Heimskringla - 17.05.1939, Blaðsíða 1
liWktiHiM
Country
Club
Beer A
Phone 96 361
LIII. ÁRGANGUR
SÆMDUR
Guðmundur Grímson dómari
Miðvikudaginn 4. maí s. 1.
gerði ríkisháskólinn í Norður
Dakota hinn velmetna landa
vorn, Guðmund héraðsdómara
Grímson, í Rugby, N. Dakota,
heiðursdoktor í lögum (LL.D.).
Var sú athöfn meginþáttur í
veglegum hátíðahöldum á Við-
urkenningardegi (Recognition
Day) háskólans. sem helgaður er j
árlega þeim nemendum, sem
fram úr skara í námi sínu. Fór
sérstaklega vel á því, að Guð-
mundur dómari var heiðraður
við það tækifæri, því að hann
var framúrskarandi námsmaður
á skólaárum sínum. Hann flutti
aðalræðuna þennan eftirminni-
lega dag, og var það einkar at-
hyglisverð og tímabær hvatning
til æskulýðsins. Var fjölmenni
viðstatt hátíðarhöldin, bæði af
kennurum, nemendum og að-
komufólki. Dr. ólaf H. Thor-
modsgard, forseti lagaskólans,
útnefndi Grímson dómaha til
doktorsnafnbótarinnar, en dr.
John C. West, forseti ríkishá-
skólans, er forseti skipaði, lýsti
doktorskjöri.
Grímson dómari er svo kunnur
fslendingum vestan hafs, að eng-
in þörf gerist, að segja þeim
deili á honum; hann hefir verið
og er á margan hátt virkur þátt-
takandi í mörgum málum þeirra.
Þó þykir mér vel fara á því, að
taka hér upp æfiágrip hans, er
lesið var upp í heyranda hljóði,
,þegar hann var kjörinn heiðurs-
doktor í lögum við Háskóla ís-
lands 1930, og prentað er í Árbók
Háskólans fyrir það ár:
“Guðmundur Grímson dómari
er fæddur 20. nóvember 1878 að
Kópareykjum í Reykholtsdal í
Borgarfjarðarsýslu. í júlímán-
uði 1882 fóru foreldrar hans,
Steingrímur Grímsson og Guð-
rún Jónsdóttir, með hann til
Vesturheims. Settust þau að í
North Dakota og námu þar land
og ólst Guðmundur þar upp.
Sextán ára gamall varð hann
kennari við barnaskóla og hélt
því starfi áfram, þar til hann
haustið 1898 innritaðist í ríkis-
háskólann í North Dakota. Varð
hann B. A. við þann háskóla
1904 og M. A. vorið 1905. Á
árunum 1905—1906 stundaði
hann nám við Chicago-háskóla,
en varð LL.B. við ríkisháskólann
í North Dakota 1906. Gerðist
hann síðan málaflutningsmaður
og jafnframt um nokkurra ára
skeið ritstjóri vikublaðs, Munich
Herald, sem gefið var út í bæ
þeim, er hann hafði aðsetur í.
.Árið 1910 var hann kosinn sak-
sóknari ríkisins, State Attorney,
fyrir Cavalier County og var
hann síðan endurkosinn í þá
stöðu hvað eftir annað og gegndi
henni óslitið til ársins 1925. Á
þeim árum gerðust atburðir, sem
urðu til þess, að nafn Guðmund-
ar Grímsonar varð svo að segja
á hvers manns vörum um öll
Bandaríkin. Það var hið svo-
nefnda Tabert-mál. Unglings-
piltur norðan úr North Dakota,
Tabert að nafni, hafði verið
dærhdur fyrir smáyfirsjón suður
í Florida, og því næst leigður til
vinnu í sögunarmylnu, ásamt
fleiri föngum. Sætti hann svo
illri meðferð, að hann beið bana
af. Guðmundur Grímson gekst
fyrir því, að mál þetta væri tekið
upp. Fór hann sjálfur suður til
Florida og aflaði þar sönnunar-
gagna. Þegar yfirvöldin í Flor-
ida tregðuðust við að láta rann-
saka málið, kom hann því til leið-
ar, að þingið í North Dakota
samþykti áskorun til stjórnar-
valdanna í Florida um að láta
rannsaka það. Hafði slíkt aldrei
gerst fyr í Bandaríkjunum, að
ríki léti þannig innanríkismál
annars ríkis til sín taka. Varð
málið því að æsingarmáli, og
var það bæði sótt og varið af
hinu mesta kappi. Urðu þær
lyktir máls þess að lokum, að á-
byrgð varð komið fram á hendur
hinum seku og rækileg gangskör
gerð að því að koma í veg fyrir
að slík meðferð á föngum ætti
sér framvegis stað. Hlaut Guð-
mundur Grímson hina mestu
virðingu af máli þessu, fyrir ó-
sérplægni sína, dugnað og kjark.
