Heimskringla - 12.02.1947, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. FEBRÚAR 1947
BRETLAND EFTIR
STRÍÐIÐ
William Henry Chamberlin
Hin fyrstu áhrif, er eg varð
fyrir á Englandi, voru sann fær-
andi. Athugun mín á farþegun-
um, er stigu inn í flugvélina,
jafnvel á hinum óhentugasta
tíma, kl. 3 fyrir hádegi, var stutt
hæverskleg og skynsamlleg.
Hin litla upphæð, er greidd var
fyrir dagblöð og far með stræt-
isvögnuim gaf til kynna, að verð-
laginu hafði fullkomlega verið
haldið niðri. Og London virtist
við lauslega yfirsýn ósnortnari
en búast *hefði mátt við eftir tvö
eyðileggingartímabil árása
fjandmannanna, nefnílega leift-
ursóknina í lofti 1940—1941 og
flugskeytin 1944., En síðar, er
farið var víðar um borgina, sást
greinilegar, hve miklar skemmd-
irnar voru. En ekkert sóst samt,
er kemst í námunda við gereyði
ileggingu stórra svæða í Berlín
og öðrum þýzkum borgum. Þó
■finnst vart nokkur blettur í
London, er ekki ber einhverjar
menjar baráttu hennar. Og í ná-
grenni St. Pauls kirkju og East
End eru stór svæði gereyðilögð,
en skipakvíarnar þar lágu undir
stöðugum loftárásum. En algeng-
ara er þó að sjá nakin, lítil svæði
þar sem áður stóðu hús, en nú
er ekkert eftir uppistandandi
nema framveggurinn einn.
En þetta síðasta og allt of
algenga sýnishorn af London er
táknrænt fyrir ástandið á Bret-
landi í heild sinni. Með aðstoð á-
hrifamikilli fjárhags- ag efna-
hagslegra takmarkana, sem ekki
hafa verið settar af núverandi
jafnaðarmannastjóm, heldur af
hinni fyrrverandi íhaldssömu
samsteypustjórn, er stjórnaði
Englandi á styrjáldarárunum, og
með þungri beinni skattaálagn-
ingu, strangri matarskömmtun
og fjárframlögum til að halda
verði á matvöru stöðugu, hefur
tekizt að viðhalda ágætu ástandi
að því er virðist. Verðið, sem var
fyrir stríð, hefur ekki breytzt
til muna á aðalvörutegundunum,
og hin óhæfilega verðhækkun er
aðallega bundin við hið óhóflega
verð á ýmsum munaði, sem ekki
er takmarkaður, erlendum á-
vöxtum, vindlum, vínum o.s.frv.
En undir þessu yfirborði er
daglegt líf ömurlegrar fátæktar
og skorts, sem gert er bærilegra
vegna sjónarmiðs um þjóðfélags-
legt jafnrétti og af því að allir síður en matvæla. En fata- ^ var ti'l af ódýrri fæðu, heldur
lifa því og gera ótrúlega fáar til-' skömmtunin er ekki eins ströng, en þeim kjörum, sem hin fjöl-
raunir til að losna frá því. |og dálítið hefur rætzt úr, eftir 'menna miðstétt og faglærðu
Það hvennt, er mest áhrif því sem hægt hefur verið að
hafði á mig á Englandi var í ^ taka meiri vinnu og meiri hrá-
fyrsta lagi fátæktin eins og hún efni í þjónustu vefnaðar- og fata
birtist í matar- ,klæða- og hús- | iðnaðarins.
næðisskorti og skorti á mörgum | En er eg kom til Bretlands í
þægindum og gæðum Mfsins, í síðast liðnum júnímánuði fékk
öðru lagi, hversu þessi fátækt | sérhver karl og kona fjörutíu
nær vítt yfir. Eg gerði athugan- jfatamiða árlega. Tuttugu og sex
ir mínar aðallega í London og þeirra þurfti fyrir ný ytri föt
verkamenn bjuggu við á árunum
fyrir stríð.
