Heimskringla - 09.06.1943, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. JÚNl 1943
“Nú, látum það eiga sig,” sagði gamli
maðurinn, sem hafði horft á hana gaumgæfi-
lega. “Eg skal ekki heldur bíða þangað til að
tíminn leiðir í ljós sanngildi sögu yðar. Eg
skal biðja yður fyrirgefningar núna strax,
og sanna yður svo að eg trúi yður, og bjóða
yður að aka með mér í vagninum mínum.
Viljið þér koma með mér?”
“Hvert?” spurði Ellen, sem vissi ekki
hvaðan á sig stóð veðrið.
“Eg skal fara'með yður í heimsókn til
Miss Stevenson, til þess að þér getið séð hvort
þér þekkið hana.”
“En hver er þessi Miss Stevenson?”
“Hirðið aldrei um það nú sem stendur.
Þér munuð þekkja hana ef þér hafið séð hana
áður; ef ekki — ætlið þér að koma með mér?”
“Eg skal koma með yður.”
Málafærslumaðurinn gekk inn í næsta
herbergi, talaði þar við þjón og eftir tíu mín-
útur stansaði vagn fyrir framan dyrnar.
Gamli lögmaðurinn ók ásamt Ellen að
mjög fögru húsi í kyrlátri götu i bænum.
Hún fylgdi honum upp á aðra hæð.
Inni í fallegri stofu á þessari hæð sat
ung stúlka i hægindastól. Hún hafði fæturn-
ar uppi á skemli og las í bók. Það var sama
fallega stúlkan, sem Miss Moxley hafði séð í
vagninum, hjá Mrs. Forsythe er hún elti Mr.
Dye.
“Jæja,” sagði lögmaðurinn er þau komu
út í vagninn. “Já eða nei. Þekkið þér þessa
ungfrú?”
“Hún er sama stúlkan, sem lá uppi i rúm-
inu í húsi Mrs. Forsythe.”
Gamli herramaðurinn leit undan til þess
að leyna svipbrigðunum, sem þessi frétt olli
honum.
“Á eg að aka heim með yður, Miss Mox-
ley? Ekki það? Þá skal eg láta yður af þar
sem gatan yðar byrjar. Það er kanske
öruggara. Verið þér ekki að þakka mér fyrir,
Miss Moxley. Það er eg, sem ætti að gera
það. En því er yður óhætt að trúa að innan
fárra daga, þá fáið þér að heyra eitthvað
ákveðið frá mér.”
Viku síðar fékk Miss Moxley eftirfylgj-
andi bréf:
-/
Kæra Miss Moxley!
Eg hefi meðtekið bréf yðar frá þeim 20.
þ. m. og lesið með nákvæmni lýsingu yðar á
viðburðum þeim, sem gerst hafa á heimili
yðar, og þykir slæmt að verða að játa, að eg
get ekki gert mér glöggá grein fyrir atriðum
þessa máls. Eg er hræddur um að fyrir
okkur liggi langt og erfitt starf. Hvað Stev-
enson málið snertir, þá býst eg ekki við, að
það verði örðugt viðfangs að hindra að það
komi fyrir rétt, fyrst hjálpar yðar nýtur við,
en þar með er það búið. En hvað skýringu
snertír á því, sem kom fyrir á veginum við
sjóinn, þá virðist mér þeim mun lengur, sem
eg hugsa um það, að tilgáta sú, er eg sagði
yður frá, sé rétt. Þetta atriði, að sá sem gat
grætt á því, að stúlkan, sem ráðist var á
biði bana af þvi, hefir ennþá eigi komið fram
með kröfur sínar til eignanna, veldur mest-
um örðugleikunum að úitskýra málið. Gæt-
um við handtekið Mr. Dye, Mrs. Forsythe og
Miss Stevenson sakir svo órökstuddra grun-
semda? Nei, f jarri fer því. Auðvitað gætum
við hrætt þau svo um munaði. En eg, sem
þekki Forsythe málið miklu meira en þér,
verð að játa það hreinskilnislega, að eg efa
nokkurt þessara þriggja aðlla hafi nokkra
sök í þessari árás, sem þér hafið svo mikinn
áhuga fyrir, og það getur vel verið, að það
mál sé þeim algerlega ókunnugt. Þessvegna
rita eg yður þetta bréf til að aðvara yður, að
vera mjög varkár og segja ekki eitf einasta
orð um þetta við nokkurn mann, er leitt gæti
í ljós að við höfum nokkurn grun á nokkrum
í þessu máli. Eina rá,ðið, sem við getum
tekið er það að bíða með þolinmæði og hafa
augun hjá okkur. Mig langar til að endur-
taka það, sem eg áður hefi sagt, að það er eip
persóna, sem ber lykilinn að þessari gátu. Eg
á við mágkonu yðar. Eg hefi ekki næga
þekkingu á læknisfræðinni til að vita hvert
eg vænti þess, sem aldrei getur skeð, en mér
finst, að alt sem hindrar oss í að útskýra
leyndarmálið sé þetta, að hún geti munað
það, sem gerðist á heimili yðar meðan hún
lá veik. Er ekki hægt að koma hénni til að
muna það, sem gerðist kvöldið, sem morð-
tilraunin var gerð við hana, svo að við gætum
að minsta kosti fengið að vita hver var i
herberginu. Það gæti ekki skaðað neitt að
reyna það. Spyrjið hana með gætni. Eg
skal skrifa yður aftur eftir svo sem tvo daga.
