Heimskringla - 27.09.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 27. SEPT. 1939
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
Ljóðabréf til
Vestur-Islendinga
og sjómannsins svarakalda,
býr saga og framtíð vors lands.
Sá þöguli fjöldi er þjóðin—
sem aldalangt munu óma
í íslendinga sál,
Svo varð þetta kvæði til, að
í fyrrasumar, er samtímis bar að
ferð Guttorms Guttormssonar,
norður og austur um land til átt-
haga sinna, og ferð ríkisarfa-
hjónanna norður til Akureyrar,
lá örn Arnarson hættulega veik-
ur á sjúkrahúsinu í Hafnarfirði.
Vinur hans, Kjartan Ólafsson,
bæjarfulltrúi og öndvegishöldi
Alþýðuflokksins þar í firðinum,
heimsótti hann þá, eitt sinn
sem oftar, og lét orð falla á þá
leið, að ólíku ötulli væru blöðin
að tína til jafnvel hið smávægi-
legasta í ferð ríkisarfahjónanna
en að greina frá aðalatriðunum í
ferð hins heimboðna fulltrúa
þjóðbræðra okkar vestan hafs.
Skáldið svaraði þessu engu, en
skömmu síðar sendi það Gutt-
ormi kvæðið, ritað upp við dogg
örn Arnarson þegar af bráði.
Örn Arnarson hefir ekki staðið á gatnamótum um dagana,
enda var það af hendingu í sumar, að tilvera þessa kvæðis barst
í samtal okkar Kjartans, um 1. Vestmannadaginn hér heima, en
Kjartan er manna skyggnastur á skáldskap og sjóðminnugur.
Fannst mér svo til um það, sem hann hafði yfir úr kvæðinu, að eg
gekk á fund Arnar Arnarsonar, og kom þar máli okkar, að hann
tjáði mér að hann vildi fúslega tileinka birtingu kvæðisins 1.
Vestmannadegi á íslandi, og leyfði þá einnig að bón minni, að
kvæðið yrði birt samtímis í báðum vestur-íslenzku blöðunum. Má
það hver maður skilja, sem kvæðið les, hvílík aufúsa mér var í
þessum erindislokum, en þó veit eg að Vestur-fslendingar skilja
það að öllu gerst, og samfagna þeim, að hafa fengið 1 sinn hlut
aðra eins gersemi.
Með þakklæti og alúðar kveðjum til ógleymanlegra vina
minna og kunningja vestanhafs,
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
SÁRT VAR AÐ SITJA HEIMA
Það var svo algengt hér áður
að óttast hvert komandi vor,
og sjálfgert, ef seint tæki fram
úr,
að sálast úr skyrbjúg og hor.
Þá fréttist til frænda og granna,
sem flutzt höfðu vestur um haf.
í landinu þar var það leikur
af lifa veturinn af.
í torfbæjum öreiga æska
spann óskánna gullna þráð
og orti gér æfintýri,
sem aldrei var sagt né skráð.
f bjarma frá blaktandi týru
sást blómskrúðug framtíðar-
strönd.
Með hendur á hlummi og orfi
vann hugurinn ríki og lönd.
Með bréfunum bárust fregnir
um beitilönd víð og frjó,
um sumar, er sveik ei í tryggð-
um,
um sáðlönd og hávaxinn skóg.
En klökkvi var stundum i kveðj-
um.
Hver kannast ei við þann hreim.
Sárt var að sitja heima,
en sárara að komast ei heim.
AUSTUR UM HAF
Þú siglir úr Vesturvegi,
að vitja þíns ættarlands,
með forvitni ferðalangsins
og feginleik útlagans.
Því ísland var ætíð þitt draum-
land,
frá æsku í huga þér brennt.
Nú rís það úr draumahafsdjúpi.
En draumur og vaka er tvennt.
Af bökkum blikandi vatna,
frá bylgjandi hveititeig
og þykkvumörk þrekinna stofna
bar þráin þig engilfleyg.
Svo birtast þér brimsorfnar
strendur
og byggð, sem er hrjóstrug og
strjál,
og fjöllin, sem földuðu hvítu
langt fram yfir sumarmál.
