Heimskringla - 03.05.1939, Síða 1

Beer at its best—
KIEWEL’S
CWiúUSeaS'
BEER
Phone 96 361
Phone 96 361
^ Country Club
1 BEER
“famous for flavor”
LIII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN,, 3. MAÍ 1939
NÚMER31.
Margrét Jóhannsdóttir
Markússon
5. nóv. 1856—7. apríl 1939
TJ'yrir tæpum mánuði — 7. apríl
-*■ — á föstudaginn langa, and-
aðist að heimili sínu 854 Ban-
ning St., hér í bæ, Margrét Jó-
hannsdóttir Markússon, á áttug-
asta og þriðja aldursári, einhver
bezt þekta og ástsælasta konan
í hópi hinna eldri íslendinga í
Winnipeg. Lát hennar kom öll-
um óvænt, jafnt skyldum, sem
vandalausum, er til hennar
þektu, því svo að segja nokkrum
dögum áður var hún hin glað-
asta og reifasta og engin merki
þess sjáanleg, að hún væri
á förum, svo fljótt sem raun
varð á. Hún bar aldur sinn svo
vel, að vel gátu þeir sem ekki
vissu annað, álitið hana um
sextugt. Hin glaða lund hennar
og góðfúsa, þrek hennar og
starfsemi, lífsgleði og lífsþrá
héldu henni sí-ungri. Það var
ávalt bjart umhverfis Margrétu,
og með návist sinni dreifði hún
skuggunum — skuggum saknað-
ar og veikinda, er falla gerðu
á vegferð ástvina hennar og
ættingja. Hún var altaf að lifa,
í stað þess svo margir eru altaf
að deyja.
Margrét Rakel — en svo hét
hún fullu nafni •— Jóhannsdóttir
Markússon, var fædd, eftir því
sem næst verður komist, 5. nóv.
1856 á Tjörn í Svarfaðardal í
Eyjafjarðarsýslu. — Foreldrar
hennar voru þau hjón Jóhann
Jóhannesson frá þJnastöðum í
Kolbeinsdal og Guðrún Halls-
dóttir hreppstjóra á Reykjum í
Hjaltadal Jónssonar á Bjarna-
stöðum Jónssonar læknis Pét-
urssonar í Viðvík. Þau Margrét
og Jóhannes, fyrv. bæjarfógeti
í Reykjavík voru því þremenn-
ingar að skyldleika, og Anna
kona Dr. Valtýs Guðmundsson-
ar í Kaupmannahöfn.
Tveggja ára að aldri misti
Margrét föður sinn, fluttist þá
Guðrún móðir hennar vestur í
Skagafjörð, með son sinn ung-
ann er Hallur hét, og síðar varð
bóndi í Garði í Hegranesi, en
Margrét varð eftir hjá prests-
hjónunum á Tjörn, séra Jóni
Bjarnasyni Thorarensen og konu
hans og var hún þar þangað til
fóstri hennar andaðist 1869. Fór
hún þá á eftir móður sinni vest-
ur í Skagafjörð og dvaldi á ýms-
um stöðum hjá ættingjum sín-
um þangað til Hallur bróðir
hennar kvæntist og fór að búa,
að hún fór til hans að Garði.
Þar var hún þangað til hún gift-
ist eftirlifandi manni sínum
Jóni syni Markúsar Árnasonar
og Filipíu Hannesdóttur, prests
að Ríp. Voru þau gefin saman
í Garði 30. des. 1882 af séra
Árna Þorsteinssyni presti á Ríp.
Fyrsta búskaparár sitt bjuggu
þau í Garði en fluttust þá að
Enni í Viðvíkursveit og bjuggu
þar í fimm ár eða þangað til að !
þau seldu bú sitt og fluttu af
landi burt til Vesturheims, 1888,
og settust að í Winnipeg, og
hafa búið hér síðan. Eina
hálfsystur á Margrét á lífi,
Pálínu ekkju Guðmundar G.
Goodman í Wynyard, Sask.
Tvo börn eignuðust þau Jón
og Margrét, er bæði eru búsett
hér í bæ: Engilráð Dalman, gift
Páli Sigfússyni Dalman og Jó-
hann Philip, kvæntur Guðrúnu
Ástu Helgadóttur, frá Reykja-
vík.
Með þessum fáu orðum er að-
eins getið helztu æfiatriða Mar-
grétar og vantar mikið á að þau
geti heitið æfisaga.
Lengi vel, meðan vesturferðir
voru tíðar, leituðu sveitungar í
þeirra nýkomnir, fyrsta athvarfs i
hjá þeim Jóni og Margréti, með- |
an þeir voru að koma sér fyrir.
