Heimskringla - 22.10.1947, Page 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 22. OKT. 1947
Löng stund leið meðan hann gekk þannig.
En brátt varð hann leiður á þessu göngulagi.
Veðurspámaðurinn hafði haft rétt fyrir sér
hvað veðrið snerti, því ekki sást skýhnoðri á
lofti.
Gatan var algerlega auð af fólki og eins
var Fleet stræti.
Pompei hefði ekki gefcað verið auðari en
þessi steingráa borg verzlunarbúðanna. Ekkert
líf birtist á Strandgötunni og hver einasta búð
var lokuð, þótt klukkan væri bráðum orðin nlíu.
Eitfchvað hlaut að hafa komið fyrir London:
Drepsótt hlaut að hafa herjiað borgina. Honum
duttu í hug skáldsögur H. C. Wells. Þannig
hlaut borgin að hafa litið út er Mars-búar höfðu
lagt hana í eyði — borg dauða og skelfingar,
er lá þögul í sólskininu.
Jones var nálægt Law Courts er hinn
hræðilegi sannleikur opinberaðist honum.
Hann gekk til lögregluþjóns, sem stóð þar á
götuhomi einu, og var eins og dáleiddur af
allri þessari kyrð.
Hann spurði lögregluþjóninn hvaða dagur
væri.
“Sunnudagur,” svaraði maðurinn.
30. Kap. — Réttlát reiði
Orðið sunnudagur bættist nú ofan á alt
hans andstreymi. Það varð Jones ofaukið.
Hann varð fokreiður. Menn höfðu haft
hann að leiksoppi, alt og allir snerust móti
honum. Jæja, eina ráðið var að taka á móti.
Hann varð að hefja sóknina í stað þess að vera
altaf á flótta, hvað sem hann fengi fyrir það.
Honum mátti standa á sama.
Hinu megin í götunni skreiddist vagn.
Hestarnir virtust dáleiddir eins og alt annað.
“Eg skal lúskra þeim,” æpti Jones og þaut
yfir götuna.
Hann stansaði vagninn.
“Varlton höllin!” kallaði hann og hljóp inn
í vagninn og skelti hurðinni.
Mínútumar liðu seint, loksins náðu þeir
höllinni, hann þaut upp tröppumar og hringdi
dyrabjöllunni. Þjónn opnaði hurðina. Það var
þjónninn, sem hafði hjálpað honum til að
fleygja Spencer út. Hann virtist ekkert undr-
andi yfir að sjá húsbónda sinn.
“Borgið ökumanninum.”
“Já, lávarður minn,” svaraði þjónninn.
Vegna hinna mörgu og merkilegu æfin-
týra sinna hin síðustu dægur, hafði Jones aldrei
hugsað um klæðnað sinn, grá veiðihúfa og svört
treyja á eiginlega ekki vel saman, en Jones
hafði ekki komið það til hugar, og þjónninn,
sem tók við húfunni af honum var kurteis, hann
tók eins gætilega á húfunni og væri hún dýr-
mætasti silkihattur.
Jones gekk inn í morgunverðar herbergið.
Dauf kaffilykt kom á móti honum þegar hann
opnaði hurðina. Enginn þjónn var í herberg-
inu, bara einn kvenmaður, sem snæddi þar
rólega og las æfisögu Tómasar frá Kampes á
milli bitanna.
Það var Venefcía Birdbrook.
Hún reis til hálfs úr sæti sínu þegar hann
kom inn. Er Jones sá Venefcíu var eins og
rauðri dulu væri veifað fyrir augum mannýgs
nauts. Það var hér um bil eins slæmt, hvað
áhrif snerti, og orðið sunnudagur.
“Hvað eruð þér að gera hérna?” spurði
hann. “En eg þarf svo sem ekki að spyrja að
því. Þið settuð mig á geðveikrahæli og nú
hafið þið stolið húsinu mínu.”
Venefcía var alveg róleg.
“Fyrst þér eigið ekki húsið, get eg ekki
séð að nærvera mín hér geri yður neitt,” sagði
'hún. “Við þekkjum nú sannleikann. Dr. Simms
er kominn á þá skoðun, að þér hafið sagt satt.
Þér eruð það, sem þér sögðust vera, maður að
nafni Jones. Við héldum að þér væruð brjálað-
ur, við vitum nú að þér eruð svikari. Gerið svo
vel og hafið yður burtu úr þessu húsi. Annars
kalla eg á lögregluna.”