Já, snivinn er Snæfellsjökull
og snjóþungt um Grímsvötn enn.
Til fardaga hjarnið hylur
að hálfu land—og menn.
En leynzt getur annað undir
þótt yfirborðið sé hrjúft,
og bak við ísinn er ylur
og eldur, sé grafið djúpt.
Og víst er því valt að treysta,
sem vonimar hafa spáð,
því reynzt getur sjónarsviptir
það sárast og lengst var þráð.
En sjá muntu torgleymdar sýnir
er sól yfir héruð skín;
og engan, sem fegurð unni,
sveik íslenzk fjallasýn.
VELKOMINN
Svo komdu sæll, vestræni vinur,
og velkominn hingað þú skalt.
þig viðmótið ætti að verma
ef veðurfarið er svalt.
Við heilsum þér flestir í hljóði
frá hreysum í sveit og borg.
Það er ekki íslenzkur siður
að æpa í gleði né sorg.
En nóg er samt skjalað og
skrafað
af skrumandi, háværri stétt,
sem kveðst vilja leiðbeina lýðn-
• um,
svo lærist hvað satt er og rétt;
og til þess er lýgin svo langorð,
og lastmælgin gjallandi há,
og ósvífnin hrakyrt og hrað-
mælsk,
og hræsnin svo grátklökk að sjá.
í svip þeirra, seintekna bóndans,
hins sagnfáa verkamanns
RMHERST
---%«> - 260Z-$—
.0 oz. $4.40 - 25
^ - 25 oz. $2.40
40 oz. $ó.oo
. diStilj-erS
This advertisement is not published or displayed by the Liquor
Control Board or by the Government of Manitoba.
þungstreym og vatnsmegn á;
þótt hátt beri jakahrönglið
hún hryður því út á sjá.
SÓLSTÖÐUR
Nú skulum við líta á landið
í Ijósflóði sólstöðudags.
Hver æskir sér fegurri fjarða
og fríðara byggðarlags?
Er hvolfþak á snæfjallaháborg
ei hrukku og blettalaust?
í blámóðu blágrýtishöllin
rís bursthá og veggjatraust.
Það hillir upp útnes og eyjar
sem æskunnar vonadraum;
það kliðar í laufi og limi,
það ljómar á tjarnir og straum;
og særinn er fljótandi silfur,
og svellið á tindunum gull.—
Öll sveitin í titrandi tíbrá
af töfrum og dásemdum full.
Því nú er sumar í sveitum
og sólskin um dal og fjörð,
og loftið er ylheitt og áfengt,
af angan úr gróandi jörð.
þá rifjast upp sónarsagan,
er sögðu oss skáldin fyr,
um gullöld og glæsimennsku
og gæfu við hvers manns dyr.
ÖNNUR SAGA
En ísland á annað gervi
og annað viðmót en það,
sem skín af skartbúnum hlíðum
og skráð er á gróandi blað.
Það á hafþök frá Horni til
Gerpis,
það á holfrera um nes og vík,
það á frostgljáðan fannkingju-
skrúða,
sem er fagur, en minnir á lík.
Og svo er til önnur saga,
sorgleg og endalaus,
um öreigans vonlausu varnir
í vök, sem að honum fraus;
um lemstraðar listamannsgáfur,
sem lyftu sér aldrei á flug;
um skáld, sem var tunguskorið.
Hver skilur þess orðlausa hug?
Það er beiskt, það er sárt, það er
blóðugt.
Hver brosir, sem athugar það,
hve allsleysi, sultur og seyra,
gat sorfið þjóðinni að.
Því hlær okkur hugur í brjósti
er hyllum við landnemans þor,
sem í uppreisn gegn arfgengu
basli
steig útlagans þungu spor.
LANDNEMAR
Nú hvílir sá vestur hjá Vötnum,
í vígðum og friðuðum reit,
sem austur í heimalandshögum
við harðrétti barnsskónum sleit.
Svo langt er frá wöggu að leiði
hjá landnemans framgjörnu
sveit.