ÞORBJÖRG JOHNSON
Fædd 21. október 1878
Dáin 22. október 1946
1 litla húsinu sínu að Garðar
Manitoba Birds
Glasgow, hihni miklu iðnaðar- Fyrir annan fatnað þurfti eigi N- Dakota, hafði þessi kona all-
miðstöð Skotlands. Fólkið í sveit- svo marga miða. En verðlagið á ; lengi legið þreytt, og róleg bíð-
,inni, sem lifir meir af nautgripa ytri fötum gefur glöggt til kynna andi þess sem hún sjálf vissi var
og hænsnarækt sinni, lifir betur hversu hin almenna takmörkun , best, lausn frá baráttu þessa lífs.
hvað matarræði snertir. En er ströng. Fyrir fólk, sem lifir Mörg undanfarin ár eftir að
bóndinn á Englandi er mjög algerlega heima hjá sér, er mat- í börn hennar voru komin upp
háður verði á því, er hann verð- arskammturinn fátæklegur, og kafði hún verið sjálf, sú sem
ur að kaupa og selja. Og íbúar tekjur fólksins eru ekki svo færði öðrum frið og hjúkrun ef
Bretlands búa að milklu leyti í miklar, að sérhver geti leyft sér Þeir áttu bágt. Þar til kraftarn
borgum, svo að lífskjörin í þeim að borða að staðaldri á veitinga-iir slitnuðu og í skjóli heimila
hafa áhrif á mestan hluta þjóð- húsum. Menn geta vart með barna sinna var öðru hvoru stað-
arinnar. góðri samvizku þegið matarborð {næmst, um lengri eða skemri
Hin fyrstu kynni mín af því, á enskum heimilum. |t)íma. En þegar henni leið betur
hversu allt er strangt á Bret- j Venjuleg úthlutun er tuttugu var svo gaman að búa í litla hús-
landi, hlaut eg, er mér var boð- og þrjú sent á viku fyrir kjöt inu og vera drottning í sínu eig-
ið til hádegisverðar í vel þekkt- handa hverjum einstáklingi, sjö in ríki. Lífið hafði verið fult af
an klúbb á Englandi af aðals- únsur af feitmeti og hálft pund reynslu, ljúfri eða þungri eftir
manni. Aðalréttinum væri vægi- af sykri. Brauði, sem var ó- j ástæðum. Fædd var hún að
lega lýst sem smábrytjuðu steik- skammtað á ófriðarárunum, var | Torfastöðum í Miðfirði í Húna
arstykki frá Cornwall, Ham- síðast liðið sumar bætt við hinar i vatnssýslu á íslandi 21. oktober,
ingjan má vita, hvað í þessum skömmtuðu matvörur, þótt út- j 1878, dóttir Lárusar Gunnars-
rétti var, en hann hafði varamleg hlutunin, níu únsur á dag, svari 'sonar og konu hans Önnu Helga-
áhrif. Og brátt for eg að hug- til meðalneyzlu. FiSkur hefur dóttur. Þegar hún var aðéins
leiða,/ að þetta væri ekki tilvilj- verið stöðugur þáttur í hinu hálfs árs dó pabbi hennar. Var
un, heldur regla. Oft er það svo, breZka matarræði. Neytandinn hún þá tekin af Þuríði, föður
að því íburðarmeira eða fínna verður að velja á milli rúms systur sinni og manni hennar
sem umhverfið ^r í klúbbi eða punds af handsápu og hálfs ann- j Jöhanni Bjarnasyni að Skeggja
veitingahúsi, því fátæklegri og ars punds af þvottasápu á mán- jstöðum. Þessara ára næstu minn-
lélegri er maturinn. Þannig er uði. Það er erfitt að viðhalda i®t hún sem sólskinsára sinna,
það skipulagt. Embættismaður í hreinlæti með þessari skömmt-|sv° var ástríki fósturforeldra
matvælaráðuneytinu sagði mér, un. Það var talin mikil bót, er hemmr. En Jóhann dó þegar hún
að kjötskammturinn í Dorchest- skömmtun á kandissykri og|var 7. ára. Örlögin höfðu þá bor-
er hóteli væri helmingi minni súkkulaði hækkaði frá tókf og j ið mömmu hennar yfir til hins
en verksmiðjumatsölu væri út- upp í fjórtán únsur á mánuði. ! nýja lands, Ameríku, og vildi
hlutað vegna þess að talið væri, Fyrir utan appelsínur, sem ;hún þangað fá dóttur sína Þor-
að þeir höfðingjar, er borða á ætlaðar eru börnum og konum hjörgu. í hópi útflytjenda ferð-
hinum vel þekktu hótelum, gætu með börn á brjósti, eru ávextir
fengið meira ásamt með hinum og grænmeti óskammtað. En
litla kjötskammti. Hið óbreytta England er eklki svo vel birgt
gildi eins dollars er það hámarks sem mörg lönd á meginlandinu
verð, er greiða má fyrir máltíð- í þessu tilliti. Kartöflur og sum-
ar í veitingahúsum, þótt sumum ar tegundir af káli eru aðalteg-, 14. júní, 1898 giftist hún elsk-
stofnunum, er greiða háa leigu, undir grænmetisins. jhuga sínum Jóni, syni Odds
sé leyft að bæta við annarri eins Húsnæðiseklan á Bretlandi er t Jónssonar og Ingveldar San^uels-
upphæð. En á árunum fyrir stríð miklu meiri en í Ameriku. Þetta dóttur. Heimili þeirra var á bú-
hefði verið hægt að fá mjög lít- er mjög einfalt reikningsdæmi. garði Jóns, austur af Garðar þar
inn mat að magni og gæðum fyr- Heilbrigðismálaráðherrann, An-jríl 1904, er þau hugðu á land-
ir einn dollar í Englandi. eurin Bevan, hefur komið í inaTn í Mozart bygð í Saskatch-
Ágætur enskur ritstjóri sagði framkvæmd fyrirætlun um að ^ewan. Skammt var það norðaust-
mér frá, hvemig klæðnaður byggja ódýr hús, sem flest á að jur af Mozart, og.var þar nefnd-
fólfcsins væri: “Eg er í regluleg- leigja fyrir milligöngu borgar- ur “Garðar” skóli og séra Har-
um tötrum, innan undir þessum ráðsins fólki, sem velja skal eft-]aldur Sigmar var þar kennari.