Virðingarfylst,
Frederick Bernstein
“Æ!” stundi Miss Moxley. “Æ, hann
krefst þess, sem er ómögulegt.”
18. Kap.—Myndin.
“Ágætt, ágætt!” hrópaði Moxley með að-
dáun.
Dr. Lomar setti á sig gleraugun til að
geta séð betur. Mynd stóð á málaragrind-
inni úti við stóra horngluggann, og þau stóðu
öll langt frá, til að geta athugað myndina
sem bezt. Miss Moxley lagði handlegginn
utan um mitti Annettu og lét ií ljósi þær til-
finningar, sem myndin vákti hjá henni með
því að þrýsta henni að sér við og við. Moxley
var bókstaflega í sjöunda himni. Myndin
hafði undarleg áhrif á Dr. Lomar. Mrs. Mox-
ley virtist hrædd og hrifin yfir þeim móttök-
um, sem síðasta myndin hennar hafði fengið.
Þetta var mynd í fullri líkamsstærð. Hún
■var teiknuð með svartkrít. Myndin var af
manni með þróttmikla drætti og ákveðinn
svip. Myndin hafði skuggalegan og drauga-
legan blæ, en lýsti svo djarflegri og slyngri
hugsun og hagleik, að hún greip áhorfandann^
föstum tökum og hélt eftirtekt hans.
“Eg veit ekki eins mikið um starfsað-
ferðir listarinnar og eg ætti að vita,” sagði
Lomar, “en mér finst samt, að þetta sé merki-
lega góð mynd, Mrs. Moxley. Þrátt fyrir
hinn einkennilega þokublæ, sem þér hafið
■vafið myndina í, þá virðist sem hún sé mjög
raunveruleg.”
“Það er einmitt það sem hún er,” sagði
Moxley. “Það er líka sál hinnar sönnu listar.
Endursköpun raunveruleikans. Eg staðhæfi,
að þetta sé meistaraverk. Eg skal fara með
hana á morgun yfir á myndastofuna mína og
hengja hana upp þar, sem hún sést sem
bezt.”
Mrs. Moxley hrökk við.
“Nei, nei, það mátt þú ekki gera!”
“Því þá ekki? Það þætti mér gaman að
vita?”
“Af því — að eg óska helst að þú látir það
ógert.”
Dr. Lomar, sem hafði horft á myndina,
sneri sér nú við og leit undrandi á ungu kon-
una. Það mátti sjá ótta í svip hennar.
“En litla, heimska gæsin þín. Við hvað
ertu hrædd?” sagði Moxley hlægjandi.
“Eg er ekkert hrædd. En það væri betra
að bíða með að hengja þessa mynd upp á
opinberum stað þangað til eg hefi dregið
eitthvað, sem er betra en þetta.”
“Rugl”, sagði Moxley. “Þetta er eitt
þessara auðmýktar kosta. Þú hefir fengið
aðra skoðun á þessu á morgun.”
“Og þetta er ekki mynd af neinum á-
kveðnum manni?” spurði Lomar alvarlegur
á svipinn. Hann horfði ennþá framan i ungu
konuna.
“Þetta er bara mynd dregin eftir ímynd-
un, ” sagði Moxley. “Þessvegna lýst mér svo
vel á hana. Eg kalla það dásamlegt verk.”
“Það er merkilegt,” sagði Lomar. “Hvar
fenguð þér hugmyndina Mrs. Moxley?”
