Heimskringla - 22.01.1947, Blaðsíða 1

vVe recommend for
your crpproval our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr
Ve recommend for
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
_________Frank Hannibal, Mgr.
LXI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 22. JANÚAR 1947
NÚMER 17.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Canada lætur í ljósi skoðanir
sínar og tillögur, viðvíkjandi
friðar-samningunum.
Rétt fyrir skemstu barst sú
fnegn frá Ottawa, að Canada
hefði lagt tillagur sínar fram
fyrir umboðsmenn fjögurra stór-
velda utanriíkisráðherranna í
London, viðvíkjandi þátttöku
hinna smærri bandaþjóða, er sú
ráðstefna tæki að ræða friðar
samningana við Þýzkaland. Það
hefir verið búist við því, að þetta
yrði birt almenningi i heild bráð-
lega.
Beðið um lækkun
á póstgjöldum
M. Lockhart, íhaldsflokks-
þingmaður fyrir Lincoln kjör-
dæmið í Ontario, mun koma með
þá tiillögu, er þingið kemur næst
saman, að það taki til yfirvegun-
ar lækkun póstgjalds.
Frá Bandaríkjunum
Emlbættismenn ríkisdeildanna
kannast við það, að togstreitan
milli Bandaríkj anna og Rúss-
lands um Koreu, hefir nú þegar
gengið svo langt, að hún hefir
lamað allar friðsamlegar sam-
einingartilraunir, og er nú orð-
in að grimmustu baráttu, þar
sem Rússlandi veitir betur.
F.f matvælabirgðir og tæki til
uppbyggingar og endurbóta
komast ekki bráðlega til amer-
iska svæðisins, þá er setuliðs-
áætlunum Bandaríkjanna á
Koreu lokið.
Vitringar Bandaríkjanna
hugleiða og yfirvega
Lewis-málið
Hæðeti réttur Bandaríkjanna
fór til verks að áikveða það, ný-
lega, hvort stjórnarvöld lands-
ins hefðu haft nokkurn lagaleg-
an rétt til að draga John L. Lew-
is fyrir lög og dóm síðastliðinn
nóvember, til þess að flýta fyrir
því, að kólaverkfallinu lítti.
Það geta liðið svo vikum skift-
ir þangað til hæðsti rétturinn
birtir niðurstöður sínar i þessu
máli, sökum tímalengdar þeirr-
ar, er nauðsynleg þykir áður en
úrskurðardómurinn er gerður
almenningi kunnur, en dómar-
arnir sjálfir vita efalaust bráð-
iega, hver úrslitin verða, og ein-
ig svar við eftirfylgjandi spurn-
ingu:
Verður Lewis, og hinn sam-
einaði námu-verkalýður hans
(A. F. L.) að borga alt, eða nokk-
uð af $3,510,000 sektarfé því, er
þeim var dæmt að greiða, fyrir
að látilsvirða réttinn?
Peron rýfur loforð sín
Tilraunir til þess að stilla til
friðar, hafa ekki orkað miklu í
hinni latnesku Ameríku, fremur
en friðunar tilraunir gerðu í
Evrópu fyrir stríðið. •
Að þeirri niðurstöðu hefir ver-
ið komist, með því að fyigjast
vandlega með öllum viðskiftum
Banadr'íkjanna við einræðis-
herra Argentínu, Juan D. Peron.
Ameríka hefir slakað stór-
köstlega til í þremur málum við
Peron, á síðustu mánuðunum.
Létt hefir verið öllum takmörk-
unum og banni á útfluttum vör-
um til Argentínu, nema vopn-
um, og því, sem til hernaðar
heyrir.
Ameríka hefir leyst út ná
lega $750,000,000, af gulli Arg
entínu, sem hefir verið haldið
síðan 1944; einnig greitt veg
viðskifta tveggja stórra banka í
Argentínu. Gegn öllu þessu hafa
Bandaríkin fengið að mestu
leyti aðeins loforðin tóm frá
Peron. Eitt af hinum mikilvæg-
ustu, sem einræðisherrann hefir
veitt, og veitir enn, var að koma
í veg fyrir hin stórkostlegu yfir-
gnæfandi áhrif þýskara í Arg-
entínu.