fötum”, sagði hann “ og eg veit ir fyriíkomulagi, þar sem stærð Við landnáms annir og lífs-
ekki , hvar eg get fengið fjölskyldunnar, þjónusta í hern-; bjargarstörf liðu árin fljótt, en
skömmtunarmiða fyrir nýjum um og vöntun á húsrúmi ræðuriaðeins fjögur af þeim þar til 4.
fötum”. Því að skömmtunin á’ allt nokkru. En hinn raunveru- jdesember 1908, að Jón maður
Bretlandi nær til klæða engu legi fjöldi nýrra bygginga er jhennar deyr, og hún stendur ein,
enn mjög lítil'l bæði á Bretlandi nei, ekki ein, fimm börn eru um-
'hverfis hana, eiga hana eina að.
Hún hafði verið krafin mikill-
ar fórnar við landnámsstarfið.
Það var nóg. Hún hverfur því
til baka til Garðar, N. Dafcota.
Byggir sér lítið hús og dvelur
þar uns börnin stækfca og hún
aðist svo litla Þorbjörg milli
heimsálranna og komst alla leið
til mömmu sinnar, sem þá hafði
heimili’í Eyford bygð, N.Dakota.
Hér liðu svo unglingsárin. En
skilja við þetta líf. Hjartabilun
var kallið síðasta.
Eftiílifandi börn hennar eru:
Oddur Lárus, búandi á gamla
búgarðinum; Ingveldur Margrét
(Mrs. E. Jonasson) Garðar; Jó-
hanna Þuríður, (Mrs. Irwm) í
Eldred Minnesota, og 'Kristín
Sigríður, (Mrs. Smith) í Eldred,
Minnesota.
Ein systir, Mrs. G. Grímson,
er búandi við Mozart, Sask.
Jarðarf örin fór fram frá heim-
ili og gömlu kirkjunni á Garðar
þann 25. oktober 1946, að við-
stöddum öllum nánustu ætt-
ingjum og fjölda vina og sam-
ferðafólks sem fann nú skarð
fyrir skildi, er hjúkrunarhönd
hennar hreyfðist nú ekfci mteir.
Dauðin sem svo oft halfði
traðkað þvert um vegfterð henn-
ar hafði leyst hana frá starfi og
hún var komin heim.
“Þá eik í stormi hrynur háa,
því hamrabeltin skýra frá
En J^egar fjólan fellur bláa,
það fallið engin heyra má.
En ylmur horfinn innir fyrst,
hvers urtabygðin hefur mist.
(B. Th.)
E. H. Fáfnis
BRÉF
DOWNY WOODPECKER—Dryobaites pubescens
A very small, black and white Woodpeoker, the onily other
oolour on it is in the small, bright red nape bar on the
male. In the far wtest, the whites may be lightly, to
heavily, tinged with smoky brown.
Distinctions. Distinguished by its small size and outer
tail feathers, which are barred with black.
Field Marks. Black and white, or blaCk and smoky white
caloration. Many white spots.
Nesting. In holes drilled in trees.
Distribution. All wooded parts of North America. In
Canada, most of the wooded areas across the eonitinent.
\
Economic Status. Being the most fearless of the Wood-
peckers and ooming, close about 1he fields and houses
Where it is most needed, it is an invaluable bird. The
various scale-inseots make a ilarger item in its food and it
tafces more moth-caterpillars, including the tent cater-
pillar and those of the codling moth. It is a valuable
assistant to the husbandman, the orohardist, and the
forester.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD183
og í Bandaríkjunum.
