Heimskringla - 05.02.1947, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. FEBRÚAR 1947
iirteimskrirttila
(StofnwS 1SI$)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
Verð blaðsin^er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Aliar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 5. FEBRÚAR 1947
Samningsrof
Sumir geta þess til að þetta
feomi við hervörnum og er það
eftir Rúissum haft að þeir líti
þessa útgerð alt annað en hýru
auga. Aðrir segja, að þarna sé
verið að leita að úraníum og enn
aðrir að veður-athuganir sé
þarna verið að gera. Þetta getur
alt satt verið. En heildarrann-
sókn mun þó vera það sem aðal-
lega vakir fyrir og svo mun
Bandardkjastjórn auðvitað gera
tilkall þarna til eigna eins og
aðrar þjóðir. Menn sem þarna
| verða til lengdar, munu venjast
loftslagi og læra að búa öl)l áhöld
svo út, að þeim dugi vel. Kynn-
ing af þessu ísa og kuldans landi,
gerir þá færa í flestan sjó, og
ætti eftir nlofekra reynslu,
I ferðalög og dvalir syðra, ef með
þurfa, að verða hættnlaus eða
j hættu minni en nú eru, af því að
Stjórnin í Washington sendi nöfnu sinni í Moskva viðvörun reynsluna skortir. Með dvöl
28. janúar þess efnis, að samningarnir, sem þrjár 9tóru þjóðirnar þarna, ætti mikill ávinningur að
gerðu með sér í Yalta og Potsdam, séu í heild sinni gildandi, en verða að þessu, til landvarnar
ekki eftir að brotin séu viss atriði þeirra af nokkurri einni þjóð. þá, ef menn vilja nefna það því
Ástæðan fyrir þessu eru kosningarnar í Póllandi, sem þá voru nafni, fremur en til aknennrar
nýafstaðnar. notkunar, ef til þess kæmi, að
Er bráðabirgðarstjórnin í Póllandi kærð fyrir það í skeytinu, Þarna væri um einhverja land-
Sem undirritað var af George C. Marshall, ríkisritara, að hafa k°sii aí-* ræ®a' Þeir scm ui 1
ekki gætt skyldu sinnar í því, að kosningarnar 19. janúar í Pól- Þessa er a a se21a ana
landi færu fram, sem krafist væri í Yalta samningnum á frjálsa e 1 ncjinn er a ei anSur> 6
vísu. Hitt hefði sýnt sig bæði fyrir og eftir kosningarnar, að urt .°™.™a,i.r
óverjandi afskiftasemi af hendi bráðabirgðar stjórnarinnar, sem
Rússar hefðu sett á laggirnar, hefði farið fram.
Yegna þessa gæti Washington-stjórnin ekki séð betur en að , vaííia
s hið hæsta, sem nokkurs staðar er
Yalta- og Potsdam sammngamir hefðu að æði miklu leyti venó _ ’ „ , , ......
& að fmna. Það ma heita ein jokul
hella, um 10,000 fet yfir sjávar-
mál. Lægst mun það vera um
6,000 fet, en fjallatindar eru þar
um 13,000 fet. Fjallaraðir eru
þar miklar og sumstaðar eru þar
1. Að kosningar skyldu fara fram í Póllandi (sem öðrum hertekn- cld.fjöll sem enn gjósa. Myndir
um löndum Þjóðverja) eins skjótt og kostur væri á með al- af bnu þessu verga teknar og
mennu skriflegu (leynilegu) atkvæði, eins og í lýðræðislönd- iandabréf gerð. Landið er um
um ætti sér stað og að hver stjórnmálaflokkur, sem á móti g mj|ijón fermílna að stærð.
nazistum hefði verið og Sameinuðu þjóðunum fylgjandi, ætti Meg neðansjávarbátunum mun
kost á að hafa þingmannaefni í vali. yerða reynt að kanna botn sjáv.
2. Að Bandaríkin og Bretland myndu viðurkenna bráðabirgðar arins við strendur ísheilunnar
stjórnina; sem hvern annan stjórnarflokk, sem með frjálsri eins Qg hægt er.
og óhindraðri atkvæðagreiðslu pólsks almennings væri kosin xil veður-athugana kvað Suð-
og skiftast á fulltrúum við hana. urheimsskautði eigi síður mikil-
3. Að landamæri Póllands að vestan yrðu ákveðin í friðarsamn- Vægt, en .Norðurheimskautið.
ingunum. Bretar sendu leiðangur til
Þessir samninigar voru viðurkendir af bráðabirgðastjórn Póil- Suðurheimskautsins 1943, hefsl
ast muni mörg ár, ef til hlítar
verði af hendi leyst.