Peron lofaði að brjóta á bak
aftur hið mikla vald, sem 4 teg-
urtdir þýzkra einstáklinga og fé-
lagsstofnana beita í Argentínu:
Nazi-<flokkurinn sjálfur, þýzk
ir skólar. Hinir stóru þýzku
bankar, og verzlunar og iðnað-
ar lánstofnanir.
Mesti fjöldi þýzkra umboðs-
manna — af öllum tegundum,
sem flykkjast um alla hluta
hinnar latnesku Ameit'ku frá að-
alstöðum sínum í Argentínu.
Eftirfylgjandi upptalning sýn-
ir framkomu Perons, og hversu
honum hefir tekist að eyða, og
komast fyrir upptökin að hinu
öfluga, þýzka valdi.
Perons-istjórnin skipaði svo
fyrir, að Naziflokkurinn skyldi
leysast upp. 1 þess stað skifti
flokkurinn aðeins um nafn. Nú
kallar hann sig: þýzku menning-
ar og hjálparstarfsemis stofnun,
eða stofnanir. Flokkurinn vinn-
ur ennþá undir þessu nafni, í
sömu skrifstofum og áður-------
með sörnu forgöngumönnum, og
sömu félagsmeðlimum.
Það voru um 200 þýzkir skól-
ar í Argentínu. Peron skipaði að
loka um 20. Nokkrir þeirra voru
opnaðir, má heita, undireins
aftur -r- undir nýjum nöfnum,
en það var eina breytdngin.
Peron hefir tekið að sér 2
þýzika banka. Sumir hér, sem
vantrúaðir eru, segja að það séu
látalæti ein, þýzkir stjórni þeim
ennþá.
Hvað þýzkum verzlunar og
iðnaðar fyrirtækjum þar viðvík-
ur, þá eru þar 132 siíkar stofn-
anir, sem Bandaríkin líta svo á,
að hafi hin öflugustu áhrif i
MRS. ÁSTA STEFANIA
HALLSON
F. 1885 — D. 1946
Nokkur minningarorð.
Hún lézt, eins og áður hefir
verið umgetið, 13. desember síð-
astliðinn, á almenna sjúkrahús-
inu í Winnipeg, eftir tiltölulega
stutta sjúkdómslegu.
Þess hefir verið farið á leit,
að eg minntist með nokkrum orð-
um helztu æfiatriða þessarar
merku og góðu konu, umfram
það, sem getið var um í útfarar-
ræðunni.
Er mér það að vísu ljúft, en
þó nokkur vandi, þar sem mér
er málið skylt, og er því svo far-
ið, að þótt eg væri hálfbróðir
hinnar látnu, ólumst við upp
sitt í hvorri heimsálfu, og kynt-
umst ekkert fyrr en bæði voru
fullorðin.
f
Síðan hefir þó kynningin ver-
ið all-náin.
Ásta Stefania Hallson, (Esther
eins og hún var jafnaðarlega
kölluð af fjölda vina og kunn-
ingja, sérstaklega enskra), var
fædd í Valdarási í V. Húnavatns-
sýslu á Islandi, 23. sept., 1885.
Foreldrar hennar voru: Stefán
Þorsteinsson, og Margrét Krist-
mannsdóttir.
Tæpra tveggja ára að aldri
fluttist hún með móður sinni
vestur um haf, þar sem leiðir
foreldra hennar lágu ekkd saman
og hér í Winnipeg mun hún hafa
alist upp hin fyrstu ár, og eigi
farið á mis við harðrétti og erf-
iðleika frumbýlingsáranna hér
vestra, þótt móðir hennar væri
Frá Sendiráðinu í Washington:
Talsamband við íslard
Washington, D. C., 16. janúar, 1947.
Herra ritstjóri Stefán Einarsson,
853 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Mér er ánægja að skýra þér frá því, að í morgun var
opnað talsamband milli Islands og Ameríku. Er nú aftur
kleift að talast við yfir hafið og v*erður stöðin í Reykjvík opin
daglega frá kl. 14:00 til 17:00, ísl. tíma.