Hræðslusvipurinn varð ennþá greinilegri
er hún neyddi sig til að hlægja og svaraði:
“Hvílik spurning. Hvernig fær maður
frumlega hugmynd?”
“Algerlega frumleg hugmynd er ekki
til,” sagði hinn heimspekilega sinnaði læknir.
“Og þessvegna ættuð þér að geta sagt
hvenær þér fenguð fyrst þessa hugmynd í
myndina og sáuð þetta andlit, sem þér hafið
teiknað. Settust þér niður til að teikna
þessa mynd eins og hún vakti fyrir hugskots-
sjónum yðar, eða datt yður hún í hug er þér
voruð að draga eitthvað annað?”
“Ó, eg sá í huganum þessa mynd, mjög
skýrt, áður en eg fór að teikna hana.”
“Hvenær sáuð þér hana fyrst?” v
* En hvað þetta er hjákátleg spurning.”
Mrs. Moxley hló aftur hálf óstyrk.
Dr. Lomar horfði svo stöðugt á hana að
hún varð hálf vandræðaleg. Hún leit undan
hálf feimnislega. Það var auðséð að henni
var illa við að vera yfirheyrð á þennan hátt.
Moxley og systir hans álitu að þetta
kæmi af því hversu óframfærin hún var að
eðlisfari.
“Eftir hverju ertu nú að komast, Eustace,
er þetta ný heimspekiskenning, sem þú ert
með á ferðinni. Ætlarðu aldrei að hætta við
að gera tilraunir með konuna mína?”
En hver svo sem hugmynd hans var, og
hversu mjög, sem hann langaði til að reyna
hana, þá sagði Dr. Lomar engu þeirra neitt.
Hann fór að tala um annað og minti þau svo
á, að Miss Moxley lofaði að syngja fyrir þau.
Þau fóru inn í herbergið þar sem pianóið
stóð, og létu myndina standa þarna í hinu
bjarta gasljósi.
Síðar um kvöldið opnaðist hurðin hægt
og Lomar kom inn. Hann langaði til að sjá
þessa einkennilegu mynd einn og ótruflaður.
Hann stóð spölkorn frá myndinni og horfði á
hana. í þessu ljósi virtist þetta draugalega
andlit synda í þokumekki.
Hvað var það, sem gerði það svona
merkilegt. Því þetta var merkilegt andlit.
Drættirnir voru byrstir, hörkulegir og á-
kveðnir. En það var ekki það. Andlitið var
af manni með miklu viljaþreki. Svipurinn
lýsti miskunarleysi og stefnufestu, en það
var ekki það heldur. Andlitið lýsti miklum
gáfum, en ekki minstu vitund af blíðu né
lotningu. Það var mynd af manni, sem var
gersamlega samvizkulaus, en það var ekki
hið merkilegasta einkenni myndarinnar. —
Augun voru starandi. Varirnar opnar, eins
og maðurinn væri alt of móður til að anda
gegnum nefið.
Ó, þarna var það. Allur svipurinn, öll
einkennin samanlögð gerðu andlit þetta svo
merkilegt. Nýungin og hið eftirtektaverða
við þetta andlit fólst í þvi, að það sýndi
svip, sem mannsandlit fær á þýðingarmiklu
augnabliki. Þegar það er fult af ákafa eða
eftirvöentingu.
“Já, það voru merkilegustu einkenni
þessarar myndar. Hún'sýndi svipbrigði sem
vara aðeins augnablik.
Hlóðfærasláttur heyrðist frá næstu
stoifu. Miss Moxley var að syngja.
Dr .Lomar var viss um að enginn mundi
ónáða hann. Honum datt nokkuð óvenjulegt
og skritið i hug. Hugmynd sem hinn éin-
kennilegi blær myndarinnar hefir kanske
vakið. Hann sneri öll ljósin niður nema eitt,
en lækkaði það svo mjög, að það lýsti eigi
nema dáuflega í stofunni. Síðan gekk hann
frá myndinni og horfði á hana.
Eldur brann á arninum. Logarnir reik-
uðu um hálfbrunnin kolin, hækkuðu og lækk-
uðu á mis, svo að stofan var mestmegnis hálf
dimm. En sjá andlitið. Var ekki eins og
varirnar hreyfðust í raun og veru? Og aug-
un! Hreyfðust þau ekki Mka. Þau sýndust
sökkva inn í augnatætturnar og hverfa með
öllu, en varirnar virtust brettast í háðsbros.