Þá stóð hús þeirra líka. jafnan
opið gestum utan úr sveitum, er
dvöldu þar dögum saman. Um
mörg ár var heimilið á vetrum
einskonar stúdentagarður. Þang-
að leituðu þeir margir, er af
smáum efnum voru að brjótast
gegnum háskólanám. Margir
þeirra eru enn á lífi, og skipa
ýmsar stöður, er minnast munu
hins glaða og uppörfandi við-
móts Margrétar og hennar móð-
urlegu umhyggju. Verður henni
það seint þakkað sem vera ber.
Hún var í öllu hin ágætasta
kona.
Margrét andaðist, sem' að
framan er sagt, á föstudaginn
langa, 7. apríl; fór útför hennar
fram, þriðjudaginn næstan eft-
ir, 11. apríl frá kirkju Sam-
bandssafnaðar. Yfir leifum
hennar töluðu prestur safnaðar-
ins, séra Philip M. Pétursson, og
séra Rögnv. Pétursson. Hún var
jarðsett í Brookside grafreit og
báru sveitungar hennar og vinir
hana til grafar.
Blessuð veri minning hennar
hjá öllum hennar samferða-
mönnum, ættingjum og vinum!
R. P.
Svar Hitlers
Ræða Hitlers í þinginu í Ber-
lin 28. apríl, og sem aðallega var
svar við tillögum Roosevelts for-
seta um að þjóðir Evrópu semdu
með sér 10 ára frið, var að öllu
leyti hreint og beint afsvar alls
friðar. Hann telur ekki stríð
eða ágengni vaka fyrir þjóð
sinni og hafi aldrei Vakað, þrátt
fyrir það þó hún hafi á skömm-
um tíma tekið hvert landið af
öðru og þrátt fyrir að Hitler í
þessari ræðu heimti Danzig og
nýlendum Þýzkalands skilað. —
Með tilraun Breta, að slá hern-
aðar skjaldborg um Þýzakland,
telur hann sig lausan allra mála
um flotasamning sinn við þá.
Og með því að Pólland sé einn
anginn í þessum hernaðarsam-
tökum á móti Þýzkalandi, sé
friðarsamningunum sem fyrir
nokkrum árum voru gerðir, milli
Þjóðverja og Pólverja, lokið. En
eftir þessar yfirlýsingar kennir
þó dálítillar væmni í ræðunni í
garð Breta og hann gefur í skyn
að hann geti hlustað á þá, ef
þeir hafi nú eitthvað nýtt -við
sig að tala. En að Roosevelt
beinir hann þeim orðum, að
Bandaríkin hafi ekki unnið frelsi
sitt sitjandi við borðið og hafi
þó Þýzkaland ekki verið aðilinn,
sem þau áttu við. Ennfremur
telur hann Roosevelt í háði nú,
þar sem hann sé búinn að bæta
úr öllu heima fyrir, vera farinn
að leita að stærra og verðugra
verkefni, sem sé því, að bæta
allan heiminn. Svar Hitlers til
Við komu Friðriks krónprins Danmerkur og íslands til
Minneapolis nýlega, var hann boðinn velkominn af Valdimar
Björnssyni af hálfu íslendinga vestan hafs og Hjálmar
Petersen fyrir hönd Dana. Á myndinni er Mr. Björnsson að
taka í hönd krónprinsins, en lengst til hægri á myndinni er
Mr. Petersen fyrverandi ríkisstjóri í Minnesota.
Roosevelts, er með öðrum orðum
ekkert — nema skammir — og
þær þess eðlis, að ekki koma
málefninu ,við. Og þá er efni
ræðu hans alt talið, nema hvað
hann varð auðvitað um leið, að
skamma Þjóðbandalagið og Ver-
salasamningana og minna þjóð
sína á enn einu sinni hvernig
hann hafi hafið hana til vegs og
valda í heiminum.
Manitoba-þingið
Eins og getið var um í síðasta
blaði, var fylkisþinginu í Mani-
toba slitið 17. apríl. Hafði það
þá starfað í 40 daga.
Þetta var þriðja þing tuttug-
asta stjórnartímabilsins, eða
þriðja þingið^frá því er kosning
fór síðast fram. Það eru þvi
ekki líkur til að kosningar fari
fram fyr en á næsta ári (1940)
í fyrsta lagi. Á þessu ári er
varla um þær að ræða.
Lögin sem fylkisþingið af-
greiddi voru 122. Fyrir þingið
voru alls 134 frumvörp lögð, en
12 af þeim voru lögð á hilluna til
næsta þings.