En skammt er úr ösku í eldinn,
og óviss hver hamingjuleit.
Mig langar—þótt velti á litlu
hvar landnemar hvíla í fold—
að færa þeim fífil og sóley,
sem fæddust í íslenzkri mold.
Það grær yfir allar grafir,
svo gleymist hver sefur þar.
En lengi mun sjá fyrir leiðum
landa á Sandy Bar.
DJÚPIR ERU ÍSLANDSÁLAR
Sé talið að við höfum tapað,—
að tekið sé þjóðinni blóð—
því fimmtungur fáliðaðs kyn-
stofns
sé falinn með annarri þjóð,
þá ber þess að geta, sem grædd-
ist;
það gaf okkar metnaði flug
að fylgjast með landnemans
framsókn,
að frétta um væringjans dug.
Þeir sýndu það svart á hvítu,
með sönnun, er stendur gild,
að ætt vor stóð engum að baki
í atgervi, drengskap og snilld.
Og kraftaskáld Klettafjalla
þar kvað sín Hávamál,
Og lengi mun lifa í þeirrí glæðum,
sem landarnir fluttu um sæ;
þeim íslenzku eðliskostum
skal aldrei varpað á glæ.
Þótt djúpir sé íslandsálar < '
mun átthagaþránni stætt.—
Það tekur tryggðinni í skóvarp,
sem tröllum er ekki vætt.
KVEÐJUR
Þú skilur hve annríkt þeir eiga,
til innsveita djúpmiðum frá,
sem jörðina yrkja og erja,
við útsæinn baráttu há.
•
Þar líturðu landher og flota,
þótt liti ei vopn þeirra blóð.
Sú breiðfylking ein er til bjarg-
ar,
hún brauðfæðir íslenzka þjóð.
Þeir róa, með borð fyrir báru,
þeir binda og raka og slá,
það blikar á árar á unnum,
á engjunum glampar á'ljá;
slíkt kastljós er vinsemdar-
kveðja
til komumanns handan um sjá.
Þú ber hana léttfleygu ljóði
til landa þar vestur frá.
öm Arnarson
SILFURBRÚÐKAUP
S. 1. laugardagskvöld 23. þ.
m. komu saman um 30 manns á
heimili þeirra Mr. og Mrs. S.
Paulson, 533 Dominion St., hér
í borg; tilefni þess mannfagn-
aðar var sá, að fagna Kristinn
og Kristínu Oliver, Kirkfield
Park, Man. Á þeim degi voru
þau búinn að vera gift í 25 ár.
Þótti þeirra nánustu kunn-
ingjum að sá dagur mætti ekki
hjá líða að hans væri ekki minst
á einhvern hátt.
Um kl. kvart í níu komu silf-
urbrúðhjónin, og mætti hús-
bóndi þeim við útidyr og bauð
þau velkomin, á sama tíma
hljómaði “Wedding March” frá
píanóinu á meðan þau gengu
inn, var svo sunginn sálmurinn
“Hve gott og fagurt og indælt
er”. Heilsuðu nú allir brúðhjón-
unum bæði með kossi og handa-
bandi.
Næst var sezt að borðum í
dagstofunni.
Stóð þá Mr. Paulson upp og
gaf ástæður fyrir þeim mann-
fagnaði sem þar var saman-
komin, bað hann því næst Mr.
Hannes Pétursson að taka við
um stundar sakir. Ræða Mr.
Péturssons var sérstaklega á-
heyrileg, þrungin af velvild og
vinarhug til brúðhjónanna, og
þar sem hann var einn af þeim
sem sat brúðkaup þeirra fyrir
25 árum og hefir ávalt síðan
haldið trygð þeirra og vinsemd,
sem hann sagðist vona að mætti
haldast eins lengi og þau
öll lifðu. í enda ræðunnar af-
henti Mr. Péutrsson þeim mjög
vandaðan gólf lampa úr silfri, og
brúðurinni blómavönd. Lamp-
inn sagði hann ætti að lýsa þeim
á ófarnri lífsbraut í næstu 25
ár, heimurinn sem stæði væri
bæði myrkur og óviss, en í hvert
sinn sem þau kveiktu á þessum
lampa, ætti hann að minna þau
á þann hlýja hug og velvild sem
felst í brjósti vina þeirra, þeim
til handa. Á sama tíma sem
Mr. v Pétursson óskaði þeim til
lukku og blessunar, bað hann
fólk að drekka skál brúðhjón-
anna, var það gert með miklum
fagnaði, glösum klingt og lukku-
óskir bornar fram af öllum.