Talsambandið var opnað í morgun með því, að sam-
göngumálaráðherra, Emil Jónsson, talaði við mig. Hann bað
mig að flytja Vestur-íslendingum og öllum Islendingum í
Vesturheimi innilegar kveðjur og árnaðaróskir íslenzku rík-
isstjórnarinnar, og kvaðst hann vona, að hið nýja talsamband
yrði til þess að stytta fjarlægðina milli íslands og Vestur-
heims, og á þann veg stuðla að því að efla og treysta böndin
milli Íslendinga austan hafs og vestan.
Eg vil leyfa mér að mælast til þess, að þú flytjir þessi
skilaboð ríkisstjórnarinnar í blaði þínu.
Með beztu kveðjum.
* Þinn einlægur,
Thor Thors
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
Við Grikklandsstrendur, um
20 miílur frá Aþenu, fórst fólks-
Argentínu. Meðan Spruille Brad- [ flutningaskip s. 1. sunnudag. Af
en var sendiherra Bandaríkj-' 548 farþegum ,sem með því voru
anna í Argentínu fekk hann Per-1 fórust 437. Sjósprengja, er hald-
onstjórnina til þess að leysa upp ið fram, að hafi ollað tjóni þessu.
4 þessara félaga, og byrja á aðj * * *
uppræta 8 önnur slík félög. | Garson, forsætisráðh. Mani-
Síðan George S. Messersmith toba, er kominn til baka frá Ot-
varð sendiherra, herfir Peron tawa. Hann var þar að gera nýj-
uppleyst 4 af þessum 8. félög- an samning við sambandsstjórn-
um [ ina um skattmálin og segja blöð-
Peron hefir einnig tekið stjórn'1 in að hann ha£i haft um 3 miljón
i ir dala upp ur krafstrinum. —
Vonar sambandsstjórnin að þessi
nýju samningur endist lengur en
hinn fyrri.
* * *
Af síðustu fréttum að heimar.
að dæma, virðist sala á fiskaf-
fyrirtækja þróast vel, an allrar urðum yera að batna; Bretland
L.l J . —— M M r A m - - — 4» « • w-% A r\ I
er farið að bjóða betur í fiskinn
en áður og Bandaríkin taka ve1
annara 6. stofnana úr höndum
þýzkra, en margir efa, að það sé
nema til málamynda einna, og
sé eins með það, eins og stjórn
bankanna.
Flest hinna stærstu, þýzku
hindrunar í Argentínu; meðal
þeirra eru: Krupp; I. G. Farben;
og þýzka Generál Electric fé-
lögin.
Árangurinn af tilraunnum
Bradens, meðan hann var sendi-
herra í Argentínu, var sá, að
í að efla fiskikaupin. Rússar
haifa no'kkuð keypt, og Tékikar
og fleiri þjóðir á meginlandi Ev-
rópu, virðast nú fús til að kaupa
fisk. Þetta er betra en áhorfðist
Argentína gerði 28. þýzka um- [ um tfma) Qg Væri þó ennþá betra,
boðsmenn landræka snemma ájef þær færu að bjóða { fiskinn
árinu 1946; fæstir þeirra voru j hver { kapp við aðra Þa held eg
þó mikils megandi. Enginn ^ maður gegði eins og blaðið Win-
þeirra var í þeim flokkum, erj . _ „ x. .
^ ’ mpeg Free Press sagði einu sinm
mestu koma til leiðar, og mest
áhif hafa í landinu, þjóðverjum [ er olíukóngarnir í Bandaríkjun-
vil. Síðan hefir sú stefna, að ™ fóru hver í kapp við annan
í
gera fleiri þýzka umboðsmenn
landræka, með öllu lagst niður.
að setja niður ölíuna sína: Kéep
on fighting you sons of guns!
Enn hefir stjórn Canada slak-
að á klónni með að halda vöru-
verði í skefjum. Þessa viku fóru
skór upp um frá 10 til 12 af
hundraði og máltíðir á matsölu-
húsum (restaurants) um 10%, ef
um egg, kjöt eða fisk er að ræða.