Geysilegur fjöldi húsa á Bret-
landi hefur eyðilagzt nú í stríð-
inu vegna löftárása. Af þréttán
mþljón húsum í brezka konungs-
ríkinu eyðilögðust tvö hundruð
þúsund algerlega, tvö hundruð
og fimmtíu þúsund skemmdust j aftur getur búið á landi sínu,
svo, að þau eru ónothæf, nema mteð syni sínum.
gert sé við þau, og fjórar millj-
ónir húsa skemmdust lítillega.
Orsökin til þess yfirgangs,
sem nýlega var hafður í frammi,
1929 tekur sonur hennar við
búinu. Og aftur er lítið hús á
Garðar hennar ríki. Frá þeim
tíma var hún svo oft hjúfcrandi
að ryðjast inn í hús sem stóðu hlúandi að þeim sem hjálpar og
auð um stundar sakir vegna jhjúkrandi hönd þurftu með, að
ýmissa breytinga og ekki var spurt var oft “gétum við ekki
annað en pólitískt bragð komm-1 fengið Þorbjörgu til þess að
únista, var hin mikla vöntun á hjiálpa, þá mun alt fara vel”.
húsnæði. ijHún var orðin þekt sem líknar
Daglega lífið er yfirfullt af|hönd í sinni sveit og váðar. En
alls kyns óþægindum. Þvottur- (einnig hennar þrek hlaut að
inn kemur oft á eftir áætlun og enda
þá oít rifinn og skemmdur vegna
skorts á sápu og notkunar
slæmra efna, er höfð eru í henn-
ar stað. Erfiðleikarnir erú miklir.
Þótt athugað sé allt það á
1 marz 1945. for að bera á
sjúkleik þeim sem að síðustú
varð henni ofurefli. Hvíldar og
bata reyndi hún að njóta í hvíld
á heimilum dætra sinna, á spiít-
Bretlandi, er hagstætt er og vel ala í St. Paul, og styrktist hún
fer, t. d., að alvarlegt atvinnu- !um tíma, og fór aftur í litla hús-
leysi virðist fjarri, utanríkis-[ ið, og hér leið seinasta raunin,
verzlunin hefur aukizt, matar- j og hún tók h'ka enda. Þegar
ræði í skólum og verksmiðjum fyrstu geislar hennar sextugasta
batnað og almenn heilbrigðis-
mál í betra 'lagi, þá er þó ómót-
og niíunda árs rufu skugga næt-
urinnar, rofaði einnig fyrir nýj-
mælanlegt, að Bretland er nú'um degi lífs hennar á eilífðar-
miklu fátækara en það var síð- j landinu, þar sem eiginmaður og
asta árið fyrir stríð, 1938. Hin tveir synir hennar, Kristján
núverandi erfiðu lífskjör eru , Friðrik, dó í æsku, og Jón Wilf-
líkari þeim kjörum, sem atvinnu red, dáinn, 5. marz 1946, gátu
leysingjarnir bjuggu við, er þeir boðið hana velkomna. Það getur
aðeins höfðu styrfc sinn og nóg l'íka verið lóikt heimkomu, að
Wynyard, Sask., á nýársdag
1947.
■Hr. Stefán Einarsson:
Gleðilegt nýar! - - Velkomin
í heimahaga - - og þökk fyrir vel-
sagðar fréttir af Fróni. Þegar að
þið voruð að búa ykkur ti'l heim-
farar í sumar — kvað kunningi
okfcar þessa vísu:
Eg óska sem flestum til ham-
ingju heim
Um hásumars nóttlausa daga
Er íslenzka náttúran ánafnar
þeim
sem átthaga-taugarnar draga
TJr veri í vorgróið tún
Búfé um hálfvaxna haga
En há fjöll með sólskygða brún.
Mér fanst ekki mikið til þess-
arar vísu koma — og sagði ekki
neitt þegar mér var lofað að
heyra hana. Nú líður og bíður,
að hingað fréttist, að þið séuð
horfin heim, að heiman. Þá
yrkir sami karlinn þessa:
#
Að heiman fórst þú heirn
Og heima varst þú gestur.
Að heiman komst þú heim,
að Heimskringlunni sestur
Þessi þótti mér skárri, þó hún
beri það með sér, að vera að
miestu leyti kveðin til þín. Og
ekki hafði eg orð á hvorugu, við
höfundinn. Nú líður að jólium,
þá sendir æisku vinur minn mér
þessa:
Enn á vona himni háum hækkar
sól,
Hennar geislar streyma stofna
6töðug jól.