Árið 1926 var Guðmundur kos-
inn héraðsdómari með mjög
miklum meiri hluta atkvæða. —
Gegnir hann þeirri stöðu enn og
nýtur óvenjulega mikils trausts
og vinsælda sakir mannkosta
sinna og hæfileika.”
Allir, sem þekkja til Guð-
mundar dómara og embættis-
færslu hans, munu fúslega taka
undir framanskráð ummæli. —
Hinir mörgu vinir hans fagna
yfir þeirri nýju sæmd, sem hon-
um hefir í skaut fallið af hálfu
háskóla síns. Sest hann, hvað
það snertir, á bekk með þeim
Vilhjálmi Stefánsson landkönn-
uði og Sveinbirni Johnson pró-
fessor, er ríkisháskólinn í Norð-
ur Dakota hefir áður heiðrað á
sama hátt. Munu flestir mæla,
að sá bekkur sé vel setinn, er
þeir þremenningar skipa.
Richard Beck
Konungur og drotning
Bretlands komin til Canada
f morgun um kl. 8.30 stigu
George VI. konungur Bretlands
og Elizabeth drotning á land í
Canada. Það var borgin Quebec,
sem heiðurinn hafði af að vera
fyrst að taka á móti konungs-
hjónunum og bjóða þau velkom-
in.
Sjóferðin hefir gengið hægt og
bítandi. Síðan skipið Empress
of Australia lagði af stað frá
Englandi, eru nú 10 dagar. Tafði
ís og þoka við Newfoundland
strendur förina um tvo daga.
Áætlunin var að komið yrði til
Quebec á mánudag í þessari viku
í stað þess á miðvikudag. ísrek
er sagt að hafi verið verra á
þessu vori við austurströndina
en 25—50 undanfarip ár.
í Quebec voru viðtökurnar ó-
viðjafnanlegar; borgin prýdd
svo að undrun sætir og alt fyrir-
komulag hið 'veglegasta. M-un
svo víðar vera. í Winnipeg borg
hefir aldrei önnur eins viðhöfn
sézt og nú við þessa konungs-
komu. Þjóðin býður fagnandi
heimsóknar konungs síns og
drotningar.
Viðstaðan í Quebec verður að-
eins einn sólarhringur. Móttak-
an fer fram í þinghúsinu og á
heimili fylkisstjóhans.
Mr. King, iforsætsráðherra
Canada og ráðgjafar hans allir
Phone 96 361
^ Country Club
' v BEER
“famous for flavor”
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 17. MAf 1939
NÚMER 33.
nema Ian Mackenzie, hermála-
ráðh. og J. G. Gardiner akur-
yrkjuráðherra er ekki komust
anna vegna að heiman, voru
komnir til Quebec, er Empress
of Australia lagðist við bryggju
í morgun.
f dag verða konungi flutt
mörg ávörp, sýndir merkustu
staðir og skemt með skrúðgöng-
um og fleiru.
Free Press varar King
við kosningu í sumar
í gærmorgun birtist í blaðinu
Winnipeg Free Press ritstjórn-
argrein er ræður Kingstjórninni
mjög til að láta ekki fara fram
kosningu til sambandsþingsins á
þessu ári.
Það hefir nú að vísu ekki enn
verið neinu lýst yfir um það, að
kosningar verði á þessu hausti.
En það er þó sem bæði stjórn-
arsinnar og stjórnarandstæðing-
ar gangi út frá því sem vísu.
Baðið Free Press 'bendir á að
fresta verði.nú þingi um skeið
meðan á heimsókn konungsins
standi. En svo mikið verk liggi
fyrir þinginu, að ekki verði sjá-
anlegt, að því verði lokið svo
snemma, að þingmannaefnin hafi
nægan tíma til að taka sig sam-
an í höfðinu áður en út í kosn-
inga-bardagan er gengið.