Var nú borðað og drukkið
kaffi um hríð og voru allir í
bezta skapi.
Aðrir sem töluðu undir borð-
um til brúðhjónanna voru Mr.
G. F. Jónasson, Mrs. Kris Peter-
son, Mrs. Ben ólafson, Miss
Gerða Kristjánsson og Mr. S.
Paulson.
Þá þakkaði brúðguminn fyrir
hönd þeirra hjóna, kunningjum
sínum fyrir þann heiður sem
þeim hefði verið sýndur við
þetta tækifæri, sagði þetta hefði
komið þeim algerlega að óvör-
um þar sem Arthur sonur
þeirra hefði ætlað að taka þau á
myndasýningu, en í þess stað
stýrt þeim í þetta óvænta sam-
sæti.
Var því næst sest inn í setu-
stofu og með hjálp Mr. Gunnars
Erlendssonar, píanóleikara, var
sungið og skemt sér fram að kl.
1 um nóttina, þegar allir fóru
heim glaðir og ánægðir yfir því
að hafa setið 25 ára giftingar-
veizlu Mr. og Mrs. Kris Oliver.
“Viðstaddur”
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
Ingigerður Hannesdóttir Einarsson
*r 1862—1939
I.
Mánudaginn 22. maí, 1939, andaðist að heimili sínu, 773
Lipton St., í Winnipeg, Mrs. Ingigerður Einarsson. 26. s. m.
var hún hlýlega kvödd í Fyrstu lútersku kirkju af séra Valde-
mar J. Eylands sóknarpresti, að mörgum vinum viðstöddum
og moldu hulin við hlið Rannveigar dóttur sinnar í Brookside
grafreitnum.
Ingigerður var £ædd 11. júlí, 1862, að Presthúsum í
Mýrdal í Vestur-Skaftafellssýslu. Foreldrar hennar voru
Hannes Hannessón bóndi að Presthúsum og kona hans Rann-
veig Björnsdóttir bónda að Steinum undir Eyjafjöllum, Jóns-
sonar bónda að Steinum, Björnssonar. — Móður-amma Ingi-
gerðar (kona Björns að Steinum) hét Guðrún dóttir Jóns
bónda að Presthúsum Eyjólfssonar og konu hans Guðríðar
Vigfúsdóttur bónda að Hofi á Kjalarnesi og síðar að Hellum í
Mýrdal, Jónssonar klausturhaldara að Reynistað í Skaga-
firði, Gíslasonar magister skólameistara að Hólum í Hjalta-
dal, Vigfússonar sýslumanns að Stórólfs-Hvoli, Gíslasonar
lögmanns að Bræðratungu, Hákonssonar sýslumanns að
Klofa í Landi, Árnasonar sýslumanns að Hlíðarenda á Rang-
árvöllum, Gíslasonar.
Alsystkin Ingigerðar hétu Jón, Guðrún, Hólmfríður og
Margrét. — Hannes faðir hennar druknaði þegar Ingigerður
var um þriggja ára aldur. Aftur giftist Rannveig móðir
hennar og átti Jón Ögmundsson frá Reynisholti í Mýrdal.
Þeirra börn: Jóhannes, Guðný og Þóra.
Ingigerður ólst upp með móður sinni og stjúpa til ferm-
ingar aldurs. Þá flutti hún í vist til Guðrúnar systur sinnar,
sem þá bjó með manni sínum, Jóni Finnssyni, að Gauksstöð-
um í Garði á Reykjanesi.