Þá er nýa árið ií nánd — þá
er nú verið að yfirfara árs-reifcn-
inigana, og spá í spil framtíðar,
alla vega — þá kemur gamall
karl, nýr til sögunnar og segir:
Gömlum siðum galla skil,
Gerir iðin tóðin,
Árið liðið enda til,
Yfir friðlaus stríðin.
Nýja-árið inn sér vatt,
• Ungt á brár, og sinni;
“Fæfckið tárum —segið satt,
Sœmir báru minni”.
Jæja Stefán minn — þú veizt
að “Eg er gengin af göiflunum,
Gliðna svo þrátt á hliðunum”,
Síðan að eg misti skáldskapar-
gáfu — og veit eg ekfci ti'l, að eg
hafi beitt henni, nokkurri
iskepnu til bana. Nú er tvent till,
annað er að segja “Amen”, hitt
— er að grufla upp gamlar hend-
ingar, eftir hina og þessa kunn-
ingja.
Mér sýnist það á svipnum á
þér, að eg ætti að velja fyrri
kostinn. En eg vil gera pappírinn
ónýtann, mieð því að bera á hann
bleksvartar hendingar eftir
Saskat-sjúan skáld — þú veist
að hér eru allir skáld.
Er þá frá því að segja, að ung
stúlka var að ummynda sig við
spegilinn, svo sem hér segir:
1 speglinum hún sómir sér,
Salla-hvítu dnegin —
Vinstri kjamminn á henni er?
Altaf hægra rnegin.
(1 speglinum, auðvitað)
ABt sem garnalt er ,skal mála —
Ekki stúlkurnar —
Gráa karla, gisna skála —
Gamlar kerlingar? —
Eg var nærri búin að gleyma
því, að Guðspjöldin láta Krist,
snúa vatni í vín, um miðjann
janúar. — Þeir sem sjá um vel-
ferð almennings, nú á dögum,
láta hann gera það: —
Fyrir, um og eftir jólin
Eftir fjöldans lyst,
Nálgast fer, að nýárs sólin
Nauðug formyrikvist
Svona eru áramótin okkar —
en í fyrridaga, svo sem hér segir:
Hann kom í brúðkaupsveizlu,
Þar sem virðar diykku vatn.
Þar voru fáir glaðir, .
því á púnsinu var sjatn.
Hinn skygni sá, að enginn yrði
algáður með því,
Hann átti drópa á flösku,
og hann bætti honum í.
Eitt sinn bar það við, að tveir
Skagfirðingar sátu saman, og
dis-pó-teruðu um ónáttúrlega
náttúru — og ónáttúrlega nátt-
úrufræði. — Þeim kom saman
um þtessar hendingar:
Fossarnir falla — niður —
Og krafturinn kemur af hæðum.
Hvort sem að bænar þú biður
í búskap, í söngvum og ræðum
Því, þegar að hönd fylgir huga,
Mun hamingjan ráða, og duga.
Elfur falla yfir lóð
ís og mjallir klingja V
Fossar gjálla flúða- ljóð,
Fjöllin kalla, syngja.
Geysir bleikum grönum af,
Glæstum feykir tindil,
Súlan sleifcir hæða-haf,
Hekla reykir vindil.
Þá erum við komnir að erfi-
Ijqðum, eftir J. G.:
Ef þú lagar erfiljóð,
Alveg sönn um hold og blöð:
Ónáð fjöldans færðu í kaup
Fjandinn drekkur með þér
staup."
Þeir töldu þig flón og fleira,
Og fátt var þá um þig talað,
Og fæst sem að féll í eyra
En filest sem var ýkt og galað.
Þeir vissu þú varst þeim framar
En vildu ei þetta sfcilja,
Hagyrði, heimslkuna lamar
Heiimislkan vill snillinga dylja.
Hann var hvergi meðal maður,
Mest af snauðum var hann
dáður.
Ymist var hann ofsa-glaður
Eða þungum sorgum háður.
Jakob J. Norman.
“Brautin”
Ákveðið er að ársrit þetta
verði gefið út í ár eins og venju-
lega, og verður það IV. árgangur.
Eg vil vinsamlega mælast til
að þeir umboðsmenn sem ekki
hafa gert fullá skilagrein komi
sér í samband við mig sem allra
fyrst, svo eg geti gefið skýrslu
mína til útgáfu nefndarinnar í
tæka tíð, því á sölu ritsins bygg-
ist eintaka-fjöldi næsta árgangs.
Með fyrirfram þakklæti.
P. S. Pálsson
—796 Banning St., Winnipeg.