Heimskringla - 05.02.1947, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 5. FEBRÚAR 1947
HEIHSKRINGLA
3. SIÐA
barnaiheimilisins, sem rekið hef- Bjarnadóttir magister var. En
ir verið í Rey-kholti. ihún kom að Reykholti, er hún
í»að kom brátt í Ijós, að skól- giftist séra Einari Guðnasyni.
inn var allt of iítill, því aðsókn- þar fókk skólinn ekki einungis
in fór stöðugt vaxandi. Sumiarið bezta enskukennara, sem starf-
1937 var hafizt handa um veru-|ar við íslenzka héraðsSkóla,
iega staðkkun skólaihússinis, svo heldur einn allra snjálil'asta, ef
SMÁVEGIS UM RASMUS bændum í ailri framgangu. Frá má þar af nefna liði eins og gotu-
CHR RASK Ispahan í Persíu skrifaði hann j hreinsun og snjómokstur, sem
_______ 1 Árna Helgasyni, og lét illa yfir kostaði 1,370,000 kr. og sorp-
Árið 1813 kom Rasmus Rask að ferðast um það land. Vioru í hrleinsun sem kostaði 1,129,000.
hægt var að aúka töiu heiimavist-
arnemenda úr 60 upp í 100, eða
rúmlega það.
Smíðahús var byggt í áfraim-
haldi af sömu álrnu og leikfim-
i-shúsið 1939, og árið eftir tók til
starfa í ReykhOl'ti sérstök smíða-
deild, þar sem svo að segja ein-
göngu fór fram verkleg kennSla
í smíðuim. Smíðadeildm hefir nú
fengið fullkomnar tresmíðavél-
ar og hefir aðstaða hennar mikið
batnað við það. Kennari deildar-
innar er Magnús Jakobsson og
kennir hann einnig öðrum nem-
endum Skólans smíðar.
Aðsókn að skólanum er áltaf
mikliu meiri en svo, að hægt sé
að fulllnægjia henni. Hefir Skól-
inn því nær alltaf þurft á leigu-
húsnæði að hálda fyrir nem-
endaíbúðir. Er auðsætt, að ekki, síðan. Bjarni Bjarnason bóndi að
verður við slífct unað til fraim | Skáney kenndi líka söng um
búðar. Bygging nemandaíbúða! langt skeið, en er nú hættur
er nú orðin aðkallandi nauðsyn. | kennslu fyrir nökkrum árurn. 1
stað hans fcom Björn Jafcobsson
sem nú er fastur kennari við
ékki bezta enskukennara á land-
inu. Hiefir skólanum orðið ó-
metanlegur styrkur að kennslu
frú Önnu, bæði í ensku og ís-
ienzku. Enda hafa sumir nem-
endur sótt skólann aðálléga með
það fyrir augum að njóta
bennslu hennar, sérstaklega í
ensfcu. Hún hefir fyrir nókfcru
gefið út enslkufcennslubók, sem
nú er að útrýma þeim gömlu og
úreltu kennslubókum er ensku-
nemendur hér á landi hafa orð-
ið að notast við undanf^rin ár.
Er bók Önnu nú notuð við nær
alla þá skóla er leggja áherzlu
á ensfcunám.
í>á fcenndi Halldóra Sigurðar-
dóttir, kona Þorgils, stúlbum
handavinnu, allt frá því skólinn
tók til starfa og þar til fyrir ári
bréfinu ljóðmæli á íslenzku
var þetta í:
Hart er að skeiða
um hauðrið leiða
stóðum stöðum á.
Norðmenn höfðu eins og
kunnugt er ábveðið fyrir styrj-
aldma að gefa íslendingum veg-
iegt minnismerki af Snorra
Sturlusyni, eftir Vigeland, og
skyldi það reist í Reykholti. Var
minnismerkið tiibúið, er Þjóð-
skólann. Þá kenndi Bjarni Árna-
son bókbindari, bókband við
skólann um nofckurra ára sfceið.