Jones var nú ekki framar rauður af reiði.
Hatur getur sett að manni kulda, og hann hat-
aði Venefcíu og alt, sem henni viðkom, móður
hennar, greifafrúna og föðurbróður hennar,
hertogann. Hann hataði þau öll af huga og sál,
og hafði líka fulla ástæðu til þess. Og nú óttað-
ist hann ekki framar að verða brjálaður, þótt
hann héldi áfram hlutverki sínu sem greifinn
af Rocehster.
“Ekki veit eg neitt hvað þú ert að þvæla,”
sagði hann. “Áttu við spaugið, sem eg var að
hrekkja yður með? Eg er greifinn af Rochest-
er, hús þetta er xrtín eign, og nú bið eg þig að
hafa þig burtu úr því. Segðu ekki neitt. Eg
veit hvað þú ætlar að segja. Þú og fjölskyldan
ætlar að gera þetta og hitt. En eg skal segja
ykkur að þið getið ekki gert neitt. Jafnvel þótt
eg væri svikari, þá þyrðuð þið það ekki. Fötin
ykkar eru alt of skitin til að þið vogið ykkur að
þvo þau svo allir sjái. En setjum svo að eg væri
svikari. Hver getur staðhæft, að eg hafi ekki
komið fram sem heiðarlegur maður? Stóreignir
hefir eg unnið inn aftur. Tók eg hagnaðinn og
fór leiðar minnar? Opiníberaði eg nokkuð?
Sverti eg orðsfcír ykkar? Þið getið ekki gert
neitt og vitið það vel. Þið þorið ekki að segja
þjónunum hérna það, sem komið hefir fyrir.
Þjónninn, sem opnaði fyrir mér varð ekkert
undrandi. Séuð þér nú búnar með morgun-
verðinn yðar, gerið þá svo vel og farið héðan
burtu.”
Venefcía reis úr sæti sínu og tók bókina.
“Húsið yðar!” sagði hún.
“Já, húsið mitt. Frá þessum degi verður
það húsið mitt. Á morgun skal eg ná mér í
lögmann og skal sjá til að þið fáið makleg mála-
gjöld fyrir athæfi ykkar. Þið skuluð biðja mig
fyrirgefningar, annars dreg eg ykkur fyrir lög
og dóm.”
Jones vissi ekki hvað hann átti að segja.
“Fyrir að þið gáfuð mér inn svefnmeðal.”
Hann mundi eftir veðurspámanninum.
“Til þess að ná í miljónina.”
Hann gekk að bjöllunni og hringdi.
“Við skulum ekki rífast í áheym þjón-
anna,” sagði Venetía áköf.
“Gerið svo vel og hafið yður héðan í burtu,”
sagði Jones, “annars skal eg gefa yður þá ráðn-
ingu, sem þér gleymið aldrei.”
Þjónn kom inn.
“Sendið Church inn,” sagði Jones.
Hann hristist eins og óður hundur.
Hann hafði nú atriðin í hendi sér. Hann
hafði sagt sögu sína og breytt eins og heiðar-
legur maður, og flónin höfðu ekki trúað hon-
um, og þau höfðu gefið honum inn svæfilyf. Nú
vissu þau alt en voguðu ekki að gera neitt. Mul-
hausen, kolanáman, Plinlimon bréfin, fortíð
Rochesters, alt voru þetta vtíggirðingar, sem
gerðu aðstöðu hans ósigrandi — að maður tal-
aði nú ekki um sjálfsmorð Roöhesters.
Óttinn við almennings álitið lét þau halda
sér í skefjum. Þau gátu farið til Ameríku og
fundið út að maður að nafni Jones, er líktist
greifanum af Rochester, hefði átt heima í Fíla-
delfíu. Þau gátu auk þess farið til Savoy og
fengið sönnun fyrir því, að þar hefði búið mað-
ur nauðalíkur greifanum af Rodhester. Þau
gátu lagt fram fötin, sem hann kom heim í þá
um kvöldið. Og hvað svo? Til hvers mundi alt
þetta leiða? Málaferlis.
Þau gátu ekki látið handtaka hann sem
svikara, fyr en þau höfðu sannað að hann væri
það, en til þess að sanna það, urðu þau að sýna
almenningi fjölskyldu leyndarmál sín.
Ohurch kom inn.