10. nóvember, 1887, giftist hún Jóni Inga Einarssyni,
eftirlifandi manni sínum. Voru þau þá vinnuhjú hjá Einari
Sveinbjörnssyni bónda að Sandgerði á Miðnesi. Faðir Jóns
Inga var Einar bóndi að Gili í Öxnadal í Eyjafjarðarsýslu,
síðar á Suðurlandi og fluttist seinast til Manitoba-fylkis í
Canada, Eiríkssonar úr Skagafirði, sem var bróðir önnu
Guðrúnar (1828—1881) konu Jóns fræðimanns Borgfirðings
og móðir þeirra dr. Finns og Klemenz sýslumanns. Móðir
Jóns Inga og kona Einars frá Gili var Jóhanna, systir
Höskuldar að Hrauni í Grindavík, Jónsdóttir bónda frá Skarði
í Eystri-Hrepp, bróðir Gests bónda að Hæli, Gíslasonar.
Árið 1890 fluttu þau hjónin til Bandaríkjanna. Settust
þau að í bænum Sayresville í New Jersey ríkinu. Var þar
þá mynduð fámenn íslenzk nýlenda. Dvöldu þau þar þangað
til 1899 að þau fluttust til Canada. Næsta ár sqttust þau að
í Winnipeg og áttu þar heimili síðan.
Þau hjón eignuðust átta börn. Fjögur dóu í bemsku, en
það fimta uppkomið: Rannveig (d. 15. des. 1912) fyrri kona
Þ. Þ. Þorsteinssonar í Winnipeg. Hin þrjú sem eftir lifa eru:
Guðmar Jón rafvirki í Winnipeg, ókvæntur, Sigurbjörg kona
Einars B. Jónssonar kaupmanns að Oak Point hér í fylkinu,
og Magnea kona Skarphéðins Tómasar Hannessonar erind-
reka lífsábyrgða í Winnipeg.
Ingigerður var lagleg kona á yngri árum, lág vexti og
dökk á hár, sparsöm, þrifin, greiðug og notaleg húsmóðir,
trú eiginkona, ástrík móðir en nokkuð ráðrík og gat verið
skapþung og angurvær, vinföst og trygg í bezta lagi og vildi í
engu vamm sitt vita. Dóttursyni sína tvo, Þorstein og Jón,
fóstraði hún upp með manni sínum og gekk þeim í móður
stað. Hún var trúkona hins eldra stíls og leit heiminn jafnt
og eilífðar málin í ljósi barnstrúar sinnar. Frá fyrstu tíð
sinni í Winnipeg og fram til dánardægurs, var hún einlægur
vinur og stöðugur starfsmaður Fyrsta lúterska safnaðarins.
— Til ættlands síns bar hún hlýjan hug, dvaldi þar í huga
sínum löngum stundum æfinnar, og lifði þar upp æsku sína
seinustu mánuðina “þegar enga hjálp var hér að fá.”
II.
í huganum eldast ei æskunnar lönd,
en ummyndast, breytast í vonanna strönd
með fjölgandi útgjalda árum.
Þess þrengja sem aldurinn afmarkar spor
því ásthlýrra speglast hið fjarlæga vor
í útlendings trúföstu tárum. . . .
Er krossfárinn ótrauður áveðurs gekk
og óskertan hlut sinn af mótblæstri fékk,
oft þyngri en tæki hann tárum,
þá ranglæti móti hann réttarbót hóf:
í réttlætis skrúða sitt mótlæti óf—
að skríðast að enduðum árum.
Og sértrú h^ns rétta var boð jafnt og bann.
í bitrustu skyldunum guðs veg hann fann,
sem helgir menn, hold sitt er þjóðu....
Svo þræddi hin framliðna þyrnanna braut,
en þessara gjálífu tíma ei naut,
sem hjartfólginn helgidóm smáðu.
Nú þyrna- og rósa-braut orðin er ein,
og andstæður breyttar í samvaxna grein
hjá eilífð, sem ýfir ei sárin.
Alt andstreymi er borið í Abrahams skaut.
En ísenzka þreytan er horfin á braut
og sofnuð í æskunnar árin.
Þ. Þ. Þ.