Samtáls hafa nú um 900 nem-
endur stundað nám við héraðs-
verjar réðust að Norðmönnum,1 skólann í Reykhólti, frá því
og stöðvaði það vitanlega állar hann tók til starfa haustið 1931.
frékari framikvæmdir í þessu Margir þessara nemenda hafa
efni. Nú hafa Norðmenn ákveðið verið tvo vetur í skólanum og
að flytja Snorralíkneskið að j nokkrir þrjá. Fyrir ári síðan var
Reykholti næsta sumar, og verð- stofnuð föst gagnfræðadeild við
ur þá haldin þar Snorrahátíð í skólann og stunduðu 19 nem-
því sambandi. Þýðingarmikið er,1 endur nám í henni fyrsta vet-
að íslenzk stjórnarvöld láti sig, urinn. Þeir sem í þá deild hafa
þessa athöfn nokkru sfcipta, svo farið hafa flestir verið tvo vetur
að það verði ljóst, að ísienzika í skólanum.
þjóðin hafi ekki síður áhuga á Alks er tala innritaðra nem-
að heiðra minningu Snorra enda kominn upp { 1360; Qg eru
Sturlusonar en frændur okkar þá nemendur { vetur ekki taldir
Norðmenn. Það hlýtur því að meg Flle-sfir hafa nemendur ver-
vera okkur Islendingum kapps- 110
mál, að Snorrahátíðin, sem
væntanlega verður haldin í
hingað til íslands, og eru nokkr-
ar sögur sagðar frá dvöl hans
hér.
Rask lét það vera sitt fyrsta
verk þegar hann var kominn til
Reyfcjavíkur, að heimsækj a vin
sinn síra Árna Helgason á Reyni-
völlum í Kjós. Hann fekk sór til I bréfi, sem Rask skrifaði í
fylgdar Gísla nofckurn son Guð- Tiflis 7. febr. 1820 til séra Árna
mundar tukthúsráðsmanns frá Hölgaisonar (sem þá var dóms-
Hjarðarholti, og slóst Halldór kirkjuprestur og átti heima 1
Thorgrímsen, sem hafði fcomið Breiðholti) segir hann svo:
og Framfænslumálin kostuðu rösk-
1 lega 3 milljónir og má af því
nefna styrki til styrkþega á aldr-
inum 16—60 ára kr. 870 þúsund
og meðlög barnsfeðra með óskil-
getnum börnum kr. 464,000 og
meðlög með börnum af ósönn-
uðu faðerni kr. 101,000.
Til almennrar styrktar-sitarf-
semi bœjarins fóru 1945 hvorki
meira né minna en 15'/2 miilj.,
króna. Til verndar á vandræða-
Hhagborg U
FUEL CO. 11
Dial 21 331
(C.F.L.
No. 11)
21 331
út á sama skipi og Rask, í förina
rnieð. Rask bjó sig íslenzlkum
bóndabúningi, var í peysu og
mórauðum sokfcum og hafði
brjóstadúk, sem þá var títt, og þegar eg fyrir nokkrum dögum
Ijótan hatt á höfði. Þegar hann
kom til Árna prests lést hann
Fetkorn hefi eg nú gjöri frá | unglingum fara tæplega 30,000
Breiðholti yfir um f jallið Kavk-' kr. og til sumardvalar fyrir
asus, en ekfci hefir þú gleymt
mér að héldur. Yfir mig géfck
vera úr Vestmannaeyjum
hafa bréf til prests. Efcki þekti
séra Árni hann í fyrstu, en und-
arlegt þótti honum, að hann
kunni engin tíðindi að segja sór
úr Vestmannaeyjum, og spurði
hann förunauta hans að, hver
þessi maður væri svo heimsfcur.
RaSk fór þá að spyrja hann um
ýmislegt í guðfræði og gat ékki
að sér gert að brosa. Hélt sóra
Árni þá að hann væri annað
hvort kendur eða efcki með öll-
urn mjalla. Loksins sagði Ratefc
til Sín og varð þá fagnafundur
og gerðu þeir úr þessu mikið
gaman.
Veturinn • eftir flutti Rask
prédikun í dómskirkjunni í
Reykjavík og fórst honum það
svo vél, að ef almenningi hefði
eigi verið kunnugt að hann var
útlendingur, mundi enginn hafa
mæður og börn kr. 150,000.
