Heimskringla - 17.03.1948, Side 1

We recommend lor
your approTal our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
We recommend for
your approval our
//
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Wlnnlpeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 17. MARZ 1948
NÚMER 25.
FRÉTTAYFIRLIT
Flugslys á Islandi t
Laust fyrir síðustu helgi
bárust þær fregnir í einkasím-
skeyti hingað til Winnipeg, að
flugvél hefði farist á leið frá
Vestmannaeyjum til Reykja-
víkur 7. þ. m., og hefði flug-
stjórinn og þrír farþegar far-
ist. í bréfi frá Reykjavík, dag-
settu 10. maz, til hr. Sveins
Oddssonar, starfsmanns Vik-
ing Press, er skýrt nokkru nán-
ar frá þessu sorglega flug-
slysi.
Er bréf þetta frá Guðjóni
Guðmundssyni, er var við
nám hér vestra um all-langt
skeið, bæði hér í Winnipeg og
Florida.
Gremir hann frá því, að
flugfarið hafi verið, eins og
áður er getið, á leið frá Vest-
mannaeyjum til Reykjavíkur.
Eigi er getið um nöfn þeirra
Þriggja farþega, er fórust, en
flugstjórinn, er lífið lét í slys-
inu var Gústaf A. Jónsson, úr
Reykjavík. Var hann einn
hinna mörgu ungu og efni-
legu, íslenzku flugnema, er
dvöldu hér vestra, bæði í
Winnipeg og í Bandaríkjun-
um svo árum skifti meðan á
stríðinu stóð.
Hafði síðast heyrst til flug-
vélar þessarar yfir Eyrar-
bakka á þeim degi, er hún fór
frá Vestmannaeyjum, en er
hún kom ekki fram á tiltekn-
um tíma, var leit hafin. Virðist
sem leitin hafi gengið seint,
bæði vegna dimmviðris, og
einnig sökum þess, að all-
margt fólk á bæjum í Borgar-
John H. Oddstad
Á síðasta stjómarnefndar-
fundi Fyrsta Sambandssafnaðar
í Winnipeg, var kosinn forseti
safnaðarins Mr. John H. Oddstad
skólakennari hér í bæ. Mr. Odd-
stad er sonur Charles Thorkells
Oddstads og Jónínu heitinnar
Andérson konu hans. Hann er
faeddur í Baldur, Man., og ólst
þar upp, en dvaldi vestur við haf
1 Blaine, einnig í Kamloops. —
Hann gekk á kennayaskóla í
Winnipeg og stundaði nám einn-
ig við Manitoba háskóla. Hami
6r kvæntur hérlendri konu, Mar-
jorie Fallows, og á tvær dætur.
Hann var búinn að vera í stjórn-
arnefnd safnaðarins eitt ár.
Vara-froseti er Mr. Jochum
Ásgeirson, sem s. 1. tvö ár hefir
verið forseti en vildi nú fá lausn
úr embættinu. Ritari er Mr.
George Bonnett gjaldkeri, Mr.
Hannes J. Pétursson; fjármála-
r’tarar, Mrs. E. J. Ransom og
iHr. Skafti Borgford.
I eftirlitsnefnd byggingarinn-
ar eru Jochum Ásgeirson, K. O.
Mackenzie, H. J. Pétursson.
í fjármálanefnd eru: H. J. Pét-
ursson, Skafti Borgford, Stein-
úór Jakobson (jr.), George Bon-
nett, John H. Oddstad.
í meðlima og auglýsinganefnd
eru: K. O. Mackenzie, Skafti
Borgford, E. J. Ransom, George
Bonnetf.
OG UMSAGNIR
firði hélt því fram að það
hefði heyrt til flugvélar á
þeim slóðiun. _
Það var því ekki fyr en hinn
10. marz, eins og áður er getið,
sem flugvélarflakið fanst, og
var það hjá Skálafelli á Hellis-
heiði, um, eða yfir 20 mílur
frá Reykjavík. Eigi er vitað
með hvaða atburðum slysið
bar að, en taliS víst að flug-
vélin hafi rekist á fellið sök-
um þoku og dimmviðris, og
merki sáust til þess að áhöfn
loftfarsins hefði dáið sam-
stundis.