í þessum svifum kom vindkviða utan af fljót-
inu, svo að gluggarnir hristust. Þessi hávaði
vakti Lomar af hugsunum hans.
Læknirinn flýtti sér með hryllingi út úr
herberginu.
Er hann kom inn til fólksins, sá hann að
tárin stóðu í augum Mrs. Moxley.
“Tókuð þér eftir hversu mjög hún var
gripin?” spurði Ellen með hásum rómi.
“Af hverju?”
“Af því að eg söng Ave Maria, eftir Schu-
bert. Munuð þér ekki eftir að það var lagið,
sem hafði svo mikil áhrif á hana þegar eg
söng fyrir hana í fyrsta skiftið? Eg hefi
aldrei sungið það síðan. Eg söng það fyrir
hending í kvöld, og þá fór hún strax að gráta.
Það virðist sem móðir hennar hafi sungið
það fyrir hana forðum.”
“t>á hefir Dr. Bentley haft rétt fyrir sér.
Hann sagði líka, að þetta væri eitthvað, sem
hún myndi eftir.”
Nú var barið að dyrum. Moxley gekk út.
Hann lokaði hurðinni á eftir sér, og skrúfaði
upp gasið í ganginum áður en hann opnaði
ytri hurðina. Hann fékk titring í hnén er
hann sá hver kominn var. Þar stóð fyrir
framan hann hinn þunglyndislegi Dye, ennþá
fölari og draugalegri en áður. Hann var í
sömu slitnu fötunum með sama útslitna
hattinn.
“Þér eruð hér á ný?”
“Já, hingað er eg aftur kominn.”
“Þrátt fyrir alt, sem eg hefi sagt yður.”
‘ Eg man mjög vel eftir því, sem þér
sögðuð mér.”
“Eg hefi engu gleymt. Það er alveg á
yðar valdi hvort þér viljið sleppa mér inn
eða ekki.”
Mr. Dye leit ekki framan í Moxley er
hann talaði við hann. Hann virtist ekki einu
sinni hafa mátt til að lyfta upp höfðinu, og
hann virtist ekkert langa til að sér væri
boðið inn.
Moxley komst nú að þeirri ákveðnu nið-
urstöðu, að þetta væri ekki leiðtoginn í sam-
særinu, heldur verkfæri í höndum sér mátt-
ugra manns.
“Sleppa yður inn,” sagði hann og talaði
lágt vegna ótta við að þau, sem inni voru
heyrðu til sín. “Já, það skal eg svo sem auð-
vitað gera fyrst þér eruð kominn á annað
borð. Komið inn, Mr. Dye, og segið mér
hvað þér hafið á samvizkunni, og látum oss
reyna ennþá einu sinni hvort við getum ekki
komist að enihverri niðurstöðu.”
Hinn þunglyndislegi mannræfill horfði
eins og spyrjandi á Moxley og sagði: :
“Alveg eins og þér viljið,” og gekk svo
inn í stofuna.
Moxley læsti hurðinni og sneri upp gasið.
Þá fyrst tók hann eftir því að Mr. Dye
hríðskalf. Það var fremur svalt úti, og fanst
/
Moxley það því ekki nema eðlilegt að þunni
frakkinn hans væri eigi skjólgóður.
“Yður er kalt maður minn,” sagði hann.
“Komið og sitjist hérna við eldinn.”
Hann færði stól að arninum. Mr. Dye
hneigði sig mjög alvarlegur á svip.
“Eg þakka yður fyrir, herra minn.”
Hann seftist og sneri baki að myndinni
og tók að verma hendurnar við ylinn frá log-
I unum. Hann beið ekki eftir að Moxley
spyrði hann neins, en tók að tala með sínu
venjulega merkilæti.
“Þér eruð sjálfsagt steinhissa, og mér er
óhætt að fullyrða, meira en lítið gramur yfir
óví, að sjá mig á ný í þessu húsi. Er eg gekk
héðan út síðast, þá skipuðuð þér mér strang-
lega, og ógnuðuð mér líka með þungri refs-
ingu, ef eg ekki hlýddi því, að láta aldrei
sjá mig innan þessara veggja, nema eg gæti
leyst vissa þraut, sem þér lögðuð fyrir mig.
En þótt eg eigi á hættu að mæta misþyrm-
ingu, þá er eg samt hingað kominn, og vona
í síðasta sinni. Áður fyr hefði eg kqpske
verið hræddur við yður, en þótt ótrúlegt megi
virðast, eins máttfarinn og útslitinn sem eg
er, óttast eg alls ekki reiði yðar.”