“Church,” sagði Jones. “Eg lék svoiítið á
fjölskylduna mnía. Dað nokkurn hitti eg á
Savoy gistihúsinu mann, sem hét Jones. Við
vorum nauðalíkir, og þarf ekki að útskýra það
nánar, en til að spauga svoltíið sagði eg fjöl-
skyldu minni, að eg væri þessi Jones. Þau héldu
að eg væri orðinn brjálaður, kölluðu á tvo lækna
gáfu mér svefnmeðal og óku mér svo á geð-
veikrahæli. Eg strauk og hér er eg nú kominn.
Hvernig iíst yður nú á þetta?”
“Já, lávarður minn,” sagði Church, “ef eg
mætti gerast svo djarfur og segja meiningu
rnína, þá getur það verið talsvert hættulegt að
hrekkja fólk á þennan hátt. Longworthy kom
hingað-----”
“Hefir hann komið hingað?”
“Hann kom í gærkveldi til að fá skýringu
yðar á símskeyti, sem hann sagði að þér hefðuð
sent sér að gamni yðar, og hefði narrað sig til
að fara til Cumiberland.”
“Eg skal aldrei framar gera að gamni
miínu,” sagði Jones. “Látið þá nú færa mér
morgunverðinn. Og heyrið mig nú Church. Eg
hefi beðið hana systur rnína að fara í burtu úr
húsinu. Eg vil ekki hafa hana hér framar.
Sjáið til að flutningurinn hennar sé fluttur út
tafarlaust.”
“Já, lávarður minn.”
“Og eitt til. Látið engan koma hingað inn,
hvorki Longworthy né neinn annan. Eg vil
hafa hér ró og næði. Já, vel á minst sendið eftir
leiguvagni og látið mig svo vita þegar systir
mín fer.”
Er Jones sat að morgunverði, kom Church
og sagði að nú væri Miss Birdbrook að fara.
Jones gekk út í forstofuna til að vera viss um
það af eigin reynd.
Venefcía hafði með sér veski og handtösku
og ekkert annað. Þetta var borið út í vagninn.
Hún lét ekki tilfinningar sínar í Ijósi með
einu orði. Óttinn við að þjónarnir heyrðu, hélt
henni í skefjum.
31. Kap. — Hann finnur sjálfan sig.
Klukkan níu þá um kvöldið sat Jones í
reykingaherberginu. Hann hafði lagt mikilvægt
starf í hendur Churdhs, svo þýðingarmikið var
erindið að öll hans framfcíð hvíldist á því.
Ef lesarinn rennir huganum yfir atriðin,
sem fyrir hann höfðu komið eins og hann sjálfur
gerði, er auðvelt að sjá að frjáls vilji hans hafði
æfcíð lotið í lægra haldi fyrir kringumstæðun-
um, og höfðu hvað, sem hann óskaði, ákveðið
að gera úr honum lávarð.
Ekki er það löngun mín að varpa skugga á
tilgang og hvatir nokkurs manns. En eg segi
bara þetta, að hafi forlögin ákveðið að gera lá-
varð úr manni, er það tilgangslaust fyrir hann
að spyrna móti broddunum.
Klukkan hálf niu var barið að dyrum.
Churoh opnaði hurðina, og inn gekk Teresa,
greifafrú af Rodhester.
Jones reis úr sæti sínu, Chureh lokaði hurð-
inni á eftir sér og þau stóðu nú hvort gagnvart
öðru.
Hún fékk sér ekki sæti en stóð og studdi
hendinni á stólbakið. Svipur hennar lýsti ótta
og vandræðum, rétt eins og hún hefði vaknað
af djúpum svefni og vissi ekki hvar hún væri.
Jones skildi hana strax.
“Þér hafið getið til hins rétta,” sagði hann.
“Þér vitið, að eg er ekki maðurinn yðar.”
“Eg vissi það þegar þér sögðuð sögu yðar.
Hin héldu að þér væruð brjálaður. Eg vissi að
, þér sögðuð satt.”
“Og þessvegna hlupuð þér út.”
“Já, en hvað óskið þér að segja mér nú?”
Eg þarf margt við yður að ræða. Viljið þér
ekki fá yður sæti?”
Hún settist á stólshomið, spenti greipar
og starði á hann með sama hræðslusvipnum.