Land er þarna mikið og
eitt
rofnir.
í skeytinu er einnig tekið fram, að Yalta- og Potsdam-samn-
ingarnir hafi verið undir-ritaðar af Breta-, Rússa- og Banda-
rikjastjórn. Ahrærandi Póllandi voru eftirfarandi þrjú atriði
tekin fram:
Það stendur til að Nýfundna-
landsmenn haldi ráðstefnu um
hvað “hin elsta nýlenda” skuli
gera. Að sumir vilji að hún verði
sjálfsætð eins og hún áður var,
er ekki að efa. Landið hefir
eins og kunnugt er, verið síðan
1931, undir stjórn fjármála-
nefndar frá Bretlandi, vegna
þess að fjármál þess voru þá
komin í mesta öngþveiti, en nú
liggur fyrir því, að ta'ka við
stjórn sinni á ný.
En hitt þykir þó eigi að síður
líklegt, að þeir verði margir, sem
haldi fram, að sjálfstjórn hafi
verið reynd til þrautar.
Afstaða Kings forsætisráð-
herra hefir ávalt veirð sú, að
máláleitan um að saaneinast
Canada verði að koma frá íbúum
Nýfundnalands.
Skuldir Nýfundnalands eru
um $100,000,000, og eru þung
byrði á 300,000 manns. Eignir í
peningum og öðru á móti þessari
skuld, eru um $30,000,000.
1 heiibrigðis-, mannfélags og
mentamálum er Nýfundnaiand
mikið talið á eftir tímanum. —
Utan borgarinnar Halifax, er
ekkert af þessu sambærilegt við
það, sem anngrs staðar er ál-
gengt.
Væru Nýfundnalandi boðin
svipuð kjör af stjórn Canada og
öðrum ifyikjum nú er boðið,
mundi það verða Nýfundnalandi
fjárhagslega til mikilla bóta. Ný-
fundmaland yrði fyrstu árin
byrði á Canada þjóðinni.
En Nýfundnaland hefir mikía
hernaðarlega þýðingu. Það er
anddyri að St. Lawrence-flóan-
um. Canada, Bretland og Banda-
ríkin, urðu vernda það í síðasta
striíði.
Mr. og Mrs. Eyjólfur Sveinsson
Brúðhjónin á Victor stræti 562
ÞAÐ SMÁ SKÝRIST
lands í hverju einasta atriði. Þeir voru einn hluti af hieildarsaimn-
ingum, sem Bandaríkin, Bretar og Rússar gerðu með sér, segir í
skeytinu, um hin hemumdu lönd og þá verði að halda í einu atriðh
sem öllum. En eins og bráðabirgðarstjórn Póllands hafi brotið
þessa samninga, er gefið í skyn, að Rússland hafi einnig gerst
brotlegt um syipað efni öðrum þjóðum viðvíkjandi.
Skeytið heldur ekki fram, að öll atriði Yailta- og Potsdam
samninganna hafi verið rofin. En að þeir hafi verið brotnir í svo
mikilvægum atriðum, að rannsaka þurfi hvort þeir geti heitið
gildandi, sé fudl ástæða til. Skoðun Bandaríkjamanna er sú, að
samningarnir verði að vera haldnir í hverju atriði eins og þeir
eru, ef skoðast skuli gildir. Það geti ekki verið um neinar breyt-
ingar á 9amningunum að ræða, án vitundar og samþykkis allra
aðlla.
Það eru því allar líkur til að kosningin í Póllandi verði ekki
fyrst um sinn viðurkend af Washington-stjórninni. Bandamkin
höfðu nefnd í Póllandi til þess að líta eftir hvernig samningarnir
væru haldnir í kosningunum og að hvað miklu leyti pólska þjóðin
sé ánægð með framiferði bráðabirgðarstjórnarinnar. Það er ekki
óhugsandi, að verksvið þeirrar nefndar nái með tíð og tíma til
fleiri landa, er að Rússlandi liggja. Þetta er ekki góður fyrirboði
um frið, en það er ekki ómerkilegt atriði friðarins, að Bandaríkin
hlutist til um að gerðir samningar séu haldnir og að sú hitleriska
að rjúfa þó eftir geðþótta, sé kveðin niður.
HVAÐ SEIÐIR MENN TIL
SUÐUR-HEIMSSKAUTS-
INS?