Og það er ékki um mikla máltíð
að ræða án þessa. Ennfremur er
sagt að með vorinu muni brauð
og smjör hækka, smjör um 8%
cents, sem kvað vera það, sem
stjómin hafir borgað til þess að
halda verðinu í skefjum og al-
menningur hér í landi hefir því
í raun og veríi verið að borga.
En spursmálið er þetta, er kaup-
geta almennings nú meiri eða
atvinnutækifœrin, en þau voru á
stríðsárunum, þegar verð mátti
ekki hækka? Ef neytendur eiga
nú að fara að borga fyrir það,
hvað er þá grætt með ákvæðis-
verðinu á stríðsárunum?
* * *
Hinn nýi ríkisritari Banda-
ríkjanna, Gen. George C. Mar-
shall, tók embættiseið sinn í
gær. Þar sem vara-forseti er nú
enginn í Bandaríkjunum, stend-
ur ritarinn næst til erfða, ef edtt-
hvað Skyldi koma fyrir Truman
forseta. Spurðu fregnritar hann,
hvort honum byggi í hug, að
vera í vali í forsetakosningum
1948. Svaraði hann afdráttar-
laust, að hann liti ekki á ritara-
stöðuna, sem pólitíska stöðu.
svo mikil þrek og dugnaðarkona,
að orð var á. gert, og veitti bam-
inu hið bezta uppeldi, sem kost-
ur var á.
Fáum árum eftir að vestur
kom, giftist móðir Ástu sálugu,
Birni Björnssyni Byron, og flutt-
ust þau skömmu síðar til Sel-
kirk, þar sem þau bjuggu fjölda-
mörg ár.
Ólst Ásta sál. þar upp hjá
móður sinni og stjúpa, (er al-la
tíð reyndist henni eins og sin-
um eigin börnum,) fram til
ferminganaldurs, en þá mun hún
hafa komið til Winnipeg að leita
sér atvinnu.
- Mun þá ekki hafa verið mikið
um vinnu fyrir ungiinga, nema
hin erfiðustu verk, svo sem
hreingerninga og verksmiðju-
vinna, og kaupið svo lítið, að
tæplega var mögulegt að lifa af
því.
En aldrei heyrði eg hana
minnast þeirra tíma með neinni
beiskju, — þvert á móti. Hún
mintist æskuáranna ætíð með
gleði. Hún var þrekmikil, heilsu-
góð, fjörmikil og glaðlynd, og
ávann sér hylli allra, er hún
kyntist með framkomu sinni, og
svo var það ætíð síðan.
Rúmlega 19. ára gömul giftist
hún Birni Hallssyni, tinsmið hér
ií Winnipeg, fjölhæfum og mæt-
um manni — er nú á á bák að sjá
tryggum og samhentuim föru-
naut, eftir meira en 41 árs far-
sæla saimbúð.
Heimili sitt stofnuðu þau hér
í Winnipeg, og hefir það verið
hér ávalt slíðan. Þeim varð
þriggja barna auðið, sem öll eru
uppkomin og gift. Margaret,
Mrs. H. C. Patterson, til heimilis
í Niew York. Carl, starfsmaður
Mun margan hafa undrað,
hvernig húsmóðirin fékk afkast-
að svo miklum verkum, sem slíkt
heimili útheimti, og það, hvilík-
ur óvenjulegur myndar og
rausnarbragur var þar á öllum
hlutum.
Öllu því fólki, er hjá henni
dvaldi — öll þessi ár — skyldum
og vandalausum, reyndist hún
sannur vinur.
Eigi er ólíklegt, að margt af
þessu fólki minnist hins glað-
væra og hreina andrúmslofts, er
ríkti á þessu heimili, og að end-
urminningarnar blandist nú
nokkrum trega og söknuði.
Þau einkenni, er eg hygg að
mest hafi borið á í skapgerð
Ástu sál., voru sjálfstæðisþrá,
hreint lundarfar og bjartsýni.