Er þetta þá hið helzta, sem
heyrst hefir af þessum hörmu-
lega atburði.
Flugstjórinn,'* Gústaf Adólf
Jónsson, Gústi, eins og við
kunningjarnir kölluðum hann
altaf, var indæll mannkosta og
efnisdrengur, er ávann sér
allra hylli með óvanalegu
glaðlyndi og skemtilegri fram-
komu. Er harla erfitt að gera
sér grein fyrir að hérvistar-
braut þessa glaðsinna ung-
mennis skuli vera lokið svo
sviplega.
En það er huggun harmi
gegn, að endurminningarnar
sem hann lætur eftir, eru
bjartar og hugljúfar, og að
hann, þrátt fyrir alt, — —
“vann þann sigur að hvíla hér,
og hafa ekki brugðist nein-
um.”
Ragnar Stefánsson
Drungalegt
alheimsviðhorf
Á landsstjórnar-stöðvunum í
Ottawa, er því haldið fram að
meiri geigvænlegur kvíði ríki
sökum umhorfsins í heiminum
en nokkru sinni áður, síðan stríð
inu lauk.
Virðist canadiska stjómin og
fulltrúar utanríkisráðuneytisins
óttast mjög hvað náin framtíð
ber í skauti sínu, og hafa hinir
síðustu ógæfuatburðir á, stjórn-
málasviði Evrópu-landanna ekki
dregið úr þeim geig, og ekki hafa
atvörunarorð Marshalls ríkisrit-
ara frá Washington, bætt neitt
úr.
Sagt er að útlendum sendi-
herrum og fultrúum hér, segji
jafnþunglega hugur um alheims-
horfurnar og canadiskum stjórn-
arvöldum.
Er talið að Rt. Hon. L. St.
Laurent, utanríkismálaráðherra,
hafi látið í ljósi kvíðvænlegt
hugboð stjórnarinnar, er hann
nýlega komst svo að orði við
verkamálafulltrúanefnd í Que.,
að sá timi hlyti að koma, að
nauðsynlegt yrði að segja við
Rússa: “Hingað og ekki lengra”.
Hann kvaðst þó samt sem áður
efa, að Rússland væri reiðubúið
að efna til stríðs, til þess að færa
út takmörk ríkisyfirráða sinna.
Hið eina er virðist varpa ofur-
lítilli vonarglætu yfir ástandið í
umheiminum eru sambands-
samningar vestlægu þjóðanna í
Evrópu, sem unnið er að kapp-
samlega í Brussels, og vinna
Bretland, Frakkland, Belgía,
Niðurlöndin og Luxembourg að
því að fullgera þá. Halda erlend-
ir ríkjafulltrúar hér því fram,
að við vesturríkja sambandið,
(five-power Western Union), —
verði bætt, og það aukið og
styrkt, og telja þeir miklar lík-
ur til að Canada og Bandaríkin
gangi í það samband með tím-
anum.
NÝR LISTMÁLARI
Árni Sigurðson
er velþektur meðal Vestur-ls-
lendinga sem afbragðs leikari. í
síðast liðin fjörutíu ár hefir hann
komið á stað, stjómað og leikið í
öllum hleztu tilraunum íslend-
inga á því sviði. Er það merk
saga ef til hlítar væri sögð, og
marga stund í hjáverkum hefir
Árni lagt til í að skemta íslend-
ingum rpeð list sinni og auka
gildi íslenzkrar leiklistar.
Það er á fárra vitorði að auk
margra hæfileika sem Ámi á yíir
að búa, að hann sé listmálari.
Eins og hvert það verk sem hann
tekst á hendur að framkvæma,
er það dyggilega og drengilega
af hendi leyst; svo er með mál-
verk hans. Eg hafði h’eyrt að á
málverka sýningu er stendur
yfir í Winnipeg þessa dagana
væri mynd eftir Árna, og fór eg
því á sýninguna sem er í Winni-
peg Auditorium til að sjá mynd-
ina.
Þetta er eina sýnishornið mál-
að af Islending, sem er þar til
sýnis, en maður verður fyrir
verulegri íslenzkri hreykni og
hifningu, þegar maður horfir á
stórt spjald fyrir neðan myndina
er segir að mynd Árna hafi hlot-.