Gatnagerð tók hálfa stjöttu
milljón og slöfckviliðið tæplega
sá innsigli þitt og þekti hönd- j eina milljón. Skólamálin fengu
ina, því ekki bjóst eg við neinu | hálfa þriðju milljón og önnur
og brófi úr Islandi að svo stöddu. mentamál 1,376,000. íþróttir og
......Af nýungum á eg hér lítið listir hlutu hálfa aðra milljón.
að skrifa, hér er stríð og ryfcti
um stríð, en eg lít til og skelfist
ekki.
Fyrr mun enn, bróðir,
ógn um hafin,
kaildr hjör
koma við annan,
oc grályndr þurs
lí gras hníga
en erindis laus
ec aptr hverfic.-------. . .
Efcki mun eg aftur hverfa að
óséðu Ararat-fjalli etc. nema
meirikostar hindranir móta:
því höldar kalla huglaust grey
þann hikar í fyrsta spori,
enn frá Persalandi er minn á-
setningur að skjótast sem snögg-
vast til Kalkúttuborg í Bengal
Þannig mætti lengi télja, og
geta þeir, sem sjá vilja hvað
verður af fé bæjarins athugað
það í þessum nýútkomnu reikn-
ingum.—Alþbl. 10 desemher.
SMÁVEGIS
Icelandic Grammar, Text, Glos-
sary, Dr. Stefán Einarsson,
(bandi)__________________$8.50
Björninn úr Bjarmalandi,
Þ. Þ. Þ. (óbundin) ______$2.50
(bandi)------------------$3.25
Hunangsflugur, G. J. Guttorms-
son, (bandi) ____________$1.50
Fimm einsönglög, Sig. Þórðar-
son (heft) ______________$1.50
Lutherans in Canada, eftir séra
V. J. Eylands, 200 myndir $3.00
Björnsson’s Book Store
702 Sargent Ave. — Winnipeg
þess til getið. Bjarni Thoraren en> en þagan austur i Burman
Reybholti að sumri, verði sem
veglegust og samboðin minn-
ingu Snörra Sturtasonar.
Fyrir álllömgu var hafinn
Hinir fjölmörgu vinir og unn-
endur / Reyikholtsskóla, áma
honum heilla á þessum tíma-
mótum og ósika þess, að hann
eiigi eftir, uim ókomin ár, að búa
í vaxandi mæli æskumönnum og
undirbúningur að þessari fyrir- konujm veganesti, út á lífsbraut-
huguðu hátíð. Þannig var fé ina Þeir sem notið hafa góðs af
veitt á fjárlögum 1939 og ákveð- þessum skóla Qg minnast hans
ið að gera Snorragarð að Reyk- með hlýju Qg þakklæti> eiga
holti, fyrir sunnan héraðsskól- ekfc. aðra ósk heitari honum til
ann og upp að honum. Hefir nú handa> en þá að starf hans efl.
ailmikið verið unnið að garðin- ^ Qg margfaldist á komandi ár-
•um, en enn vantar þó mifcið á að um og að það megi.bera rfku.
hann sé kominn í það horf, sem legan ávöxt> svo hópur þeirra er
honuim er ætlað. minnaist skólans með þakklæti
Fyrsti skólastjóri héraðsskól-
ans í Reyfcholti var Krisrtinn
Stefánsson. Ge'ngdi hann því ________________
starfi til vorsins 1939. Varð hann j>eir Byrnes og Molotov voru
þá að hætta sökum heilsubrests, 'að tála um iýðræði.
þá um haustið varð Jóhann Frí- j _Þið Rássar hafið gleymt
mann Skolastjori. Naut Skolinn hinn. ^ merfcingu j því orði(
í huiga fari stöðugt vaxandi.
—Tíminn 7. nóvember.
skamit krafta hans, því eftir
tveggja vetra skólaistjórn fór
hann aftur norður til Akureyr-
sagði Byrnes. Eg gæti t. d. stigið
upp í flugvél, flogið til Washing-
, . , ... ton, gengið rafcleitt inn í “Hvíta
ar, þar sem ny veifcefm biðu,, . , .* e , m
. ’ , , hulsið og sagt við forsetan: Tru-
hans. Hafði Johann mikla og o-1 , , , ,,, „,,,
6 man, þu ert sfcitræll! Og mer
tviræða hæfiilefca til að stiorna ,. , , . , .,,,
, , , J mundi ekki vera gert neitt!
fjölimiennum æskulýðsskola. Er
sen var þá í stiptamtmanns stað
og bjó í Reykjavík. Hann var
góður kunningi Rasks og hafði
Rask búið hjá honum veturinn
áður. Það er sagt að Bjarni hafi
verið við messu í dómskirkjunni
þann dag, sem Rask prélikaði.