Þó á vitund fárra sé, er fjöldi
manna um þessar rnundir að
9valka um Suðurheimskautið. —
Þar hafa margar þjóðir gert
kröfur til eignarréttar á vissum
svæðum og sumar þeirra halda
sig þar mikinn tíma ársins. Þar
er leiðangur frá Bretum þe9sa
stundina og þar eru Argentínu-
menn oft miikinn tíma árs, aðal-
lega við hvalveiðar og hugsa sér
að koma þar upp miklum iðnaði sex
í þeirri grein; Ástralingar og
Norðmenn hafa einnig verið þar
einn hinn stærsti leiðangur sem
sögur fara af leið sína frá Banda-
ríkjunum í desembe r-má nu ð i
1946 til Suðurheimskautsins. Er
hann við á stöðvum Byrds að-
míráls, er í Suðurheimskauts-
ferðum hefir áður verið og eru
þar sem nefnt er við Mraguerite
flóa, í grend við Cape Horn. Mun
leiðangur Bandaríkjastjórnar nú
finna þá þar.
Norðmenn ætluðu að gera út
leiðangur í s. 1. janúar, 9uður, en
hafa hætt við það, og snúið sér
að frekari ranmsóknum á Spitsz-
bergen.
Til Suðurheimskautsins komst
fyrst Amundsen heilu og höldnu
árið 1911.
Eftir ár eða svo eðá þegar
þessi mikli leiðangur Bandaríkj
anna hefir byrjað störf þarna,
er ékki ólíkllegt að með fróttum
frá Suðurheimskautinu verði
eigi síður fylgst, en fréttum ann-
ars staðar að úr heiminum.
Við Suðurheimskautið er ekk-
ert sumar að ráði. Það er nú
einnig stutt við Norðurheim-
skautið, en samt einn mánaður,
svo þar þiðnar dáMtið og þar
vaxa þá blóm, sem heimskauta-
förum þýkir gaman að finna og
■■■■■■■■■ hafa með sér heim. Þar nvtur
Richard E. Byrd, aðstoðar flota- , * . , ,
_,, t., . ^_j t solar lengur að sumrmu a hverj-
um degi, en við Suðurheimskaut-
málastjóri Bandaríkjanna for-
ingi fararinnar; er förin farin á
kostnað flotamáladeildar, eða
stjórnar Bandaríkjanna. í leið-
angrinum eru 12 skip og um
4,000 manna. Eru um 40 þeirra
vísindamenn, eða sérfræðingar í með grððri
ýmsum vísindagreinum. Með í
förinni eru flugskip með sérstök-
um vélaútbúnaði fyrir kuldann;
helicopters, þessi flugför,
sem flugið táka beint upp, þar
sem þau standa, radar-áhöld, ís-
öðru hvoru. En mest mun svalk i Þrjótar, káfbátar og alt sem
þeirra vera kring um ísinn við
skautið og strendurnar, einna
mest til hvalveiða, en ýmsir ætla
þann atvinnuveg ekki til fram-
búðar. Hitt er minna um, að
landið sé kannað og komist sé að
því, hvað það hefir að geyma.
En eftir því verður nú bráðum
komist. Eins og kunnugt er lagði
nöfnum tjáir að nefna er með sér
tékið í þessa ferð. Þvílífeur leið-
angur hefir aldrei fyr verið gerð-
ur út til Suðurheimskautsins.
Til hvers er farið? Það ber
alt með sér, að loksins eigi að
gera fullnaðarrannsókn á, hvað
þessi lönd við Suðurheimskautdð
hafi í raun og veru að geyma.
ið. Á sumrum er aldrei svo hlýtt
við Suðurheimskautið, að ekki
kenni frosts. Mosar eru þar þó,
en þar virðist alt gróðurMtið og
um engar lífverur að ræða, 9em
á Noðurheimskaut-
kviknar. Frost hefir mest
verið mælt þar 90 gróður.
, tnu
NÝFUNDNALANDÁ
KROSSGÖTUM
Innan skamms kvað vera von
á nefnd frá Nýfundnalandi ti)
Ottawa til þess að fræðast um
með hvaða kostum Nýfundna
land geti sameinast Ganada.
Það þykja góðar heimildir fyr
ir því, að Nýfundnalandi sé n
áhugamál, að ganga í Canadr
sambandið þó um síðir meg
heita.
Það hefi'r margt gerst á síð-
ustu tímum, sem vakið hefir
grun um, að Roosevélt forseti
hafi treyst Rússum full mikið.
Fyrir þessu er nú sönnun feng-
in, með bók, sem Miss Francis
Perkins hefir skrifað um Roose-
velt (The Roosevelt I Knew).
