtingu Nobels-verðlaun-
anna sér, að Neville Chamber-
tíma þarf til að breyta uranium haust
í helium og blý eins og jarðfræð-
ingar gera. Og þó er grjótið
* * * meiri árvekni og djörfung í
Innflutningur á skeggburstum flutninS hans • meiri trúmensku
sem þessi efni finnast í, eldra,! frá Japan hefir verið bannaður við köllun sína
í Durham háskóla á Eng-^lain forsætisráðherra Breta
landi segir aldurinn 1,770,000,-|Væru veitt friðarverðlaunin í ár
allri aðstoð og kvaðst standa við 000 ar, reiknað eftir hve langan|fyrir starf hans í Munich s. 1.
samninga sína við England um
hlutleysi.
Sendiherrann bygði beiðni
sína um aðstoð á því, að það
væri eins nauðsynlegt Fi’akk-
landi og Spánarstjórninni sjálfri,
að vernda Barcelona. Eftir að
Franco væri öllu ráðandi á Spáni,
væru þar þegar komnar upp
ítalskar og þýzkar flug- og neð-
ansjávarbátaherstöðvar, er ó-
þægilegra gerði Frakklandi fyrir
að vernda eignir sínar í Norður-
Afríku. Og það hefir margt
þæzt, sem ólíklegra hefir verið.
Gömul kona: En læknir, þér
segið að þetta meðal yngi mig
upp um 10 ár. Er þá ekki hætta
á að eg missi ellistyrkinn ?
“Til að lýsa þeim, sem sitja í
myrkri og skugga dauðans, til að
beina fótum vorum á friðarveg.”
Þessi orð standa í 1. kap. Lúk-
asar guðspjalls og eru niðurlags-
orðin í lofsöng þeim, sem Sak-
aría prestur flytur Drottni í til-
efni af því, að honum á að fæð-
ast sonur. Þau taka fram það,
sem á að verða köllun og lífs-
starf þessa sonar: “Að lýsa
þeim, sem sitja í myrkri og
skugga dauðans, til að beina fót-
um vorum á friðarveg.” Þessi
sonur var Jóhannes skírari. Rétt
á eftir þessari frásögn kemur
svo sagan um fæðingu Jesú, um
fjárhirðana og englasönginn:
“Dýrð sé Guði í upphæðum, og
friður á jörðu.” Vissulega lýsa
orðin, sem höfð eru um Jóhannes
engu síður köllun og starfi Jesú.
“Friður á jörð” hefir hljómað
!frá kirkjum og heimilum krist-
I inna manna í meir en 1900 ár —
að minsta kosti einu sinni á ári.
Mörgum okkar finst, að þessi
englasöngur hafi aldrei mætt
daufari eyrum né svartara
myrkri í mannheimi en einmitt
nú. Sé svo, þá þýðir það aðeins
það, að nauðsyn mannanna
heimtar af öllum boðberum frið-
arins meiri trú á boðskap sinn;
Vestur iiiii haf
Vér tengjum yfir hafið bræðraböndin
og búum, sama þjóð, í álfum tveim.
í austri og vestri æfintýralöndin
að einum brunni draga þrána heim.
Oss flestum þykir mildust móðurhöndin.
Hver minning lokkar yfir höf og geim.
Þeir ungu, burt sem arnarvænginn þreyta,
á öðru dægri heim í fjarskann leita.
Oss hafa þannig örlög örmum vafið,
að aðeins fáir hlutu glaðan byr.
En margan ljóma lagði yfir hafið
og lýsti þeim, er varð að sitja kyr.
Hið litla fræ í jörðu gleymt og grafið
það grær og blómgast síðar eða fyr.
Nú hillir undir bylgjur blárra skóga.
í báðum löndum sömu vonir gróa.
|
— Vér burtu farna vini hugðum hverfa
og horfðum yfir skerðan lífs vors sjóð,
að stríðið mundi af þeim svipinn sverfa,
þeir sogast burt með allra landa þjóð.
Nei, barnið skyldi feðraauðinn erfa.
Os fsland vörð um hverja fylking stóð.
Því gnæfir hæst í hugum vorra lýða
sú helga von, að nú sé góðs að bíða.
Nú stefnir floti vor til Vínlands hafnar,
og vestrið dregur frá hin rauðu tjöld.
Hver farmur auði í beggja sjóði safnar
og saman tengir vora bræðrafjöld.
í tignu starfi dáð og frelsi dafnar.
Það dagar skjótt af nýrri frægðaröld.
Lát blysin hækka íslands ungi lýður.
Vor ættarjörð með þúsund hlutverk bíður.