En þetta er nú samt sem áður
ekki aðal ástæða blaðsins, heldur
er hún sú, að svo lítið af starfi
Kingstjórnarinnar sé komið
fram í verkunum, en sumt af því
sé þess eðlis, að það megi mik-
ilsvert heita. Stjórnin sé því að
gera sjálfri sér rangt til með að
hafa kosningar í ár.
Það skal engu spáð um það
hvort stjórnin tekur þetta til
greina. Hitt er víst, að blaðið
Free Press telur ekki kosningar
sigurvænlegar í ár, úr því að
það vill slá þeim á frest. Og
um kosningahorfur, hefir blaðið
oft áður reynst glöggskygnt.
Ákvæðisverð á hveiti 70c
Ákvæðsiverðið, sem King-
stjórnin í fyrstu tilkynti á hveiti,
mæltist svo illa fyrir, að til Ot-
tawa hafa um skeið bæði streymt
nefndir og yfirlýsingar í mót-
mælaskyni. Hefir stjórnin orðið
að láta undan og í frumvarpi frá
henni, sem fyrir þinginu liggur,
þegar þetta er skrifað, en sem
eflaust verður samþykt, er gert
ráð fyrir 70c verði í stað 60c áð-
ur. Ifirleitt hafa kröfurnar ver-
ið um 80c verð. Hafa bændur
bent á að 60 eða 70 centa verðið
sé ekki fyrir sliti á áhöldum. Að
stjórnin veitir kröfuna að hálfu
leyti aðeins, sýnir hve lítið hún
vill gera fyrir bændur.
Það er auk þess ofmikið sagt,
að krafan sé að hálfu leyti veitt
vegna þess, að verðhækkuninni
fylgir afnám uppbótarverðs hjá
þeim, er meiri uppskeru hafa en
12 mæ]a á ekru. Og til þeirra er
uppbótin nær, er hún einnig
lægri eða hæðst $2 í stað $2.50
áður.
Hitler kúgar Franco
Hitler treystir fasistum ekk-
ert of vel, hvorki á ítalíu né á
Spáni.
Helzta ástæðan fyrir því að
hann sendi herskipaflotann suð-
ur til Spánar á dögunum, var sú
að kúga Franco hershöfðingja
til hlýðni við sig. Franco hafði
kvartað undan því, að ítalir og
Þjóðverjar væru að hjálpa til að
gera vígi á strönd Afríku beint á
móti Gibraltar, þvert á móti
vilja sínum.
Hitler fanst því ekki vanþörf
á, að minna Franco á að hann
hefði skrifað undir samninga við
Þýzkaland og ítalíu og því fylgdi
það, að gera eins og Berlin fyr-
irskipaði.
Sumir leiðandi menn í stjórn
Francos, hafa stöðugt ámint
hann, að halda vináftu við Breta.
Ef henni sliti og stríð yrði á
Miðjarðarhafinu, yrði undir eins
vaðið yfir Spán. Að öðru leyti
skórti Spán herfilega lán, sem
hvergi væri fáanlegt nema í Lon-
don.
En sérfræðingar í öllu sem að
hermálum lítur streyma til Spán-
ar bæði frá Þýzkalandi og ítalíu.
Þeir koma þangað sem ferða-
menn, en fara aftur og fram um
landið til að rannsaka hvar flug-
stöðvar og vígi séu heppileg fyrir
her þeirra Hitlers og Mussolini.
Fyrir tveim vikum komu á fáum
dögum 4,500 manna frá Ham-
borg til Spánar í þessu skyni.
Þeir fara sínu fram, án þess að
spyrja Franco ráða eða leyfis.
“Leggið Portúgal
undir Spán”
Portúgal kemst ekki fremur
en önnur lönd hjá áróðri nazista
og æsingum. f Lisbon er fult
af Þjóðverjum, sem bera róg og
sögur út um það, að Spánn sé
að búa sig undir að sameina
þessi lönd.
Og hinu megin landamæranna
hefir stöðugum áróðri verið
haldið uppi um að Spánn krefjist
að því sé “skilað aftur” Portú-
gal.
En Zalazar, þó sjálfur sé fas-
isti, héfir lýst því yfir, að hann
slíti ekki hinni löngu vináttu
við Breta, er fyrst var staðfest
með giftingu Karls II. og Kat-
rínar frá Breganza.