Þegar komið var úr kirkju segir
Bjarni við Rask:
“Hvort á nú heldur að kalla
þig monsér Rask eða séra Rasm-
us?”
“Ó, sjalfsagt séra Raismus”,
sagði Rask.
Á ferðalagi sínu um ísland
var Rask einu sinni spurður að
nafni og sagðist heita Rask, sem
von var. Þá sneri spyrjandinn
upp á sig og sagði:
“Sá mun eiga nóg af raskinu”.
Hann helt að Rask hefði svar-
að sér út af og sýnir það að mað-
urinn hefur ekki getað ráðið það
af framburði hans, að hann væri
útlendur maður, því að honum
gat ekki þótt nafnið kyn'legt,
nema því aðeins að Rask væri ís-
lendingur.
•
Konráð Gíslason sagði svo frá:
Þegar Rask var á Íslandi haifði
faðir minn komist í kunningsfcap
eða Ava, en þaðan norður í Höfn
eða Reykjavík.
—Lesbók Mbl.
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Endurskoðun gildandi laga-
ákvæða um kirkjuleg málefni
Hannibal Vildimarsson flytur
í sameinuðu þingi tillögu til
þingsályktunar um endurskoð-
un gildandi lagaákæða um kirkj-
uleg málefni, þar sem svo er fyr-
ir mælt, að alþingi ályktd að fela
itíkisstjórninni að láta þegar
hefja endurskoðun allra gild-
andi lagaákvæða um kirkjumál,
og verði einn heilsteyptur laga-
bálfcur saminn um öll þessi mál
og lagður fyrir nœsta alþinigi.
Flutningsmaður getur þess í
greinargerð, að þótt víða séu í
gildi gamaldags og úrelt ilaga-
ákvæði í íslenzkri löggjöf, þá
muni þó hvergi kveða jafnframt
að því eins og í gildandi lögum
um málefni kirkjunnar, en þar
eru ennþá talin í fuliu gildi Sex
til sjö alda gömul lagaákvæði.
Þannig munu ákvæði úr Kristin-
rétti Árna biskups Þorlákssonar
frá því herrans ári 1275 víst enn-
við hann og sagt honum frá þess- jþá vera talin í fullu gildi. Tekur
efnilega! syni, sem hann flutningsmaður þessu næst upp
um
hann lót af Skólastjórn tók Þórir
—Það þýkir mér ékki mikið,
Steinþórsson við stjórn ákólans sa^ði Molotov. Eg g®!) stigið
og hefir hann stýrt honum síðan. UPP 11 ^gvel floglð bemt til' eg man glögt eftir því
Hefir hann hlotið einróma lof Sen§lð rákleitt cina 1
Kremllin og sagt við Stallin:
kennara og nemenda fyrir starf
sitt við skólann, bæði sem kenn-
ari og skólastjóri.
Það verður efcki annað sagt,
en að héraðssfcólinn í Reykholti
Hann Truman er sfcírtlhæll! Og
mér mundi öbki vera gert neitt
fyrir það.
* ★ ★
Þetta var í stríðinu. Amerísk
ætti. Eg hefi þá líklega verið á lí greinargerðina upptalningu all-
7. árinu. Og hafði Rask talað um margra kirkjullegra lagaákvæða,
að það væri gaman að geta tekið ®em flest mqni talin í gildi enn-
miig með sér till Danmerkur. I þá, en sú upptalning sýnir all-
Þdtta er nokkuð undarlegt, en vel, að hér er ékki aðeins um
nokkrar örfáar eftirlegukindur
að raíða, hóldur blátt áfram um
Eftir að Rask kom frá Islandi, j meginhluta fcirkjulöggjafarinn-
langaði hann mifcið til að fcamast1 ar. Eru fimm þessara laga-
fyrir hina elistu uppsprettu ís-jákvæða frá 17.öld, tuttugu frá
lenzkunnar og réð af að fara í 18. öld, og tíu frá 19. öld. Er
austurveg að leita hennar. Ferð- fyrsta lagaákvæði upptalningar-
aðist hann síðan um Svíþjóð, innar frá árinu 1607, en hið síð-
Arabiskan höfðingja vantaði
hest, og hann skipaði svo fyrir
að taka hest í næsta þorpi. Kom-
ið var með tvo hesta. Eigendurn-
ir fýlgdu báðir og hvor þeirra
taldi upp ótal galla á sínum
hesti.