Hin helztu þessara laga voru
stofnun dómstóla til þess að
gera út um skuldamál bænda,
um eftirlaun stjórnarþjóna, og
reglugerð um sölu á bændaaf-
urðum, eða á verði og framleið-
slumagni á þein^, til þess að
koma skipulagi á markaðinn.
Önnur allmerk frumvörp lutu
að breytingu á sveita-lögum að
því leyti, að sveitir geti sjálfar
tekið fé að láni frá sambands-
stjórninni með sömu kjörum og
fylkið. Ennfremur að samvinna
sé sem bezt við sambandsstjórn-
ina í húsasmíðismáli hennar.
Breytingu á stofnskrá Winni-
peg-borgar, að ráði Goldenberg-
nefndarinnar, var frestað þar til
á næsta þingi. Eigi að síður hef-
ir bæjarráðið leyfi til að nota
$1,200,000 úr varasjóði, til
ýmsra nauðsynja; verður málið
um það frekar athugað, hve
nærri varasjóði bæjarins skuli
gengið. Bærinn má skatta bíla
og áíengi, eins og hann hefir
gert.
Bændaláns-lögin verða endur-
skoðuð og reynt að innkalla eitt-
hvað af skuldunum og leggja
svo stofnun þá niður, þar ekkert
er nú lánað .
Ný lög voru samin er lúta að
bólsetningu hesta eða kaupum
á bóluefni til vamar svefnsýki í
þeim. Þá var gert ráð fyrir
sjóðstofnun til rannsókna á
kvikfé með því, að stjórninni
væri greiddur $1 af hverjum
grip, sem seldur var. Gripa-
kaupmenn halda honum eftir af
verðinu og afhenda fylkisstjórn-
inni.
VOR
Hvert strá fær yl og styrk í dag
hver strengur hljómar gleði lag.
Því nú er Vor um ver og láð
af valdi lífsins skráð.
Við upprisunnar megin mátt
Ihið minsta verður frítt og hátt,
frá öllum tungum talar f jör
og traust, við sældar kjör.
Ó fagra Vor með ljóssins laug
og lífrænt afl í hverri taug.
Þú mýkir lífsins sorg og sár
við sól og daggar tár.
Þinn andi boðar áframhald
með endurlausnar kraft og vald
er hrífur sjón og huga manns
í hæð til gjafarans.
Á meðan væna Vorið grær
og vermir mildur sunnan blær,
er tíð að hefja hönd og lund
því hröð er æfi stund,
og bráðum kemur hinsta haust
með húm og kalda dauðans raust,
þá verður hver með sjóðinn sinn
að sýna reikninginn.
M. Markússon
Dómstóllinn sem innkallað
hefir smáskuldir er námu 50 döl-
um áður, innkallar nú upp að
$100 fjárhæð.
ökuhraði í bílum að degi til
utan bæja, er 50 mílur á tíman-
um, en ekki meira.
Sú breyting var gerð á lögun-
um um skyldu eiginmanna að sjá
fyrir konúm og börnum, að eig-
inmaðurinn getur skilið við kon-
una neyti hún áfengis að stað-
aldri.
Veitingin til Manitoba háskóla
var hækuð um $50,000 og er því
nú $307,000.
Áður hefir þingið boðið alt að
}>ví $600,000 lán eða ábyrgð
hverju félagi sem koma vildi hér
upp sykurgerð. Það boð stendur
enn.
Ein all-merkileg löggjöf var
sú, að leyfa sveitum að reka olíu-
verzlun, ef - þau fýsti og sam-
þykt yrði með atkvæðum sveit-
arbúa.
Þá var samþykt kauphækkun
þingmanna og stjórnarþjóna,
sem áður hefir verið minst á í
þessu blaði. Nemur kauphækk-
un stjórnarformanns $950 og
annara ráðgjafa $712. Þing-
mannakaup hækkaði úr $1674 í
$1837, og nær sú umbun til
þingstarfsins á þessu ári. Það
var ekkert bið á þessari greiðslu.
Á milli foringjanna andstæðinga
flokka stjórnarinnar var $2200
skift þannig, að Mr. Willis fær
$1,200, S. J. Farmer $600 og
Rogers, social credit foringi
$400. Á milli annara stjórnar-
þjóna var fjárhæð skift er nam
$207,000. Þessi kauphækkun má
stórmerkilega telja í annari eins
dýrtíð og nú er.
Skemtana skatturinn er nú alt
frá $5 til $25 eftir sætafjölda;
var áður jafn fyrir alla. Menn
frá öðrum fylkjum, er sýna eitt-
hvað greiða $25. Sportsfélög
greiða $5 skatt af hverjum leik-
anda.