Jón Magnússon
—Lesb. Mbl.
svo hann álítur hér um ein elztu bæði í Canada og Bandaríkjun-
jarðlög að ræða sem til eru. Auð- um. Ástæðan fyrir því er, að í
vitað er jörðin eldri. Frá mynd- burstunum fundust gerlar (an-
un hennar er talið miljón sinn- thrax), er sýki í skepnunum
um lengra, en frá upphafi veldur, sem hárið er af, og
Kristna tímabilsins. | sem geta sýkt menn. Ein send-
* * * iing af þessum burstum kom til
Bernard Shaw sagði eigi alls Manitoba, en þess var í tíma
fyrir löngu: “Eg hefi jafnan gætt svo skaði hlaust ekki af
gætt þess vandlega, að láta aldrei því.
kurteislegt orð falla í garð j * * *
Bandaríkj amanna. Þessvegnaj Harry Heipel, 24 ára gamall
munu þeir dást að mér alla tíð, drengur frá Winnipeg, sem
þangað til mér kann að verða kærður var s. 1. haust fyrir að
það á í elli minni, að segja eitt- hafa myrt J. A. Kaeser, ríkan
hvað fallegt um þá. En þá munu bónda í Moosomin, Sask., var
=|dæmdur til lífláts s. 1. laugardag
af 6 manna kviðdómi í yfirrétt-
inum í Regina. Dómarinn, á-
samt verjanda Heipels, benti
kviðdómendum á að hér væri
ekki um sannaða sök heldur lík-
ur að ræða. Eftir úrskurð kvið-
dómsins var ákveðið að dómin-
um yrði fullnægt 26. apríl.
Tekjuhalli C. N. R. járn-
brautakerfisins var s. 1. ár $52,-
000,000. Er nú á þinginu minst
á að skipa nefnd til að rannsaka
járnbrautareksturinn. — Þykir
sumum nóg komið af því tæi og
efast um að slík nefnd gæti
nokkuð við hallanum gert .
* * *
Eitt af flugskipum British Im-
perial Airways og Pan-American
Airways, sem á mili New York
og Bermuda flýgur fórst á miðri
leið eða um 300 mílur undan
landi s. 1. laugardag. Á flug-
farinu, sem hét “Cavalier” voru
13 manns. Þrír af þeim fórust
en 10 björguðust, eftir að hafa
haldið sér fleiri klukkstundir á
floti með björgunar-lindum.
* * * ^
Col. George A. Drew fer fram
á það á sambandsþinginu, að
Hon. Ian MacKenzIe, hermála-
ráðgjafi King-stjórnarinnar segi
stöðu sinni lausri vegna fram-
komu hans í Brenbyssu-málinu.
* * *
ítalska ríkið hefir keypt hina
frægu lystisnekkju Marconis,
“Elektra”. Snekkjuna á að gera
að Marconi-safni.
djörfung og
trúmensku, sem metur meir en
lífið sjálft þá köllun, að lýsa
þeim, sem í myrkri sitja og að
beina fótum vorum á friðarveg.
Þegar við, á þessum jólum
krjúpum í anda við fjárhúsjöt-
una, sem var fyrsta vagga frið-
arhöfðingjans, og virðum fyrir
okkur ljómann, sem leikur um
andlit móðurinnar, og sem henni
skín frá ásjónu nýfædds sonar,
þá verum þess minnug, að hin
himneska birta hefir lýst svo
langt gegnum myrkur aldanna
— alla leið niður til okkar —
vegna þess, að hún er þrungin
og mögnuð öllum hinum dýpstu
þrám, hjartfólgnustu óskum og
heitustu bænum mannanna —
þrám, óskum og bænum um frið
á jörð. Eg er fyllilega sann-
færður um það, að þrátt fyrir
alt, sem virðist mótmæla því, er
engin bæn, sem mennirnir beina
til guðs á þessum jólum, eins
almenn og eins einlæg eins og
bænin um frið. En “friður á
jörðu” felur í sér alla hugsjón
þeirrar kristni sem Kristur
kendi, því hann verður að grund-
vallast á kærleika, réttlæti og
bróðerni allra manna.
En er nokkurt vit í því, að
biðja slíkra bæna nú? Er nokk-
ur von um bænheyrslu eins og
nú horfir við í heiminum? —
Þannig spyrja eflaust margir.
Eg vil þá fyrst benda þeim, sem
þannig spyrja, á nokkur ytri,
sýnileg tákn þess, að ekki sé með
öllu vonlaust um friðinn. Á
hverjum degi berast okkur á öld-
um ljósvakans fregnir*af stríð-
um, sem einmitt á þessari
stundu eru háð viðsvegar um
heiminn. Við heyrum um ný og
æ hryllilegri hópmorð og níðings-
verk; um harðstjórn og kúgun;
um ranglæti og hatur; um of-
sóknir og grimd. En hitt eru
ekki álitnar fréttir þó þúsundir
og hundruð þúsundir manna og
kvenna í öllum löndum haldí
uppi látlausri og margháttaðri
starfsemi í þágu friðarins, bróð-
ernisins og réttlætisins, en samt
er það svo. Yfirlitið, sem frétt-
| Frh. á 4. bls.