—Það verður ekfci úr því
skorið hvor hesiturinn er betri
nema við reynum þá, sagði höfð-
inginn. Þið skuluð nú fara í
kappreið og eg tek þann hestinn
sem er fljótari.
Ráðgjafar hans hvísluðu að
'honum: Þetta er ófært. Þeir
rnuniu alls ekki láta hestana fara
eins og þeir komast.
— Jú, þeir munu gera það,
sagði höfðinginn. Við látum þá
hafa hestaskifti.
★
Það var í veizlu. Prest;num
hafði verið skipað næst stórlát-
um og drambsömum hertöga,
sem setti sig út til þess að móðga
prestinn. Meðal annars sagði
hertoginn:
—Ef eg ætti son, sem væri
fiífl, þá mundi eg gera hann að
presti.
— Faðir yðar hefir sýniileiga
ekki verið sama sinnis, svaraði
presturinn hóglátlega.
★
Rigning. Húsið lekur. Hús-
freyja tekur vatnsfötu og held-
ur henni undir lekann. En gat
er á fötunni og allt, sem í hana
kemur drýpur niðui^ á gólf og
safnast í poll. Þá kallar hús-
freyja til mannis síns, sem ligg-
ur á bökk og er að lesa:
— Enn rignir hann, og enn
hefirðu ekki haft manndáð í þér
að gera við vatnsfötuna.
★
Tveir bræður áttu heima í
sörnu borg. Annar var dómari,
en hinn fátækur dyraivörður.
Dómaranum þótti Skömm til
hans koma. En einu sinni sagði
dyravörðurinn við hann:
— Ekkert skil eg í því að þú
skulir vera svona stórbokkaleg-
ur. Það væri annað mál um mig
þótt eg væri svo, því að bróðir
minn er dómari. En bróðir þinn,
hvað er hann? Ekki annað en
fátœkur dyravörður!
íslenzkar skólabækur
Margir hafa hugsað sér að láta
verða af því, að kenna börnum
sínum að lesa íslenzku á þessum
vetri. Þjóðræknisfélagið hefir á
hendi, forða af ágætum lesbók-
um, sem notaðar eru við íslenzku
kenslu í skólum á Islandi. Laug-
ardagsskólakennarar og foreldr-
ar ættu að útvega sér þessar
bækur.
Bækurnar eru þessar: :
Gagn og gaman (stafrofskv.) 45c
Litla gula hænan I. og II. og Ungi
litli I. og II., 25c heftið.
Lesbækur:
Fyrsti flokkur, I., II. og II. h.
Annar flokkur I. og II. hefti
Þriðji flokkur,-!. og III. hefti
Fjórði flokkur, I. og II. hefti
30c heftið.
Pantanir sendist til:
Miss S. Eydal,
695 Sargent Ave., Winnipeg
Rennslukonan: “Hvaða flokks
orð er — orðið koss?”
Námsmeyjarnar: (allar í einu
hljóði); “Samtengingarorð”.
★ * *
Dómarinn: “Framburði þín-
um ber efcki saman við það, sem
meðákærði þinn segir”.
Ákærði: “Þessu get eg trúað,
hann lýgur sjálfsagt líka”.
* * ★
“Eg var að fá símskeyti um,
að eg væri orðinn pabbi.”
“Til hamingju, gamli vinur!
Og frúnni líður vonandi vel?”
“Áreiðanlega, meðan hún
fréttir efckert af þessu.”