íð flest atkvæði sýningargesta
sem bezta myndin.
Málverkið er vetrarsýn og
heitir “White Christmas”. Það
er undursamlega fögur skógar-
sýn og hlýtur að hrífa alla þá
sem elska hina kyrru, björtu
vetrardaga í Manitoba. Eg hef
ekki vit á að gagnrýna listamál-
verk en þessi mynd snertir ljúf-
an streng í hjarta manns, eins
og ljúfur lofsöngur á kyrlátu
kveldi. Ámi er yfirlætislaust,
hæverskt ljúfmenni, sem hefir
varast að trana sér fram, og þess-
Pegna eru svo fáir sem hafa haf
vitneskju um þann sérstaka
bæfileika hans, en fögnuður
hinna mörgu vina hans er því
meifi, er hann hefir unnið sér og
íslendingum yfirleitt þenna
verðskuldaða oðstír. Haf þökk
fyrir Árni minn og megi hróður
þinn sem leikara og listmálara
lengi lifa.
Bergthor Eniil Johnson
Hvað um Nýfundnaland?
MacKenzie King, forsætisráð-
herra, sagði nýlega í neðrideild
þingsins í Ottawa, að Canada
myndi fylgjast með niðurstöðu
þjóðaratkvæðis Nýfundnalands
um það, hverskonar stjómarfyr-
írkomulag það hefði í framtíð-
inni, með miklum áhuga.
Kvað hann samveldastjórnina
brezku hafa kunngert canadisk-
um stjórnarvöldum ,að Ný-
fundnalands-þjóðinni yrði bráð-
lega veitt tækifæri að kjósa um
hvaða tegund af stjórnarfari hún
æskti helzt eftir. Yrði um þrent
að velja: Núverandi stjómarfyr-
irkomulag, “Commission Govt”
til 5 ára; sjálfstæð og óbyrg eigin
stjórn eða fylkjasamband við
Canada.
Ef ekkert af þessum stjómar-
íramtíðar-fyrirtækjum yrði í
hreinum meirihluta, yrði aftur
kosið um þau tvö stjónarfars-
form, er flest atkvæðin hefði
fengið. Það virðist ganga fremur
erfiðlega fyrir fólki þessa -lands
að ráða það við sig, undir hvers-
konar fyrirkomulagi það kýs að
búa.
Truman leitar eftir
bráðabirgða-hj álp
Truman forseti lagði að þing-
inu nýlega að veita $55,000,000
viðbótarstyrk, til þess að hjálpa
Frakklandi, Austurríki og Ital-
íu í bili út úr fjárhagslegu öng-
þveiti, kvað hann brýna nauð-
syn til slíks, svo að þessi lönd
lentu ekki, eða strönduðu á því
skeri, sem allfestar þjóðir Evr-
ópu stefndu nú að.
En hvort mun ekki þing og
þjóð gerast langþreytt á sí-
feldum fjáraustri, allri Evrópu
til viðreisnar, og auðslindir
Bandaríkjanna einhvem tíma
þverra, þótt miklar séu, ef þessu
skal haldið áfram í hið óendan-
lega?
Hver verða örlög
Finnlands?
Djúp þögn og hljóðleiki hefir
ríkt á stjómmálasviði Finnlands
nú um nokkum tíma, síðan úr
mesta æsingnum og uppnáminu
dróg er hófst hjá þingi og þjóð
við hin vafasömu tilboð um frið-
ar og hermálasamninga frá Sov-
ét-Sambandinu.
En þögn þessi er þmngin
kvíðakendri eftirvæntingu að
vita hver forlög landsins og þjóð
arinnar verða, eftir að sendi-
nefnd þeirra hefir lokið samn-
ingsstörfunum á Rússlandi, en
þangað á nefndin að fara í næstu
viku.
Svo virðist, að þjóðin, að kom-
rnúnistum fráskildum, vænti
ekki giftusamlegra málaloka, og
sé þungt niðri fyrir.