Kosningar í Prince Edward
Island á morgun
Hvor þeirra, Mr. Campbell,
forsætisráðherra eða dr. W. J. P.
MacMillan fyrv. forsrætisráð-
herra sem vinnur kosningarnar,
sem fara fram n. k. fimtudag í
Prince Edward Island, hefir
heiðurinn af því að bjóða kon-
unginn og drotninguna velkomna
síðar auk þess að sitja að völdum
næstu fjögur árin. Það mun nú
mörgum þykja lítill vafi á því
hvernig þessar kosningar fara.
Liberalar náðu hverju einasta
þingsæti í síðustu kosningum.
Samt sem áður hafa eyjaskegg-
ar ekki orðið varir góðærisins
sem libzeralar lofuðu þeim þá.
Og að til mála geti nú komið að
kjósendur geri upp þann reikn-
ing í þessum kosningum, óttast
stjórnin, en íhaldsmenn lifa í
þeirri von, þó hverfult reynist
stundum í kosningum.
PRÓFUM MANITOBA-
HÁSKóLA LOKIÐ
Frá Manitoba-háskólanum út-
skrifast 445 nemendur á þessu
ári. Uppsögn skólans fer fram
í dag.
í nafnaskrá blaðanna í gær-
kveldi var þessara íslenzkra
nafna vart á meðal þeirra er út-
skrifuðust:
Bachelor of Arts (Gen. CourSe)
Pauline Sigurðsson
Bachelor of Laws
Norman Stephen Bergman
Doctor of Medicine
Norman Stephen Stephansson
Bachelor of Science
(Home Economics)
Margrét Stefanía Bardal
KOMINN VESTUR
Jón Ólafsson
Jón ólafsson, stálgerðarmaður
sem fyrir fimm árum flutti til
Aberdeen á "Skotlandi, er aftur
kominn til þessa bæjar og hefir
tekið við starfa þeim er hann
áður hafði hér um 10 ár, um-
sjón á stálgerð fyrir Vulcan Iron
Works félagið. Atvikaðist þetta
þannig, að Mr. Ólafsson skrapp
vestur á Kyrrahafsströnd til að
líta eftir eign, sem hann á þar.
Á leiðinni til baka nam hann
staðar í Winnipeg. Komst Vul-
can Iron Works félagið að
þessu, fór á fund hans og linti
ekki látum fyr en það hafði ráðið
Mr. Ólafsson aftur hjá sér. Mr.
Ólafsson var orðinn kunnur sem
fremsti stálgerðarmaður í Can-
ada er hann fór frá félaginu;
vörur þær er hann gerði, höfðu
borið það fangamark á sér. Kona
Mr. Ólafssonar er ekki komin, en
kemur bráðlega og setjast þau
sennilega að í húsi því er þau
áttu hér áður og bjuggu í og
hafa ekki selt. Mr. Ólafsson
mun reyna að selja eign þeirra í
Englandi, sem er verzlun og
flytja hingað alkominn. Sagði
Mr. ólafsson að sér og fjölskyldu
sinni hefði liðið ágætlega á Skot-
landi, en ærið oft hefði hugur
þeirra hvarflað til Canada. Þrátt
fyrir þó Mr. ólafsson hafi ekki
talað íslenzku í fimm ár, förlast
honum ekkert í henni og á ekk-
ert íslenzkt félagsmál er minst,
sem honum er ekki kunnugt um.
Þakkaði hann það Heimskringlu
sem hann hafði ávalt keypt.
Viðhorf almennings á Skotlandi
og Englandi til hermálanna, kvað
hann eindregið það, að yfirgang
Hitlers yrði nú þegar að stöðva.