“Eg ætla að segja yður, að eg hefi æfcíð
reynt að breyta eins og heiðarlegur maður. Eg
sé það á yður, að þér óttist mig einí og eg væri
eitfchvert óargadýr. Mig furðar það ekkert. En
hlustið nú á mig. Maðurinn yðar notaði sér
tvent, fyrst það, að eg var honum svona nauða
líkur, því næst að eg var í kröggum, ókunnugur
og félaus í London. Eg er ekki vanur að drekka
mikið, en það kvöld gerði eg það. Það notaði
hann sér og sendi mig heim til sín í sinn stað.
Og nú ætla eg að segja dálítið sem er ljótt að
segja. Annað eins og það gerir enginn dreng-
skapar maður.”
Teresa skalf þar, sem hún sat á stólhominu.
“Andstyggilegt finst mér að tala illa um
dauðann mann”, sagði Jones. “En eg neyðist
til að segja sannleikann. Þér verðið að sjá
hann eins og hann var.”
Hann gekk að skrifborðinu og tók út fáein
bréf. Hann rétti henni eitt þeirra. Hún las.
“Haldið við hlutverkið — ef þér getið. Þá
munuð þér skilja hversvegna eg get það ekki
lengur. Roohester”.
“Þetta er rifchönd mannsins yðai:?”
“Já.”
“íhugið nú hvað þetta þýðir fyrir yður.
Hann sendi mig, bráðókunnugan mann heim í
hús sitt án þess að hugsa um yður.”
Hún hélt niðri í sér andanum.
“Eg fyrir mitt leyti,” sagði Jones, “hefi frá
því er eg sá yður fyrst hugsað um velferð yðar.
Eg sagði sögu mlína yðar vegna, til þess að alt
kæmi í ljós, og á þakkaskyni senda þeir mig á
geðveikrahæli. Eg slapp þaðan og til þess að
segja yður þetta er eg nú hingað kominn. Hefi
eg nokkra gleði af að opinibera lyndiseinkunn
manns yðar- Eg vildi heldur höggva af mér
hægri hendina, en það mundi ekkert hjálpa
yður. Þér verðið að fá að vita alt, annars kemsl
eg aldrei úr þessu öngþveiti.
Hann rétti henni Plinlimon bréfin.
•Hún las þau vandlega. Jones sat og beið.
“Þau em rituð fyrir tveimur ámm síðan,”
sagði hún dauflega og braut saman bréfin. “Það
var bara einu ári eftir að við giftustum.
Hljómurinn í röddinni olli því, að þegar
hún rétti honum bréfin vom augu hans full af
támm.
Án þess að mæla neitt lagði hann bréfin
niður í skrifborðið. Honum fanst að hann hefði
ennþá einu sinni slegið einhvern saklausan
þungu höggi.
Svo kom hann til baka. >
“Þér sjáið nú hvernig hagur okkar beggja
er. Til að sanna dauða manns yðar verð eg að
segja alla sögu mlína. Það gerir mér ekki mikið
til, því eg hefi ekkert ilt gert, en fyrir yður
væri það alt annað en skemtilegt. Sjálfsmorð
hans, ódrengskapur hans að senda mig heim
til sín, alt saman mundi svívirða yður hvað
eftir annað. Og Htið nú á hvernig þér eruð
staddar — ekki veit eg hvað við getum gert.
Fari eg til Bandaríkjanna, þá emð þér eins og
yfirgefin kona, en verði eg hér og held áfram að
vera greifi af Rochester emð þér bundnar við
skugga.”
Hann gekk fram og aftur um gólfið lofcinn
i og áhyggjufullur og reyndi að ráða fram úr
þessu. Hún sat þar og horfði á hann.
“Hvað er léttast fyrir yður?” spurði hún.
“Ó, mig!” svaraði hann. “Eg er ekkert að
hugsa um mig. Eg gæti farið. En hér er ekki
um mig að ræða. Mér em margar leiðir opnar,
og allar hægar, en þegar þér komið til greina, þá
er engin þeirra það. Haldið þér að það hafi
verið auðvelt fyrir mig að fara þarna um kvöld-
ið og láta yður sitja og bíða eftir mér? Þér
hafið hlotið að halda að eg væri þorpari. Nei,
það var alls ekki létt.”
Alt að þessu hafði hún sitið róleg, nú fór
hún að gráta.
“Æ”, sagði hún grátandi. “Því emð þér
ekki hann! Hefði hann bara verið þér. Hann
hirti ekki um mig, og samt elskaði eg hann —
yður — yður.”