Valdstjórn en ekki
fólkstjórn
í ræðu, er ríkisritari Banda-
ríkjanna, George C. Marshall
hélt nýlega á blaðamannafundi,
kvað hann svo að orði, að hið ný-
breytta stjórnarfar í Tékkósló-
vakíu, og hinir hörmulegu at-
burði er nú þegar hafa af því
leitt, væri einhver hin versta
tegund valdstjórnar, þar sem
lýðnum væri þröngvað til hlýðni
með ógnunum.
Kvað hann ástandið víðast
hvar í heiminum hið ískyggileg-
asta; væri það hörmulegt að
menn væru neyddir til að fremja
slík verk í örvæntingu, eins og
átt hefði sér stað. Kvaðst hann
hafa sérstaklega í huga hina
sorglegu atburði er gerst hefðu
í Tekkóslovakíu, og skamt er á
að minnast, svo sem sjálfsmorð
Jans Masaryks og feliri.
Sagði hann að slík atvik sýndu
augljósara en nokkuð annað
hvað væri að gerast, og við
hverju mætti búast í framtíðinni
þar sem valdstjórn væri þröng-
vað upp á þjóðríki, og vilji og
frjálsræði fólksins að engu virt.
Örlagaríkir tímar í aðsígi
George C. Marshall, ríkisritari
Bandaríkjanna, sagði utanríkis-
málanefnd þingsins í Washing-
ton síðastliðinn mánudag, að
hinn sýnilegi árangur af ágangi
og aðgerðum kommúnista í Ev-
rópu, væri að miklum mun meiri
en hann var fyrir ári síðan, og
ameríska þjóðin yrði því að
halda sterkari vörð um lýðræðis-
hugsjónirnar, en Tiokkru sinni
fyr.
Þessum orðum ríkisritarans
var beint til nefndarinnar, eins
og áður er sagt, um leið og hann
lagði fram nýja beiðni um —
$275,000,000 hernaðarstyrk —
handa Grikklandi og Tyrklandi.
Kvað hann hættuna meiri en
nokkru sinni áður; ráðstjórn
Rússa, (kommúnista) hefði verið ;
þröngvað upp á Ungverjaland og;
Tékkslóvakíu nú þegar, og|
bætti Marshall því við, að aðrar |
•Evrópuþjóðir horfðust í augu
við samskonar örlög, að vera
dregnar nauðugar inn í umráða-
veldi kommúnista. Þessar aðvar-
anir og ummæli eru engin ný-
bóla. Rauði þráðurinn í öllum al-
heimsmálum nú á tímum, er á-
tök og togstreita valdaríkjanna
um gerólíkar hugsjónir.
Verðlækkunar krafist
Canadiska og kaþólska verka-
mála-sambandið krafðist þess í
Ottawa nýlega að verðlag nauð-
synjavarnings og annara hluta
yrði lækkað, og því komið í það
horf, að það yrði ekki hærra en
þegar stríðinu lauk, og heimt-
aði að einnig yrði skipuð einka-
nefnd til þess að rannsaka vax-
andi hækkun vöruverðs. Sam-
bandið sagði í kröfuskjali sínu,
er það lagði fram fyrir ráðuneyt-
ið, að þingnefndin, sem skipuð
var, gæti ekki unnið sitt verk á
fullnægjandi hátt, nema drög
væru lögð fyrir að rannsaka
verðhækkunina, og koma í veg
fyrir þá hækkun, sem alls engin
þörf væri á.
Mannfall og meiðingar
í Palestínu
Lögregluliðið í Jerúsalem hef-
ir skýrt frá því að á þessum síð-
ustu dögum hafi 2. fylkingar
Gyðinga ráðist inn í þorp í norð-
ur-Palestínu, þar sem Fawgi
Bey A1 Kaukjihas, Arabaforingi
hafði lýst yfir herlögum (martial
law).
Síðari fregnir segja að fjórir'
bardagar hafi átt sé stað í Land-!
nu Helga um og eftir síðustu j
helgi, og hafi 72 Arabar fallið;
og 17 Gyðingar, en margir særst. |
Bardagar, manndráp og hemd-1
averk, eru ekki nema daglegir
viðburðir þar nú á tímum..