Þegar Roosevelt kom til baka af
fundi Stalins í Teheran, sagði
hann við Miss Perkins:
“Vitið þér, að eg trúi því fylli-
lega, að Rússar séu mér sammála
um, að sleppa öliu tilkalli til
landvinninga, eða áhrifasvæða
og að hafnir um allan heim,
standi hverri þjóð opnar. Eg
held að það sé eina úrlausnin.”
Það var með óskifta samvinnu
við Rússa í huga í þessum efn-
um, að engin landaásælni æfcti
sér, að ekkerj; þjóðland yrði
brytjað upp, sem Roosevelt lof-
aði Stalin ýmsum fríðindum og
einllægri samvinnu, nokkru áður
en stríðinu lauk. Hann hélt að
hann hefði fullnægt öllum laga-
legum og réttlátum kröfum
Rússa með þessu. Hann hatfði
auk þess fengið fullvissu frá
Rússum um þáfcttöku í Japanska
stríðinu, að Evrópustríðinu
löknu.
En þessi skoðun Roosevelts á
Rússum, hefir ekki reynst eins
9Önn og hann gerði ráð fyrir. —
Landaásælni veður uppi og til-
raunirnar að láta sem mest eftir
Rússum, urðu að hætta. Af þessu
hafa skapast tveir heimsvalda
flókfear, eins og austrið og vestr-
ið og verða líklegast, þrátt fyrir
allar tilraunir að sameina þá.
Roosevelt gerði meira úr sam-
vinnunni við Rússa, en raun hef-
ir á orðið og friðurinn, þó ein-
hvern tíma verði saminn, verður
ekkí á grundvel'li þeim reistur,
er Roosevelt ætlaðist til.
Hreiíir og ósviknir demantar
eru æði sjaldgæf vara og svo eru
demanfcs brúðkaup; en þau eru
ekki dæmalaus, því eitt var ha'ld-
ið hátíðlegt hér á meðal íslend-
inga í Winnipeg, laugardags-
kvöldið 25. janúar s. 1. Brúð-
hjónin voru hin alkunnu og vin-
sælu heiðurshjón, Mr. og Mrs.
Eyjóifur Sveinsson, Victor stræti
562.
Millli fjörufcíu og fimtíu nán-
ustu vina og vandamanna þeirra
hjóna, tóku hús á þeim umgetið
kvöld, til þess að minnast þessa
merkilega og fágæta heiðurs-
dags.
Það er nú hvortveggja að eg
er ekki vel kunnur þeirri förnu
slóð er þau hafa troðið, enda fer
eg ekki út í þá sálma, þefcta færi
þá að Mkjast of mjög eftirmæl-
um, en sem betur fer á það langt
í land, að því viðbættú, að ætíð
er óvíst hver eftir annan mælir.
Eljólfur Sveinsson og kona
hans, munu hafa komið til þessa
lands, nálægt síðustu aldamót-
um og eru því búin að dvelja
hér álllanga sfcund. Þau eiga því
óefað marga svitadropa og margt
drengilegt handtak í gróðurmold
þessa lands. Þau hafa ef til vill
ekki reist skrauthallir og Skýja-
kljúfa úr steini og stáli, en þau
hafa búið sér merkilegri og
óbrotgjarnan minnisvarða, er
geymist í hugum og hjörtum
hinna mörgu vina þeirra og sam-
ferðamanna á Mfsleiðinni.
höfnum. Þeim virðast bæði sátt
og ánægð með lífið, og það sem
það hefir að bjóða.
En hvað sem áratölunni Mður,
þá er farið að Mða á daginn,
haustkvöldið er framundan. En
engir dagar og engin kvöld, eru
jafn yndisleg eins og fögur
haustkvöld með þeim töfrafriði
og helgiró er þeim fylgir. Sólar-
lög á fögru haustkvöldi eru hafin
yfir öil lýsingarorð að fegurð og
tign, í þeim felst heill heimur af
spádómum um nóttina sem þá
fer í hönd.
Eg óska þeim hjónum mörg-
um sumardögum, gleðilegum og
gæfurtkum, en umfram alt, fögr-
um haustkvöldum með dýrðleg-
um sólartögum.
Jónbjörn
HELZTU FRÉTTIR
Winston Churchill segir
brezka þinginu til syndanna
Churchill krafðist þess í neðri
deild brezka þingsins rétt fyrir
síðuefcu helgi, að Bretland afsal-
aði sér umboði sínu yfir Pále-
stínu til Sambandsþjóðanna (U.
N.), nema því aðeins, að Banda-
ríkin gengjust inn á það, að bera
hllutfallslega ábyrgð á “Landinu
Helga.”