“Og eg hirði ekki um neinn í öllum heim-
inum nema yður,” svaraði hann.
Hún sneri sér undan og titraði eins og
hfcísla.
“Það er ógæfa mín,” sagði hann. “Eg get
ekki farið án þess að valda yður smánar og mér
sjálfum til sorgar. En mig furðar hreint ekkert
á að þér hatið mig.”
Hún leit á hann, andlit hennar var vott af
tárum og blóðrjótt.
“Eg hata yður ekki,” sagði hún. “Þér emð
eini maðurinn, sem eg hefi hitt á æfinni, sem
ekki er eigingjarn.”
“En eg er eigingjarn,” sagði hann. “Það er
vegna þess að eg elska yður, að eg hugsa fremur
um yður en sjálfan mig, og eg elska yður vegna
þess að þér eruð góðar og sannar. Væmð þér
öðruvísi en þór emð, þá hirti eg ekki svo mikið
um þetta. En þér emð sú, sem þér eruð, og í því
felast örðugleikarnir. Eg vissi aldrei fyrri að
svona væri hugur minni í yðar garð. 1 fyrra
dag þegar eg var á hælinu og næstu nótt hugs-
aði eg ekkert um yður. Eg kom hingað í dag
vegna þess að eg var peningalaus. Eg var svo
reiður yfir því öllu, að eg ákvað að vera Ro-
chester alla æfi. En svo fór eg að hugsa um
yður, og sendi Ohurch til að biðja yður um að
koma hingað. Eg hefði alveg eins getað látið
það ógert.”
“Ekki veit eg það,” sagði hún.
Hann leit á hana. Hún leit niður fyrir sig.
Á næsta augnabliki hafði hann kropið niður
fyrir framan hana og tekið hendi hennar. —
Stundarkom sögðu þau ekki neitt. Svo tók
hann til máls eins og hann væri að svara spurn-
ingu.
“Við gætum gifst — og eg hefi ekkert á
móti þvlí að vera greifi af Rochester. Stundum
hélt eg að eg væri að verða ruglaður, en nú
þegar þú þekkir sannleikann, get eg vel leikið
hlutverkið. Fólk getur látið gifta sig aftur en
auðvitað verður það að vera í kyrþey — eg
hugsa að yður geti aldrei þótt vænt um mig —
en samt gæti það kanske komið fyrir. Þykir
vður svolítið vænt um mig, sjálfs míns vegna?
Eg er víst hálf ruglaður, en segið mér hvenær
það var sem yður fór að verða hlýtt til mín
vegna mín sjálfs?”
“Ef mér þykir minstu vitund vænt um
yður,” svaraði hún með óskýrri rödd, “þá var
það þama um kvöldið — þegar — þeggr þér
slóuð —”
“Rússann, en þá hélduð þér að eg væri
hann.”
“Kanske,” svaraði hún eins og dfeymandi,
“en mér sýndist þetta vera svo óMkt honum —
skiljið þér mig?”
“Eg veit það ekki, eg veit ekkert nema að
eg hefi öðlast yður, og skil það heldur ekki.”
“Góða nótt,” sagði hún loksins.
Hún var tilbúin að fara.
“Fjölskyldan þekkir hið sanna í málinu —
eða halda að þau þekki það. En það er eins og
þú segir, þau geta ekkert gert. Hvernig heldur
þú að þeim verði innanbrjósts er eg segi þeim,
að við höfum orðið sátt á ný! Þegar eg stend
með þér geta þau alls ekkert gert.”
“Til allrar hamingju eru engin lög til, sem
banna giftu fólki að gifta sig á ný. Hinir góðu
gömlu löggjafar Englands hafa víst hugsað, að
maður, sem gengið hefir í hjónaband fari ekki
til að rifja upp athöfnina á ný með sömu brúð-
urinni, svo að þeim datt aldrei í hug að banna
það.”
★ ★ ★
Alt þetta skeði fyrir nokkmm árum síðan.
Og síðan það skeði hafa fáeinars snjallar og
viturlegar ræður verið fluttar á efrimálstof-
unni. Það er einkennilegt, en samt ekki ein-
kennilegra, en andlitið á greiffrúnni af Ro-
chester, er hún situr í næði og les alt hrósið,
sem blöðin hlaða á son hennar.
-----E N D I R --------