“Jæja,” sagði Moxley óþolinmóður, er
hinn þagnaði loksins, “hafði þér komið hing-
að til að ögra mér eða bjóða mér hólmgöngu?
Ef svo er ekki þá reynið að segja fram er-
indið.”
“Þér verðið að afsaka mig, en eg get
ekki verið stuttorður. Áður en eg kemst að
erindinu, má eg til að minna yður á eitt, sem
eg þarf nú kanske ekki að minna yður á, en
það var þetta, sem eg sagði yður áður, að eg
er hinn fyrirlitlegasti þorpari. Þegar þér
hafið það í huga, þá mun yður ekki furða um
of á erindi mínu hingað í kvöld. Þar sem eg
er alveg ærulaus og algerlega án sjálfsvirð-
ingar, og gersamlega sneiddur hverri þeirri
einkunn, sem gerir manninn að sönnum
manni, þá mun yður ekki furða á því, þegar
eg segi yður það, sem eg kom til að segja
yður. Og ef þér svo, þegar eg hefi sagt yður
það, viijið fleygja mér út á götuna og brjóta
bein í mínum auma skrokk, þá skal eg ekki
veita neina mótspyrnu. Satt að segja gæti
eg það ekki, þótt eg feginn vildi. Eg er of
máttfarinn. Sjáið þetta til dæmis.”
Hann rétti út aðra mögru og blóðlausu
hendina. Hún skalf eins og laufblað í stormi.
“Þetta eru afleiðingar brennivínsins. Á
meðan eg hefi grænan túskilding til að kaupa
mér fyrir óminnisveigar hirði eg ekki um
neitt. Eg er einn þessara voluðu vesalinga,
sem dragnast með brennivínskútinn út í eitt-
hvert skúmaskotið, læsa að sér hurðinni, fela
lykilinn, svo að þeir geti ekki fundið hann.
Þegar eg hefi breytt mér í skepnu, kem eg
aftur út í dagsbirtuna, horaðri, hrörlegri og
nær þeirri hvíld, sem við öðlumst kanske öll
á endanum. Er þetta nú ekki skemtileg til-
vera. Eða hvað?”
Hann leit með daufu bláu augunum á
listamanninn, er stóð þar steinhissa og þeg-
ar hann svaraði engy, hélt hann áfram:
“Þér segið sjálfsagt við sjálfa yður: “Er
þessi maður að reyna að vekja meðaumkvun
mína?” Eða hver er tilgangur hans? Hvað
kemur mér svo sem við um þessa ömurlegu
æfisögu hans?”
“Mjög Mtið. Sáralítið. En hún er samt
dálítil afsökun fyrir hinum miskunarlausasta,
andstyggilegasta glæp sem eg hefi framið á
allri æfinni.”
Mr. Dye' mælti þessi síðustu orð með
æðissvip og ofsa. Tal hans bar svo mikinn
brjálsemiskeim, að Moxley hörfaði frá hon-
um um fáein spor.
Mr. Dye tók ekki eftir því, en hélt á-
fram:
“Mr. Moxley, þar sem þér sjáið mig, sjáið
þér mann, er trúir á órjúfan-leg og miskunar-
laus forlög. Og þessvegna er eg hér, knúður
af þessum forlögum, sem hafa ofsótt mig frá
öndverðu og munu gera það alt til æfiloka
minna, og hafa ætíð blandað bikar gleðinnar
með skömm og óhamingju.”
“Jæja, hvert er erindi yðar? Eg er nú
undir það búinn að heyra hvað sem er, Mr.
Dye. Eg óttast ekkert, sem þér kunnið að
segja.”
“Það er kanske oftraust hjá yður, að
segja það. Þegar eg var hérna siíðast báðuð
þér mig um sannanir fyrir hinni Ijótu sögu
minni. Eg hefi komið með þær.”
I þögn þeirri, sem fylgdi, gekk Moxley
til hans og sagði rólega:
“Eg er að bíða eftir þeim.”
Mr. Dye leit ekki upp. Hann stakk titr-
andi hendinni i barm sinn og dró út lítinn
bréfapakka. Moxley tók hann og sá að þetta
voru tvö skjöl. Á þeim stóð: “Eiðsvarin yfir-
lýsing frá Maríu Stevenson og eiðsvarin yfir-
lýsing frá Geor-ge Stevenson.”
Moxley klemdi saman varirnar og leit
ekki á skjölin. k