Áfengislögunum var breytt
þannig, að nú má selja 3 flösk-
ur af bjór í stað 6 áður. Og
bjórsölu tími á degi hverjum er
nú til kl. 11 í stað 9 áður; þetta
er yfir alt fylkið.
Frá fyrsta maí, verður gild 5
centa verðlækkun á gasolíu, «em
keypt er til notkunar við búnað.
Veiðimenn og fiskimenn njóta
einnig þessara hlunninda.
Áætlaðar tekjur á árinu í
fylkinu, eru $16,109,837.91; út-
gjöld $15,788,897.02. Tekjuaf-
gangur er því áætlaður $320,940.
fyrir árið 1939-40. En í þessu
eru engin útgjöld talin til at-
vinnulausra, svo hér er ekki alt
sem sýnist.
Hydro-kerfi fylkisins á að efla
og verja til þess $750,000. Og
til þess að yfirfara lög fylkisins
á að kjósa nefnd og verja til
þess $45,000.
Eric Willis fortingi íhalds-
manna bar upp eitthvað nærri
40 frumvörp til lagabreytinga,
en fá eða engin af þeim voru
heyrð.
Miss Salome Halldórsson lagði
til að peningamál fylkisins væru
athuguð með breytingar á þeim
fyi-ir augum er social credit
sinnar trúa á. Töldu margir
þingmanna það óþarft og aðrir
litu á það sem einbera vitleysu.
En frumvarp hennar var samt
samþykt. Litlu eða engu öðru
var komið fram af öðrum social
credit sinnum og formaður
flokksins sagði ekki einu sinni
orð um hagsreiknngana. Miss
Halldórsson virðist eiginlega
hafa dregið forustuna úr hönd-
um þeim og ætti að vera leið-
togi flokksins.
Olga Jónasson
Þessi efnilega íslenzka stúlka,
sem myndin hér að ofan er af,
er aðeins fimtán ára að aldri.
Hún heitir fullu nafni Olga Aðal-
björg Jónasson. Faðir hennar
var Aðalbjörn Jónasson, smiður,
dáinn fyrir tæpum tveimur ár-
um. Móðir hennar er Sigríður
Finnbogadóttir, Hjálmarssonar,
frá Winnipegosis, alþekts fræði-
manns og hagyrðings. Olga
gengur á Daniel Mclntyre skól-
ann og er hin bezta námsmey.
Hún hefir þegar ort, allmörg
kvæði á ensku, og hafa sum
þeirra verið prentuð í árbók
skólans. Tvö kvæði eftir hana,
tekin af handahófi, birtast hér í
íslenzkri þýðingu, og spá þau
góðu þegar þess er gætt, hve
höfundurinn er kornungur. Er
gott til þess að vita, að íslenzka
ljóðrænið sýnir - engin dauða-
mörk með hinni ungu íslenzku.
kynslóð hér í vesturvegi.
G. St.
TVÖ KVÆÐI
Frumort á ensku eftir
Olgu Jónasson
TUNGLSKINSVÆTTIRNAR
Þær birtast .munu mér á ný
er mánann sveipa slæðuský.
Og rís hann hátt um hvolfin blá
með hraða skýin þjóta hjá.
Er skuggar leika létt um jörð
um lífið nóttin heldur vörð,
þá skil eg glöggt og vör þess
verð
að vættir tunglsins eru á ferð.
(Og blómin hneigja höfði lágt,
eg heyri ei þeirra andardrátt.)
Og líkt og svipir líða fjær
í Ijósi og skuggum felast þær.
Við loft þar skógar brúnin ber
í bjarkaskuggann hverfa mér.
SLÉTTUBÝLIÐ
Fjarst við austurhiminn hneigir
höfuð kyrlát morgunn dís.
Heiman, langt sem augað eygir
öldumynduð sléttan rís.
Lágt eg heyri þrusk við þakið
þaðan blandast einum róm:
draumaþýða dúfnakvakið,
dimmum kúabjöllu hljóm.
Hér skal enginn orði mæla
inst í minni sál eg finn:
að fegurð, ást og sveitasæla
sitja vörð um bæinn minn.
G. St.
Saturday Night Social Club
heldur hrífandi kvöldskemtun
laugardagskvöldið 6. rftaí; spil
og dans og hljóðfærasláttur fyr-
ir unga og gamla, allir velkomn-
ir. Komið með vini ykkar og
léttið af ykkur byrði og þunga
dagsins í glaðværum hóp, verð-
laun fyrir spil. Enginn inngang-
ur settur, en fólk beðið að koma
með sína drætti í “fishpond”
sem seldir verða á Carnival Téa,
þann 13. maí í samkomusal Sam-
bandskirkju.
Nefndin.