HITT OG ÞETTA
Frá Bombay á Indlandi frétt-j
ist að líkan, standmynd úr fíla-1
beihi hafi nú „þegar verið lokið
við af hinum nýlátna leiðtoga,
Mohandas K. Gandhi. - I
Líkneskið er 30 þumlunga
hátt, og er búið til úr einhverri
hinni stærstu fílstönn, er nokkru
sinni hefir verið flutt frá Afríku!
til Indlands.
82 pund af fílabeini voru not-1
uð í líkneskið, og er haldið aðj
þetta sé hin stærsta standmynd;
úr fílabeini, sem til er.
★
Ritari verkamála flokksins,
Lewis B. Schwellenbach, sagði
í Washington fyrir skemstu, að
mestur hluti þeirra 18,000,000
kvenna sem atvinnu stunda í
Bandaríkjunum, gerðu það af
þörf. Ráðherrann bar þetta fram
í þinginu, og kvað þá tíð liðna,
iþegar konur hefðu stundað
vinnu, aðeins til þess að hafa
eitthvað að gera, eða innvinna
sér ofurlitla vasapeninga. Nú
ynnu 84 af hundraði af iþví að
þær mættu til, til þess að sjá
sjálfum sér farborða, og oft fjöl-
skyldu sinni. Mr. Schwellenbach
var að rrjótmæla að styrktarsjóð-
ur kvenna í hans deild yrði
lækkaður.
Mrs. J. B. Skaptason
1 gærkvöldi (16. marz) var all-
fjölment gleðimót að heimili Mr.
og Mrs. J. B. Skaptasonar, 378
Maryland St., Winnipeg. Var til-
efni þess, að dagurinn var 70
ára afmælisdagur Mrs. J. B.
Skaptasonar. Stóðu konur úr
Kvennasambandinu að þessu og
hafði Mrs. Marja Björnsson orð
fvrir gestum, flutti vel orðað á-
varp með þakklæti til Mrs.
Skaptasonar fyrir mikilvægt
starf unnið í þágu félags og
menningarmála Islendinga og
sérstaklega í þarfir Sambands-
safnaðanna. 1 viðurkenningar-
skyni fyrir það, var hún gerð að
lífstíðar félaga í General Alli-
ance í Boston af Kvennasam-
bandinu, sem er hinn mesti heið-
ur, er félagið fær veitt. Enn-
fremur afhenti Kvennasamband-
ið henni skrautritað ávarp —
gert af Mrs. Helgu Árnason Mil-
ler.
Rausnarlegar veitingar voru
frambornar af dætrum Mr. og
Mrs. J. B. Skaþtason; Mrs, Mar-
gréti Stevens, Mrs. Önnu Dal-
man og Mrs. Jóhönnu Wilson.
Mrs. Skaptason bárust kveðj-
ur, blóm og gjafir frá fjölda fjar-
lægra vina.
Mrs. J. B. Skaptason er fædd á
Gimli 16. marz 1878; fóreldrar
hennar voru Mr. og Mrs. Símon
Símonarson. Hún er hálfsystir
eins hins kunnasta stjórnmála-
manns íslenzku þjóðarinnar, Dr.
Valtýs Guðmundssonar. I öllu
starfi Mrs. Skaptasonar hafa og
lýst sér góðir hæfileikar til for-
ustu, enda mun hennar verða
getið í hópi þeirra íslenzkra
kvenna vestra, er i félagsmálum
vorum hafa sér fegursta orðstír
unnið.
Heimskringla sendir Mrs. J. B.
Skaptason hinar beztu afmælis-
óskir.
Unitarian Service Committee
Laugardaginn 14. marz, voru
send héðan fimm þúsund pund
af fötum af Winnipeg deild Uni-
tarain Service Committee of
Canada áleiðis til Frakklands.
Þetta er áframhald af þeirri líkn-
arstarfsemi sem þessi deild hefir
; haft með höndum s. 1. tvö ár.
j Fatasendingar héðan nema nú
,alls um sextíu þúsund pund, og
í peningum rúma tuttugu þús-
und dollara. Auk þess er Unitar-
ian Serv^ce Committee að styðja
og mæla með Canadian Appeal
for Children, en heldur sínu
verki uppi samhliða því.

#
V.