Sem foringi andstöðuflokks
stjórnarninar, flutti Churchill
fyrstu aðalræðuna í neðri deild
í Palestínu-málunum. Hann á-
| sakaði stjórnina, og brá henni
Buskap rnunu þau hjon hafa um það> að hún hefði látið ie ni.
stundað í rum 20 ar, en hinn I samtök Gyðinga . Paiestínu kúga
tímann búið í Winnipeg.
Eyjólfur er smiður ágætur og
leggur yfirteitt á flest haga hönd.
Þrettán börn hafa þau hjón
eignast. Fimm eru á Mfi. Þau
eru:
Mrs. Elliston í Winnipeg.
Mrs. Clemenson í Silver Bay.
Ágúst Sveinsson í Spearhill.
Sigurður og Sveinn í Winni-
Peg-
Barnabörnin eru 14.
Yfirtætisleysi, greiðvikni,
gestrisni og vinfesta er veiga-
sig.
Eini kosturinn, sagði hann,
sem fyrir hendi væri, annar en
sá er hann 9takk upp á í fyrstu
væri sá, að ráðstefna sú, er nú
stendur yfir í London um Pále-
stínu, komi með úrlausn, sem
Bretland gæti breytt samkvæmt
af eigin rammleik. “Hvernig
hefðum við nokkurn tíma kóm-
' ist út úr hinum blóðugu hamför-
um — síðasta stríði, ef við hefð-
' um látið hugfállast og kúgast þá,
„ , eins og við hofum latið hið briál-
miklll þattur í skapgerð beggja, i s. „ „ , . , , .
i * ,, . æðisfulla leymsamtakarað Gyð-
og er það alt til samans meira og . , , , , * , . ,
, - ,, , . mga kuga okkur og bjoða okkur
trurra manndomsmerki, en', • o j
, „ ,, . ’ . byrginn? — jafnvel koma okkur
margir gera ser fulla grem fynr.' ,., „ ,,
„ , „. . ■ til aa brjota log og rett a ofekur
Eg hefi verið í kynmngu viðl . ,
„ .f,„ ,, , , sjaifum — fresta rettlatri hegn
Eyjölf um allmargra ara skeið og . „
, , , “ . , 6 íngu, er fram atti að fara.
reynt hann pryðilega gremdann
mann, bókhneigðan og skemti
legann. Eg hefi sérstaklega veitt
Eg hata þetta rifrildi, deilur
og sífelda ófrið við Gyðinga, en
athygli, hve góðri frásagnargáfu , ef Þessi mál eru hættuleg fyrir
hann er gæddur.
Hann man óteljandi sagnir
og atburðalýsingar heiman af
gamla landinu, bæði af eigin
reynd og annara sögn og segir
Wedding Invitations
md announcements
Hjúskapar-boðsbréf
ig tilkynningar,
eins vönduð og vel úr garð
lerð eins og nokkurstaðar er
lægt að fá, getur fólk fengif
irentuð hjá Viking Press Ltd
■>að borgar sig að líta þar inn op
sjá hvað er á boðstólum.
okkur, getum við þó í það minsta
borið ofekur eins og menn!” '
Herlið dregið saman
(Cairo). Vikublað Araba, Akh-
svo frá að eg hefi emgan heyrt! bar E1 Yom hélt því fram um síð-
gera. Allir geta náttúrlega sagt ustu helgi að Transjordan her-
frá liðnum viðburðum, en hjá liðssveitir væru að fylkja sér á
flestum er það dauður bókstafur ^ landamœrum Syríu reiðubúmar
og engin skemtun að, en Eyjólfur að hefja innrás.
blæs í sínar frásagnir einhverj-j Blaðið sagði, að hersveitir Ab-
um lifandi undra anda, svo svip- dullaih konungs væru Mklegar til
brigði og jafnvel hugsanir sögu- að byrja einhverjar skærur eins
manna hans blasa við. 1 og afsökun til þess að taka Syríu
Mér hefir oft flogið í hug, að með váldi, og að brezkir urnboðs-
gaman væri og gagn, að ýmsar menn ýttu í laumi undir þá hug-
frásagnir hams lifðu, í hans eigin mynd, með þá hugmynd á bak
anda og frásagnarstíl. I við eyrað, að nota hana till hjálp-
Blaðið Free Press flutti um- ar til þess að ráða fram úr Pale-
getningu um brúðkaupið og tel- stínu-málunum.
ur Eyjólf 83 ára og konu hans 80. j Þeir sem kunnugastir eru Ar-
Það er vafalaust rétt með farið, öbum, bera það fram, að þessi
jafnvel þó þau sýni ekki frá ára- j hernaðar-hreyfing sé hugmynd
tölu í yfirbragði, svip eða at-,! Abdullah konungs til þess að