Lundin var stór og ör, en
hrein, og bamslega viðkvæm.
Hún þráði að verða sjálfstæð,
efnalega, og á annan hátt — veit-
andi, en aldrei þurfandi, og þá
ósk sína fékk hún uppfylta.
Hún var hagsýn, og fór vel
með efni sín, en rausnarleg í öll-
um útlátum.
Hún var góð eiginkona, fórn-
fús móðir, og fyrirmyndar hús-
móðir.
Við félagskap mun Ásta sál.
ekki hafa gefið sig mikið, fyr en
hin síðustu ár, er um tók að
hægjast, að hún starfaði í kven-
félagi, og er það víst, að hún
sýndi þar sama dugnað og fórn-
fýsi, eins og á sínu eigin heimili.
Mestan hluta æfinnar var hún
þrekmikli og heilsuhraust, en
allmörg síðustu árin sótti á hana
sú vanheilsa, að hún gekk upp
frá því aldrei heil til skógar.
Var allrar mögulegrar læknis-
hjálpar leitað; undir 3 stóra upp-
Great West Life félagsins hér í skurði gekk hún hin síðustu ár,
borg, og Thelma, Mrs. J. W
Lailey, einnig búsett hér í Win-
nipeg.
Einnig lætur Asta sál. eftir sig
4 barnaböm. v
Brátt varð heimili þeirra
hjóna mannmargt og umfangs-
mikið, því auk fjölskyldunnar
mun nálega frá fyrstu tíð hafa
dvalið þar margt fólk í fæði og
húsnæði. Voru með því fyrsta 3
hálfsystkin hennar að móðurinni
frá Selkirk, er stunduðu nám
hér í borg, og eftir það atvinnu,
og dvöldu þau öll á heimili henn-
ar að mestu leyti, þangað til þau
giftust. Einnig 2 hálfbræður
hennar að föðurnum, er frá Is-
landi komu — dvöldu þeir þar
langvistum. Náfrænka hennar
frá Selkirk var þar í f jölda mörg
ár, og æskufólk, mest námsfólk
utan úr sveitum, er stundaði
skólanám hér í borg.
Má segja, að um 25 ára skeið,
eða lengur, væm þar d heimili
jafnaðarlega 10—12 manns.
og sýndist ná sér að nokkru, en
sjúkdómur sá, er leiddi hana til
dauða, kom þó fljótt, og var ekki
í fyrstu litið svo á, að hann yrði
eins hættulegur, og raun varð á.
Ef ti'l vill hafði hún þó sjálf hug-
boð um, að þetta yrði hennar sáð-
asta sjúkdómslega.
Ef til vill var lífsþráin orðin
lömuð af langvarandi vanheilsu,
og ekki hygg eg, að hún hefði
kosið að horfa fram á háa, og
athafnalausa elli, við sívaxandi
vanheilsu, það hefði ekki verið í
samræmi við skapgerð hennar.
Þungur harmur er kveðinn að
hennar nánustu við fráfall
hennar, en söknuðinn léttir ó-
neitanlega sú vissa, að hún, sök-
um mannkosta sinna, hafði á-
unnið sér hylli og virðingu sam-
ferðasveitarinnar.
Útförin fór fram 18. des. frá
kirkju Sambandssafnaðar í Win-
nipeg, og var mjög fjölmenn. —
Séra Philip M. Pétursson flutti
hugljúf kveðjumál. R. St.
Kveðja
Hvdl þú í friði.
Hjúpar vetrar-ríki.
Svalvindar blása, syrta fer af nótt.
En frjókraftar lífsins
vakna á hverju vori
og veita ungum gróðri nýjan þrótt.
Hví'l þú í friði.
Hallað var af degi.
Starfinu er lokið, hinzta gjaldið greitt.
Megir þú finna
á fjarmm sólarlöndum
fullnæging alls, sem lífið gat ei veitt.
Hvíl þú í friði.
Húmsins skuggar rofna
við minningar um trygð og skörungsskap.
Lífssigrar þínir
liggja í þeim dómi —
að leiðaskiftin væm fjöldans tap.
Ragnar Stefánsson