Það þætti þar nú orðið sjáan-
legt, að Þjóðverjar hugsuðu sér
að keppa um heimsyfirráðin við
Breta. Og sú stjórn, sem ekki
fylgdi hiklaust þeirri stefnu,
mundi ekki lengi halda völdum
á Bretlandi. v
í ferð sinni heim til fslands
fyrir þrem eða fjórum árum,
sagðist Mr. ólafsson hafa komist
að því, að járn væri yfirfljótan-
legt í svonefndum Rauðhólum í
Grímsnesi. Kvað hann miljónir
smálesta þar af járni. Þegar
hann var spurður um aðstöðu til
vinslu á því, kvað hann skort á
raforku þá hafa verið til fyrir-
stöðu, en hvað gera mætti er
Sogsvárkj unin væri fullgerð,
vildi hann ekki taka fyrir. En
kostnaður við að koma upp stál-
suðu verksmiðju, væri afar mik-
ill og það biði ef til vill næstu
kynslóðar. En þörfina fyrir
slíka framleiðslu kvað hann
mikla heima. Allar vélar og
véla parta í skip, bíla og iðnað-
arvélar mætti þar gera, og yfir-
leitt framleiða flesta eða alla stál
vöru, bitjárn, hnífa o. s. frv.;
•öll borðáhöld fyrir skip kvað
hann einnig ættu að vera úr stáli.
í Sheffield áleit hann gott að
kynna sér bitjárnagerð. Þetta
kvað hann geta orðið eina
stærstu iðnaðargrein á fslandi,
þegar í verk kæmist.
Saga Mr. ólafssonar síðan
hann kom vestur um haf 1913, er
ein af þessum íslenzku æfintýr-
um sem hér hafa gerst, er land-
inn hefir rutt sér braut til vegs
og álits með því að komast fram
úr öllum samborgurum sínum í
einni eða annari starfsgrein,
sakir andlegra yfirburða, í þetta
skifti á vettvangi vísindalegrar
verkfræði.
Það er nú orðið á vitund járn-
brautafélaga þessa lands og ann-
ara, sem stálvöru af beztu gerð
nota, að Mr. Ólafsson er beztur
stálgerðarmaður í Canada og
jafnvel þó víðar sé leitað. Þetta
hefir orðið úr vesturfaranum,
sem fyrir stuttu horfðist hér í
augu við alla erfiðleika hins
framandi manns, með það eitt að
veganesti eða vopni til að sigrast
á þeim, er í ættararfinum var
fólgið. Æfintýri? Jú, að vísu,
en um leið sönn saga af atgerfi
og átaki ísendings.
Mr. Ólafsson er ættaður úr
Árnessýslu, bróðir ólafs prests í
Dölum, Kjartans bónda í Geld-
ingarholti og Mrs. Sívertson í
Winnipeg. Kona hans er af vel
metinni skozkri ætt; þau eiga
einn son, er nám stundar í nátt-
úruvísindum.
Bachelor of Science
in Agriculture
Sigurður Björn Helgason;
hlaut hann stig sitt með þeim
heiðri, að fá gullmedalíu fylkis-
stjórans. Verður hún afhent við
uppsögn skólans í dag af W. J.
Tupper K.C., fylkisstjóra.
Baldur Hannes Kristjánsson
Bachelor of Science in
Electrical Engineering
Harold Blondal
Bachelor of Education
John Peter Sigvaldason
Diplomas and Certificates hljóta
Agnes Helga Sigurðsson A.M.
M. (in Music).
Margrét Danielsson (in Home-
making Course).
Douglas Jónsson in Architec-
ture — heiðurspening og 80 doll-
ara námsstyrk.
Richard S. M. Hannesson — in
Arts — hlýtur Isbister náms-
styrk 80 dollara og McLean’s
verðlaun að upphæð $125. Mr.
Hannesson lauk annars árs námi.
Violet Líndal — fyrsta ár —
hlýtur heiður fyrir góða frammi-
stöðu.
D. Allan Steinthorson—fyrsta
ár — Isbister námsstyrk 60 doll-
ara.
Thorbergur Jóhannesson —
certificate in agriculture.
Á ræðismanns skrifstofu
Bandaríkjanna í Vín hafa um
130,000 manns skráð sig og sótt
um að flytja til Bandaríkjanna.
Um eitt þúsund eru afgreiddir
mánaðarlega, svo það verður
langt þangað til allur þessi fjöldi
kemst vestur.
* * *
í blöðum hér er hermt að
þýzkum bónda í Manitob^i hafi
verið hótað því, ef hann ekki
gengi í félag nazista, að hlaðan
hans skyldi brend til ösku. Her-
mannafélag hér, deild af Inter-
national Veterans, segjist einnig
hafa að því komist, að blaðinu
Deutsche Zeitung í Winnipeg
berist rekstursfé frá Þýzkaiandi.
Nazistar eru eftir þessu að dæma
á kreiki í Manitoba.