1 Finnland og Rússland og þaðanjasta frá árinu 1886.
; til Persíu og Indlands. Varð sú -
í för alifræg. Á þessu ferðalagi
mintist hann oft Islands. í Finn-
landi hitti hann vondan veg og
grýttan, og líkti honum við Lóns-
hafi verið sérlega heppinn mfeð herfilutningalest var á leið yfir
kennara og mun það eiga hvað Atlandshaf. Einn hermannanna
mes'tan þát'tinn í hinum al- var ájkafi0ga hræddur og baðst
mennu vinsældum skólans. Þfeir sífellt fyrir; «ó drottinn( vor
hafa allir kunnað tökin á að vernd og biíf á hættunnar stund.
halda misjafnlega námfúsum Bjargaðu oss frá því að verða
nemendum að námi og líkams- fyrir tundurskeyti!” Allt í einu
rækt og því í fyllsta máta verið heyrðist ógurleg sprenging, og
starfi sínu vaxnir.
Þeir Þorgils Guðmundsson, inn. Þeir hafa skotið okkur. Hvi
Þórir Steinþórsson og séra Ein- hefur þú yfirgefið okkur!” En
ar Guðnason hafa allir kennt skipið hélt áfram eins og efck-
við sbólann frá upphafi. ert hefði í skorist. Þá kallaði kom fyrst að því, en “meðailár
Nokkru eftir að skólinn tók hermaðurinn af fögnuði: “Ó, á íslandi”. Um hina kaiknúksku
til starÆs bættist honum góður þakfca þér guð. Það var hitt skip-
starfSkrafitur, þar sem Anna ið”.
-Alþbl. 11. desember.
Reikningar Reykjavíkur
fyrir 1945 komnir út
Jöfnuður á reksturs-rfeikningi
heiði á Islandi. Á leiðinni frá bæjarins fyrir 1945 nam kr.
Moskva til Astrakan fór hann 44,420,986, og mun það vera
hermaðuriiln hrópaði: Ó, drótt- yfir eyðiSanda og segir að þeir sé jhærra en nokkru sinni fyrr. Sóst
verri en sandarnir á Islandi. Um glögglega á reikningum þessum,
Volga segir hann, að það fljótt ^hversu gíifurlegt fyrirtæki
sé ekki stærra, þar sem hann Reykjavíkurborg er orðin.
Sjálf stjórn borgarinnar fcost-
aði á árinu 2,506,000 og löggæsl-
hjarðmenn segir hann, að þeirjan rösfclega 2 milljónir. Heil-
sé efcki ósvipaðir norðlenzkum brigðismálin tóku 3,338,000, og
I INSURANCE AT . . .
o
REDUCED RATFS
Fire and Automobile |
| STRONG INDEPENDENTj
COMPANIES
s
g
y § =
= y
I McFadyen j
| Company Limited |
§ 362 Main St. Winnipeg §
Dial 93 444
jS E
SuinnlUaiiiiiiiiiiioiiiiiiHmniiiimMiDUMUiiiimramumiuiti
Góðar bækur
Ljóðmæli, Jónas A. Sigurðsson,
Klæði __________________$4.001
Leður ----- ------------ 6.00
í andlegri nálægði við ísland,
Einar P. Jónsson ------- .75
4 heiðarbrún, kvæði eftir
Dr. S. E. Björnsson, í b. $3.75
Hirðisbréf, Sigurgeir
Sigurðsson biskup ........ 50
A Sheaf of Verses,
Dr. Richard Beck -------- .35
Fyrsta bygging í alheimi, Hall-
dór Friðleifsson ______ $2.50
Friðarboginn er fagur, Halldór
Friðleifsson____________$2.50
Hræddur
að borða ....
sumar fæðutegundir, er valda
uppþembu, óþægindum, brjóst.
sviða, magasúr, andfýlu o. fl.
FYRIR SKJÓTANN BATA
“GOLDEN”
Stomach Tablets
Ný Forskríft
Ekki að þjást að raunalausu!
Fáið skjóta hjálp með snöggri
breyting við magakvillum, með
því að kaupa reglulega hvaða
flösku stærð sem er af varan-
legum, fljótt verkandi
"GOLDEN" Stomach Tablets
360 pillur (90 daga skamt) $5
120 piilur (30 daga skamt) $2.
55 pillur (14 daga skamt) $1.
Reynslu skamtur lOc.
Fullkominn með leiðbeiningu.
í HVERRI LYFJABÚЗ
MEÐALADEILD